Akpegbivẹ

O sae jọnọ ma be sai wo otoriẹ oware jọ nọ Ebaibol na o wuhrẹ hẹ. Hayo o sae jọnọ Jihova ọ be kuyo elẹ mai evaọ oghẹrẹ nọ ma rẹro riẹ hẹ. Eware itiena e sai ru nọ avro ọ rẹ rọ ruọ omai udu. Ma tẹ kẹ avro otiọna uvẹ, ẹrọwọ mai o re whrehe, yọ usu mai kugbe Jihova o gbẹ te ga ha. (Jem. 1:7, 8) O sae tubẹ whae ze nọ ma re ro wo avro inọ emamọ eware nọ Jihova ọ ya eyaa rai na, o ti ru ai hi. Pọl ukọ na ọ ta nọ ẹruore mai na ọ wọhọ umuokọ. (Hib. 6:19) Nọ ẹkporo o te bi fi, ahwo nọ a rẹ dhẹ ekọ iyibo a re fi umuokọ họ ame, re ẹkporo o gbe zue okọ na ha. Rekọ ekagba e rẹ sae raha egbregba umuokọ, o vẹ whae ze nọ o gbẹ sai ro kru okọ daji hi. Epọvo na re, ma gbe ru oware ovo kpahe avro nọ ma wo ho, ẹrọwọ mai ọ sai whrehe. Edawọ i te te ohwo nọ ọ jọ udu riẹ wo avro, ọ rẹ gbẹ sai fi ẹrọwọ họ Ọghẹnẹ hẹ inọ o ti ru eyaa riẹ gba. Ẹrọwọ mai o te whrehe enẹ, yọ ẹruore mai ọ va omai abọ no. Ohwo otiọnana o re wo oghọghọ vievie he. w21.02 30 ¶14-15

O wọhọ nọ oke nọ Abraham avọ uviuwou riẹ a no Ọr yọ ọ vrẹ ikpe udhosa-gbikpe no. (Emu. 11:31–12:4) Oware wọhọ ikpe udhusoi soso ọ rria iwou-udhu, yọ ọ jẹ kwa no oria ruọ oria evaọ ẹkwotọ Kenan. Oke nọ Abraham o whu, ọ kpako te ikpe udhoree gbe ikpegbisoi (175). (Emu. 25:7) Eyaa nọ Jihova ọ ya kẹe inọ ọ te rọ ẹkwotọ na kẹ emọ riẹ i rugba evaọ oke nọ ọ rọ jọ uzuazọ họ. Yọ o whu kri no taure a tẹ te rehọ Uvie Ọghẹnẹ nọ o je rẹro riẹ na mu. O make jọ ere na, Ebaibol na ọ ta nọ oke nọ Abraham o whu, “ọ who je yeri uzuazọ nọ o da riẹ ẹro.” (Emu. 25:8) Ghelọ ebẹbẹ kpobi nọ i te Abraham, o kru ẹrọwọ riẹ, u te je noi eva ze inọ ọ rẹ hẹrẹ Jihova. Eme o fiobọhọ kẹe thihakọ? Jihova ọ thọ riẹ evaọ edẹ uzuazọ riẹ kpobi, o te je fiobọhọ kẹe fikinọ aimava a jọ egbẹnyusu. (Emu. 15:1; Aiz. 41:8; Jem. 2:22) Ma be hẹrẹ okpẹwho nọ u wo uvi otọhotọ na wọhọ epanọ Abraham ọ jẹ hẹrẹ iẹe na. (Hib. 11:10) Rekọ, orọnọ ma be hẹrẹ oke nọ a te rọ bọe he. A rọ Uvie Ọghẹnẹ mu no anwọ 1914, yọ u muhọ esuo no evaọ obọ odhiwu. (Evia. 12:7-10) Oware nọ ma be hẹrẹ họ, epanọ u ti ro su ahwo nọ a rrọ otọakpọ na kpobi. w20.08 4 ¶11-12

Re ma romatotọ gaviezọ kẹ amọfa, o gwọlọ nọ ma re wo omaurokpotọ gbe odiri. Onana o roja fiki eware esa jọ. Orọ ọsosuọ, onana u ti ru nọ ma gbẹ rọ rehọ okpakpa bruoziẹ ahwo ho. Orọ avọ ivẹ, u ti ru omai riẹ oghẹrẹ nọ eware e rrọ kẹ inievo mai, ma ve ti dhesẹ ọdawẹ kẹ ae vi epaọ anwẹdẹ. Orọ avọ esa, nọ oniọvo na ọ be ta eva riẹ na, onana o sai fiobọhọ kẹe riẹ eware jọ kpahe omobọ riẹ. Ẹsejọ ma rẹ nwane riẹ oware nọ o rrọ udu mai dẹẹ hẹ bẹsenọ ma rẹ tae lahwe. O rẹ jọ bẹbẹ kẹ inievo mai jọ re a ta epanọ eware e rrọ kẹ ae fiki oria nọ a jọ whẹro, epanọ a rọ yọrọ ae, hayo oghẹrẹ ohwo nọ a rrọ. O rẹ sae rehọ oke re a tẹ te ta eva kẹ omai, rekọ ere ọvo ma sae rọ riẹ oware nọ o be kẹ ae uye. Ma tẹ be hai wo odiri kẹ inievo ukoko na wọhọ epanọ Jihova o re ru na, a ti fievahọ omai. Kẹsena nọ a tẹ be ta eva kẹ omai, ma vẹ romatotọ gaviezọ kẹ ae. w20.04 15-16 ¶6-7

Imiyei e rẹ gwọlọ jọ ame nọ o kiehọ ae oma gbe oria nọ a rẹ jọ ruẹ emu buobu re. Kọ oke kpobi nọ u je okuori ọ rẹ nyai kpe eri? Ijo, u wo oke nọ u fo nọ a re ro kpe eri. U wo ẹdẹ jọ nọ Osẹri Jihova nọ ọ rrọ okuori, nọ ọ be rria kẹle ame Pacific o zizie imishọnare jọ inọ a kpohọ iyei-ikpe. Imishọnare na ọ tẹ ta kẹe nọ, “Mẹ te nyaze ohiohiẹ odẹ evaọ ighọjọ izii re ma nya.” Oniọvo na ọ tẹ ta kẹe nọ, “Ere he, oke nọ a rẹ rọ ruẹ eri kpe ma rẹ rọ nya orọnikọ oke nọ u kiehọ omai oma ha.” Epọvo na re, evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ, ikuori ahwo a jẹ hai kpohọ oria nọ a rẹ jọ ruẹ ahwo, yọ a jẹ hae nya evaọ oke nọ a re ro di ae họ. Wọhọ oriruo, ilele Jesu a jẹ hae ta usi uwoma evaọ etẹmpol na, evaọ isinagọgo, no uwou ruọ uwou, gbe obọ eki. (Iruẹru 5:42; 17:17; 18:4) Mai omamai ma rẹ daoma riẹ oria nọ ma sae jọ ruẹ ahwo nọ a rrọ ẹkwotọ mai, gbe oke nọ ma sae rọ ruẹ e rai. Ma tẹ riẹ onana no, ma vẹ daoma nyabru ahwo evaọ oria nọ a te jọ na, evaọ oke nọ ma re ro di ai họ.—1 Kọr. 9:19-23. w20.09 4 ¶8-9

