Akpegbivẹ

Ma gbẹ kpọ ẹmeunu mai hi, o sae wha uye ze. Wọhọ oriruo, whọ tẹ nyaku oniọvo jọ nọ ọ be rria ẹkwotọ nọ egọmeti ọ jọ fi awhaha họ iruo mai, kọ whọ te gwọlọ nọe re ọ vuẹ owhẹ epanọ a be sai ro ru iruo Uvie na evaọ orẹwho rai? Uzẹme riẹ họ, who wo iroro iyoma ọvo be rọ nọ onọ na ha. Ma you inievo mai jẹ gwọlọ riẹ epanọ eware e rrọ kẹ ae. Ma tẹ jẹ gwọlọ riẹ ugogo ẹme nọ ma rẹ ta nọ ma tẹ be lẹ roro ai. Rekọ oke utiona ma rẹ rọ gba unu mai. Ma te bi kpokpo oniọvo jọ re ọ vuẹ omai eware nọ u fo nọ a rẹ ta via ha, yọ ma bi dhesẹ uyoyou kẹ oniọvo na ha gbe inievo efa kpobi nọ a fieva họ iẹe inọ ọ te ko ẹme na dhere. Mai ọvuọvo ma gwọlọ ru eware ga kẹ inievo mai nọ e rrọ erẹwho nọ a jọ fi awhaha họ iruo mai hi. Epọvo na re, oniọvo nọ ọ be rria orẹwho utioye na ọvuọvo ọ rẹ vuẹ inievo efa oghẹrẹ nọ a bi ro ru iwuhrẹ jẹ ta usi uwoma ha. w20.03 21 ¶11-12

Ọghẹnẹ ọ ma ahwo-akpọ re a whu hu. Rekọ re Adamu avọ Ivi a sae rria bẹdẹ bẹdẹ, o gwọlọ nọ a re yoẹme kẹ Jihova. Ọ kẹ rai uzi jọ nọ o rẹ bẹ ekoko ho, inọ: “Ure eriariẹ ewoma gbe eyoma na, whọ rẹ jariẹ re vievie he, keme evaọ ẹdẹ nọ whọ re riẹ who ti whu hrọ.” (Emu. 2:16, 17) Kẹsena Setan ọ tẹ suọ okpẹtu fihọ otọ. Ọ rọ araomuomu ta eme nọ e rrọ ikere okpẹdẹ mai na kẹ Ivi. U yoma kẹhẹ inọ Ivi ọ rọwo erue yena ọ tẹ re ubi-ure na. Uwhremu na, ọzae riẹ ọ tẹ re ubi-ure na re. (Emu. 3:6) Enẹ uzioraha gbe uwhu e rọ ruọ akpọ na soso. (Rom 5:12) Adamu avọ Ivi a whu wọhọ epanọ Ọghẹnẹ ọ ta. Rekọ Setan o gbe bi gu ọrue kpahe uwhu. Nọ oke o be nyaharo na, o te mu erue efa họ egu. Ojọ rai họ, uwuhrẹ na inọ ugboma ohwo-akpọ u te whu no, abọjọ oma na o rẹ gbẹ jọ uzuazọ evaọ obojọ. Setan ọ gbẹ be rọ uwuhrẹ yena gbe efa nọ e wọhọ e riẹ rọ viẹ ahwo buobu họ rite inẹnẹ.​—1 Tim. 4:1. w19.04 14-15 ¶3-4

Emaha a re nwane riẹ epanọ a re roro oware te, hayo vuhu oware enwoma mu re a kẹnoma kẹe he. Fikiere, o rọ lọlọhọ kẹ ahwo nọ a rẹ gwọlọ lele emaha wezẹ re a viẹ ae họ. Enọ i re lele emaha wezẹ a rẹ ta erue buobu kẹ ae. Erue jọ nọ a rẹ ta kẹ ọmọ na họ inọ ọye ọ wha ẹbẹbẹ na ze, inọ o du ta via ha, inọ ohwo ọvo ọ te rọwo ẹme na hayo thọ ọmọ na ha, gbe nọ owezẹ yọ edhere nọ ọmaha avọ ọkpako a re ro dhesẹ nọ a you ohwohwo. Erue itieye i re ru iroro ọmaha tahaku, yọ o rẹ rehọ ikpe buobu taure ọmọ na ọ tẹ te riẹ nọ enana kpobi yọ erue. Nọ ọmọ na ọ be kpako na, o ve bi rri omariẹ nọ ọ raha no, inọ o gbe fioka ha, gbe nọ ohwo ọvo ọ sai gbe you rie hayo sasa iẹe oma ha. Agbẹta nọ emaha nọ a lele wezẹ a rẹ rọ ruẹ uye oke lelehie na. Ma be rria edẹ urere na, etoke nọ ahwo buobu a gbe ti ro wo “uyoyou kẹ ibe ahwo-akpọ rai hi,” gbe oke nọ “ahwo omuomu gbe eviẹahwohọ a ti no onọ u yoma ruọ onọ o mai yoma.”​—2 Tim. 3:1-5, 13. w19.05 15 ¶7-8

Idhere sa-sa vẹ Jesu o ro wuhrẹ ahwo? Orọ ọsosuọ, ọ rọ eme nọ ọ ta ro wuhrẹ ahwo. Eme riẹ i wo ẹgba keme i dhesẹ uzẹme na kpahe Ọghẹnẹ, i wuhrẹ ahwo ugogo ẹjiroro nọ a rọ rrọ uzuazọ, i te je dhesẹ nọ ẹkwoma Uvie Ọghẹnẹ ọvo uye nọ o be bẹ ahwo-akpọ u ti ro kuhọ. (Luk 24:19) Jesu ọ rọ emamọ oriruo nọ o fihotọ ro wuhrẹ ahwo re. O yeri uzuazọ nọ o rrọ oriruo nọ u fo nọ ilele riẹ a rẹ rọ aro kele. (Jọn 13:15) Oke vẹ Jesu o ro wuhrẹ ahwo? O wuhrẹ ahwo evaọ etoke odibọgba riẹ evaọ otọakpọ. (Mat. 4:23) O te je wuhrẹ ilele riẹ nọ ọ nwane kparoma no uwhu ze no. Wọhọ oriruo, ọ romavia kẹ ilele riẹ nọ o sae jọnọ i bu vi egba isoi (500), kẹsena ọ tẹ ta kẹ ae nọ a “ru ahwo zihe ruọ ilele.” (Mat. 28:19, 20; 1 Kọr. 15:6) Jesu nọ ọ rrọ ọnọ o wuzou ukoko na, o gbe je dhesẹ oware nọ ilele riẹ a re ru kẹ ae nọ o zihe kpobọ odhiwu no. Wọhọ oriruo, evaọ oware wọhọ 96 C.E., Kristi ọ ta kẹ Jọn ukọ na inọ ọ kẹ Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo na uduotahawọ gbe ekpọvio.​—Kọl. 1:18; Evia. 1:1. w19.05 3 ¶4-5

