Eriwo Ẹfuọ Uruemu Evaọ Edhere Ọghẹnẹ

“Mẹ họ ỌNOWO na Ọghẹnẹ ra, ọnọ o wuhrẹ owhẹ wo erere, ọnọ osu owhẹ nya edhere nọ o fo ẹnya.”—AIZAYA 48:17.

1, 2. (a) Ẹvẹ ahwo buobu a bi rri uruemu owezẹ ezaveyae? (b) Eriwo vẹ Ileleikristi a wo kpahe uruemu owezẹ ezaveyae?

NẸNẸ, evaọ abọ buobu akpọ na, a bi rri uruemu wọhọ ẹme obọ ohwo. Ahwo a bi rri owezẹ ezaveyae wọhọ odhesẹvia uyoyou nọ ohwo o re ru okenọ u je rie, orọnikọ wọhọ oware nọ o rẹ jọ evaọ orọo ọvo ho. A roro nọ o gbẹ nwa uvumọ ohwo oma ha, oware ovo o thọ họ re ohwo ọvo ọ jiroro oghẹrẹ uruemu nọ o re wo. Evaọ eriwo rai, a rẹ rehọ ẹme uruemu gu ahwo ẹdhọ họ, maero kpahe owezẹ ezaveyae.

² Ahwo nọ a riẹ Jihova no a wo eriwo sa. A be rọ evawere nya lele ọkpọvio Ikereakere na keme a you Jihova a tẹ jẹ gwọlọ ru ei eva were. A vuhumu nnọ Jihova o you rai yọ ọ rẹ kẹ ọkpọvio nọ ọ rọ kẹ ewoma rai, ọkpọvio nọ ọ rẹ ghinẹ kẹ ae erere je ru ae wereva. (Aizaya 48:17) Nọ Ọghẹnẹ ọ rọ Ehri uzuazọ na, o rọ oware areghẹ re a rri bru ei kẹ ọkpọvio kpahe oghẹrẹ nọ a rẹ rọ igboma rai ruiruo, maero evaọ ẹme ọnana nọ o w’obọ kpekpekpe gaga kugbe ekpeze uzuazọ na.

Okẹ nọ U n’Obọ Ọnọma Oyoyou Ze

3. Eme a wuhrẹ ibuobu evaọ Kristẹndọm no kpahe owezẹ ezaveyae, kọ ẹvẹ a rẹ rọ rehọ oyena wawo oware nọ Ebaibol na o wuhrẹ?

³ Wo ohẹriẹ no akpọ inẹnẹ na, ejọ evaọ Kristẹndọm a wuhrẹ ahwo nnọ owezẹ ezaveyae yọ oware omovuọ, oware uzioraha, gbe nnọ “uzioraha ọsosuọ” evaọ ọgbọ Idẹn na yọ eviẹhọ nọ Ivi ọ viẹ Adamu họ lele iei wezẹ. Eriwo otiọye na o wo ohẹriẹ no oware nọ Ikereakere efuafo na e ta. Okerefihotọ Ebaibol na e ta kpahe imava ọsosuọ na wọhọ “ọzae na avọ aye riẹ.” (Emuhọ 2:25) Ọghẹnẹ ọ ta kẹ ae nọ a yẹ emọ, inọ: “Wha yẹ, wha vi, re wha vọ evaọ akpọ na.” (Emuhọ 1:28) O rẹ kare areghẹ re Ọghẹnẹ o juzi kẹ Adamu avọ Ivi nọ a yẹ emọ ọ vẹ jẹ kẹ ae uye nọ a te koko ujaje oyena.—Olezi 19:8.