Oware jọ nọ u re fiobọhọ kẹ omai jọ egbẹnyusu Jesu họ, ma re ru lele ọruẹrẹfihotọ nọ ọ rrọ ukoko Ileleikristi na. Usu mai kugbe Jesu nọ o wuzou ukoko na o te ga ziezi nọ ma te bi yoẹme kẹ enọ a ro mu re a rẹrote omai na. (Ẹf. 4:16) Wọhọ oriruo, enẹna ma gwọlọ nọ ma rẹ rọ Ọgwa Uvie kpobi ruiruo ziezi. Fikiere, a ku ikoko jọ gbe re a jọ ọvo. Ọruẹrẹfihotọ nana u ru nọ a gbẹ be rọ raha igho unevaze kufiẹ hẹ. Onana o wha riẹ ze nọ o rọ gwọlọ nọ inievo jọ a re nwene lele ọruẹrẹfihotọ ọkpokpọ nana. O sae jọ nọ iwhowho-uvie nana a rrọ ukoko rai na kri no je si kẹle inievo ukoko yena no. Rekọ obọnana, a rehọ e rai kpohọ ukoko ofa no. Eva e be were Jesu gaga nọ ọ be ruẹ nọ inievo nana a bi ru lele ọruẹrẹfihotọ na. w20.04 24 ¶14

Ovie ẹkpẹlobọ ovatha-ọre avọ ovie obọze ovatha-ọre a gbe bi hrowo oma ọnọ ọ mai wo ogaga evaọ akpọ na soso. Wọhọ oriruo, nọ Ẹmo Akpọ Avivẹ o kuhọ no, Soviet Union avọ enọ e jẹ thae uke a te je su ekwotọ buobu nọ e rrọ Europe. Onana u ru nọ ovie obọze ovatha-ọre o ro kuomagbe erẹwho sa-sa to ukoko jọ họ nọ a re se North Atlantic Treaty Organization. A ru onana re egbaẹmo rai e hai kuomagbe họre ovie ẹkpẹlobọ ovatha-ọre. Ovie ẹkpẹlobọ ovatha-ọre ọ gbẹ be daoma epanọ o re ro wo ekwakwa ẹmo vi ovie obọze ovatha-ọre. Ovie ẹkpẹlobọ ovatha-ọre na ọ be hai fiobọhọ họre erẹwho nọ e rrọ abọ ovie obọze ovatha-ọre na nọ ẹmo hayo ozighi ọ tẹ rrọ otọ evaọ Africa, Asia, gbe Latin America. Evaọ imikpe jọ ze na, Russia avọ egọmeti nọ e be thae uke a dẹ egọmeti sa-sa rehọ no evaọ akpọ na soso, onọ u ru nọ a ro wo ogaga ulogbo. A te je bi lele ovie obọze ovatha-ọre na họre ohọre itanẹte, be rọ itanẹte wha ọraha fihọ iruẹru egọmeti ohwohwo gbe ekiọthuọ rai. Yọ wọhọ epanọ Daniẹl ọ ruẹaro riẹ, ovie ẹkpẹlobọ ovatha-ọre na ọ gbẹ be họre idibo Ọghẹnẹ.—Dan. 11:41. w20.05 13 ¶5-6

Evaọ oke Aizaya ọruẹaro na, Jihova ọ nọ ahwo riẹ inọ: “Kọ ọmọ-unuevie nọ aye o yẹ ọ rẹ sae thọrọ iẹe ẹro?” Kẹsena ọ tẹ ta nọ: “O tẹ make thọrọ eyae nana ẹro dede, wha rẹ thọrọ omẹ ẹro vievie he.” (Aiz. 49:15) Jihova ọ rẹ kake rọ omariẹ dhesẹ oni hi. Rekọ evaọ oria Ebaibol nana, o ru ere. Ọ ta nọ epanọ oni o re tete ọmọ nọ ọ riẹe obọ na, ere o re tete idibo riẹ. Oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ a re se Jasmin ọ ta nọ, “Evie nọ a rẹ kẹ ọmọ na o rẹ lẹliẹ usu oni gbe ọmọ kpekpe gaga. Yọ ọmọ na ọ tẹ make kpako no, usu nana u re godo ho.” Iniemọ buobu a riẹ nọ ere o ginẹ rrọ. O tẹ make rọnọ omọvo evaọ usu emọ Jihova ọ siọ ewuhrẹ gbe usi uwoma ota ba, Jihova ọ rẹ riẹ. Inievo iyoyou mai nana buobu nọ e siọ egagọ Jihova ba no vẹre na a re zihe ze ukoko na, yọ ma rẹ rọ abava dede ai rehọ. Jihova ọ gwọlọ nọ a zihe ze, yọ ere omai re.—1 Pita 2:25. w20.06 18 ¶1-3

Orọnikọ eware kpobi nọ e rrọ ghaghae kẹ omai ma rẹ sae ruẹ hẹ. Uzẹme riẹ họ, enọ ma rẹ ruẹ hẹ na eye e mae ghare kpaobọ. Jesu ọ jọ ovuẹ nọ ọ kẹ evaọ ehru ugbehru na fodẹ efe nọ ọ rrọ obọ odhiwu, onọ u woma thethabọ vi efe otọakpọ. Kẹsena ọ tẹ ta ẹme nana nọ a rẹ vro vievie he na, inọ: “Oria nọ efe ra ọ rrọ, etẹe udu ra o rẹ jọ re.” (Mat. 6:19-21) Oware nọ o rrọ ghaghae kẹ omai, oye ma rẹ gwọlọ wo. Ma tẹ be daoma wo emamọ odẹ evaọ aro Ọghẹnẹ yọ ma bi “koko efe họ obọ odhiwu.” Jesu ọ ta nọ efe nana ọ rẹ raha ha, yọ iji e rẹ sai thoi hi. Pọl ukọ na ọ kẹ omai ohrẹ inọ ma “tẹrovi . . . eware nọ a rẹ ruẹ hẹ.” (2 Kọr. 4:17, 18, ẹme-obotọ) Eware nana jọ họ, eghale nọ Ọghẹnẹ ọ te kẹ omai evaọ akpọ ọkpokpọ na. Kọ ma be hai dhesẹ nọ ekẹ eghaghae nana nọ a rẹ ruẹ hẹ na e da omai ẹro fia? w20.05 26 ¶1-2

