Kasano a Makaturogak iti Napapaut?

No nakapuyka iti matematika, baka panunotem a masapul laeng nga agadalka a naimbag. No saanka unay a nalaing iti isports, baka panunotem a masapulmo laeng ti agpraktis pay. Ngem kadagita a dua a situasion, baka ti talaga a kasapulam ket maturog iti napapaut. Panunotem no apay.

• Apay a kasapulam ti turog?

• Apay a mapuypuyatka?

• Kasano a makaturogka iti napapaut?

• Ti kuna dagiti padam nga agtutubo

Apay a kasapulam ti turog?

Kuna dagiti eksperto a masapul a maturog iti 8 agingga iti 10 nga oras kada rabii ti kaaduan a tin-edyer. Apay nga importante a kompleto ti turogmo?

• Ti turog tulongannaka nga agpanunot a naimbag. Adda dagiti mangibagbaga a ti turog ket “pannakataraon ti utek.” Tulongannaka nga agbalin a nalaing iti eskuelaan, iti isports, ken iti panangsolbar iti problema.

• Ti turog tulongannaka nga agbalin a nagangganaygay ken pasayaatenna ti mood-mo. Dagiti tattao a napuyat ket nalaklaka nga agbaliw ti riknada (mood swing), malidayan wenno madepres, ken marigatanda a makibagay.

• Ti turog tulongannaka nga agbalin a naannad nga agmaneho. Sigun iti panagadal idiay United States, dagiti drayber nga agtawen iti 16 agingga iti 24 ket “dua a daras a dakdakkel ti posibilidadna a makaturturogda idi naidungpar ti luganda” no ikompara kadagiti drayber nga agtawen iti 40 agingga iti 59.

• Ti turog ket makapasalun-at. Ti turog ket tumulong iti bagim tapno mamantener ken matarimaanna dagiti selula, tisyu, ken urat. No umdas ti turogmo, basbassit ti posibilidad a lumukmegka iti kasta unay, agdiabetes ken maistrok.

Apay a mapuypuyatka?

Iti laksid dagiti pagimbagan nga inusigtayo, adu latta a tin-edyer ti kurang ti turogna. Kas pagarigan, kuna ti 16 ti tawenna a ni Elaine:

“Sinaludsod ti maestrami iti klase no ania nga oras a matmaturogkami. Insungbat ti kaaduan a 2:00 a.m. Insungbat met ti dadduma a 5:00 a.m. Maysa laeng ti nangisungbat iti 9:30 p.m.”

Ania dagiti rason a mapuypuyatka?

Pannakikadua iti gagayyem. “Mapuypuyatak ken masaysayang ti orasko nangruna kadagiti rabii nga agkakaduakami nga aggagayyem.”—Pamela.

Dagiti responsabilidad. “Kaykayatko ti maturog, ngem nagrigat ti maaddaan iti umdas a turog ta busy ti eskediulko.”—Ana.

Teknolohia. “Ti selponko ti kangrunaan a rason a mapuypuyatak. No nakaiddaakon, marigatanak a manglaban iti riknak a mangkita iti selponko.”—Anisa.

Kasano a makaturogka iti napapaut?

• Ammuem ti kinapateg ti turog. Ibaga ti Biblia: “Nasaysayaat ti sangarakem nga inana ngem ti dua a rakem a napasnek a panagtrabaho ken panangkamat iti angin.” (Eclesiastes 4:6) Ti turog ket importante, saan a luho. No awan dayta, saan a nasayaat ti kalidad ti trabahom ken uray ti panagrelaksmo!

• Ammuem ti kangrunaan a rason a saanka a makaturog. Kas pagarigan, mapuypuyatka kadi gapu iti pannakikaduam kadagiti gagayyemmo? Mabumbuntonanka kadi iti asaynment ken trabaho? Agselselponka pay laeng kadi uray oras koman ti pannaturogmo wenno agriingka gapu iti dayta?

Panunotem: Saan a nalaka ti panangparmek iti kangrunaan a rason iti saanmo a pannaturog ngem adu ti pagsayaatanna. “Sigurado nga agballigi dagiti plano ti nagaget,” kuna ti Proverbio 21:5.

Siempre, adda dagiti epektibo iti maysa a tao ngem saan no iti dadduma. Kas pagarigan, adda mangibaga a naim-imas ti turogda iti rabii no agridepda iti aldaw. Ngem baliktad met ti epektona iti dadduma. Isu nga adalem no ania ti epektibo kenka. Makatulong dagiti sumaganad a suhestion:

• Iwayaam ti agrelaks. No agrelakska sakbay ti oras ti pannaturogmo, al-alistoka a makaturog.

  “Maymayat no nasapa nga ileppasmo dagiti trabahom ken dadduma pay a responsabilidadmo tapno awanen ti pampanunotem no nakaiddakan.”—Maria.

• Agsakbayka. Imbes a palubosam a kontrolennaka ti kasasaadmo, urnosem ti eskediulmo tapno umdas ti pannaturogmo.

  “Kasapulak ti agarup walo nga oras a pannaturog kada rabii. Isu a no masapul nga agriingak a nasapsapa, kuentaek no ania nga oras a masapul a maturogakon.”—Vincent.

• Dimo balbaliwan. Mairuam ti bagim no sanayem dayta. Isingasing dagiti eksperto a maturog ken agriingka iti isu met la nga oras iti inaldaw. Padasem iti makabulan ket nasaysayaatto ti panagriknam.

  “No maturogka iti isu met la nga oras iti rabii, mas alertoka kabigatanna. Makatulong daytoy tapno ad-adda nga epektiboka iti aktibidadmo.”—Jared.

• Agbalinka a balanse iti pannakigayyemmo. Ibaga ti Biblia nga agbalin koma a ‘natimbeng ti ugalim,’ ket karaman iti dayta dagiti aramidem no agrelakska.​—1 Timoteo 3:2, 11.

  “Inkarigatak a limitaran ti pannakikaduak kadagiti gagayyemko iti rabii. No diak limitaran ti panagrelaks, adda la ketdi maapektaran, nangnangruna ti pannaturogko!”—Rebecca.

• “Paturogem” met ti selponmo! Iti agarup maysa nga oras sakbay a maturogka, labanam ti riknam nga aginternet wenno agteks kadagiti gagayyemmo. Kinapudnona, imbaga ti dadduma nga eksperto a ti kita ti lawag manipud iti selpon, TV, wenno tablet ti makagapu a narigrigatmo a maala ti turogmo.

  “Namnamaen dagiti tattao a kanayon a makontakdaka. Ngem tapno makainanaka a naimbag, masapul nga isardengmo ti agselpon.”—Julissa.