Agmalem a Panagpasiar Idiay Chernobyl

BABAEN ITI MANNURAT TI AGRIINGKAYO! IDIAY UKRAINE

Nakaro ti napasamak nga aksidente iti pasilidad ti planta nuklear ti Chernobyl 20 a tawenen ti napalabas. Idi Abril 26, 1986, napasamak ti makadidigra a pannakadadael ti maysa kadagiti uppat a makina a mangpataud iti bileg nuklear iti dayta a disso. Kalpasan ti kaaduan a didigra—aramid man ti tao wenno nakaparsuaan—mabalin pay laeng ti agdalus ken mangabaruanan. Nupay kasta, saan a naikkat ti kontaminasion nga addaan kadagiti nabayag ken dakes nga epekto.

KADAGITI kallabes a tawen, kada Mayo 9, dagiti dati a residente dagiti ili nga asideg iti dayta a disso mapanda pasiaren ti nagpanawanen a balbalay a pagnanaedanda idi. No dadduma, kaduada ti gagayyem ken kakabagianda. Adda met tiempo a napanda sadiay tapno makiminatay. Pinasiar met dagiti sientista tapno adalenda dagiti epekto ti radiasion. Itay nabiit pay, nangitukon dagiti kompania iti Ukraine iti agmalem a panagpasiar iti dayta a disso a kadua dagiti giya a mangilawlawag iti napasamak idi sadiay.

Idi Hunio 2005, adda salaysay a naimaldit iti makinsango a paset ti The New York Times. Nadakamatna a “saan a makadangran iti salun-at” ti apagbiit a ‘panagpasiar idiay Pripet no kadua ti maysa a giya.’a Ti Pripet ket maysa idi a siudad ti agarup 45,000 nga umili, ken agarup tallo a kilometro manipud kadagiti makina a mangpatpataud idi iti bileg nuklear. Naipasdek dayta idi dekada 1970. Ngem nagpanawanen kas iti adu pay a siudad kalpasan ti nuklear a didigra. Gapu iti radiasion, maipariten ti mapan kadagita a lugar. Idi napasamak ti didigra, agarup makatawenen nga agnanaed idiay Pripet da Anna ken Victor Rudnik.b

Ti basbassit nga amang nga ili ti Chernobyl (a nagan met ti pasilidad ti planta nuklear) ket agarup 15 a kilometro manipud kadagiti makina a mangpataud iti bileg nuklear. Iti adun a tawen, maipalubos kadagiti dati a residente sadiay ti agpasiar iti kada tawen. Yantangay ti Chernobyl ti aktual nga ili ti pamilia Rudnik, pinasiarda ti Chernobyl kabayatan daytoy a tiempo. Palubosandak a mangisalaysay iti panagpasiarmi a dua ken baketko a kaduami ida sumagmamano a tawenen ti napalabas.

Ti Naladingit a Panagpasiarmi

Pimmanawkami idiay Kiev, ti kabesera a siudad ti Ukraine, babaen iti dua ti bennegna a kalsada nga agpaamianan. Limmasatkami kadagiti babassit nga ili. Naintar iti kalsadana dagiti balbalay, nga addaan paraangan a namasetasan iti tulip ken kanatengan. Iti nagbabaetan dagiti ili, makitam agingga iti nagtugmokan ti langit ken daga dagiti kamaisan, katriguan, ken tay-ak a napno iti mirasol.

Ngem kellaat nga adda binallasiwmi a beddeng. Awan karatula iti kalsada a pakabasaan iti dayta a kellaat a panagbaliw, ngem nadlawmi dayta. Nakataltalna dagiti ili a nalabsanmi. Kadagiti madaddadael a balbalay, nabuong dagiti tawa ken nakandaduan dagiti ridaw. Nasameken dagiti makinsango nga arubayan agraman dagiti hardin.