Eware nọ Mosis o wuhrẹ ahwo Izrẹl i duobọte ai, wọhọ oso nọ o yoyo ku ẹbe. Ẹvẹ ma sai ro wuhrẹ ahwo re u duobọte ai wọhọ epanọ Mosis o ru na? Nọ ma tẹ be ta usi uwoma no uwou ruọ uwou hayo ma rrọ oria ovo, ma sae jọ Ebaibol dhesẹ kẹ ahwo nọ Jihova họ odẹ Ọghẹnẹ. Ma sae kẹ ae ebe mai, dhesẹ ividio kẹ ae, hayo jọ oria itanẹte mai dhesẹ eware efa kẹ ae nọ e ta kpahe Jihova. Ma tẹ rrọ oria iruo mai, obọ isukulu, hayo ma bi kpohọ erẹ, ma sae vuẹ amọfa kpahe Ọsẹ oyoyou mai na. Ma tẹ vuẹ ahwo kpahe emamọ eware nọ Jihova o ti ru kẹ ahwo-akpọ gbe epanọ akpọ na o ti ro zihe ruọ aparadase, o sae jọ oware okpokpọ kẹ ahwo jọ, onọ u ti ru ai wo adhẹẹ kẹ Jihova vi epaọ anwẹdẹ. Ma te bi wuhrẹ ahwo kpahe oghẹrẹ ohwo nọ Ọsẹ oyoyou mai na ọ ginẹ rrọ, yọ odẹ riẹ ma bi ru fo na. Ma bi fiobọhọ kẹ ae riẹ nọ eware buobu nọ a yo kpahe Jihova yọ erue. Eware nọ ma be jọ Ebaibol wuhrẹ ahwo i re duobọte ai udu jẹ kẹ ae omosasọ.—Aiz. 65:13, 14. w20.06 10 ¶8-9

Uruemu vẹ o gwọlọ nọ ma re wo re ma sai fiobọhọ kẹ enọ e gwọlọ zihe bru Jihova ze? Muẹrohọ eware sa-sa nọ ma rẹ sai wuhrẹ no ọtadhesẹ Jesu ọrọ ọmọ ogbọfariẹ na ze. (Luk 15:17-24) Uwhremu na ọmọ na o bruoma kpiroro, o te zihe kpo. Ọsẹ na ọ tẹ dhẹ nyai dede ọmọzae riẹ, jẹ gbalọ iẹe ro dhesẹ nọ o you rie. Udu ọmọ na u te je brukpei, ọ tubẹ ta kẹ ọsẹ riẹ nọ o gbe te ohwo nọ a re se ọmọ riẹ hẹ. Oghẹrẹ nọ ọmọ na o ro horie eva kẹ ọsẹ riẹ u ru nọ ohrọ ọmọ na o rọ riẹe. Ọsẹ na o te ru eware sa-sa nọ u dhesẹ nọ o dede i rie rehọ wọhọ ọmọ oyoyou riẹ. Ọsẹ na o ku emamọ iwu họ ọmọzae riẹ nọ o kurẹriẹ no na, je ru ehaa fiki riẹ. Jihova ọ wọhọ ọsẹ nọ a jọ ọtadhesẹ na ta kpahe na. O you inievo nọ e siọ ewuhrẹ gbe usi uwoma ota ba no gaga jẹ gwọlọ nọ a zihe bru ei ze. Ma tẹ rọ aro kele uruemu Jihova, onana o rẹ sai ru nọ inievo nana a re ro zihe ze. Ma re wo odiri, ọdawẹ, gbe uyoyou. w20.06 25-26 ¶8-9

Jesu ọ ta nọ ahwo jọ a te “rọ oghọghọ” jẹ uzẹme na rehọ, rekọ nọ ukpokpoma o tẹ ze ẹrọwọ rai o ve lo no. (Mat. 13:3-6, 20, 21) Ẹsejọhọ a riẹ nọ ebẹbẹ i re te ohwo nọ o re lele Jesu hu. (Mat. 16:24) A je roro nọ eghale ọvo a re wo. Rekọ evaọ akpọ omuomu nana, ebẹbẹ e rẹ siọ ohwo ba ete he. Eware e rẹ sai kurẹriẹ, nọ o rẹ whae ze nọ eva e gbẹ rọ were ohwo tere ẹsejọ họ. (Ol. 6:6; Ọtausi. 9:11) Inievo mai buobu evaọ ukoko na a bi dhesẹ via nọ u gine mu ai ẹro nọ egagọ uzẹme na a rrọ na. Fikieme ma rọ ta ere? Ẹrọwọ rai o re nuhu hu o tẹ make rọnọ oniọvo jọ o ru rai oware nọ o kẹ rai uye hayo ọ thọ uzi Ọghẹnẹ. (Ol. 119:165) Ẹbẹbẹ kpobi nọ a nyaku u re ru ẹrọwọ rai ga, orọnikọ u re ru ei whrehe he. (Jem. 1:2-4) Ma rẹ daoma wo ẹrọwọ ọgaga otiọye. w20.07 8 ¶1; 9 ¶4-5

Taure who te ti se Ebaibol, lẹ se Jihova re o fiobọhọ kẹ owhẹ riẹ oghẹrẹ nọ whọ sai ro wo erere no oware nọ who ti se na ze. Wọhọ oriruo, otẹrọnọ whọ gwọlọ se Ebaibol re whọ riẹ oware nọ who re ru evaọ ẹbẹbẹ jọ nọ o te owhẹ, lẹ se Jihova re o fiobọhọ kẹ owhẹ ruẹ ẹme jọ evaọ Ebaibol na nọ u re fiobọhọ kẹ owhẹ riẹ onọ who re ru. (Fil. 4:6, 7) Ma sai roro kpahe oware nọ o via evaọ oghẹrẹ nọ o rẹ rọ wọhọ nọ ma jọ etẹe, ere Jihova ọ ma omai. Re oware nọ who bi se na o sai duobọte owhẹ ziezi, ru wọhọ ẹsenọ whọ jariẹ okenọ oware na o jẹ via na, inọ whẹ omara họ ohwo nọ who bi se kpahe na. Daoma ruẹ eware nọ ohwo na ọ ruẹ, re whọ jẹ riẹ epanọ eware e ginẹ jọ kẹe. Kẹsena who ve roro didi. Ohwo o te bi roro didi, ọ rẹ romatotọ roro kpahe eware nọ o bi se gbe epanọ i ro kiekpahe ọyomariẹ. U re fiobọhọ kẹe riẹ oware nọ o se ziezi keme ọ te riẹ epanọ eware sa-sa evaọ isase na e rọ jẹhọ ohwohwo. Nọ ohwo ọ gbẹ be hai roro didi hi, o rẹ wọhọ ẹsenọ o bi rri eware sa-sa nọ ọ gwọlọ ro there emu evaọ otọ. Rekọ o te bi roro didi, o rẹ wọhọ ẹsenọ ọ rọ eware na kpobi there emu no, onọ u re ru emu na were. w21.03 15 ¶3-5

