GIKGIK

[Heb., ʼai·yahʹ, “nangisit a gikgik”; da·ʼahʹ, “nalabaga a gikgik”; ken nalabit dai·yahʹ, “sawi,” mabalbalin a maysa a kita ti gikgik].

Ti gikgik ket tumatayab nga agsippayot ken mananglamut. Ti nangisit a gikgik ken ti nalabaga a gikgik ket kadawyan a kita a masarakan idiay Palestina, ken karamanda kadagiti narugit a tumatayab sigun iti Linteg. (Le 11:13, 14; De 14:12, 13) Iti listaan iti Deuteronomio, ra·ʼahʹ ti naaramat imbes a ti da·ʼahʹ, kas iti masarakan iti Levitico, ngem naikuna a nalabit maigapu daytoy iti panangisukat ti eskriba iti Hebreo a katupag ti “r” (ר) maipaay iti “d” (ד), yantangay agkaasping unay ti langa dagiti letra.

Patien a ti Hebreo a nagan nga ʼai·yahʹ ket pangtulad iti makatitileng nga ikkis ti nangisit a gikgik (klinasipikar dagiti ornitologo kas Milvus migrans).

Saan a masigurado ti orihinal a kaipapanan ti Hebreo a nagan a da·ʼahʹ, ngem maisingsingasing nga ipasimudaagna ti “sumippayot wenno sumiag a panagtayab,” kas iti sasao nga “immay a simiag [manipud Heb., da·ʼahʹ] iti rabaw dagiti payak ti maysa nga espiritu” (Sal 18:10), ken kas pangtukoy iti “panagsippayot” ti agila. (De 28:49; Jer 48:40; 49:22) No kasta, ti nagan ipatuldona ti maysa a tumatayab nga agsippayot, ket da Koehler ken Baumgartner (Lexicon in Veteris Testamenti Libros, Leiden, 1958, p. 198) isingasingda ti nalabaga a gikgik (Milvus milvus).

Usaren ni Job ti nangisit a gikgik kas maysa a pagarigan ti napalalo a kinatadem ti panagkita, a kabayatanna ipakitana a ti kinasaririt ti tao ken ti panagbirokna iti kinabaknang ti nangiturong kenkuana kadagiti dasdas iti uneg ti daga a saan a kabaelan a kitaen uray dagiti adayo ti makitana a tumatayab nga agsippayot.​—Job 28:7.

Kaaduan a nangisit a gikgik lumasatda iti Palestina tapno idiay Africa nga agpalabasda iti panawen ti lam-ek. Umad-adu ti bilang dagiti nangisit a gikgik nga agpalabas iti kalam-ekna idiay Israel. Aramidenda dagiti umokda iti sangsanga ti natatayag a kaykayo ket agipempenda iti taraon iti umok sakbay nga agitlogda. Ti nalabaga a gikgik, a manmano a dumteng no tiempo ti lam-ek, ket lumabaga a kayumanggi a tumatayab, nga addaan iti nangisit a garit ken dapuen a puraw nga ulo.