Akpegbivẹ

Kọ ọzae obọ Ẹtiopia na o ru eware nọ ohwo o re ru re ọ tẹ te họ-ame no? Roro iei. Ọzae na ọ jẹ hai “kpohọ Jerusalẹm nyae gọ” Ọghẹnẹ. (Iruẹru 8:27) Onana u dhesẹ nọ ọzae na o kurẹriẹ ruọ egagọ ahwo Ju no dede nọ ohwo orẹwho ọfa ọ jọ. Fikiere ọ te riẹ Ikereakere Hibru na, yọ ọ te jarae wuhrẹ eware jọ kpahe Jihova no. Ghele na, ọ gbẹ gwọlọ wuhrẹ. Oke nọ Filip ọ rọ ruẹ ọzae na, yọ o bi se eruẹaruẹ Aizaya jọ. (Iruẹru 8:28) Onana u dhesẹ nọ ọzae na ọ gwọlọ gbẹ riẹ eware efa kpahe Ọghẹnẹ. O no ugbo obọ Ẹtiopia kpobọ Jerusalẹm nyae gọ Ọghẹnẹ evaọ obọ etẹmpol na. Filip o wuhrẹ ọzae obọ Ẹtiopia na eware jọ nọ ọ riẹ vẹre he. Ọjọ rai họ, o wuhrẹ i rie nọ Jesu họ Mesaya na. (Iruẹru 8:34, 35) Eware nọ o wuhrẹ na e lẹliẹ e riẹ you Jihova avọ Jesu te epanọ ọ rọ gwọlọ nọ ọ rẹ họ-ame re ọ jọ olele Jesu. Filip ọ ruẹ nọ ọzae na o gine te epanọ ọ rẹ rọ họ-ame no, fikiere ọ tẹ họe ame. w23.03 8-9 ¶3-6

Ma tẹ be hae ta ọrue, eva mai e rẹ were Jihova ha. (Itẹ 6:16, 17) Ahwo buobu nẹnẹ a roro nọ ohwo ọ tẹ ta ọmọrue ẹsejọ, oware ovo o jariẹ thọ họ. Rekọ Jihova ọ gwọlọ nọ ma gu ọrue he. (Ol. 15:1, 2) Orọnikọ ọrue koikoi ọvo ma rẹ whaha ha. Rekọ ma rẹ whaha ẹme kpobi nọ a rẹ rọ viẹ ahwo họ. Ma rẹ jẹ whaha iguẹgu re. (Itẹ 25:23; 2 Tẹs. 3:11) Whọ tẹ ruẹ nọ ẹme nọ whẹ avọ ohwo jọ wha be ta o bi kpohọ iguẹgu no, daoma ta ẹme jọ nọ ọ rẹ lẹliẹ owhai siọ iguẹgu na ba. Fikinọ akpọ nọ ahwo a bi jo duwu eme họ ma be rria, o gwọlọ oma-onyẹ gaga re ma sae hae ta eme nọ e rẹ were Jihova. Nọ Jihova ọ tẹ ruẹ nọ ma be daoma ziezi re ẹme ezi o no unu mai ze nọ ma tẹ rrọ usi uwoma, oke nọ ma rrọ ewuhrẹ, gbe oke kpobi nọ ma bi lele ahwo ta ẹme, eva e te were iẹe. Nọ a tẹ raha akpọ nana nọ a be jọ ta eme etọtọ na no, o gbẹ te bẹ omai hi re ma wo ẹmeunu nọ ọ rẹ were Jihova.—Jud 15. w22.04 9 ¶18-20

Ma te roro te epanọ Jihova avọ Jesu a you omai te, o rẹ lẹliẹ omai you rai re. (1 Jọn 4:10) Yọ ma tẹ kareghẹhọ nọ Jesu o whu kẹ omai kpobi na omomọvo, ma re tube you rie avọ Ọsẹ riẹ viere. Pọl ukọ na ọ jọ ileta nọ o kere se inievo obọ Galesha ta nọ Jesu o whu kẹe yọ o da riẹ ẹro fia. Ọ ta nọ: “Ọmọ Ọghẹnẹ . . . o you omẹ, o te siobọno omariẹ fiki mẹ.” (Gal. 2:20) Uwhu Jesu na oye o wha riẹ ze nọ Jihova o ro se owhẹ gboma re whọ jọ ogbẹnyusu riẹ. (Jọn 6:44) Jihova o siobọno Ọmọvo riẹ nọ a rẹ ruẹ obọ riẹ hẹ na fiki ra. Ere ọvo ho, ọ ruẹ oware uwoma jọ evaọ omara, ọ tẹ rehọ owhẹ ziọ ukoko riẹ. Kọ okpoware nana nọ Jihova o ru kẹ owhẹ na o gbẹ were owhẹ? Kọ o gbẹ lẹliẹ owhẹ you Jihova avọ Jesu vi epaọ anwẹdẹ? Oyejabọ u ro fo re ma nọ omamai nọ, ‘Eme u fo nọ me re ru nọ orọnọ Jihova avọ Jesu a you omẹ te enẹ na?’ Ma te roro te epanọ Jihova avọ Jesu a you omai te, o rẹ jẹ lẹliẹ omai you amọfa re.—2 Kọr. 5:14, 15; 6:1, 2. w23.01 28 ¶6-7

Ebaibol na ọ be lẹliẹ ahwo Jihova “gọe no ẹkoko te ẹkoko” wọhọ epanọ ọ gwọlọ. Jihova o wo areghẹ gaga. Eme buobu nọ e rrọ Ebaibol na, ahwo nọ a wo omaurokpotọ ọvo a rẹ riẹ otọ rai. (Luk 10:21) Enwenọ oria kpobi ahwo a bi jo se Ebaibol. O make rrọ ere na, ahwo nọ a wo omaurokpotọ ọvo a rẹ sae riẹ otọ eme Ebaibol je ru oware nọ o ta. (2 Kọr. 3:15, 16) Jihova o wo areghẹ gaga. Orọnikọ nọ ma te kpohọ ewuhrẹ hayo okokohọ ọvo Jihova ọ rẹ rọ rehọ Ebaibol na wuhrẹ omai hi. Ọ rẹ rehọ iẹe sasa omai omomọvo oma je wuhrẹ omai. Who te bi se Ebaibol na, whọ rẹ ruẹ nọ Jihova o you owhẹ gaga. (Aiz. 30:21) O rẹ wọhọ ẹsenọ eme jọ nọ e rrọ Ebaibol na, fiki ra a ro kere ai. Yọ ere o rrọ kẹ ahwo kpobi nọ a bi se Ebaibol na. Kọ ono who roro nọ o ru nọ a ro kere Ebaibol na oghẹrẹ nọ o sai ro fiobọhọ kẹ owhẹ evaọ oware kpobi nọ who bi ru? Omọfa ha, ajokpaọ Ọnọ o wo Ebaibol na nọ o wo areghẹ vi omọfa kpobi na!—2 Tim. 3:16, 17. w23.02 4-5 ¶8-10

