Kumarkaro a Parikut ti Kurang a Turog

DAKKEL ti “utang” ti minilion a tattao ita. Daytoy nga utang ket mabalin nga agtungpal iti pannakadadael ti luganda, karera, ken dadaelenna pay ketdi ti panagasawada. Mabalin nga agsakit ken umababa ti biagda. Dayta ti pagkurangan a manglapped iti gagangay a panagandar ti resistensia ken pakaigapuan ti nadumaduma a pannakaimpeksion, a pagtaudan dagiti sakit a kas iti diabetes, sakit ti puso, nalabes a kinalukmeg, ken dadduma pay nga an-annayen. Ngem daytoy nga utang ti di ikankano ti kaaduan a biktima.

Ti kurang a turog ti pakaigapuan dagitoy a parikut. Mapasamak daytoy no di magun-odan ti maysa a tao ti kasapulanna a turog tapno nasalun-at. Mabalin nga igagara ti maysa a tao ti di maturog gapu iti estilo ti panagbiagna wenno di makaturog gapu iti sakit.

Pinattapatta dagiti managsukisok iti medisina nga iti promedio, kurang iti maysa nga oras ti turog dagiti tattao ngem iti kasapulanda a turog iti kada rabii. Nupay kasla nagbassit daytoy, ti innem a bilion nga oras a kurang a turog iti kada rabii ti makagapu nga ad-adda a nasukisok ti nadumaduma a sakit a mainaig iti turog ken ti epekto dagitoy iti kalidad ti biag.

Matmatan idi dagiti doktor ken katulonganda a maysa laeng a sakit a gagangay a maawagan nga insomnia ti nakaro a di pannakaturturog. Nupay kasta, maysa a grupo a tinudingan ti Kamara ti E.U. nga agaramid iti panagsukisok ti nakailasin iti 17 a nakadkadlaw a sakit a mainaig iti turog. Kinapudnona, nagadu ti pakaigapuan ti insomnia a masansan a maibilang a sintoma ti dadduma a sakit, no kasano a ti gurigor ket mangipasimudaag iti impeksion.

Mabalin a makadangran pay uray ti sagpaminsan a di pannakaturog. Alaem a pagarigan ni Tom. Nupay aduanen iti kapadasan kas maysa a tsuper ti trak, naidungpar ti dakkel a trakna iti dike isu a naibelleng ti 400 a litro a sulfuric acid iti maysa a kangrunaan a haywey. Inamin ni Tom: “Nakaturogak.” Dagiti panagadal kadagiti aksidente a napasamak iti dua a haywey iti E.U. ti nangpattapatta a dagiti makatugtuglep a tsuper ti nakaigapuan ti 50 a porsiento kadagiti makapapatay nga aksidente.

Usigem met dagiti pagpeggadan iti pagtrabahuan no agtuglep ti katrabahuam. Kuna ti Australiana a managsukisok a ni Ann Williamson: “Kalpasan ti 17 agingga iti 19 nga oras nga awan turog [dagiti nakipaset], ti iskorda iti pannubok ket kapada wenno nakarkaro pay ngem iti iskor dagiti addaan iti 0.05% a [kaadu ti alkohol iti darada].” Iti sabali a pannao, ti panagtignay dagiti nakipaset iti pannubok ket maipada kadagiti nakainum wenno sobra ti nainumda nga arak ngem iti ipalubos ti linteg iti dadduma a pagilian! Gapu iti mapaspasamak a ginasut a ribu nga aksidente ti lugan ken iti trabaho iti kada tawen, nagdakkel ti sangalubongan a pukaw iti magapuanan ken ti panagsagaba ti pamilia dagiti biktima.a

Ania dagiti mabalin a pakaigapuan ti kurang a turog? Maysa kadagitoy ti nagpaiduma a kasasaad ti kagimongan iti dadduma a kultura a masansan a maawagan iti 24 oras a panagtrabaho iti uneg ti pito nga aldaw iti makalawas. Deskribiren daytoy ti USA Today a kas “nakaro a panagbalbaliw ti kultura a mangbalbaliw iti panagbiagtayo.” Nakunana daytoy gapu iti “umad-adu a paglakuan a silulukat iti 24 oras, ta dakdakkel ti makuartada babaen iti dida panangikankano iti oras.” Iti adu a pagilian, agbuya dagiti tattao iti telebision wenno agusarda ti Internet iti agpatnag imbes a maturogda. Sa adda met dagiti epekto ti sakit a maigapu iti panagdanag a pakaruen pay ti pannakaburibor ken ti naapura a panangiringpas iti trabaho ken kasasaad ti panagbiag. Kamaudiananna, ti nadumaduma a sakit ti mabalin met a pakaigapuan ti di pannakaturog.

Madlaw ti adu a doktor a nakarigrigat nga ipapati kadagiti pasienteda a nakaro a parikut ti kurang a turog. Kinuna ti maysa a doktor nga ibilang pay ketdi ti dadduma a tattao a ti nakaro a bannog ket “maysa a pakabigbigan iti kagimongan ti kinalatak wenno kinabaknang.” Ket gapu ta masansan nga in-inut a kumaro ti kasasaadda, mabalin a di mabigbig dagiti kurang ti turogda a nakaro ti dida pannakaturog. Adu ti agkuna, a ‘bumakbaket wenno lumaklakayak ngaminen’ wenno, ‘diak madaeran ti kasasaad ti panagbiagko, isu a makatuglepak’ wenno, ‘kanayon a mabannogak agsipud ta diak makapaginana iti napaut.’

Nakarigrigat nga agasan ti di pannakaturturog. Ngem ti pannakaawat no ania ti ramanen ti makapasalun-at a turog ken ti pannakaammo kadagiti sintoma ti di pannakaturturog ti mangtignay iti panagbalbaliw. Makaispal iti biag ti pannakailasin kadagiti sintoma ti nakaro a di pannakaturturog.

[Footnote]

[Ladawan iti panid 4]

Uray pay ti sagpaminsan a di pannakaturog ket pakaigapuan dagiti nakaro nga aksidente