Pọl ukọ na ọ hai ti roro kpahe oke nọ u kpemu inọ ọ gbẹ hai zihe ruọ odibo Ọghẹnẹ hẹ a hai ti mu ei hi. Ọ hae sai mu ofu kẹ ahwo ubrotọ Esia nọ a dhẹ siẹe ba, yọ ẹsejọhọ ọ gbẹ hai ti fievahọ egbẹrioma riẹ efa ha. Rekọ Pọl o ru ere he. Dede nọ ọ rẹriẹ ovao dhe uwhu, oware nọ o mai wuzou o thọrọ e riẹ ẹro ho, koyehọ re o ru oware nọ o rẹ wha orro se Ọghẹnẹ. U te no ere no, o gbe je roro kpahe epanọ ọ rẹ rọ tuduhọ amọfa awọ. Yọ kẹse kẹse ọ jẹ hae lẹ se Jihova. Ukpenọ o re roro kpahe ahwo nọ a fiobọhọ kẹe he, ọ jẹ hai yere egbẹnyusu riẹ nọ e nyase iẹe ba ha, enọ e rọ oghẹrẹ sa-sa fiobọhọ kẹe. Ọ jẹ hai wuhrẹ Ẹme Ọghẹnẹ ẹsikpobi re. (2 Tim. 3:16, 17; 4:13) U mu rie ẹro nọ Jihova avọ Jesu a you rie, yọ oware nọ o mai wuzou oye. w21.03 18 ¶17-18

Nọ ikpe-udhusoi ọsosuọ e vrẹ no, Ileleikristi erue e romavia evaọ ukoko Ileleikristi na, a te je wuhrẹ iwuhrẹ erue jẹ ko uzẹme Ikereakere na dhere. No umuo oke yena rite ukpe 1870, Ọghẹnẹ ọ jọ otọakpọ na wo utu ahwo jọ dẹẹ nọ a jọ uvi idibo riẹ hẹ. Etoke yena Ileleikristi erue e rọ gbọ ruru Ileleikristi uzẹme wọhọ ikpoko nọ e gbọ ruru emamọ ekakọ. (Mat. 13:36-43) Fikieme u ro fo re ma riẹ onana? Keme onana u dhesẹ nọ oware nọ eruẹaruẹ nọ e rrọ Daniẹl uzou avọ 11 e ta kpahe ovie ẹkpẹlobọ ovatha-ọre gbe ovie obọze ovatha-ọre na i kiekpahe ivie nọ i su no umuo ukpe 100 rite 1870 hi. Evaọ etoke nana, utu ahwo ọvuọvo a jọ uvi idibo Ọghẹnẹ evaọ otọakpọ na ha nọ ivie nana e rẹ wọso. Rekọ, eruẹaruẹ Ebaibol i dhesẹ nọ ovie ẹkpẹlobọ ovatha-ọre gbe ovie obọze ovatha-ọre na a wariẹ romavia nọ ukpe 1870 o vrẹ no. w20.05 3 ¶5

Joẹl ọ ruẹaro nọ ebaka-ẹkpẹ e te vẹruọ ẹkwotọ Izrẹl jẹ re oware kpobi nọ a ruẹ muotọ! (Joẹl 1:4) Evaọ ikpe buobu, ma roro nọ eruẹaruẹ yena i bi dhesẹ oghẹrẹ nọ idibo Jihova a be rọ ta usi uwoma na, wọhọ owa ebaka-ẹkpẹ nọ oware ovo o rẹ sae daji hi. Oghẹrẹ nọ ma wo otoriẹ riẹ vẹre họ, usi uwoma ota na o be wha ọraha hayo idudu họ “orẹwho” na, koyehọ ahwo nọ isu egagọ erue i bi su thọ. Rekọ ma te roro kpahe eme nọ e rrọ eruẹaruẹ yena kpobi, ma rẹ ruẹ nọ o gwọlọ nọ ma re nwene oghẹrẹ nọ ma wo otoriẹ eruẹaruẹ na. Muẹrohọ eyaa nọ Jihova ọ ya kpahe owa ebaka-ẹkpẹ na, inọ: “Me ti le ohwo ẹkpẹlobọ ovatha-ọre na [ebaka-ẹkpẹ na] thabọ no owhẹ.” (Joẹl 2:20) Otẹrọnọ ebaka-ẹkpẹ na i dikihẹ kẹ Isẹri Jihova nọ i bi ru lele ujaje Jesu inọ a ta usi uwoma na je wuhrẹ ahwo zihe ruọ ilele, kọ fikieme Jihova ọ rọ ta nọ o ti le ai vrẹ? (Izik. 33:7-9; Mat. 28:19, 20) O rrọ vevẹ nọ orọnikọ idibo riẹ Jihova o ti le vrẹ na ha, rekọ oware hayo ohwo jọ nọ o bi dhuaro kẹ idibo riẹ. w20.04 2-3 ¶3-5

Kinọ ma jẹ lẹ no yọ oware ovo o via ẹsiẹsiẹ nọ u dhesẹ nọ Ọghẹnẹ ọ kuyo olẹ mai no ho? Jemis ọ ta nọ ma gbẹ ruabọhọ “hae yare” Ọghẹnẹ. Ma tẹ be hae lẹ se Jihova ẹsikpobi inọ ọ kẹ omai areghẹ, eva e te dhae he. Ọsẹ obọ odhiwu mai na o ti fiobọhọ kẹ omai wo areghẹ nọ ma re ro thihakọ ebẹbẹ nọ i bi te omai, keme “ọ rẹ kẹ ahwo kpobi no eva ze buobu.” (Ol. 25:12, 13) O rẹ da Jihova nọ ma tẹ be ruẹ uye, ọ riẹ ebẹbẹ nọ i bi te omai, yọ ọ gwọlọ nọ o re fiobọhọ kẹ omai. Eva e rẹ were omai nọ ma tẹ kareghẹhọ onana! Rekọ ẹvẹ Jihova o re ro ru omai wo areghẹ? Jihova ọ rẹ rọ Ebaibol na fiobọhọ kẹ omai wo areghẹ. (Itẹ 2:6) Fikiere, re ma sai wo areghẹ, ma re se Ebaibol na gbe ebe ukoko na. Rekọ orọnọ ma re se re ma wo eriariẹ fihọ uzou ọvo ho, ma rẹ daoma ru oware nọ Ọghẹnẹ ọ ta nọ ma ru. Jemis o kere nọ: “Wha jọ enọ i re ru lele ẹme na orọnikọ enọ i re yo ọvo ho.” (Jem. 1:22) Ma te bi ru oware nọ Ebaibol na ọ ta, u re fiobọhọ kẹ omai lele amọfa rria dhedhẹ, wo ororokẹ, gbe ohrọ. (Jem. 3:17) Ma te wo iruemu nana, ma rẹ sai thihakọ ebẹbẹ kpobi nọ i te omai avọ evawere. w21.02 29 ¶10-11