Mai uvi Ileleikristi, ma you Jihova gaga. Ma gwọlọ rọ eva mai kpobi gọe. Re ma sae gọe te epa kpobi nọ ma rẹ sae gọe te, ma rẹ daoma wo iruemu nọ u fo nọ Oleleikristi o re wo, ma re wuhrẹ eware jọ nọ ma re ru evaọ ukoko na, jẹ gwọlọ edhere kpobi nọ ma re ro fiobọhọ kẹ inievo na. Fikieme ma rẹ rọ daoma nyaharo evaọ egagọ Ọghẹnẹ? Ma tẹ be nyaharo o rẹ lẹliẹ eva mai were Jihova Ọsẹ oyoyou mai na gaga. Nọ Jihova ọ tẹ ruẹ nọ ma be rọ eware nọ ma riẹ gbe ẹgba mai kpobi ru iruo riẹ, eva e rẹ were iẹe. Oware ofa nọ o rẹ lẹliẹ omai nyaharo họ, fikinọ ma gwọlọ fiobọhọ kẹ inievo ukoko na ziezi. (1 Tẹs. 4:9, 10) O tẹ make rọnọ ma gọ Ọghẹnẹ kri no, ma rẹ gbẹ daoma nyaharo. w22.04 22 ¶1-2

Isu akpọ na a te họre Babilọn Ologbo na, koyehọ egagọ erue nọ e rrọ akpọ na soso. Enẹ uye ulogbo na u ti ro muhọ. Kọ onana o te whae ze nọ ahwo a ti ro zurie ze te gọ Jihova evaọ oke yena? Ijo. Ukpenọ a dhẹ bru Jihova re ọ thọ ae, obe Eviavia uzou avọ 6 u dhesẹ nọ ahwo buobu a te dhẹ bru isu akpọ na gbe itu ekiọthuọ re a thọ ae. Isu gbe egba-ihreki nana eye a jọ oria Ebaibol yena se igbehru na. Jihova o ti rri rai inọ a be wọso ẹe keme a be romakpotọ kẹ esuo riẹ hẹ. (Luk 11:23; Evia. 6:15-17) Idibo Jihova a ti wo ohẹriẹ no ahwo nọ i kiọkọ kpobi evaọ oke uye ulogbo na. Ae ọvo a te jọ ahwo nọ a gbẹ be gọ Jihova Ọghẹnẹ evaọ otọakpọ na. A te rọwo nọ a rẹ jọ abọ “arao ojihẹ na” vievie he.—Evia. 13:14-17. w22.05 16-17 ¶8-9

Orọnikọ “usi uwoma Uvie” na ọvo họ usi nọ idibo Ọghẹnẹ a bi whowho ho. (Mat. 24:14) U fo nọ a re je kuomagbe ikọ-odhiwu ru oware nọ a bi ru, nọ a fodẹ evaọ Eviavia uzou avọ 8 rite 10 na. Ikọ-odhiwu nana a bi whowho uye nọ u ti te ahwo nọ a gwọlọ Uvie Ọghẹnẹ hẹ unọjọ utọjọ. Oyejabọ nọ Isẹri Jihova a bi ro whowho ovuẹ ẹdhoguo nọ o wọhọ “oso-itho avọ erae.” A be vuẹ ahwo nọ Ọghẹnẹ ọ te raha akpọ Setan muotọ kẹle. (Evia. 8:7, 13) Ma rẹ vuẹ ahwo nọ Ọghẹnẹ ọ te raha akpọ nana kẹle, inọ jọ a nwene re a sae zọ evaọ ẹdẹ ofu Jihova. (Zẹf. 2:2, 3) Rekọ ovuẹ nana nọ ma bi whowho na o were ahwo buobu hu. Fikiere, re ohwo ọ sai whowho iei, o re wo udu. Nọ uye ulogbo na u te muhọ no ma ti whowho ovuẹ ẹdhoguo nọ o te tubẹ ga vi onọ ma bi whowho enẹna.—Evia. 16:21. w22.05 7 ¶18-19

Dai roro kpahe ọzae-avọ-aye jọ evaọ ukoko na nọ a yẹ ọmọ ọsosuọ rai obọ. Anwẹdẹ na, a be hai yo evuẹ sa-sa nọ a rẹ kẹ kpahe epanọ a re ro wuhrẹ ọmọ fihọ edhere Ọghẹnẹ. Rekọ enẹna nọ a yẹ ọmọ no na a te mai ro se ẹme na gboja. Uzẹme riẹ họ, re a wuhrẹ ọmọ fihọ edhere Ọghẹnẹ, okolo iruo ho. Nọ eware i te nwene kẹ omai, oghẹrẹ nọ ma je rri ehrẹ Ebaibol jọ vẹre u re nwene. Oyejabọ u ro fo re odibo Jihova ọ hai se Ebaibol ziezi je roro didi kpahe eware nọ o se evaọ “edẹ uzuazọ riẹ kpobi” wọhọ epanọ Ọghẹnẹ ọ vuẹ ivie Izrẹl na. (Izie. 17:19) Whai esẹgbini, obọdẹ uvẹ ulogbo jọ u rovie fihọ kẹ owhai. Oye họ, re wha wuhrẹ emọ rai kpahe Jihova. Rekọ wha riẹ nọ wha te wuhrẹ emọ na kpahe Jihova no yọ u re no ho. Wha re je fiobọhọ kẹ ae re a you Jihova no eva rai kpobi ze. w22.05 26 ¶2-3