4. Fikieme Ọghẹnẹ ọ jẹ kẹ ahwo-akpọ ogaga owezẹ ezaveyae?

⁴ Evaọ ujaje oyena nọ a rọ kẹ ọsẹ gbe oni ọsosuọ mai na, onọ a wariẹ kẹ Noa avọ emọ riẹ na, ma rẹ ruẹ ugogo ẹjiroro owezẹ ezaveyae: re a yẹ emọ. (Emuhọ 9:1) Rekọ, Ẹme Ọghẹnẹ o dhesẹ nọ idibo riẹ nọ e rọo orọnikọ fiki emọyẹ ọvo a rẹ rọ wezẹ kugbe he. Owezẹ utioye na o rẹ sai ru ẹgwọlọ oma na gba, o vẹ jẹ jọ oware omawere kẹ imava nọ e rọo no. O rọ edhere nọ a re ro dhesẹ uyoyou udidi kẹ ohwohwo.—Emuhọ 26:8, 9; Itẹ 5:18, 19; 1 Ahwo Kọrint 7:3-5.

Ọnyaba nọ Ọghẹnẹ O Fihọ

5. Didi ọnyaba Ọghẹnẹ o fihọ owezẹ ezaveyae?

⁵ Dede nọ owezẹ ezaveyae yọ okẹ nọ u no obọ Ọghẹnẹ ze na, orọnikọ a rẹ rehọ iẹe ru onuje he. A re fi ehri-uzi onana họ iruo re makọ evaọ ọruẹrẹfihọ orọo na. (Ahwo Ẹfẹsọs 5:28-30; 1 Pita 3:1, 7) Evaọ otafe orọo, owezẹ ezaveyae yọ oware aghọ. Ebaibol na ọ ta ẹme ọnana gbiae. Evaọ Uzi nọ Ọghẹnẹ ọ rọ kẹ orẹwho Izrẹl, o ta nọ: “Who bruẹnwae he.” (Ọnyano 20:14) Uwhremu na, Jesu o fi “igberedha” gbe “ẹnhwae-obro” kugbe “iroro iyoma” nọ i re no udu ze gbe enọ i re gbe ohwo ku. (Mak 7:21, 22) A kẹ Pọl ukọ na ẹgba re ọ kẹ Ileleikristi obọ Kọrint ohrẹ nọ: “Wha si oma rai no egbegbe.” (1 Ahwo Kọrint 6:18) Yọ evaọ ileta riẹ ro se ahwo Hibru, Pọl o kere nọ: “Wha jọ orọo o jọ oware adhẹwẹ eva udevie rai kpobi, wha zue ehwa orọo rai hi; keme Ọghẹnẹ o re ti guẹdhọ ibruẹhwae gbe igberedia.”—Ahwo Hibru 13:4.

6. Evaọ Ebaibol, eme ubiẹme na “igberedia” o kẹre te?

⁶ Eme họ otofa ẹme na “igberedia”? Ubiẹme Griki nọ a fa riẹ no ze họ por·neiʹa, yọ ẹsejọ a rẹ rehọ iẹe dhesẹ owezẹ ahwo nọ a te rọo ho. (1 Ahwo Kọrint 6:9) Evaọ eria efa, wọhọ eva Matiu 5:32 gbe Matiu 19:9, otofa ẹme na o kẹre viere yọ u re jẹ dhesẹ ẹnwae-obro, ẹnwae-obro udevie-imoni, gbe owezẹ kugbe erao. Iruemu owezẹ efa evaọ udevie ahwo nọ e rọo ho, wọhọ onọ aye ọ rẹ jọ wọ ẹba ọzae fihọ unu vi hayo nọ ọzae o re jo dhe ẹba riẹ họ uvinẹ aye, gbe abọ nọ a rẹ rọ whrawhra ohwohwo ẹba a sai je dhesẹ ae wọhọ por·neiʹa. Ẹme Ọghẹnẹ ọ ghọ iruemu eyena kpobi, ọ fodẹ e rae gbiae hayo ọ kaunu họ ae.—Iruo-Izerẹ 20:10, 13, 15, 16; Ahwo Rom 1:24, 26, 27, 32.a

Ewo Erere Rono Izi Uruemu Ọghẹnẹ Ze

7. Ẹvẹ ma re ro wo erere ma tẹ rọ fuafo evaọ uruemu?