Nọ inievo ukoko na a te bi fiobọhọ kẹ ọmọ-uwuhrẹ Ebaibol oniọvo jọ, ẹsiẹ ọ mae rọ nyaharo ziezi te epanọ ọ rẹ rọ họ-ame. Re ukoko o sai vihọ, owhowho-uvie kpobi o wo ẹkabọ riẹ nọ o re ru. Ọkobaro jọ ọ ta nọ: “U wo ẹme jọ nọ ahwo a rẹ ta gaga inọ, omọvo ọ rẹ yọrọ ọmọ họ. Epọvo na o rrọ re nọ ohwo o te bi zihe ruọ Oleleikristi. Inievo ukoko na kpobi a re fiobọhọ kẹ ohwo na.” Re ọmọ ọ sai te ohwo nọ a rẹ rọ suẹro, orọnikọ ọsẹgboni riẹ ọvo o re fiobọhọ kẹe he. Rekọ te imoni ọsẹgboni na, egbẹrioma rai, gbe iticha ọmọ na. Aikpobi a re kuobọgbe tuduhọ ọmọ na awọ je wuhrẹ iẹe eware nọ i wuzou evaọ uzuazọ. Epọvo na re, inievo ukoko na kpobi a rẹ tuduhọ ọmọ-uwuhrẹ Ebaibol awọ, kẹe ohrẹ je fi emamọ oriruo hotọ kẹe. Enana kpobi i re fiobọhọ kẹ ohwo na nyaharo te epanọ ọ rẹ rọ họ-ame. (Itẹ 15:22) Fikieme u ro fo nọ eva e were oniọvo nọ o bi wuhrẹ Ebaibol kugbe ohwo, nọ inievo efa i te bi fiobọhọ kẹ ohwo na? Keme nọ inievo buobu a te bi fiobọhọ kẹ ohwo nọ o bi wuhrẹ na ẹsiẹe ọ te mae nyaharo. w21.03 8 ¶1-3

Oleleikristi kpobi, te ọmaha te ọkpako ọ rẹ daoma rọ eva riẹ kpobi gọ Jihova. Orọnikọ ọ rẹ faki ru wọhọ ẹsenọ ọ be gọ Jihova yọ o bi ru eware iyoma ha. Jọn ukọ na ọ ta vevẹ nọ ohwo nọ ọ be ginẹ nya evaọ uzẹme na o re ru eware etọtọ họ. (1 Jọn 1:6) Ma tẹ gwọlọ nọ Ọghẹnẹ ọ wereva kugbe omai ẹsikpobi, ma rẹ lẹlẹ ru eware iyoma ha. Uzẹme riẹ họ, Jihova ọ be ruẹ oware kpobi nọ ma bi ru. (Hib. 4:13) Ma re rri uzioraha oghẹrẹ nọ akpọ na o bi rri rie vievie he. Evaọ oke Jọn, enọ i kiukeku uzẹme na no a jẹ ta nọ ohwo nọ o re kekaro fihọ thọ uzi Ọghẹnẹ ọ rẹ sae gbẹ jọ ogbẹnyusu Ọghẹnẹ ghele. Ere ahwo a bi roro nẹnẹ re. Ahwo buobu a rẹ ta nọ a be gọ Ọghẹnẹ, rekọ a bi koko izi riẹ hẹ, maero kọ uzi ọfariẹ-ogbe. Eware nọ Jihova o se uzioraha eye a bi ru odode. A rẹ tubẹ ta nọ oware ovo o jarae thọ họ, inọ oghẹrẹ nọ u je ohwo o re yeri uzuazọ riẹ. w20.07 22 ¶7-8

Kọ whọ be hae thọ inievo-emetẹ na nọ amọfa a tẹ be fuọ ae? Ma rehọ iẹe nọ a be hae fo oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ ọzae riẹ ọ rrọ ukoko ho inọ ọ be hae kake ziọ ewuhrẹ hẹ, yọ o re kri ekpo ho nọ ewuhrẹ ọ tẹ fa no. Yọ inievo jọ a be ta nọ ọthobọ ọ rẹ rọ wha emọ riẹ ziọ ewuhrẹ. Inievo na a tẹ be fo ẹe inọ o bi fi oma họ otọ kẹ ọzae riẹ nọ ọ rrọ ukoko ho na ga hrọ. Rekọ uzẹme riẹ họ, oniọvo na ọ be daoma. O sae jọ nọ o wo oke nọ ọzae na o fihọ kẹe nọ ọ rẹ sae la vrẹ hẹ. Yọ o wo udu nọ ọ sai ro si emọ na lele oma ziọ ewuhrẹ ẹsikpobi hi. Whọ tẹ be hai jiri oniọvo-ọmọtẹ na jẹ be fodẹ emamọ eware nọ o bi ru, o rẹ sai ru nọ a rẹ rọ whaha eme itieye na nọ i fo ho na. Ekpako ukoko a riẹ nọ Jihova ọ gwọlọ nọ a rẹrote inievo itieye na. (Jem. 1:27) Fikiere a re wo ororokẹ wọhọ Jesu, a re si izi keke hrọ họ. (Mat. 15:22-28) Ekpako ukoko a te bi fiobọhọ kẹ inievo-emetẹ na, inievo nana a rẹ riẹ nọ a se rai gb’ahwo evaọ ukoko na. w20.09 24-25 ¶17-19