Orọnikọ eware nọ ma ruthọ e rẹ da omai ọvo ho. Ma re kurẹriẹ je nwene uruemu mai. Oware jọ nọ u wuzou gaga nọ Jihova o re rri họ, sọ ohwo nọ o ruthọ o siobọno eware iyoma no, je bi ru oware nọ u fo enẹna. Onana u dhesẹ nọ ohwo na o re gbe zihe kpohọ eware nọ o je ru vẹre he. Ukpoye, o re ru oware nọ o rẹ were Jihova. (Aiz. 55:7) Ohwo na ọ rẹ siọ ekpehre iroro nọ o je roro vẹre ba, o ve rri eware epanọ Jihova o re rri rai. (Rom 12:2; Ẹf. 4:23) Ọ rẹ daoma riẹ kpobi re o siobọno iruemu iyoma na je si ekpehre iroro na no udu. (Kọl. 3:7-9) Ma riẹ nọ ẹrọwọ nọ ohwo o re fihọ idhe ẹtanigbo Jesu oye o rẹ lẹliẹ Jihova rọvrẹ riẹ je voro izieraha riẹ no. Jihova ọ rẹ rọ fiki idhe ẹtanigbo Jesu na rọvrẹ omai nọ ọ tẹ ruẹ nọ ma be daoma kpobi re ma nwene uruemu uyoma nọ ma wo vẹre.—1 Jọn 1:7. w22.06 6 ¶16-17

No otọ avọ otọ ze ahwo-akpọ a bi ro si uye se ahwo-akpọ ibe rai. (Ọtausi. 8:9) Wọhọ oriruo, ahwo nọ a rrọ ọkwa a re kienyẹ ahwo nọ a rrọ otọ rai. Ikpehre ahwo a re kpokpo amọfa, họre ae, je tube kpe ai dede. Emọ jọ evaọ obọ isukulu a rẹ gwọlọ emọ isukulu ibe rai ẹme. Yọ ahwo jọ dede a re tube gboja kẹ ahwo uviuwou rai. Agbẹta nọ ohwo-akpọ ọ rẹ rọ dhozọ ohwo-akpọ ibe riẹ na! Nọ Setan ọ ruẹ onana, o te bi fi obọ họ iẹe. Evaọ oghẹrẹ vẹ? Setan ọ be daoma ru re ma dhozọ ohwo-akpọ te epanọ ma rẹ rọ siọ usi uwoma na ba ẹta hayo siọ eware efa nọ ma bi ru kẹ Jihova ba. Setan ọ be rehọ egọmeti kpokpo omai evaọ erẹwho sa-sa re ọ whaha omai iruo nọ Jihova ọ kẹ omai. (Luk 21:12) Evaọ akpọ nana nọ Setan o bi su na, ahwo buobu a re gu erue fihọ Isẹri Jihova uzou. Ahwo nọ a rọwo erue nana a sai se omai ẹkoko hayo kpokpo omai dede. (Mat. 10:36) Kọ u bi gbe omai unu inọ Setan o bi ru eware nana? U gbe omai unu vievie he. Keme evaọ oke ikọ na o je ru eware itieye na.—Iruẹru 5:27, 28, 40. w22.06 16 ¶10-11

Amono jọ a te jọ usu “ibuobu” nọ a ti fiobọhọ kẹ lele edhere ẹrẹreokie na? Ahwo nọ a kpare ze, enọ a zọ evaọ ẹmo Amagidọn, gbe emọ nọ o sae jọnọ a ti yẹ evaọ akpọ ọkpokpọ na. Evaọ obọ ekuhọ odu-ikpe na, ahwo nọ a te jọ otọakpọ na kpobi a vẹ te jọ ahwo ọgbagba. Nọ ma te zihe ruọ ahwo ọgbagba no, o nwani dhesẹ nọ uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ u te omai obọ no ho. Kareghẹhọ Adamu avọ Ivi. A jọ gbagba, rekọ re a sae rria bẹdẹ bẹdẹ, a re yoẹme kẹ Jihova. Rekọ a yoẹme he. (Rom 5:12) Nọ orọnọ ahwo-akpọ kpobi a te jọ gbagba oke nọ Esuo Odu-Ikpe na o te kuhọ no na, kọ onana u dhesẹ nọ a a ti yoẹme kẹ Jihova jẹ rọwo nọ o su ai bẹdẹ bẹdẹ? Manikọ ejọ i ti ru wọhọ Adamu avọ Ivi nọ a kiukeku Ọghẹnẹ dede nọ a jọ gbagba? U fo nọ ma rẹ riẹ uyo enọ nana. w22.09 22-23 ¶12-14

Kọ eware nọ e rrọ akpọ via nẹnẹ e lẹliẹ owhẹ rrọ awawa? Uyoyou o gbẹ rrọ iviuwou buobu hu. Eva i gbe bi kri ahwo ẹdha ha, ofu-ofu ọvo ahwo a bi mu, ahwo a gbẹ be daezọ erivẹ rai hi, orọ ẹkpa rai ọvo a be gwọlọ. Ahwo a be gbẹ rẹroso enọ i bi su hu. Rekọ eware nana e lẹliẹ omai riẹ nọ eware i ti woma kẹle. Ẹvẹ ma rọ ta ere? Keme nwanọ eware nọ Ebaibol ọ ta nọ e te via evaọ “edẹ urere na” eye. (2 Tim. 3:1-5) Eruẹaruẹ nana nọ ohwo kpobi nọ o re rri otọ mu ọ rẹ ruẹ vevẹ nọ i bi rugba na, i dhesẹ nọ Jesu Ovie nọ Ọghẹnẹ o ro mu na o muhọ esu no. Rekọ orọnọ eruẹaruẹ nana ọvo i dhesẹ nọ Uvie Ọghẹnẹ u muhọ esu no ho, efa buobu e riẹ. Itelọ ọ tẹ biẹ emehọ ewu no, o re ko ae kugbe taure whọ tẹ te riẹ oghẹrẹ nọ ewu na ọ te jọ. Epọvo na re, ma tẹ gwọlọ riẹ eware nọ e te via taure Ọghẹnẹ ọ tẹ te raha uyero-akpọ nana jẹ rehọ Uvie riẹ ze, ma re rri eruẹaruẹ kpobi nọ e ta kpahe Uvie na. w22.07 2 ¶1-2