Nakastrekkamin iti maipagel a disso—agarup 30 a kilometro manipud kadagiti makina nga agpatpataud idi iti bileg nuklear. “Dagiti ili manipud iti daytoy a lugar ket adu unay ti radiasionna,” imbaga ni Anna kadakami. “Manipud ditoy, nasurok a 150,000 a tattao manipud iti adu nga ili ken bario ti immakar kadagiti baro a pagtaengan iti intero a dati a Soviet Union.”

Iti panagdaliasatmi, dimtengkami idi agangay iti sabali pay a disso, a naaladan iti nakangatngato a barut tapno maisina dayta iti dadduma pay a lugar. Iti asideg, adda dagiti guardia iti pasdek a naaramid iti kayo. Kaasping dayta ti aduana a mangrekisa ken mangkontrol iti amin a lugan a sumangpet. Sinukimat ti maysa a guardia dagiti pasaportemi, insuratna ti numero ti plaka ti luganmi, sana linukatan ti ruangan.

Addakamin iti uneg ti maipagel a disso. Ti dalan ket nalinongan kadagiti kayo nga addaan barbaro a bulbulong. Adu a naregreg a bulbulong ti nangap-ap iti kabakiran. Saan a dayta ti impagarupko a makitak no di ket dagiti nauram a kayo ken mulmula. Iti sungadan, adda puraw a ladrilio a karatula a nasuratan kadagiti asul a letra a pakabigbigan ti ili a Chernobyl.

Iti beddeng ti Chernobyl, adda maysa a botika. Sadiay ti pagtartrabahuan idi ti nanang ni Victor. Adda nagkupasen a karatula a nakaisuratan dagiti oras ti panagserbi ti tiendaan kadagiti gumatang. Agbitbitin pay laeng dayta iti natapok ken narugiten a tawa. Iti asideg ti parke sentral ti ili, adda pasdek a pakaang-angayan idi dagiti aktibidad ken pabuya a nainaig iti kultura. Nalagip ni Anna a kalpasan ti panagtrabahoda, agpalpaliwada nga agkakailian sadiay a mangbuya iti nadumaduma nga artista. Adda iti asideg ti pagsinean a napanaganan idi iti Ukraina. Sadiay idi ti masansan a papanan dagiti ubbing tapno maliklikanda ti agkalimduosan gapu iti kinadagaangna ken mabuyada dagiti kabaruan a pelikula iti uneg ti nalamiis a pagsinean. Nabayagen nga awan ar-arimekmek iti nasipnget nga auditorium a masansan a pakangngegan idi kadagiti panagkakatawa. Impandakami da Anna ken Victor iti pagtaenganda nga asideg laeng a pagnaen manipud iti sentro ti ili. Dagiti di naarbasan a kayo ti nangbangen iti makinsango a ridaw, isu a nagpipilakami iti sirok dagiti nagtatayag a mula iti makinlikud a ridaw—nga idi pimmasiarkami nagbalinen a maysa la nga abut iti pader.

Iti uneg, makitam ti interamente a nadadael a paset. Adda agbubuoten a kudson nga aguy-uyaoy iti aglatlatin a kama. Kasla agbitbitin a timmangken a yelo ti kasasaad dagiti napisangen a wallpaper. Nagrukob ni Anna a nangpidut iti maysa a daan a retrato manipud iti basura a nagkaiwara iti siled. “Kanayon a kayatko ti agsubli ket makitak a saan latta a nagbaliw ti kasasaad dagiti bambanag,” maladladingitan a kinunana. “Nasakit ti nakemko ta nagbalinen a basuraan ti balaymi; ken natakaw dagiti sanikuami iti panaglabas ti adun a tawen!”

Pimmanawkami iti pagtaengan ti pamilia Rudnik ket nagnakami iti kalsada. Iti nagsangaan, adda grupo ti tattao a naimas ti saritaanda. Nagnakami iti kagudua a kilometro agingga iti dalan a pagpatinggaan ti parke iti bangkirig a pangtannawagan iti nalinak a karayan. Nalang-abmi ti ayamuom dagiti puraw a sabong ti kayo a chestnut. Kadagiti agdan nga agsikkosikko agingga iti pier, ginasut idi ti agur-uray a maibakuit babaen iti barangay idi 1986.