Re ohwo ọ sae ruẹ ugho nọ ọ rẹ rọ kuọ uviuwou riẹ nẹnẹ o lọhọ họ. Inievo mai buobu a bi ru iruo euwa buobu re eva e sae vọ. Yọ o rẹ rehọ amọfa oke buobu taure a te ti te oria iruo rai je kpo te uwou. Ejọ i re ru iruo egaga re a sae ruẹ ugho nọ a rẹ rọ kuọ omarai. Taure inievo nana kpobi a te ti te uwou yọ oma o rrọ rai no! Re a sai ru uwuhrẹ omobọ rai nọ a te te uwou o lọhọ tere he. Rekọ uzẹme na họ, o gbahọ nọ ma rẹ ruẹrẹ oke họ nọ ma rẹ rọ romatotọ wuhrẹ Ebaibol gbe ebe ukoko na. Onana o roja otẹrọnọ ma gwọlọ wo usu okpekpe kugbe Jihova je wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ. (1 Tim. 4:15) Kẹdẹ kẹdẹ ahwo jọ a rẹ kpama irioke frifri nọ a tẹ wezẹ ziezi no, nọ oria kpobi o gbẹ rrọ rirẹ re a ru uwuhrẹ. Amọfa a re fi omoke jọ họ taure a te ti kiẹzẹ re a jọ oria nọ edo ọ rrọ họ ru uwuhrẹ Ebaibol je roro didi. w19.05 26 ¶1-2

Inwene nana e rẹ romavia asohẹrioke he; yọ e rẹ via ababọ omodawọ họ. O gwọlọ nọ ma rẹ ‘dawo ẹgba mai kpobi,’ evaọ ikpe buobu. (2 Pita 1:5) Ma rẹ daoma gaga re ma nwene oghẹrẹ ohwo nọ ma rrọ evaọ obeva. Olẹ họ oware nọ o mai wuzou. U fo nọ ma rẹ lẹ wọhọ epanọ ọso-ilezi na ọ lẹ, inọ: “Kẹ omẹ udu ofuafo, O Ọghẹnẹ, re who fi ẹzi ọkpokpọ họ omẹ oma, onọ o rrọ gaga.” (Ol. 51:10) Ma re vuhumu nọ u fo re ma nwene, kẹsena ma vẹ lẹ re Jihova o fiobọhọ kẹ omai nwene ẹzi nọ ọ be kpọ iroro mai. Oware avọ ivẹ nọ u wuzou họ, ma re roro didi. Nọ ma be romatotọ se Ebaibol kẹdẹ kẹdẹ na, o gwọlọ nọ ma re roro didi kpahe oghẹrẹ iroro gbe uruemu nọ u fo nọ ma re nwene. (Ol. 119:59; Hib. 4:12; Jem. 1:25) O roja re ma kiẹ udu mai riwi sọ eriariẹ akpọ na i mu omai oma họ ẹdaruọ no. U fo nọ ma re muẹrohọ abọ nọ ma be jọ ru te he, kẹsena ma vẹ daoma gaga re ma nwene. w19.06 8 ¶1; 10 ¶10; 12 ¶11-12

Nọ whọ tẹ be jiroro, o gwọlọ nọ who re fi oke họ nọ who ti ro ru oware nọ whọ jiroro riẹ na gba, whọ va oke na ha. Who du hẹrẹ bẹsenọ eware kpobi e rẹ ruẹrẹhọ no taure whọ tẹ te jowọ họ; ẹsejọhọ oke utioye o te tha ẹdẹvo ho. (Ọtausi. 11:4) Yọroma re eware nọ i wuzou tere he e gbẹ rehọ oke gbe ẹgba nọ whọ hai ro ru eware nọ e mae roja ha. (Fil. 1:10) O tẹ lọhọ, jọ oke nọ who bi fihọ na o jọ oke nọ amọfa a sai ro kpokpo owhẹ hẹ. Jọ amọfa a riẹ nọ whọ gwọlọ tẹrovi oware nọ whọ gwọlọ ru na. Whọ sai furie ifonu ra je se evuẹ nọ a vi se owhẹ oke ofa. Oware nọ u ti no iroro-ejẹ ra ze o wọhọ oria nọ ohwo nọ ọ rrọ erẹ o bi kpohọ. Whọ tẹ ginẹ gwọlọ te obonọ whọ be nya, whọ rẹ ruabọhọ erẹ na o tẹ make gwọlọ nọ whọ rẹ nya edhere ọfa fikinọ oware jọ u kie where edhere. Epọvo na re, ma tẹ tẹrovi oware nọ u ti no iroro-ejẹ mai ze, ma te ruabọhọ oware nọ ma gwọlọ ru na o tẹ make rọnọ ma nyaku ebẹbẹ jọ.​—Gal. 6:9. w19.11 30 ¶17-18

Eme u fo nọ o rẹ wọ owhẹ họ-ame? Nọ whọ be romatotọ wuhrẹ Ebaibol na, whọ riẹ eware buobu no kpahe Jihova, te eware nọ e rẹ were iẹe gbe oghẹrẹ nọ o re ru eware. Eware nọ who wuhrẹ kpahe iẹe no i duobọte owhẹ, u te ru nọ who ro you rie gaga. Uyoyou ra kẹ Jihova họ oware nọ o mai wuzou nọ u fo nọ o rẹ wọ owhẹ họ-ame. Oware ofa nọ o rẹ wọ owhẹ họ-ame họ, uzẹme nọ whọ jọ Ebaibol na wuhrẹ nọ whọ rọwo no enẹna. Kareghẹhọ ẹme nọ Jesu ọ ta evaọ okenọ ọ kẹ ilele riẹ iruo. (Mat. 28:19, 20) Jesu ọ ta nọ ahwo nọ a be te họ-ame, a re ru ere “evaọ odẹ Ọsẹ na gbe Ọmọ na gbe ẹzi ọfuafo na.” Eme họ otọ ẹme nana? Whọ rẹ rọ eva ra kpobi rọwo oware nọ Ebaibol na ọ ta kpahe Jihova; Jesu Ọmọ riẹ; gbe ẹzi ọfuafo na. Iwuhrẹ nana i wo ẹgba gaga yọ e rẹ sai duobọte owhẹ udu. w20.03 9 ¶8-9