Nọ ẹyao COVID-19 na o muhọ evo no, o raha oke he, a tẹ vuẹ omai oghẹrẹ ofa nọ ma te hai ro kpohọ ewuhrẹ jẹ ta usi uwoma. Enẹna eware wọhọ ifonu gbe ekọmputa ma bi ro ru ewuhrẹ je kpohọ ikokohọ. Yọ ileta gbe ifonu ma be rọ ta usi uwoma. Jihova ọ be ghale eware nana kpobi nọ ma bi ru na. Iyẹrẹ nọ i no iwou ogha buobu ze i dhesẹ nọ ahwo buobu a bi kurẹriẹ yọ inievo buobu a mu amọfa Ebaibol họ ewuhrẹ no. Ahwo jọ a je roro nọ ukoko na o be nwane dhozọ hrọ, ẹyao na ọ be nwani vo te epanọ a bi rri rie na ha. Rekọ nọ oke o be nyaharo na, ma tẹ te ruẹ nọ eware nọ a vuẹ omai nọ ma ru na e ginẹ roja gaga. Nọ ma te rri oghẹrẹ nọ Jesu ọ be rọ rehọ ukoko na rẹrote omai, avro ọ rrọ omai udu vievie he inọ Jihova avọ Ọmọ oyoyou riẹ a te jọ kugbe omai nọ ebẹbẹ efa e te ze evaọ obaro.—Hib. 13:5, 6. w22.07 13 ¶15-16

U te no ejiri nọ ma re jiri Jihova no, ma re je yere iei rọkẹ emamọ eware nọ o ru kẹ omai. Wọhọ oriruo, ọ ma oghoghẹrẹ idodo buobu nọ i wo ọvuọ ekọlọ rai, oghoghẹrẹ emu e dafia nọ ma rẹ re, yọ aikpobi na ọvuọ awere riẹ. O te je ru nọ ma ro wo inievo buobu evaọ ukoko na nọ i you omai. U te no eware nana no, Jihova Ọsẹ oyoyou mai na o ru eware efa buobu kẹ omai re eva e hae were omai. U fo nọ ma rẹ hai yere iei kẹ eware nana kpobi. (Ol. 104:12-15, 24) U te no ere no, Jihova ọ be rọ Ẹme riẹ wuhrẹ omai noke toke, o te je ru nọ ma ro wo obọdẹ ẹruore. Yọ enana họ eware nọ e mai wuzou. U fo nọ ma rẹ hai yere iei kẹ eware nana. Ẹsejọ eware nọ Jihova o ru kẹ omai no e rẹ thọrọ omai ẹro no. Kọ eme ọ rẹ sai fiobọhọ kẹ omai hae kareghẹhọ ae? Whọ sai kere eware jọ nọ whọ lẹ se Jihova inọ o ru kẹ owhẹ fihọ obe. Whọ vẹ hai rri obe na je roro kpahe oghẹrẹ nọ Ọghẹnẹ o ro ru eware nọ whọ yare na kẹ owhẹ no. Whọ jẹ ruẹ nọ Ọghẹnẹ o yo olẹ ra no, whọ vẹ lẹ sei je yere iei.—Kọl. 3:15. w22.07 22 ¶8-9

Orọnikọ thakpinọ ma se Ebaibol no họ ẹme na ha. Ma re je ru eware nọ ma se na. Ma te bi ru ere, eva e te were omai. (Jem. 1:25) Ẹvẹ ma sae rọ riẹ sọ ma bi ru eware nọ ma bi wuhrẹ na? Oniọvo jọ ọ ta nọ u fo nọ ma rẹ hae nọ omamai nọ, ‘Ẹvẹ mẹ be daoma ru eware nọ me bi wuhrẹ na te?’ Onana o rẹ lẹliẹ omai riẹ eware nọ ma be riẹ ru gbe eware nọ ma be riẹ ru te he. Pọl ukọ na ọ ta nọ: “Oghẹrẹ kpobi nọ ma wo ẹnyaharo te no kẹhẹ, joma gbẹ hae nyaharo kpatiẹ evaọ edhere ọvona.” (Fil. 3:16) Irere buobu i re te omai nọ ma tẹ be “nya evaọ uzẹme na.” Ma rẹ riẹ eware ru evaọ uzuazọ mai. Ma ve je ru eva were Jihova gbe inievo mai evaọ ukoko na. (Itẹ 27:11; 3 Jọn 4) Yọ oware nọ o mae lẹliẹ uzẹme na were omai kpe no na oye. Fikiere joma hai gbe ru eware nọ i dhesẹ nọ ma rri uzẹme na ghaghae. w22.08 18-19 ¶16-18

Eme ekpako ukoko a re ru ro dhesẹ nọ a you Jihova avọ Jesu? U fo nọ a rẹ daoma rẹrote igodẹ Jesu, koyehọ inievo ukoko na. (1 Pita 5:1, 2) Ẹme nọ Jesu ọ ta kẹ Pita o lẹliẹ omai riẹ ere. Nọ Pita ọ vro Jesu isiasa soso no, ma riẹ nọ ọ te gwọlọ oghẹrẹ kpobi nọ o re ro dhesẹ nọ o you Jesu gaga. Nọ a kpare Jesu ze no, ọ tẹ nọ Pita nọ: “Saemọn ọmọzae Jọn, kọ who you omẹ?” Ma riẹ nọ oware kpobi nọ Jesu ọ ta kẹ Pita, Pita ọ te gwọlọ ru ei re o dhesẹ nọ o you Jesu, Olori riẹ. Jesu ọ ta kẹe nọ: “Sẹro igodẹ esese mẹ.” (Jọn 21:15-17) Pita ọ ginẹ nabe rẹrote igodẹ Jesu bọo ẹdẹ uwhu riẹ. Ọ tẹ rọ ere dhesẹ nọ o you Jesu. Whai ekpako ukoko, eme wha re ru ro dhesẹ nọ ẹme nọ Jesu ọ ta kẹ Pita na, wha se rie gboja? Wha tẹ be hae nyae tuduhọ inievo na awọ ẹsikpobi, yọ wha bi dhesẹ nọ wha you Jihova avọ Jesu. Wha rẹ jẹ daoma fiobọhọ kẹ inievo nọ e siọ usi uwoma gbe ewuhrẹ ba no, re a wariẹ kruga.—Izik. 34:11, 12. w23.01 29 ¶10-11