Daniẹl ọruẹaro na o dhesẹ omaurokpotọ evaọ edẹ uzuazọ riẹ kpobi, yọ ọ jẹ hae daoma ru oware nọ o rẹ were Jihova ẹsikpobi. Wọhọ oriruo, oke nọ ọ fa otọ ewezẹ Nebukadneza, ọ rọwo nọ a jiri ei hi. Ọ ta nọ Jihova a re jiri, keme ọye o fiobọhọ kẹe fa otọ ewezẹ na. (Dan. 2:26-28) Eme onana u wuhrẹ omai? Otẹrọnọ ma ru ẹme nọ ọ were inievo na gaga, hayo emọ-iwuhrẹ Ebaibol mai a be daoma ziezi, joma kareghẹhọ nọ Jihova ma rẹ rọ orro na kẹ. Ma rẹ riẹ nọ ẹgba obọmai ma bi ro ru eware nana ha. (Fil. 4:13) Ma te wo iroro itiena yọ ma be rọ aro kele emamọ oriruo Jesu. Jesu ọ rọ iroro obọriẹ ru oware ovo ho. (Jọn 5:19, 30) O lele Ọsẹ obọ odhiwu riẹ hrowo ọkwa ẹdẹvo ho. Obe Ahwo Filipai 2:6 o ta nọ Jesu “o du roro epanọ o re ro mi Ọghẹnẹ ọkwa ha, koyehọ re ọ jọ ẹrẹrẹe kugbe Ọghẹnẹ.” Jesu o wo omaurokpotọ, ọ riẹ nọ Ọsẹ riẹ o kpehru vi ei. w20.08 11 ¶12-13

U wo ẹbẹbẹ nọ ahwo nọ a be dhẹ ohrẹ uzuazọ na a bi thihakọ riẹ. Onana yọ ẹbẹbẹ nọ amọfa a rẹ sae ruẹ hẹ hayo wo otoriẹ riẹ hẹ. Otẹrọnọ whọ gbẹ be sai ru te epanọ who je ru vẹre he, yọ o rrọ owhẹ oma nọ ahwo a riẹ epanọ eware e rrọ kẹ owhẹ hẹ, oriruo Mẹfiboshẹt o sae kẹ owhẹ uduotahawọ. (2 Sam. 4:4) Mẹfiboshẹt ọ ko, yọ u wo okejọ nọ Devidi ovie na ọ jẹ fo ẹe gheghe gheghe. Ghele na, ọ vioja hayo dha eva ha; ukpoye eware iwoma nọ i te rie obọ evaọ uzuazọ i je ru eva were iẹe. O yere Devidi gaga fiki uwowou nọ o dhesẹ kẹe evaọ okenọ u kpemu. (2 Sam. 9:6-10) Fikiere okenọ Devidi ọ fo ẹe ekueku, Mẹfiboshẹt ọ daoma wo otoriẹ oware nọ o via na. Ọ kuvẹ re ethobọ Devidi e lẹliẹ eva dhae he. Yọ ọ fuọ Jihova ha fiki oware nọ Devidi o ru na. Mẹfiboshẹt o roro kpahe oware kpobi nọ ọ rẹ sai ru ro fiobọhọ kẹ Devidi, ovie nọ Jihova o ro mu. (2 Sam. 16:1-4; 19:24-30) Jihova o ru nọ a ro kere emamọ oriruo Mẹfiboshẹt fihọ Ebaibol na re ma wo erere noi ze.—Rom 15:4. w20.04 26 ¶3; 30 ¶18-19

A rehọ inievo jọ mu imishọnare, ekobaro obọdẹ hayo ekobaro oke-kpobi. Inievo nana a jiroro nọ iruo usi uwoma ota oke-kpobi na a re ru. Dede nọ umutho ekwakwa eyero-akpọ inievo nana a wo, Jihova ọ ghale rai no evaọ idhere buobu. (Mak 10:29, 30) Eva e were omai gaga nọ ma ro wo inievo eghaghae itiena evaọ ukoko na! Kọ inievo-emezae nọ a ro mu evaọ ukoko na gbe enọ e rrọ iruo usi uwoma ota oke-kpobi na ọvo họ enọ e rrọ ghaghae evaọ ukoko Ọghẹnẹ? Ijo! Owhowho-uvie kpobi ọ rrọ ghaghae kẹ Ọghẹnẹ gbe ukoko na. (Rom 10:15; 1 Kọr. 3:6-8) O rrọ ere keme re a fiobọhọ kẹ amọfa zihe ruọ ilele Jesu yọ obọdẹ iruo jọ nọ mai kpobi ma wo evaọ ukoko na. (Mat. 28:19, 20; 1 Tim. 2:4) Ohwo kpobi nọ ọ rrọ ukoko na, te enọ e họ-ame no te enọ e re họ-ame he, a be daoma rọ iruo nana karo.—Mat. 24:14. w20.08 21 ¶7-8

Wọhọ epanọ oria ikere inẹnẹ u dhesẹ na, Jesu o ti fiobọhọ kẹ omai nọ ma te wo ebẹbẹ. Ẹme Jesu na ọ rẹ sae lẹliẹ omai kru udu ga nẹnẹ. Fikieme? Ẹsejọ ebẹbẹ i re si nẹ omai. Wọhọ oriruo, ohwo nọ ọ kẹle omai gaga o te whu, edada riẹ e rẹ jọ omai oma oke lelehie, o rẹ sai te ikpe buobu. Inievo mai jọ a be reakọ fiki owho. U te je wo amọfa nọ a be hae jọ ọkora noke toke. O make rrọ ere na, a be sai thihakọ keme Jesu ọ ya eyaa kẹ omai nọ ọ rrọ kugbe omai evaọ “edẹ na kpobi,” makọ ẹdẹ nọ ma roro nọ omai u re no. (Mat. 11:28-30) Ebaibol na ọ vuẹ omai nọ Jihova ọ rẹ rehọ ikọ-odhiwu fiobọhọ kẹ omai. (Hib. 1:7, 14) Wọhọ oriruo, ikọ-odhiwu i bi fiobọhọ kẹ omai jẹ kpọ omai nọ ma be ta “usi uwoma Uvie” na kẹ “orẹwho, orua, ẹrọunu gbe utu ahwo kpobi” na.—Mat. 24:13, 14; Evia. 14:6. w20.11 13-14 ¶6-7

Ma gwọlọ fiobọhọ kẹ ahwo nọ ma bi wuhrẹ Ebaibol kugbe riẹ nọ Ẹme Ọghẹnẹ a bi wuhrẹ na. (1 Tẹs. 2:13) Ẹvẹ ma sai ro fiobọhọ kẹ ae riẹ onana? Ta kẹe nọ jọ ọ hae vuẹ amọfa eware nọ o bi wuhrẹ na. Orọnikọ ẹsikpobi who re ru oware nọ o rrọ Ebaibol vẹ kẹe he, whọ sae jẹ nọe re o ru eria Ebaibol jọ vẹ kẹ owhẹ. Jọ ọ ruẹ nọ ẹme nọ ọ rrọ Ebaibol na ọ rẹ sai fiobọhọ kẹe. Nọ o te se oria Ebaibol jọ, nọe enọ nọ e rẹ lẹliẹe roro kpahe oria nọ o se na re whọ riẹ oghẹrẹ nọ o rri ẹme nọ o se na. (Luk 10:25-28) Wọhọ oriruo, whọ sae nọe nọ: “Uruemu Jihova vẹ whọ jọ oria Ebaibol nana ruẹ?” “Erere vẹ whọ sai wo no oria Ebaibol nana ze?” “Ẹvẹ who rri oware nọ who se obọnana?” Oghẹrẹ nọ eware nọ o bi wuhrẹ e were riẹ te gbe oghẹrẹ nọ o bi fi ai họ iruo te oye o mae roja, orọnikọ epanọ ọ riẹ bu te he. Jọ o wuhrẹ no Ebaibol ze. Re whọ sai wo onaa ewuhrẹ ziezi, who re wo omaurokpotọ. w20.10 15 ¶5-6