Orọnikọ Jihova o vi ikọ-odhiwu bru Lọt re a vẹvẹ iẹe unu ọvo ho rekọ re a je fiobọhọ kẹe dhẹ no ọraha nọ o bi ti te Sọdọm na. (Emu. 19:12-14, 17) Epọvo na re, ma tẹ ruẹ nọ oniọvo mai jọ o bi ti kie ruọ ẹbẹbẹ, ma rẹ vẹvẹ iẹe unu. O tẹ make rọnọ ọ be kaki fi ehrẹ Ebaibol họ iruo ho, o gwọlọ nọ ma re wo odiri. Ru epanọ ikọ-odhiwu ivẹ na a ru na. Ukpenọ o rẹ nwane bẹ omai no re ma siomano oniọvo na, u fo nọ ma re ru oware jọ ro fiobọhọ kẹe. (1 Jọn 3:18) O sae gwọlọ nọ ma re kru obọ riẹ, evaọ odẹme, re ma fiobọhọ kẹe fi ehrẹ nọ a be kẹe họ iruo. Jihova ọ hae sae tẹrovi iruthọ Lọt. Rekọ o ru ere he, ukpoye ọ rehọ Pita ukọ na kere nọ Lọt yọ ohwo okiẹrẹe. (Ol. 130:3) Kọ ma sae rọ aro kele Jihova evaọ oghẹrẹ nọ o rri Lọt na? Ma tẹ be hae tẹrovi emamọ iruemu inievo mai, ma ti wo odiri kẹ ae ziezi. Onana u ve ti ru nọ ae omarai a te rọ gwọlọ ru oware nọ ma ta kẹ ae. w19.06 21 ¶6-7

Otẹrọnọ egọmeti orẹwho ra o fi awhaha họ iruẹru Isẹri Jihova, whọ sai roro sọ whọ rẹ kwa kpohọ orẹwho nọ whọ sae jọ gọ Jihova avọ ufuoma. Whẹ ọvo whọ rẹ jẹ iroro nana kẹ omobọ ra. Taure ohwo jọ ọ tẹ te jẹ iroro yena, ọ sai roro kpahe oware nọ Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ a ru okenọ a je kpokpo ai. Ilele Jesu nọ e jọ Jerusalẹm a vahabọ ruọ Judia gbe Sameria, je tube te ugbo obọ Fonisia, Saiprọs, gbe Antiọk. (Mat. 10:23; Iruẹru 8:1; 11:19) Rekọ, nọ a wariẹ mu Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ na họ ekpokpọ, Pọl ukọ na o no eria nọ a jẹ jọ whaha ae usi uwoma na ha. (Iruẹru 14:19-23) Eme ma wuhrẹ no onana ze? Ọnọ o wuzou uviuwou ọye ọ rẹ jẹ iroro na sọ a rẹ kwa hayo a rẹ kwa ha. Taure ọ tẹ te jẹ iroro na, u fo nọ ọ rẹ lẹ jẹ romatotọ roro kpahe epanọ eware e rrọ kẹ uviuwou riẹ, o ve je roro kpahe abọ owoma ẹkwa na gbe abọ oyoma riẹ. Ma re gu amọfa ẹdhọ họ kpahe iroro nọ a jẹ. w19.07 10 ¶8-9

Jesu ọ vuẹ omai nọ “wha nya, re wha ru ahwo zihe ruọ ilele evaọ udevie ahwo erẹwho na kpobi.” (Mat. 28:19) U fo nọ ma re wuhrẹ ahwo oware nọ Jesu o gwọlọ mi idibo riẹ, ma ve je fiobọhọ kẹ ae riẹ oghẹrẹ nọ a re ro yeri uzuazọ uvi Ileleikristi. Ma rẹ rọ odiri fiobọhọ kẹ ae nọ a be daoma fi ehri-izi Ebaibol họ iruo na. Ahwo jọ a rẹ sai nwene iroro gbe iruemu rai nọ i fo ho evaọ umutho emerae jọ ọvo; rekọ o rẹ rehọ amọfa oke lelehie. Oware nọ imishọnare jọ evaọ obọ Peru o gbiku riẹ u dhesẹ nọ u gine fo re ma wo odiri. Ọ ta nọ: “Me wuhrẹ ebe ivẹ kugbe ọmọ-uwuhrẹ Ebaibol nọ a re se Raúl no. Rekọ o gbe wo ebẹbẹ ilogbo. Orọo riẹ o tahaku, ọ rẹ ta eme ẹsọ, yọ emọ riẹ a wo adhẹẹ kẹe he fiki ekpehre uruemu riẹ. Fikinọ ọ rẹ ziọ iwuhrẹ kẹse kẹse, mẹ tẹ ruabọhọ jẹ hai weze bru ei avọ uviuwou riẹ jẹ daoma rọ Ebaibol na fiobọhọ kẹ ae. Nọ ikpe esa gbọ e ruọ emu no, o te ti te kẹ ame-ọhọ.” w19.07 15 ¶3; 19 ¶15-17

O jọ omodawọ kẹ Pọl ukọ na gaga nọ o ro kere ileta se inievo obọ Filipai, keme oke nana eware e lọhọ kẹe he. A mu rie imu evaọ Rom inọ o re no uwou ze he. Ọ jẹ sai kpohọ otafe kẹ usi uwoma ota ha. Ghele na, ọ jẹ hae ta usi uwoma kẹ ahwo nọ a nyabru ei ze, je kere ileta se ikoko nọ e jọ ugbothabọ. Pọl ọ riẹ nọ o gba riẹ họ nọ ọ rẹ dawo ẹgba riẹ kpobi te urere wọhọ epanọ Kristi o ru. Oyejabọ nọ ọ rọ ta nọ uzuazọ Oleleikristi o wọhọ ohrẹ-odhẹ. (1 Kọr. 9:24-27) Ohwo nọ ọ be dhẹ ohrẹ ọ rẹ tẹrovi oka ohrẹ na, yọ ọ rẹ kuvẹ hẹ re eware efa e rehọ iroro riẹ. Wọhọ oriruo, ahwo nọ a rẹ dhẹ ohrẹ evaọ udevie ẹwho nẹnẹ a rẹ sae ruẹ eware nọ a ro dhe eki gbe eware efa nọ e rẹ sae rehọ iroro ohwo. Kọ who roro nọ ọdhẹ-ohrẹ jọ o ti dikihẹ re ọ jọ unwido rri eware nọ a ro dhe uwou-eki jọ? O re ru ere vievie he otẹrọnọ ọ gwọlọ kparobọ evaọ ohrẹ na! Epọvo na re, nọ ma be dhẹ ohrẹ uzuazọ na, ma rẹ whaha eware nọ e rẹ rehọ iroro mai. Ma tẹ tẹrovi obọ oka ohrẹ na, be dawo ẹgba mai kpobi wọhọ epanọ Pọl o ru, ma ti wo osa na! w19.08 3 ¶4; 4 ¶7