Who du roro nọ ekpehre iroro nọ e be hae ziọ owhẹ udu na, whẹ ọvo oware utioye o be via kẹ hẹ. Who te bi roro ere, o sae lẹliẹ owhẹ fi oma hotọ, whọ gbẹ te daoma si oghẹrẹ iroro itieye na no udu hu. Ebaibol ọ ta nọ: “Nọ odawọ u te te owhai ọ te gbẹ edhere kẹ owhai re wha sai thihakọ riẹ.” Fikiere nọ udu ra o tẹ be hae gwọlọ tunye owhẹ nyai ru oware uyoma kẹse kẹse, riẹ nọ whọ sai kru oma ra ghele. Jihova ọ sai fiobọhọ kẹ omai re ma siọ oware uyoma ba eru. Mai yọ ahwo-akpọ nọ a gba ha. Fikiere u wo oghẹrẹ ọvo nọ iroro iyoma e gbẹ rọ ruọ omai udu hu hu. Hae kareghẹhọ oware yena ẹsikpobi. Nọ iroro iyoma e tẹ ruọ owhẹ udu, daoma si ai no udu vẹrẹ vẹrẹ. Ru wọhọ Josẹf nọ ọ dhẹ siọ aye Pọtifa ba ababọ oke oraha. (Emu. 39:12) Who ru oware nọ u kiehọ họ nọ iroro riẹ e be ziọ owhẹ udu na ha. w23.01 12-13 ¶16-17

Oware ofa nọ ma riẹ kpahe Jihova họ, o re bru uvioziẹ. (Izie. 32:4) A tẹ ta nọ ohwo o re bru uvioziẹ, u dhesẹ nọ ahwo jọ ọvo o re fiobọhọ kẹ hẹ. (Iruẹru 10:34, 35) Ma rẹ ruẹ onana vevẹ nọ ma te rri evẹrẹ nọ a ro kere Ebaibol na. Jihova ọ ta nọ evaọ oke urere na, “eriariẹ uzẹme na e te dafia.” Evaọ Ebaibol na eriariẹ nana e rrọ. Yọ ẹme yena nọ Jihova ọ ta na u dhesẹ nọ ahwo buobu a te riẹ otọ eme nọ e rrọ Ebaibol na. (Daniẹl 12:4) Oware jọ nọ u bi fiobọhọ kẹ ahwo wo eriariẹ Ọghẹnẹ họ, Ebaibol na gbe ebe nọ e rẹ lẹliẹ ohwo riẹ otọ Ebaibol nọ a be fa fihọ evẹrẹ buobu. A bi printi rai jẹ rehọ ae kẹ ahwo buobu. Yọ evẹrẹ nọ a fa rai fihọ no i bu vi egba ivẹ gbe udhuvẹ (240). Onana o soriẹ ze nọ ahwo erẹwho kpobi a bi ro yo “usi uwoma Uvie na” je kurẹriẹ taure urere na o tẹ te ze. (Mat. 24:14) Onana u dhesẹ nọ Ọghẹnẹ mai na o re kienyẹ ohwo ọvo ho. Ọ gwọlọ nọ ahwo kpobi a se ẹme riẹ re a sae riẹe, je ru oware nọ a sae rọ zọ. O gine you omai kpobi gaga. w23.02 5 ¶11-12

Kọ o rẹ were owhẹ re who ru oware nọ u kiehọ evaọ aro Jihova? Ma riẹ nọ o rẹ were owhẹ. Rekọ ma gba ha, fikiere ma gbẹ yọroma ha, ma sae nyasiọ oware nọ Ọghẹnẹ ọ ta nọ u kiehọ ba, ma vẹ nyai ru onọ ahwo a rri nọ u kiehọ. (Aiz. 5:20) Nọ a tẹ ta nọ ohwo o kiẹrẹe, ahwo jọ a re roro nọ ohwo nọ o bi ru oma oruoro, ohwo nọ ọ rẹ gwọlọ iruthọ evaọ oma ahwo, hayo ohwo nọ o rri omariẹ inọ o woma vi amọfa. Rekọ iruemu yena e rẹ were Jihova Ọghẹnẹ vievie he. Evaọ oke nọ Jesu ọ rọ jọ otọakpọ, ọ whọku isu egagọ na gaga fikinọ a je rri omarai nọ a kiẹrẹe gaga. (Ọtausi. 7:16; Luk 16:15) Ohwo nọ o gine kiẹrẹe, o re rri omariẹ nọ o woma vi amọfa vievie he. Nọ ohwo o te kiẹrẹe, yọ emamọ oware gaga. Nọ a tẹ ta nọ ohwo o kiẹrẹe, u dhesẹ nọ ohwo na o bi ru oware nọ u kiehọ evaọ aro Ọghẹnẹ. Nọ a tẹ jọ Ebaibol ta nọ ohwo o kiẹrẹe, u dhesẹ nọ ohwo na o bi koko izi Jihova, yọ izi Jihova e mai woma kpaobọ. w22.08 27 ¶3-5

Jesu o fievahọ ilele riẹ dede nọ a jẹ hai ru oware nọ o rẹ kẹe uye ẹsejọ. (Jọn 15:16) U wo oke jọ nọ ilele ivẹ Jesu jọ, Jemis avọ Jọn a rọ ta nọ Jesu o fi ai họ obọze gbe ẹkpẹlobọ riẹ evaọ Uvie Ọghẹnẹ. Jesu ọ rọ fiki ere ta nọ fiki ọkwa a be rọ gọ Ọghẹnẹ hẹ, yọ ọ ta nọ a gbẹ jọ ikọ riẹ hẹ hẹ. (Mak 10:35-40) Uwhremu na, ilele Jesu kpobi a dhẹ se iẹe ba evaọ aso ẹdẹ nọ a ro mu ei na. (Mat. 26:56) Ghelọ eware nana kpobi, Jesu o “you rai te urere.” (Jọn 13:1) O fievahọ ilele ikpegbọvo riẹ nọ e talamu ei na gaga. Nọ a kpare iẹe ze no, ọ kẹ rai obọdẹ iruo jọ inọ a wuhrẹ ahwo re a jọ ilele riẹ jẹ rẹrote ae. (Mat. 28:19, 20; Jọn 21:15-17) Dede nọ a gba ha, a gọ Jihova bọwo ẹdẹ nọ a ro whu nwane wọhọ epanọ Jesu o rẹro nọ a ti ru. Ma wuhrẹ nọ Jesu o fievahọ amọfa dede nọ ahwo jọ a ru eware nọ e kẹ rai uye. U fo nọ ma rẹ rọ aro kele ae. w22.09 6 ¶12