Ma riẹ nọ iruo usi uwoma ota na i ti kuhọ evaọ oke nọ Jihova o fihọ. Kareghẹhọ oware nọ o via evaọ oke Noa. Oware nọ Jihova o ru oke yena u dhesẹ nọ oke kpobi nọ o fihọ kẹ oware o rẹ vrẹ hẹ. Oware wọhọ ikpe udhozeza (120) taure o tẹ te via, Jihova o fi oke họ nọ Owhe na o ti ro ku. Nọ ikpe buobu e vrẹ no, Jihova ọ tẹ ta kẹ Noa nọ jọ o ku okọ. Ere Noa o ro mu okọ na họ eku, yọ o ru iruo na oware wọhọ ikpe udhuvẹ hayo udhuvẹ-gbikpe taure Owhe na o te ti ku ze. Nọ o je ku okọ na yọ ọ be vẹvẹ ahwo unu kpahe oware nọ o be te via na, rekọ a gaviezọ họ. Ghele na, ọ ruabọhọ iruo na bẹsenọ Jihova ọ rọ ta nọ oke nọ a rẹ rọ ruọ eva okọ na u te no. Oke nọ Jihova o fihọ o nwani te no, “ọ tẹ kare ẹthẹ na.” (Emu. 6:3; 7:1, 2, 16) Kẹle na, Jihova ọ te ta nọ iruo usi uwoma ota na i te no. Ọ vẹ te “kare ẹthẹ na,” wọhọ odẹme. Ọ te raha uyero-akpọ Setan muotọ, ọ vẹ rọ akpọ ọkpokpọ na ze. Bọo oke yena, joma rọ aro kele oriruo Noa gbe amọfa nọ a ruabọhọ iruo nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ rai. Joma rọ iruo usi uwoma ota na karo, je wo odiri kẹ ahwo. Joma fi ẹrọwọ họ Jihova je fievahọ eyaa riẹ. w20.09 13 ¶18-19

Jihova ọ gbẹ hai ru re ahwo jọ a wuzou hu, eware kpobi e hae te jọ whọhọ whọhọ. Wọhọ oriruo, ma hae te riẹ ohwo nọ ọ rẹ ta nọ enẹ gbe enẹ ma re ru hu, gbe ohwo nọ ọ rẹ ruẹ nọ eware nọ a ta na a ru rai. Otẹrọnọ ọruẹrẹfihotọ nọ Ọghẹnẹ o ru re ọzae o wuzou uviuwou riẹ na yọ omamọ oware gaga, kọ fikieme ezae buobu a bi ro gboja kẹ eyae rai? Oware nọ o rọ rrọ ere họ, ezae buobu a bi rri oghẹrẹ nọ ahwo a re ru evaọ ẹwho rai ro lele eyae rai yeri, viukpenọ a re lele izi Ọghẹnẹ. U te no ere no, ezae jọ a rẹ gwọlọ gboja kẹ eyae rai ro dhesẹ nọ “a te ọzae,” inọ ae omarai yọ ọzae nọ aye o re ro ru ugbotọ vievie he. Ọzae otiọna ọ sai roro nọ, ‘Nọ orọnọ mẹ sae gba aye mẹ họ re o you omẹ hẹ na, mẹ sae gbae họ re ọ dhozọ mẹ.’ Ọ vẹ be rọ enẹ ru aye riẹ wọhọ ọrigbo. Jihova ọ gwọlọ nọ ọzae o ru aye riẹ ere vievie he, ukpoye ọ gwọlọ nọ ọzae o re bru ọghọ họ aye riẹ oma jẹ kẹe adhẹẹ nọ o te rie.—Ẹf. 5:25, 28. w21.02 3 ¶6-7

Ebẹbẹ i te te owhẹ, lẹ se Jihova. Onana u ti ru udu te owhẹ otọ. Ọghẹnẹ o ti yo olẹ ra. Who ti wo “udhedhẹ Ọghẹnẹ nọ u vi otoriẹ kpobi.” (Fil. 4:6, 7) Jihova ọ rẹ kẹ omai ẹzi ọfuafo riẹ nọ u re ru udu te omai otọ. (Gal. 5:22) Nọ whọ tẹ be lẹ se Jihova, ta eva ra kẹe. Vuẹe oware nọ whọ gwọlọ nọ o ru kẹ owhẹ dẹẹ. Ta ẹbẹbẹ ra kẹe, re whọ jẹ vuẹe epanọ o be kẹ owhẹ uye te. Otẹrọnọ u wo oware jọ nọ a rẹ sai ru ro ku ẹbẹbẹ na họ, ta kẹe re ọ kẹ owhẹ areghẹ nọ who re ro duku ei gbe ẹgba nọ whọ sai ro ru ei. Otẹrọnọ u wo oware ovo nọ a rẹ sai ru kpahe ẹbẹbẹ na ha, lẹ se Jihova inọ o fiobọhọ kẹ owhẹ re whọ gbẹ ruawa kpahe iẹe ga hrọ họ. Whọ tẹ vuẹ Jihova oware nọ whọ gwọlọ dẹẹ, o rẹ whae ze nọ whọ rẹ rọ riẹ, nọ ọ tẹ kẹ uyo olẹ na no. Whọ jọ olẹ o bẹ owhẹ hẹ nọ ọ gbẹ make kẹ uyo olẹ na ẹsiẹsiẹ hẹ. Jihova ọ gwọlọ nọ ma hae lẹ sei kẹse kẹse kpahe ẹbẹbẹ mai.—Luk 11:8-10. w21.01 3 ¶6-7