Ma te nwene uruemu mai je bi lele ithubro nọ Ọghẹnẹ ọ be kẹ omai, o rẹ sae jọ bẹbẹ kẹ imoni mai re a wo otoriẹ oware nọ ma bi ro ru inwene nana. Ẹsibuobu, oware ọsosuọ nọ a re muẹrohọ họ, ma gbe bi kuomagbe ai ru ehaa egagọ rai hayo dhomahọ eware isuẹsu hu. Evaọ oke ọsosuọ, eva mai e rẹ sae dha imoni mai jọ. (Mat. 10:35, 36) Rekọ, jọ obọ nọ ma re fihọ kẹ ae o bẹ omai no ho. Otẹrọnọ ma gbẹ be ta eware nọ ma rọwo kẹ ae he, kiyọ ma guẹdhọ rai no inọ a fo kẹ uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ hẹ. Jihova ọ kẹ omai udu nọ ma re ro guẹdhọ ohwo ọvo ho, Jesu ọ kẹ iruo yena. (Jọn 5:22) Ma te wo odiri, ẹsejọhọ imoni mai a te gaviezọ kẹ ovuẹ mai. U fo nọ ma rẹ ta eme nọ e rrọ wowou rekọ ma re siobọno eware nọ ma rọwo ho, a tẹ make kẹ omai uye. (1 Kọr. 4:12b) O sae rehọ oke taure imoni mai a te ti wo otoriẹ epanọ o rrọ omai oja te re ma gọ Jihova. w19.08 17 ¶10, 13; 18 ¶14

“Nọ me te roro kpahe ebẹbẹ nọ me fi kparobọ no, mẹ rẹ ta kẹ omamẹ nọ ẹgba obọmẹ mẹ sai ro fi ai kparobọ họ.” Kọ whọ ta ere no ẹdẹ jọ? Mai otujọ buobu ma ta ẹme nana no. Ẹsejọhọ whọ ta ẹme nana evaọ okenọ who roro kpahe epanọ whọ sai ro thihakọ nọ who kie ẹyao hayo nọ ohwo uviuwou ra jọ o whu. Nọ who roro kpemu, whọ ruẹ nọ “ogaga nọ u vi ogaga” nọ u no obọ Jihova ze whọ sai ro thihakọ ẹbẹbẹ na no ẹdẹ te ẹdẹ. (2 Kọr. 4:7-9) Ma rẹ jẹ gwọlọ obufihọ ẹzi ọfuafo na re ma sae whaha iruemu akpọ omuomu nana. (1 Jọn 5:19) U te no ere no, ma rrọ ohọre kugbe “izi imuomu.” (Ẹf. 6:12) Ẹzi ọfuafo Jihova ọ rẹ kẹ omai ẹgba hayo ogaga nọ ma re ro ru oreva riẹ ghelọ ebẹbẹ nọ i bi te omai. Pọl ukọ na ọ ta nọ “ogaga Kristi” u fiobọhọ kẹe ruabọhọ egagọ Jihova je ru iruo usi uwoma ota na ghelọ ebẹbẹ sa-sa nọ ọ rẹriẹ ovao dhe.​—2 Kọr. 12:9. w19.11 8 ¶1-3

Ebaibol na ọvo whọ sae jọ ruẹ iku egbagba nọ e ta kpahe oware nọ Jesu o ru kẹ owhẹ no. You Jesu, uyoyou nọ who wo kẹ Jihova o vẹ te ga ziezi. Fikieme? Keme Jesu ọ rọ aro kele iruemu Ọsẹ riẹ gbagba. Fikiere, who te bi wuhrẹ kpahe Jesu, onana u ti fiobọhọ kẹ owhẹ riẹ Jihova ziezi je si kẹle iẹe. Dai roro kpahe oghẹrẹ nọ Jesu o ro dhesẹ ohrọ-oriọ kẹ ahwo nọ a se gboware ovo ho, wọhọ iyogbe, enọ e jẹ mọ, gbe enọ e ga tere he. Je roro kpahe ehrẹ nọ ọ kẹ owhẹ gbe epanọ i bi ro fiobọhọ kẹ owhẹ evaọ uzuazọ oke kpobi nọ who ru lele ehrẹ na. (Mat. 5:1-11; 7:24-27) Uyoyou nọ who wo kẹ Jesu o te ga ziezi nọ who te roro didi kpahe uzuazọ riẹ nọ o ro dhe idhe re a sae rọ izieraha mai vrẹ omai. (Mat. 20:28) Nọ whọ tẹ riẹ nọ u no Jesu eva ze re o whu fiki ra, onana o sai ru owhẹ kurẹriẹ no izieraha ra jẹ lẹ se Jihova re ọ rọvrẹ owhẹ. (Iruẹru 3:19, 20; 1 Jọn 1:9) Nọ uyoyou nọ who wo kẹ Jihova avọ Jesu o be ga na, onana u ti ru owhẹ si kẹle amọfa nọ a you rai re. w20.03 5-6 ¶10-12

Oniọvo-ọmọzae jọ ọ sai muhọ eroro inọ ọye họ ọnọ ọ mai te kẹ owha-iruo jọ evaọ ukoko na. Hayo oniọvo-ọmọtẹ ọ sai roro nọ, ‘Ọzae mẹ o te kẹ owha-iruo na vi oniọvo yena!’ Rekọ, ma te gine wo omaurokpotọ, ma te whaha uruemu omorro yena. Ma sai wuhrẹ no oware nọ Mosis o ru ze evaọ okenọ ewha-iruo i te amọfa obọ. Ọghẹnẹ ọ ta kẹ Mosis nọ o su orẹwho Izrẹl, yọ Mosis o rri owha-iruo na ghaghae. Rekọ ẹvẹ o jọ Mosis oma nọ Jihova ọ salọ amọfa inọ a kuomagbei ru iruo na? O re rai ihri hi. (Ik. 11:24-29) U te no ere no, omaurokpotọ nọ o wo u ru nọ ọ rọ kuvẹ re amọfa a fiobọhọ kẹe bruoziẹ ahwo Izrẹl. (Ọny. 18:13-24) Onana o jọ obufihọ ulogbo kẹ ahwo Izrẹl nọ a wo ẹdhọ. Onana u dhesẹ nọ ewoma ahwo na kpobi o jọ Mosis oja orọnikọ epanọ o re ro wo ewha-iruo ho. Emamọ oriruo o fihotọ kẹ omai na! Joma kareghẹhọ nọ re Jihova ọ tẹ rehọ omai ru iruo ziezi, omaurokpotọ mai u re vi oghẹrẹ onaa kpobi nọ ma wo. w19.09 5-6 ¶13-14