U te mu omai ẹro nọ Jihova o you omai, yọ ọ rrọ abọ mai, Setan ọ sai ru ozọ mu omai hi. Wọhọ oriruo, oghoghẹrẹ ebẹbẹ i te odibo Ọghẹnẹ nọ o kere Olezi avọ 118 na. Ahwo buobu a mukpahe iẹe, te ikpahwo-esuo jọ dede (owọ avọ 9, 10). Ẹsejọ ahwo a je ru ei eware nọ e nyawo riẹ gaga (owọ avọ 13). U te je wo oke jọ nọ Jihova ọ whọku ei gaga re (owọ avọ 18). Ghele na, ọ so nọ: “Ozọ u re mu omẹ hẹ.” Ọ riẹ nọ dede nọ Jihova ọ whọku ei, Ọsẹ obọ odhiwu riẹ na o you rie. U mu ọso-ilezi na ẹro inọ oghẹrẹ kpobi nọ eware i yoma kẹe te kẹhẹ, Ọghẹnẹ oyoyou riẹ na ọ rrọ kugbei ẹsikpobi yọ o ti fiobọhọ kẹe. (Ol. 118:29) Jọ u mu omai ẹro nọ Jihova o you omai. U te mu omai ẹro, ma rẹ gbẹ dhozọ eware esa jọ nọ ahwo buobu a rẹ dhozọ rai hi. Eye họ, (1) ozọ inọ ma te sae kuọ uviuwou mai hi, (2) ozọ ahwo-akpọ, gbe (3) ozọ uwhu. w22.06 15 ¶3-4

Ma rẹ daoma rọ egagọ Jihova karo kẹ oware ofa kpobi. Jihova ọ ma omai fikiere o te ọnọ ma rẹ gọ. (Evia. 4:11; 14:6, 7) Ma rẹ daoma re ma gọ Jihova evaọ oghẹrẹ nọ ọ gwọlọ. Koyehọ ma rẹ rọ “ẹzi gbe uzẹme” gọe. (Jọn 4:23, 24) Onana u dhesẹ nọ ma rẹ daoma lele oghẹrẹ nọ ẹzi Ọghẹnẹ ọ be kpọ omai rri nọ ma tẹ be gọ Ọghẹnẹ. Oghẹrẹ nọ Ebaibol ọ ta ma rẹ rọ gọe. O tẹ make rọnọ evaọ orẹwho nọ ma be rria, a gwọlọ nọ ma gbẹ gọ Ọghẹnẹ hẹ, ma rẹ gbẹ daoma rọ egagọ Jihova karo ghele. Ma be ta ẹme na, inievo mai nọ a fihọ uwou-odi no fikinọ a be gọ Jihova, a bu vi udhusoi (100) soso. O make rrọ ere na, inievo na a be daoma gọ Jihova ghele yọ eva e be were ae. A be hae lẹ, se Ebaibol gbe ebe ukoko na, jẹ ta usi uwoma kẹ ahwo kpahe Ọghẹnẹ gbe Uvie riẹ. Nọ a tẹ be wọso omai hayo la omai eka fikinọ ma be gọ Jihova, eva e rẹ were omai keme ma riẹ nọ Jihova ọ rrọ kugbe omai, yọ ọ te hwosa kẹ omai.—1 Pita 4:14. w22.10 9 ¶13

Who te rri obe Itẹ, whọ rẹ ruẹ emamọ ehrẹ Jihova buobu nọ i re fiobọhọ kẹ omai, yọ i re kiekpo ho. Joma ta kpahe ivẹ jọ. Ọrọ ọsosuọ họ, jọ onọ who wo o da owhẹ ẹro. Itẹ 23:4, 5 o ta nọ: “Who kpe omara no ho fikinọ whọ gwọlọ fe. . . . Keme o te ta ibekpe wọhọ ugo hrọ, ọ vẹ te rra vrẹ kpobọ ehru.” O make rrọ ere na, te edafe te iyogbe, a bi le ugho kiti kiti. Ahwo jọ a le ugho te epanọ a be rọ raha emamọ odẹ nọ a wo no. Ejọ a nyasiọ ahwo uviuwou gbe egbẹnyusu rai ba no. Yọ ahwo jọ a si oghẹrẹ eyao jọ se oma rai no fiki ugho. (Itẹ 28:20; 1 Tim. 6:9, 10) Orọ avọ ivẹ, hae ma ẹme ra te. Ma gbẹ be hae ma ẹme mai te he, ma sae ta ẹme nọ ọ rẹ so okpẹtu ologbo fihotọ. Itẹ 12:18 o ta nọ: “Eme nọ a roro te re a tẹ ta ha, e wọhọ ọgbọdọ nọ a ro duwu ohwo, rekọ ẹrọo ohwo owareghẹ o re siwi.” Wọhọ oriruo, nọ ma gbe bi gu ahwo ho, ma re lele ahwo riẹ yeri ziezi.—Itẹ 20:19. w22.10 21 ¶14; 22 ¶16-17

U fo nọ Izikiẹl ọ rẹ romatotọ roro kpahe ovuẹ na re o daruọ ẹe oma ziezi taure ọ tẹ te nyai whowho iei. O re roro kpahe ovuẹ na te epanọ oma o rẹ rọ wọe nyai whowho iei. Nọ Izikiẹl ọ jẹ re uko-obe na, ọ tẹ ruẹ nọ uko-obe na o be “mere wọhọ ọnyọ.” (Izik. 3:3) Fikieme? Keme Izikiẹl ọ ruẹ nọ ọghọ ologbo Jihova o bru họ iẹe oma na nọ o ro vi ei inọ ọ nyai whowho ovuẹ riẹ. Onana o jẹ were iẹe oma. (Ol. 19:8-11) Eva e were riẹ gaga inọ Jihova ọ rehọ e riẹ mu ọruẹaro riẹ. Jihova ọ ta kẹ Izikiẹl nọ: “Gaviezọ re who fi eme kpobi nọ mẹ te ta kẹ owhẹ na họ udu.” (Izik. 3:10) Ẹme yena o dhesẹ nọ Izikiẹl ọ rẹ gaviezọ ziezi re ọ sae kareghẹhọ eme nọ a kere fihọ uko-obe na, o ve je roro didi kpahe ae. Onana o te kẹe ẹgba, yọ o te lẹliẹe whowho ovuẹ na kẹ ahwo na ziezi wọhọ epanọ Ọghẹnẹ ọ gwọlọ e riẹ. (Izik. 3:11) Nọ Izikiẹl ọ tẹ riẹ oware nọ ọ be te ta je roro didi kpahe iẹe no, kiyọ ọ ruẹrẹ oma kpahe kẹ epanọ o ti ro whowho ovuẹ na no. w22.11 6 ¶12-14

