Tungumálamúrinn rofinn – skyggnst bak við tjöldin

ÁÐUR en þýðendur hjá Vottum Jehóva geta hafið sín störf hefur heilmikil vinna verið lögð í ritin. Vandleg undirbúnings- og rannsóknarvinna fer fram þar sem ritdeildin við aðalskrifstofu Votta Jehóva í New York skoðar allan texta, athugar hvort rétt sé farið með staðreyndir, hvort ritreglum sé fylgt og textinn sé á læsilegu nútímamáli.a

Þá sendir ritdeildin textann til mörg hundruð þýðingarteyma um allan heim. Þýðendurnir búa flestir á þeim málsvæðum sem þeir þýða fyrir og þýða oftast á móðurmál sitt. Það er nauðsynlegt að þeir skilji vel efnið sem á að þýða ásamt því að hafa gott vald á málinu sem þýtt er á.

Hvernig fer þýðingarvinnan fram?

Geraint, sem er þýðandi í Bretlandi, segir: „Ég vinn ásamt öðrum þýðendum í hópvinnu og því er góð samvinna grundvallaratriði. Við finnum lausnir og leysum erfið vandamál í sameiningu. Við horfum ekki á stök orð heldur skoðum við orðasambönd og setningar. Við veltum fyrir okkur merkingu og markmiði textans ásamt því að hafa stöðugt í huga þá lesendur sem efnið er ætlað.“

Hvert er markmið þýðandans?

„Við viljum ekki að textinn virki eins og þýðing heldur að lesandinn fái það á tilfinninguna að efnið hafi verið samið á móðurmáli hans. Við reynum því að nota venjulegt daglegt mál. Þannig höldum við athygli lesandans og lesturinn verður eins og góð máltíð sem rennur ljúflega niður.“

Hverjir eru kostir þess að búa þar sem málið er talað?

„Það er gagnlegt að umgangast heimamenn því að það hjálpar okkur að nota mál sem þeim er tamt. Við heyrum málið notað á hverjum degi. Þar að auki getum við prófað hvort fólki finnist ákveðin hugtök eða orðatiltæki höfða til sín og því finnist þau eðlileg og auðskilin. Þannig komum við merkingu upprunalega textans til skila.“

Hvernig skipuleggið þið vinnuna ykkar?

„Teyminu er úthlutað verkefni. Allir byrja á því að lesa yfir efnið til þess að fá tilfinningu fyrir því og átta sig á hvernig efnið er byggt upp og hver markhópurinn sé. Við spyrjum okkur spurninga eins og: Hvers vegna var greinin skrifuð? Hver er kjarni hennar og markmið? Og hvað á hún að kenna okkur? Þessar spurningar koma hugmyndafluginu af stað.

Því næst ræðum við saman og skiptumst á skoðunum. Við fullvissum okkur um að við skiljum efnið vel. Við skoðum hvernig við getum haldið sama stílnum og reynum að kalla fram sömu viðbrögð hjá lesendum þýðingarinnar og höfundurinn vildi vekja með efninu.“

Hvernig vinnur teymið?

„Markmið okkar er að lesandinn skilji textann strax við fyrsta lestur. Til þess þurfum við að lesa hverja efnisgrein upphátt nokkrum sinnum.

Þýðandinn slær inn efnisgrein á tungumálinu sem þýtt er á og við sjáum textann á tölvuskjánum okkar. Við fylgjumst með því að allar hugmyndirnar komist til skila og að engu sé bætt við. Við athugum einnig hvort textinn hljómi eðlilega, sé rétt skrifaður og fylgi málfræðireglum. Síðan les einn efnisgreinina upphátt. Ef hann hikar í lestrinum reynum við að komast af því hvað veldur. Þegar öll greinin hefur verið þýdd les einn úr teyminu hana upphátt meðan aðrir punkta hjá sér athugasemdir við textann.“

Þetta hljómar eins og hörkuvinna

„Það er satt. Við erum líka þreytt í lok dags. Því er gott að lesa yfir textann aftur að morgni þegar maður er úthvíldur. Nokkrum vikum síðar sendir ritdeildin frá sér lokabreytingar á textanum. Þá lesum við hann aftur, sem er gott eftir þetta hlé því að þá komum við betur auga á hvort textinn sé réttur og auðskiljanlegur.“

Hvaða tölvuforrit notið þið?

„Tölvur geta ekki enn leyst þýðendur af hólmi. En söfnuður Votta Jehóva hefur þróað hjálpargögn til þess að auðvelda þýðendum vinnuna sína. Eitt af þeim er nokkurs konar orðabók þar sem við söfnum saman algengum hugtökum og orðasamböndum. Annað hjálpargagn auðveldar okkur að skoða það sem við höfum þýtt áður og sjá hvernig ýmis þýðingavandamál hafa verið leyst.“

Hvernig lítur þú á vinnuna þína?

„Við lítum á vinnuna okkar sem gjöf til almennings og við viljum að gjöfin líti vel út. Það gleður okkur að hugsa til þess að tímaritin og efnið á vefsíðunni okkar geta snert hjörtu lesenda og bætt líf þeirra.“

Hagnýt ráð sem hafa varanlegt gildi

Hundruð milljóna manna út um allan heim hafa gagn af því að lesa rit Votta Jehóva á móðurmáli sínu. Þau hagnýtu ráð, sem er að finna í ritunum og á myndskeiðunum ásamt öllu efninu á vefsíðunni okkar, eru byggð á Biblíunni. Í þeirri helgu bók segir að Guð, en hann heitir Jehóva, vilji að boðskapur hans nái til fólks af „sérhverri þjóð og kynkvísl, tungu og lýð“. – Opinberunarbókin 14:6.b