Ma riẹ ẹjiroro nọ erẹwho akpọ na a te ta nọ o be lẹliẹ ae họre Babilọn Ologbo na ha. Ẹsejọhọ a te ta nọ egagọ akpọ na a bi ru nọ akpọ na ọ gbẹ be sai ro wo udhedhẹ hẹ, yọ ẹsikpobi a bi dhomahọ esuo-ohrowo. Hayo a sae ta nọ egagọ yena a fe thesiwa no. (Evia. 18:3, 7) O wọhọ nọ ọraha egagọ na u dhesẹ hẹ inọ a te raha ahwo kpobi nọ a rrọ egagọ erue. Ukpoye, o sae jọnọ ikoko egagọ nana sa-sa a ti si no otọ. Ikoko yena i te notọ no, ahwo nọ a jọ egagọ yena vẹre a ve ti vuhumu nọ isu egagọ rai a su rai thọ no, a vẹ te kẹnoma kẹ ae lelele. Ọraha Babilọn Ologbo na o te rehọ oke lelehie he. (Evia. 18:10, 21) Jihova ọ ta nọ o ti “bru edẹ na kpẹre” re uye ulogbo na o gbẹ raha “enọ a salọ na” avọ egagọ uzẹme he.​—Mak 13:19, 20. w19.10 15 ¶4-5

Whai ini, ẹsejọhọ okenọ whọ jọ ọmaha ọsẹgboni ra a re kri ofu emu hu, yọ a jẹ hae kpahe ẹme ọgaga kẹ owhai emọ na. Fikiere whọ sai roro nọ ere a rẹ rọ yọrọ emọ. Dede nọ who wuhrẹ kpahe izi Jihova no, o sae gbẹ jọ bẹbẹ kẹ owhẹ re whọ jọ wolẹ je wo odiri kẹ emọ ra, maero nọ a te bi ru ugberuo evaọ okenọ oma o rrọ owhẹ no. (Ẹf. 4:31) Oke utioye o mae rọ gwọlọ nọ whọ rẹ lẹ se Jihova kẹ obufihọ. (Ol. 37:5) O rẹ jọ bẹbẹ kẹ ini jọ re a dhesẹ uyoyou kẹ emọ rai. Ẹsejọhọ okenọ a jọ emaha, esẹgbini rai a dhesẹ uyoyou kẹ ae he. Otẹrọnọ ere a rọ yọrọ owhẹ, whọ wariẹ uruemu nana kẹ emọ ra ha. Oni nọ ọ be romakpotọ kẹ Jihova ọ rẹ daoma wuhrẹ epanọ o re ro dhesẹ uyoyou kẹ emọ riẹ. O sae jọ bẹbẹ kẹ oni otiọna re o ru enwene nana. Rekọ ọ sai ru ei, yọ onana o te wha erere se ọyomariẹ gbe uviuwou riẹ. w19.09 18-19 ¶19-20

Ohwo nọ ọ be gọ Jihova yọ ọ be raha oke buobu ro le ugho hayo efe akpọ nana, yọ ilori ivẹ ọ be gọ na. Ohwo otiọye ọ sae romakẹ Jihova riẹriẹriẹ hẹ. Ubrobọ ekuhọ ikpe-udhusoi ọsosuọ, Ileleikristi nọ e jọ ukoko nọ o rrọ Laodisia a jẹ ya-oma nọ: “Me fe je wo ekwakwa buobu yọ oware ovo o kare omẹ hẹ.” Rekọ evaọ aro Jihova avọ Jesu, ahwo nana a rrọ “iyiyẹ, kare evawere, yogbe, tuaro jẹ rrọ ẹbẹba.” Orọnikọ fikinọ a fe Jesu ọ rọ kẹ ae ohrẹ yena ha, rekọ fikinọ uyoyou nọ a wo kẹ ugho o be raha usu rai kugbe Jihova. (Evia. 3:14-17) Ma te muẹrohọ nọ ma bi wo uyoyou kẹ ugho evaọ udu mai, ma rẹ daoma whaha isiuru yena kpata kpata. (1 Tim. 6:7, 8) Ma gbe ru ere he, ma te sae rọ udu mai kpobi you Jihova ha, yọ Jihova ọ te gbẹ jẹ egagọ mai rehọ họ. Ọ “gwọlọ omarọkẹ riẹriẹriẹ.”​—Izie. 4:24. w19.10 27 ¶5-6

Ẹme Griki nọ a jọ etenẹ fa “kpọ” na họ “wọ.” Luk nọ o kere obe Iruẹru Ikọ na ọ wariẹ ẹme Griki nana nọ ọ jẹ ta kpahe okọ nọ ofou ọ “wọ” vrẹ. (Iruẹru 27:15) Ọzae jọ nọ ọ rẹ kiẹ eme Ebaibol riwi kokodo ọ ta nọ, “emamọ oriruo nọ u kiekpahe okọ-ubio” oye Pita ukọ na o ro ru ẹme riẹ vẹ na, nọ ọ ta nọ ẹzi ọfuafo na ọ “wọ” ahwo nọ a kere Ebaibol na. Ẹme nọ Pita ọ ta na họ, wọhọ epanọ ofou ọ rẹ wọ okọ kpohọ obonọ o bi kpohọ na, ere ẹzi ọfuafo na ọ wọ hayo kpọ eruẹaro gbe amọfa nọ a kere Ebaibol na. Ọzae ọvona nọ ọ rẹ kiẹ eme Ebaibol riwi na ọ ta nọ: “O wọhọ ẹsenọ eruẹaro na a kpare ewẹ-ehọ ekọ rai nọ ofou ọ rẹ wọ na kpehru ziezi.” Jihova o ru ẹkẹ abọ riẹ. Ọ rehọ “ofou” hayo ẹzi ọfuafo riẹ ze. Ahwo nọ a kere Ebaibol na a ru ẹkẹ abọ rai re. A kuvẹ re ẹzi ọfuafo na ọ kpọ hayo wọ ae. Wọhọ epanọ ofou o re fiobọhọ fou okọ rri obonọ u bi kpohọ evaọ abade nọ ẹvohẹ ọ rrọ na, ere ẹzi ọfuafo na ọ be wọ omai haro kpohọ akpọ ọkpokpọ nọ Ọghẹnẹ ọ ya eyaa riẹ na, ghelọ ebẹbẹ nọ ma be rẹriẹ ovao dhe nẹnẹ. w19.11 9 ¶7-9