Kọ a te nwene oware jọ evaọ ukoko na nọ o kẹ owhẹ uye, eme who re ru? Daoma nwene lele oghẹrẹ nọ ukoko na u bi ru eware enẹna. Nọ ahwo Izrẹl a je no obọ Ijipti ze, nọ a jọ udhude na, Jihova ọ kẹ ahwo orua Kohat emamọ iruo jọ. Nọ ahwo Izrẹl a tẹ be te wọ no oria ruọ oria, ahwo unuwou Kohat ae a rẹ wọ etehe ọvọ na, a vẹ karo kẹ ahwo na. (Ik. 3:29, 31; 10:33; Jos. 3:2-4) Ọghọ riẹ ọ rro kẹhẹ! Rekọ nọ ahwo Izrẹl a te Ẹkwotọ Eyaa na no, o gbẹ gwọlọ nọ a rẹ wọ etehe ọvo na no oria ruọ oria ẹsikpobi hi. Fikiere a tẹ kẹ ahwo Kohat iruo efa. (1 Irv. 6:31-33; 26:1, 24) Ma jọ oria ovo se nọ ahwo Kohat a jẹ go, hayo ta nọ a kẹ ae iruo efa nọ i woma vi eyena ha. A wọ oma kpehru hu fiki obọdẹ iruo nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ rai evaọ oke nọ u kpemu. Emamọ oriruo a fihotọ kẹ omai na. A te nwene oghẹrẹ nọ a re ru eware jọ evaọ ukoko na, whọ jọ obọ udu ra go ho. Jọ eva e dha owhẹ hẹ, a tẹ maki mi owhẹ iruo jọ. Rọ evawere ru iruo kpobi nọ a kẹ owhẹ. Orọnikọ oghẹrẹ iruo nọ who wo evaọ ukoko na oye u re dhesẹ nọ Jihova o rri owhẹ ghaghae he. Rekọ ẹmeoyo họ oware nọ o mai wuzou. w22.11 23 ¶10-11

Oleleikristi jọ nọ a re se Ọnẹsiforọs ọ romatotọ gwọlọ Pọl ukọ na, yọ nọ ọ ruẹ Pọl no, o te je fiobọhọ kẹe. Ọnẹsiforọs o fiobọhọ kẹ Pọl dede nọ o hae sai si uwhu kpei. Kọ eme ma wuhrẹ noi ze? A tẹ be wọso inievo ukoko na, jọ ozọ u mu omai re ma dhẹ siọ inievo mai ba ha. Rekọ joma dikihẹ kẹ ae. (Itẹ 17:17) Ma rẹ daoma ru eware nọ i re dhesẹ nọ ma you rai. Inievo obọ Russia a dikihẹ kẹ inievo nọ a mu fihọ uwou-odi. Nọ ahwo egọmeti a tẹ be rehọ oniọvo jọ kpohọ okọto, inievo buobu a re lele iei kpohọ okọto na. Eme ma wuhrẹ no oware nana ze? A tẹ be ta oniọvo jọ nọ ọ rrọ ọsẹro evaọ ukoko na raha, nọ a te mu oniọvo jọ, hayo bi kpokpo iei, joma dikihẹ kẹe jẹ thothọ riẹ. Ma rẹ lẹ roro oniọvo na, fiobọhọ kẹ ahwo uwou riẹ, je ru oware kpobi nọ ma sai ro fiobọhọ kẹe.—Iruẹru 12:5; 2 Kọr. 1:10, 11. w22.11 17 ¶11-12

O roja gaga re ekpako na a hae tuduhọ inievo na awọ. (1 Pita 5:2) Ginọ uzẹme nọ oware okpẹtu o tẹ via, ekpako na a rẹ kaki ru epanọ inievo na a rẹ rọ ruẹ emu, iwu gbe oria nọ a rẹ jọ. Rekọ u fo nọ a rẹ gbẹ rọ Ẹme Ọghẹnẹ tuduhọ inievo na awọ o tẹ make rọnọ emerae buobu e vrẹ no nọ oware na o rọ via. (Jọn 21:15) Brọda Harold nọ ọ rrọ Ogbẹgwae Uwou Ogha orẹwho jọ ọ riẹ inievo buobu nọ eware okpẹtu e via kẹ no. Ọ ta nọ: “O rrọ oware asohẹrioke he re inievo nọ oware okpẹtu o via kẹ a kpairoro vrẹ oware na. A tẹ make be kpairoro vrẹ no dede, ẹsejọ a sae kareghẹhọ ohwo rai jọ nọ o whu fiki oware na, eware rai jọ nọ e raha, hayo epanọ oware na u je ti ro si uwhu se ae. A ve ti mu iroro họ eroro. Onana u dhesẹ hẹ inọ a wo ẹrọwọ họ keme o sae jọ ere kẹ ohwo kpobi.” Ekpako na a rẹ kareghẹhọ ẹme nọ Ebaibol ọ ta inọ ma “lele enọ e be viẹ viẹ.”—Rom 12:15. w22.12 22 ¶1; 24-25 ¶10-11

Jihova ọ be kẹ omai ẹzi ọfuafo riẹ re ma sae siọ ekpehre uruemu ba je ru oware nọ o rẹ were iẹe. Oware jọ nọ o rẹ lẹliẹ ẹzi Ọghẹnẹ jọ omai oma họ, Ebaibol nọ ma rẹ romatotọ se. Oware ofa họ, ewuhrẹ nọ ma rẹ nya. Nọ ma te kpohọ ewuhrẹ, ma rẹ jọ kugbe inievo mai. Ae omarai a be daoma ru oware nọ u kiehọ wọhọ epanọ ma bi ru na. Onana o rẹ lẹliẹ omai gbẹ daoma ru oware nọ u kiehọ. (Hib. 10:24, 25; 13:7) Yọ ma tẹ be lẹ se Jihova re o fiobọhọ kẹ omai siọ ekpehre uruemu jọ ba, ọ rẹ kẹ omai ẹzi ọfuafo riẹ. Ẹzi riẹ o re fiobọhọ kẹ omai gba omamai re ma hai ru oware nọ u fo. Orọnikọ ma te bi ru eware nọ ma fodẹ no na, u dhesẹ nọ ekpehre iroro e rẹ gbẹ nwane ruọ omai udu hu hu. Rekọ nọ iroro itieye na e tẹ ruọ omai udu, ma te sae gba omamai re ma siọ ekpehre oware ba eru. Orọnikọ ma te se Ebaibol je kpohọ ewuhrẹ te oria jọ no, ma vẹ seba ha. Rekọ ma rẹ ruabọhọ iẹe, ma vẹ jẹ daoma hai roro kpahe eware nọ i fo. Fikieme? Keme ma wo ọwegrẹ jọ nọ oma o rẹ rrọ họ. Ọwegrẹ yena họ, udu mai nọ o rẹ gwọlọ tunye omai nyai ru oware uyoma. Ma tẹ make họ-ame no, ekpehre iroro e rẹ gbẹ ruọ omai udu. Ẹsejọhọ iroro epanọ ma re ro fi edhọ, da idi egaga vrẹ oma, hayo rri iwoho gbe ifimu ọfariẹ-ogbe. w23.01 11 ¶13-14