Itay napan a tawen ti damo a panagpasiar ti pamilia Rudnik iti dati a pagnanaedanda idiay Pripet. Pimmanawda iti dayta a siudad kalpasan ti panagbettak ti planta nuklear 19 a tawen ti napalabasen.

Pananglagip

Idi Abril 2006, naangay ti maika-20 nga anibersario ti nuklear a didigra babaen ti nadumaduma a kita ti pananglaglagip. Para kadagiti adu a tattao, dagitoy ti agserbi kas serioso a palagip nga agpapan pay kadagiti napasnek a panangikagumaan ti tao, dina latta kabaelan nga aywanan ti daga a sibaballigi no awan ti panangiwanwan ti Dios.—Jeremias 10:23.

Itay napalabas a Setiembre, naipakaammo iti publiko dagiti resulta ti nasientipikuan a report a nanganag manen iti trahedia. Sigun iti dayta a report nga impaisagana ti United Nations, idi damo 56 a tattao ti natay iti dayta nga aksidente, ken impadlesna nga 4,000 pay ti matay inton agangay a direkta a gapu iti sakit a patauden ti radiasion. Sigun iti nasapsapa a pakpakauna, kaaduanna nga adda iti baet 15,000 ken 30,000 ti bilang dagiti matay. Sigun iti maysa nga editorial iti New York Times a Setiembre 8, 2005, ti impadamag ti UN “ket inumsi ti sumagmamano a grupo a mangisakit iti kasasaad ti aglawlaw kas mangidumduma a panangikagumaan a mangilimed kadagiti posible a peggad ti bileg nuklear.”

Kastoy ti kinuna ni Victor, a nangammo maipapan iti Namarsua kenkuana a ni Jehova a Dios, kalpasan ti didigra: “Saankamin a maladingitan, agsipud ta ammomi nga inton dumteng ti Pagarian ti Dios, saanen a mapasamak dagita a nakaro nga aksidente. Segseggaanmi ti tiempo inton sumayaatto manen ti aglawlaw ti ipatpategmi a pagtaengan iti asideg ti Chernobyl manipud iti agdama a kasasaadna ket agbalin a paset ti nagpintas a paraiso.”

Ti kari ti Biblia a maipasdek manen ken maisaknap iti intero a lubong ti orihinal a Paraiso a daga ti naan-anay a patien ti minilion a tattao sipud idi napasamak ti trahedia idiay Chernobyl. (Genesis 2:8, 9; Apocalipsis 21:3, 4) Ditoy Ukraine laengen, nasurok a 100,000 a tattao ti siraragsak a nangakseptar iti dayta a namnama kabayatan ti napalabas a 20 a tawen! Sapay koma ta magutugotka met a mangpanunot iti naragsak a masakbayan a naikari kadagidiay mayat a mangammo kadagiti panggep ti Dios.

[Footnotes]

[Kahon/Ladawan iti panid  16]

Monumento Dagiti “Liquidator”

Daytoy nagdakkel a monumento ti mangidayaw kadagiti paradalus a napanaganan iti liquidator idi napasamak ti didigra idiay Chernobyl. Isuda idi dagiti nangsebseb iti uram, nangserra iti bimtak a planta nuklear, ken nangikkat iti elemento a nangkontaminado. Idi damo, ginasut a ribu ti bilang dagitoy a trabahador. Naipakpakauna nga agarup 4,000 ti matay gapu iti aksidente. Kaaduan kadakuada ket manipud kadagitoy a grupo dagiti trabahador.

[Dagiti Ladawan iti panid 15]

Ti karatula iti ili ti Chernobyl ken maysa a pagsinean

[Dagiti Ladawan iti panid 15]

Dagiti pamilia Rudnik ken ti pagtaenganda idiay Chernobyl

[Dagiti Ladawan iti panid 16]

Ti bimtak a planta nuklear, agarup tallo a kilometro manipud iti pagnanaedan ti pamilia Rudnik idiay Pripet (bassit a retrato)