Ebẹbẹ e sae wha elọhoma se omai ẹsejọ. Rekọ u fo ho re ma hai roro kpahe ebẹbẹ mai ẹsikpobi. Ma te bi ru ere, o sai ru nọ obọdẹ ẹruore nọ Jihova ọ kẹ omai na ọ rẹ rọ thọrọ omai ẹro. (Evia. 21:3, 4) Elọhoma yena i ve ru nọ ma gbe ro wo ẹgba nọ ma rẹ rọ ruabọhọ egagọ Jihova ha. Roro kpahe epanọ oniọvo-ọmọtẹ jọ evaọ obọ America ọ be sai ro kru ẹrọwọ riẹ dede nọ ọ be rẹrote ọzae riẹ nọ o kie okpẹyao. Oniọvo-ọmọtẹ na o kere nọ: “Ẹbẹbẹ mai ọ be kẹ omai uye gaga, yọ o rẹ lẹliẹ udu whrehe omai ẹsejọ, rekọ ẹruore mai ọ rrọ gaga. Eware nọ Jihova o bi wuhrẹ omai re ma sai kru ẹrọwọ mai je wo uduotahawọ e be were omẹ gaga. Ma ginẹ gwọlọ uthubro gbe uduotahawọ nana. I bi fiobọhọ kẹ omai thihakọ.” Ẹme oniọvo nana o ru omai riẹ nọ ma rẹ sai fi elọhoma kparobọ! Ẹvẹ ma sai ro ru ei? Kareghẹhọ nọ ebẹbẹ ra yọ edawọ nọ i bi no obọ Setan ze. Vuhumu nọ Jihova họ Ọnọ ọ rẹ sae sasa omai oma. Re who je wo edẹro kẹ eware nọ Jihova ọ be rọ ukoko riẹ wuhrẹ omai. w19.11 16 ¶9-10

Ekpako ukoko o mae tubẹ gwọlọ nọ a re ru lele ẹme nọ ọ rrọ oria Ebaibol nana. Ọkpako ukoko ọ riẹ nọ ọ rẹ ta ẹme nọ o kiekpahe inievo ukoko na nọ “u fo nọ a rẹ ko dhere” kẹ aye riẹ hayo omọfa vievie he. O te ru ere, onana o sae raha odẹ riẹ je ru nọ inievo na a gbe ro fievahọ iẹe he. Inievo nọ a ro mu evaọ ukoko na “a rẹ jọ ahwo eme-ivẹ hẹ,” hayo ahwo nọ a rẹ ta eme eviẹhọ họ. (1 Tim. 3:8; ẹme-obotọ) Oyena u dhesẹ nọ a rẹ viẹ amọfa họ hayo gu iguẹgu hu. Ọkpako o te you aye riẹ, o re du vuẹe eme nọ u fo nọ ọ rẹ ko dhere he, keme o rẹ wọhọ ẹsenọ ọ be wọ owha ogbẹgbẹdẹ họ iẹe uzou. Aye nọ ọzae riẹ ọ rrọ ọkpako ukoko o re kpokpo ọzae riẹ hẹ re ọ vuẹe ẹme nọ u fo nọ a rẹ ko dhere. Ere ọzae riẹ ọ sai gbe ro wo ọghọ evaọ ukoko na. Nọ aye ọ tẹ whaha onana, yọ o bi dhesẹ nọ ọ be tha ọzae riẹ uke jẹ be rọ ọghọ kẹ ahwo nọ a ta eme idhere kẹ ọzae riẹ. Mai wuzou na, o bi ru eva were Jihova keme onana u re ru nọ udhedhẹ gbe okugbe o rẹ rọ jọ ukoko na.​—Rom 14:19. w20.03 22 ¶13-14

Evaọ ukpe 1512 taure ekele oke mai na o te ti te, okenọ a whẹ uwou-udhu egagọ na họ evaọ obotọ Ugbehru Saena, Mosis o ru ọruẹrẹfihotọ nọ ọ rọ rehọ Erọn avọ emezae riẹ mu izerẹ. (Ọny. 40:17; Izerẹ 9:1-5) Ẹvẹ Jihova o ro dhesẹ nọ ọ jẹ izerẹ nana nọ a ro mu obọ na rehọ? Nọ Erọn avọ Mosis a be lẹ ẹro eghale kẹ ahwo na, Jihova ọ tẹ rọ erae ze te mahe eware kpobi nọ a ro dhe idhe nọ e jọ ehru agbada-idhe na. (Izerẹ 9:23, 24) Eme erae nọ i no obọ odhiwu ze te mahe idhe na u dhesẹ? U dhesẹ nọ Jihova ọ rọwokugbe ọkwa ozerẹ nọ a rọ kẹ uviuwou Erọn na. Nọ ahwo Izrẹl a ruẹ imuẹro ivevẹ nana nọ i dhesẹ nọ Jihova ọ jẹ izerẹ na rehọ na, u te ru nọ a jẹ rọ tha izerẹ nana uke ziezi. Kọ u wo oware jọ nọ ma rẹ sai wuhrẹ no onana ze? Ee! Ọruẹrẹfihotọ ọkwa izerẹ nọ ọ jọ Izrẹl na u bi dhesẹ ọruẹrẹfihotọ ọkwa izerẹ ologbo nọ ọ te jọ evaọ obaro, oyehọ Ileleikristi idu udhuhrẹ-gbene (144,000) nọ i ti lele Kristi su evaọ obọ odhiwu. (Hib. 4:14; 8:3-5; 10:1) Jihova ọ be ginẹ kpọ ukoko riẹ je ku eghale riẹ ku ei nẹnẹ. w19.11 23 ¶13; 24 ¶14, 16

Nọ Pọl ukọ na ọ jọ Kọrint, ọ rria kugbe Akwila avọ Prisila, o te je “lele ai ru iruo keme enọ i re ru iwou-udhu a jọ.” Nọ Pọl ọ ta nọ o je ru iruo “te aso te uvo,” orọnikọ onana u dhesẹ hẹ inọ o je serihọ họ. O te ru iruo uwou-udhu na te oria, o ve serihọ evaọ edẹ jọ wọhọ Ẹdijala. Ẹdẹ yena ọ rẹ rọ ta usi uwoma kẹ ahwo Ju keme ae omarai a re ru iruo ho evaọ Ẹdijala. (Iruẹru 13:14-16, 42-44; 16:13; 18:1-4) O gba Pọl họ nọ o re ru iruo nọ ọ rẹ rọ ko omariẹ; ghele na ọ daoma kpobi re o “ru iruo ọrẹri orọ ewhowho usi uwoma Ọghẹnẹ” kẹse kẹse. (Rom 15:16; 2 Kọr. 11:23) Ọ tuduhọ amọfa awọ re a ru epọvo na. Oye u ru nọ Akwila avọ Prisila a rọ jọ “ibe iruiruo [riẹ] evaọ Kristi Jesu.” (Rom 12:11; 16:3) Pọl ọ tuduhọ inievo obọ Kọrint awọ nọ jọ a “wo eware buobu nọ [a] re ru ẹsikpobi evaọ iruo Olori na.” (1 Kọr. 15:58; 2 Kọr. 9:8) Jihova ọ tubẹ rọ ẹzi riẹ fiobọhọ kẹ Pọl ukọ na kere nọ: “Otẹrọnọ ohwo jọ ọ gwọlọ ru iruo ho, wha kẹe emu re gbe he.”​—2 Tẹs. 3:10. w19.12 5 ¶12-13