Orọnikọ Ebaibol yọ obe nọ a kere kpahe oghẹrẹ emu nọ u fo nọ ohwo ọ rẹ re hayo epanọ ọ rẹ rọ rẹrote oma riẹ hẹ. Ghele na, eme nọ e riẹe i dhesẹ nọ Jihova ọ gwọlọ nọ ma rẹrote oma mai. Wọhọ oriruo, Ebaibol ọ ta nọ ma “si eware enwoma kpobi no” ugboma mai. (Ọtausi. 11:10) Ebaibol ọ ta re nọ ma kẹnoma kẹ emu nọ a rẹ re vrẹta gbe idieda thomawa. U kiehọ ere keme e rẹ sae raha ugboma na hayo tube si uwhu se ohwo. (Itẹ 23:20) Jihova ọ gwọlọ nọ ma re kru omamai re ma gbẹ re emu vrẹta hayo da udi vrẹta ha. (1 Kọr. 9:25) Ma tẹ be hai rorote re ma te ti ru oware kpobi, kiyọ ma rọ uzuazọ nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ omai na zaro ho. (Ol. 119:99, 100; Itẹ 2:11) Ma tẹ be hai rorote, ma ti muẹrohọ oghẹrẹ oware nọ ma rẹ re. Ma rehọ iẹe nọ oghẹrẹ oware jọ nọ o rẹ were omai ẹre gaga, ma tẹ re iẹe no, o be hae lẹliẹ eva da omai. Kọ ma te hẹrẹ nọ a vuẹ omai tao re ma tẹ te se iẹe ba ẹre? Ijo. U te no ere no, ma rẹ daoma hae wezẹ ziezi, hai ru eware nọ e rẹ lẹliẹ oma mai jaja, ma rẹ hae họ, wozẹ abọ ziezi jẹ fọrọ iwu mai. Ma re je ru oria nọ ma be rria fihọ fuafo. Enana kpobi họ erorote na. w23.02 21 ¶6-7

Ẹvẹ ma sai ro wuhrẹ emamọ eware buobu no oria nọ ma bi se evaọ Ebaibol ze? Joma rri 2 Timoti 3:16, 17. Eware ene a jọ etẹe fodẹ na. Orọ ọsosuọ, anọ “Ikereakere na kpobi . . . e rẹ kẹ erere” nọ a tẹ be rehọ ai wuhrẹ. Orọ avọ ivẹ, e rẹ kẹ erere nọ a tẹ be rehọ ae kẹ uthubro. Orọ avọ esa, e rẹ kẹ erere nọ a tẹ be rehọ ae kpọ eware vi. Ọrọ avọ ene, e rẹ kẹ erere nọ a tẹ be rehọ ae whọku ohwo. Whọ tẹ be maki se ebe Ebaibol nọ whọ rẹ kake jọ ruẹ ehrẹ nọ i re fiobọhọ kẹ owhẹ hẹ, whọ rẹ sai wo irere ene nana. Romatotọ rri oria na re whọ ruẹ oware nọ u bi wuhrẹ owhẹ kpahe Jihova gbe oware nọ ọ gwọlọ, hayo oware jọ nọ o sai fiobọhọ kẹ owhẹ jẹ emamọ iroro. Muẹrohọ uthubro nọ Jihova ọ be jọ etẹe kẹ owhẹ. Ẹsejọhọ o bi dhesẹ oghẹrẹ uruemu jọ nọ u woma ha kẹ owhẹ, hayo ikpehre iroro nọ u fo nọ who re si no udu re whọ sai ru oreva riẹ. U te no ere no, muẹrohọ epanọ ẹme na ọ sai ro fiobọhọ kẹ owhẹ kpọ eware vi hayo dhesẹ kẹ ohwo jọ nọ oghẹrẹ nọ o bi rri oware jọ, ere o rrọ họ. O sae jọ ohwo jọ nọ whọ nyaku evaọ usi uwoma. Who ve je rri oria na sọ Jihova ọ be jariẹ whọku owhẹ. Whọ tẹ be jọ oria Ebaibol kpobi nọ who bi se gwọlọ eware ene nana, who ti wuhrẹ emamọ eware buobu. w23.02 11 ¶11

Eruẹaruẹ jọ evaọ obe Daniẹl e ta kpahe oke nọ a te rọ rehọ Jesu mu Ovie. Oria Ebaibol yena o ta nọ eke ihrẹ e tẹ vrẹ no, o ve ti muhọ esu. Kọ ma sae ginẹ riẹ oke nọ Jesu o ro muhọ esu? (Dan. 4:10-17) “Eke ihrẹ” nọ a jọ oria ikere nana ta kpahe na u dikihẹ kẹ ikpe idu ivẹ, egba isoi gbe udhe (2,520). Ebaibol ọ ta nọ ivie nọ i je su evaọ Jerusalẹm a jẹ keria agbara Uvie Jihova. Fikiere, evaọ ukpe 607 B.C.E. nọ ahwo Babilọn a si ohwo nọ ọ jọ ovie urere evaọ Jerusalẹm no ovie, eke ihrẹ na i te muhọ. Yọ eke ihrẹ na i kuhọ evaọ ukpe 1914 C.E. nọ Jihova ọ rehọ Jesu mu Ovie. Jesu họ “ọnọ o wo udu” nọ ọ rẹ rọ jọ Ovie Uvie Ọghẹnẹ. (Izik. 21:25-27) Oghẹrẹ vẹ eruẹaruẹ nana i bi ro fiobọhọ kẹ omai? Eruẹaruẹ “eke ihrẹ” na nọ i rugba na i dhesẹ nọ Jihova o re koko eyaa kpobi nọ ọ ya. Jihova ọ ta nọ Jesu ọ te jọ Ovie, yọ nọ oke na u te, o ru ẹme riẹ gba. Fikiere, ma riẹ nọ eruẹaruẹ efa kpobi nọ e rrọ Ebaibol na i ti “rugba evaọ ẹruoke!”—Hab. 2:3. w22.07 3 ¶3-5