Inievo nọ e rọo no avọ emọ rai a rrọ ukoko na. Inievo emetẹ gbe emezae buobu nọ e re rọo ho e tẹ jẹ riẹ re. Ubiẹro vẹ u fo nọ ma re ro rri inievo nana? Joma ta kpahe oghẹrẹ nọ Jesu o rri otu nọ ọ rọo ho. Jesu o wo aye he. Okenọ ọ jọ otọakpọ, ọ tẹrovi iruo nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ riẹ. Jesu o wuhrẹ ẹdẹvo ho inọ ohwo ọ rẹ rọo hayo seba ẹrọo re ọ tẹ jọ Oleleikristi. Rekọ ọ ta nọ Ileleikristi jọ a te rọ iroro obọrai ta nọ a be rọo ho. (Mat. 19:12) Jesu o rri ahwo nọ a rọo ho ghaghae. O rri rai wọhọ ahwo nọ oware jọ o kare he. Epanọ Jesu ọ jọ na, ere Pọl ukọ na ọ jọ re, ọ rọo ho. Pọl o wuhrẹ ahwo ẹdẹvo ho inọ o thọ re Oleleikristi ọ rọo. Ọ riẹ nọ ohwo kpobi ọ rẹ jiroro yena kẹ omobọ riẹ. w20.08 28 ¶7-8

Jọn ukọ na ọ tọ gaga. Yọ o ru eware buobu evaọ egagọ Ọghẹnẹ. Ọ nyaku ebẹbẹ buobu nọ e hae sai whrehe ẹrọwọ riẹ. Ghele na, ẹsikpobi ọ jẹ daoma re o koko ijaje Jesu, te onọ o ta nọ ma you ibe Ileleikristi mai. Fikiere, u mu Jọn ẹro ziezi inọ Jihova avọ Jesu a you rie, gbe inọ a te kẹe ẹgba nọ o re ro thihakọ ebẹbẹ na kpobi. (Jọn 14:15-17; 15:10) Setan avọ akpọ omuomu riẹ a sae whaha Jọn he re ọ siọ uyoyou ba edhesẹ kẹ inievo na. Nẹnẹ, omukpahọ o da akpọ na fia wọhọ epanọ o jọ evaọ oke Jọn. O rrọ ere keme Setan nọ o wo uyoyou vievie he na ọye o bi su akpọ na. (1 Jọn 3:1, 10) Dede nọ Setan ọ gwọlọ nọ ma siọ inievo mai ba eyou, oyena o rẹ sae via vievie he ajokpanọ ma kuvẹ riẹ. Jọ mai kpobi ma gbaemu nọ ma re you inievo mai evaọ ukoko na. Joma rehọ ẹme nọ ma be ta gbe eware nọ ma bi ru dhesẹ onana via. Ma te ru ere, eva e te were omai kpobi inọ ma rrọ uviuwou Jihova, yọ uzuazọ nọ ma ti yeri o te were kẹhẹ.—1 Jọn 4:7. w21.01 13 ¶18-19

Eware e rrọ bẹbẹ gaga evaọ akpọ Setan nana, yọ ẹsejọ i re yoma te epanọ ma gbẹ rọ riẹ onọ ma re ru hu. (2 Tim. 3:1) Rekọ jọ ozọ u mu omai hi. Jihova ọ riẹ ebẹbẹ nọ i bi te omai. Ọ ya eyaa nọ ebẹbẹ i te te omai, ọ te rọ obọze riẹ kru omai. (Aiz. 41:10, 13) Nọ orọnọ Jihova ọ rrọ omai emu na, Ẹme riẹ, Ebaibol na ọ sai fiobọhọ kẹ omai wo ẹgba nọ ma sai ro fi ebẹbẹ mai kparobọ. Ividio ukoko na, edrama nọ a kporo via, gbe iku ahwo nọ e rrọ oria “Rọ Aro Kele Ẹrọwọ Rai” evaọ itanẹte na e rẹ lẹliẹ omai wo otoriẹ iku Ebaibol ziezi. Taure who te ti se ai, rri rai, hayo gaviezọ kẹ ae, lẹ se Jihova re o fiobọhọ kẹ owhẹ jarai wuhrẹ eware jọ nọ whọ rẹ sai ru kpahe ẹbẹbẹ ra na. Rehọ iẹe nọ whẹ họ ohwo nọ who bi rri, gaviezọ kẹ hayo se iku riẹ na. Romatotọ roro kpahe oware nọ odibo Jihova na o ru gbe epanọ Jihova o ro fiobọhọ kẹe thihakọ ebẹbẹ nọ i te rie. Kẹsena who ve roro epanọ whọ sai ro ru eware nọ who wuhrẹ no iku na ze evaọ ẹbẹbẹ nọ o te owhẹ na. Yere Jihova kẹ obọ nọ o fihọ kẹ owhẹ no, whọ vẹ jẹ hae tuduhọ amọfa awọ je fiobọhọ kẹ ae. Enẹ who re ro dhesẹ nọ obọ nọ Jihova o fihọ kẹ owhẹ no o da owhẹ ẹro fia. w21.03 19 ¶22-23

Otẹrọnọ wha rọo no yọ wha gwọlọ yẹ emọ, wha nọ omarai onọ nana: ‘Kọ ma wo omaurokpotọ je kru egagọ Ọghẹnẹ ga te epanọ Jihova o re ro mu ọmọ họ omai obọ?’ (Ol. 127:4) Whọ tẹ rrọ ọsẹ hayo oni, nọ omara nọ: ‘Kọ me bi wuhrẹ emọ mẹ inọ u wuzou gaga re a gobọ iruo?’ (Ọtausi. 3:12, 13) ‘Kọ me bi wuhrẹ emọ mẹ epanọ a rẹ rọ whaha eware nọ e rẹ wha ebẹbẹ se ai gbe ọfariẹ-ogbe nọ ọ dafia nẹnẹ?’ (Itẹ 22:3) Uzẹme riẹ họ, whọ rẹ sae thọ emọ ra no ebẹbẹ kpobi hi. Rekọ whọ sai wuhrẹ emọ ra oghẹrẹ nọ a re ro fi ehrẹ nọ e rrọ Ebaibol họ iruo nọ a tẹ nyaku ebẹbẹ evaọ obaro. (Itẹ 2:1-6) Wọhọ oriruo, nọ ohwo uviuwou na jọ o te kie no ukoko Ọghẹnẹ, rehọ Ebaibol na wuhrẹ emọ ra inọ u wuzou gaga re a ru oware nọ Jihova ọ gwọlọ evaọ oke utiona. (Ol. 31:23) Otẹrọnọ ohwo jọ evaọ uviuwou rai hayo ohwo jọ nọ ọ kẹle owhai gaga o whu, rehọ Ebaibol na wuhrẹ emọ ra epanọ Ẹme Ọghẹnẹ ọ sae rọ kẹ ohwo omosasọ je ru udu tei otọ evaọ oke utiona.—2 Kọr. 1:3, 4; 2 Tim. 3:16. w20.10 27 ¶7