Jihova ọ ma ọzae-avọ-aye ọsosuọ na avọ isiuru emọ-iyẹ. Rekọ ono ọ rẹ jiroro na sọ ọzae-avọ-aye a re yẹ emọ gbe oke nọ a re ro yẹ? Evaọ erẹwho jọ, ahwo a re rẹro nọ imava nọ e rọo obọ a re mu emọ họ eyẹ ẹsiẹsiẹ. Ahwo iviuwou rai gbe amọfa a rẹ tubẹ kpakpa ae oma inọ jọ a yẹ vẹrẹ. Oniọvo-ọmọzae jọ nọ a re se Jethro evaọ obọ Asia, ọ ta nọ: “Evaọ ukoko mai, ezae-avọ-eyae jọ nọ i wo emọ a re dhe enọ i ri yẹ hẹ ẹtẹtakẹ inọ a mu emọ họ eyẹ.” Oniọvo-ọmọzae ọfa evaọ obọ Asia nọ a re se Jeffrey o muẹrohọ nọ, “Ahwo jọ a rẹ ta kẹ ọzae-avọ-aye nọ a ri yẹ hẹ inọ a te ruẹ ohwo ọvo nọ ọ te rẹrote ai hi nọ a tẹ who no.” Rekọ ọzae-avọ-aye ọvo a rẹ jiroro na sọ a re yẹ emọ hayo a re yẹ hẹ. Omọfa ọ rẹ jiroro na kẹ ae he; ae ọvo a wo owha-iruo yena. (Gal. 6:5, ẹme-obotọ) Uzẹme inọ ahwo uviuwou imava nọ e rọo obọ na gbe egbẹnyusu rai a wo ewoma rai họ iroro. Rekọ u fo nọ ahwo na kpobi a re vuhumu nọ ọzae-avọ-aye na ọvo a rẹ jiroro na sọ a re yẹ emọ hayo a re yẹ hẹ.​—1 Tẹs. 4:11. w19.12 22 ¶1-3

Kọ o rrọ bẹbẹ kẹ owhẹ re whọ rehọ Ọghẹnẹ wọhọ Ọsẹ ra? Ahwo jọ a sai roro nọ a te oware ovo ho, inọ Jihova Ọghẹnẹ Oride na ọ sae daezọ rai hi. A rẹ jọ udu rai wo avro inọ Ọghẹnẹ Erumeru na o bi tube roro kpahe ae he. Rekọ Ọsẹ oyoyou mai na ọ gwọlọ nọ ma wo iroro itieye he. Ọye ọ kẹ omai uzuazọ, yọ ọ gwọlọ nọ ma si kẹle iẹe. Ere Pọl ukọ na ọ ta kẹ ahwo obọ Athẹns nọ a jẹ gaviezọ kẹe, kẹsena o te ru ei vẹ inọ Jihova “o thabọ no omai omomọvo ho.” (Iruẹru 17:24-29) Ọghẹnẹ ọ gwọlọ nọ mai omomọvo ma ta eva kẹe wọhọ epanọ ọmọ ọ rẹ gwọlọ ta ẹme kpobi kẹ ọsẹ hayo oni oyoyou riẹ na. O rẹ jọ bẹbẹ kẹ amọfa re a rehọ Jihova wọhọ Ọsẹ keme ọsẹ nọ o yẹ rai o dhesẹ uyoyou kẹ ae hayo rẹrote ai hi. Oniọvo-ọmọtẹ jọ ọ ta nọ: “Ọsẹ mẹ ọ jẹ hae ta eme edada kẹ omẹ gaga. Nọ me mu Ebaibol na họ ewuhrẹ, o jọ bẹbẹ kẹ omẹ re mẹ rehọ Ọghẹnẹ wọhọ Ọsẹ obọ odhiwu mẹ.” Kọ ere who rri Jihova re? O tẹ rrọ ere, jọ udu u bru owhẹ hẹ. Nọ oke o be nyaharo na, whẹ omara whọ te ruẹ nọ Jihova họ Ọsẹ nọ ọ mai you owhẹ. w20.02 3 ¶4-5

Jesu o wuhrẹ omai nọ o tẹ make rọnọ ma wo onaa tere he hayo ma bi ru te epanọ ma gwọlọ họ nọ ma be kpako na, oware kpobi nọ ma bi ru evaọ egagọ Jihova o rẹ dae ẹro. (Ol. 92:12-15; Luk 21:2-4) Fikiere, ru onọ ẹgba ra o te. Wọhọ oriruo, whọ sae ta usi uwoma kẹ ahwo kpahe Jihova, lẹ roro inievo ra, jẹ tuduhọ inievo na awọ re a dikihẹ ga evaọ egagọ Jihova. Jihova o rri owhẹ nọ whẹ yọ ibe oruiruo riẹ fikinọ who bi yoẹme kẹe, orọnikọ fiki epanọ who bi ru te he. (1 Kọr. 3:5-9) Eva e be were omai gaga inọ ma be gọ Jihova, Ọghẹnẹ nọ o rri ohwo kpobi nọ ọ be gọe ghaghae. Ọ ma omai re ma ru oreva riẹ, yọ egagọ efuafo i re ru omai ginẹ wereva evaọ uzuazọ. (Evia. 4:11) Dede nọ ahwo-akpọ a sai rri omai nọ ma fioka ha, Jihova o rri omai ere he. (Hib. 11:16, 38) Otẹrọnọ ẹyao ọ be lahiẹ omai, eware e rrọ gaga kẹ omai, hayo ma be sai ru te epaọ ọsosuọ họ fiki owho, joma kareghẹhọ nọ oware ovo o rẹ sae hẹriẹ omai no uyoyou Ọsẹ obọ odhiwu mai na ha.​—Rom 8:38, 39. w20.01 18 ¶16; 19 ¶18-19

Ma te wo omaurokpotọ gbe edẹro, ma sae whaha ihri-eriọ. Ma te wo emamọ iruemu nana, ihri-eriọ e rẹ sae ruẹ oria ta owọ mu hu evaọ udu mai. Omaurokpotọ u re ru nọ ma gbe ro rri omamai kpehru hrọ họ. Ohwo nọ o wo omaurokpotọ o re roro ẹdẹvo ho inọ u fo nọ o re wo eware vi amọfa. (Gal. 6:3, 4) Nọ ohwo o te wo edẹro, oware kpobi nọ o wo o rẹ were iẹe yọ ọ rẹ rọ omariẹ wawo amọfa ha. (1 Tim. 6:7, 8) Ohwo nọ o wo omaurokpotọ gbe edẹro ọ tẹ ruẹ nọ oware uwoma u te omọfa obọ, o re lele iei ghọghọ. Re ma sae whaha ihri-eriọ je wo omaurokpotọ gbe edẹro, ma gwọlọ obufihọ ẹzi Ọghẹnẹ. (Gal. 5:16; Fil. 2:3, 4) Ẹzi Ọghẹnẹ o re fiobọhọ kẹ omai kiẹ omamai riwi. Ọghẹnẹ ọ rẹ sai fiobọhọ kẹ omai si ekpehre iroro no udu je wo emamọ iroro.​—Ol. 26:2. w20.02 15 ¶8-9

Omauromudhe yọ eyaa nọ whọ ya kẹ Jihova, yọ Jihova ọ gwọlọ nọ who re ru eyaa na gba. Fikiere hai kuomagbe inievo ukoko na. Inievo nọ e rrọ ukoko na yọ uviuwou ra nọ wha gbẹ be gọ Jihova. Whọ tẹ be hai kpohọ iwuhrẹ kẹse kẹse, usu ra avọ inievo na o te ga ziezi. Hai se Ebaibol na je roro didi kpahe eware nọ who se kẹdẹ kẹdẹ. (Ol. 1:1, 2) Rọ omoke jọ roro kpahe oware nọ who se na. Enẹ Ẹme Ọghẹnẹ o ti ro te owhẹ udu. “Hae lẹ ẹsikpobi.” (Mat. 26:41) Whọ tẹ be hae rọ eva ra kpobi lẹ sei, usu ra avọ Jihova o te kpekpe ziezi. “Hae kake gwọlọ Uvie na.” (Mat. 6:33) Edhere nọ whọ sai ro ru ere họ, usi uwoma ota na nọ whọ rẹ rọ karo evaọ uzuazọ ra. Whọ tẹ be hai kpohọ usi uwoma ota kẹse kẹse, ẹrọwọ ra ọ te ga. Ẹbẹbẹ kpobi nọ o te owhẹ evaọ akpọ omuomu nana “o rrọ ubroke jẹ rrọ vovori.” (2 Kọr. 4:17) Rekọ whọ tẹ roma mudhe jẹ họ-ame, who ti yeri emamọ uzuazọ enẹna, je wo “uvi uzuazọ na” evaọ obaro. Kọ u gine te oware nọ a rẹ ruẹ uye nana kpobi fihọ? U te ere dẹẹ!​—1 Tim. 6:19. w20.03 13 ¶19-21

Nọ whọ tẹ ruẹ nọ ọmọ-uwuhrẹ Ebaibol ra o bi ru inwene evaọ uzuazọ riẹ hẹ, whọ sae nọ omara nọ, ‘Kọ mẹ siọ uwuhrẹ na ba?’ Re whọ sae riẹ oware nọ u fo nọ who re ru, nọ omara nọ: ‘Kọ ọmọ-uwuhrẹ mẹ na ọ be daoma wo ẹnyaharo ghelọ oghẹrẹ nọ eware e rrọ kẹe?’ ‘Kọ o bi “ru” eware nọ o bi wuhrẹ na?’ (Mat. 28:20) Emọ-uwuhrẹ Ebaibol jọ a wọhọ ahwo Izrẹl evaọ oke Izikiẹl. Jihova ọ ta kẹ Izikiẹl kpahe ae nọ: “Rri! Whọ wọhọ ole obẹlẹ rọkẹ ae, onọ a rọ emamọ uvou so jẹ rehọ akpata-ifi kporo avọ onaa. A ti yo eme ra, rekọ ohwo ọvo o ti ru lele ai hi.” (Izik. 33:32) O sae jọ bẹbẹ kẹ omai re ma ta kẹ ohwo jọ inọ ma ti gbe wuhrẹ kugbei hi. Rekọ kareghẹhọ nọ “oke nọ u kiọkọ u tulo ho.” Ukpenọ ma rẹ gbẹ raha oke wuhrẹ kugbe ohwo nọ o bi wo ẹnyaharo ho, ma rẹ daoma gwọlọ amọfa nọ a bi dhesẹ via nọ a “wo emamọ eva, nọ a ti wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ.”​—Iruẹru 13:48. w20.01 6 ¶17; 7 ¶20

A rẹ jọ obọ ichọche wuhrẹ uzẹme nana nọ o rrọ Ebaibol na ha, inọ oke jọ o be tha nọ ahwo okiẹrẹe a te rọ rria otọakpọ na bẹdẹ bẹdẹ. (2 Kọr. 4:3, 4) Ichọche buobu i re wuhrẹ nọ ahwo owoma kpobi a re kpobọ odhiwu nọ a te whu no. Rekọ utu Emọ-Uwuhrẹ Ebaibol nọ a jẹ hai kere emagazini Uwou-Eroro Na evaọ etoke 1800 a wuhrẹ onana ha. A jọ Ebaibol na wuhrẹ nọ Ọghẹnẹ o ti zihe Aparadase ziọ otọakpọ na, kẹsena ima ahwo buobu nọ i kiẹrẹe a vẹ te rria otọakpọ obonẹ, orọnikọ obọ odhiwu hu. O make jọ ere na, o rehọ oke lelehie taure a te ti wo otoriẹ utu ahwo nọ a te rria otọakpọ na bẹdẹ bẹdẹ. Emọ-Uwuhrẹ na a jọ Ebaibol vuhumu re inọ ahwo jọ a riẹ nọ a te “dẹ no otọakpọ na vrẹ” re a lele Jesu su evaọ obọ odhiwu. (Evia. 14:3) Ahwo yena họ Ileleikristi idu udhuhrẹ-gbene nọ e roma mudhe kẹ Ọghẹnẹ no, jẹ rọ ajọwha gọe evaọ okenọ a jọ otọakpọ. w19.09 27 ¶4-5