⁷ Re a yoẹme kẹ ọkpọvio Jihova kpahe uruemu owezẹ ezaveyae o rẹ sae jọ use-abọ kẹ ahwo-akpọ nọ a gba ha. Maimonides, ọgbaeriariẹ ahwo Ju nọ ọ viodẹ ọrọ ikpe-udhusoi avọ 12 na, o kere nọ: “Uzi nọ o bẹ ekoko evaọ Torah [Uzi Mosis] na viọ orọ awhaha owezẹ na o rọ họ.” Ghele na, ma te yoẹme kẹ ọkpọvio Ọghẹnẹ, ma re wo erere gaga. (Aizaya 48:18) Wọhọ oriruo, ẹmeoyo evaọ ẹme ọnana o rẹ thọ omai no eyao igberẹ nọ i re vo, a rẹ sai siwi ejọ rai hi yọ e rẹ sai kpe.b O rẹ thọ omai no edihọ ababọ-orọo. Efihiruo areghẹ Ọghẹnẹ u re je fiba iroro-oziẹbro ọfuafo. Ere oruo o re fiba adhẹẹ omobọ ohwo yọ o rẹ lẹliẹ amọfa k’omai adhẹẹ, te imoni mai, erivẹ-orọo mai, emọ mai, gbe inievo Ileleikristi mai. O rẹ jẹ lẹliẹ omai wo emamọ eriwo ọliọliọ kpahe owezẹ ezaveyae nọ u re fiba evawere evaọ orọo. Enẹ ọmọtẹ Oleleikristi jọ o kere: “Uzẹme Ẹme Ọghẹnẹ na họ ethathọ nọ e mae rro kpobi. Mẹ be hẹrẹ okenọ mẹ te rọo, yọ mẹ tẹ rọo no mẹ te r’obọ s’udu ta kẹ ọzae Oleleikristi nọ mẹ rọo nọ mẹ rọ kọkọ.”

8. Evaọ idhere vẹ uruemu ofuafo mai o sai ro fiba egagọ efuafo?

⁸ Ẹkwoma ẹyọrọ uruemu ofuafo, ma re fiobọhọ whaha avro nọ ahwo a re wo kpahe egagọ uzẹme je si ahwo bru Ọghẹnẹ nọ ma be gọ na. Pita ukọ na o kere nọ: “Yọrọ uruemu ezi udevie otu Egedhọ, re wọhọ epanọ a be ta ẹme kpahe owhai rọ iru-umuomu na, a vẹ ruẹse te ruẹ iruo iwoma rai, a vẹ kẹ Ọghẹnẹ oro eva ẹdẹ oziẹobro.” (1 Pita 2:12) O tẹ make rọnọ enọ e be gọ Jihova ha a muẹrohọ uruemu ofuafo mai hi hayo ta ẹme ezi riẹ hẹ, o rẹ sai mu omai ẹro nọ Ọsẹ obọ odhiwu mai ọ be ruẹ, jẹrehọ, jẹ tubẹ ghọghọ dede fiki omodawọ mai nọ ma bi ro lele ọkpọvio riẹ.—Itẹ 27:11; Ahwo Hibru 4:13.

9. Fikieme ma je fievahọ ọkpọvio Ọghẹnẹ, dede nọ ma rẹ sai wo otoriẹ ọvọvọ ọrọ ẹjiroro riẹ hẹ? Dhesẹ iẹe.

⁹ Ẹrọwọ nọ a re fihọ Ọghẹnẹ o kugbe evaifihọ nnọ ọ riẹ oware nọ o mai woma k’omai, ma gbẹ maki wo otoriẹ ovọvọ orọ ẹjiroro nọ ọ be rọ kpọ omai kpohọ oghẹrẹ edhere jọ họ. Roro kpahe oriruo jọ rono Uzi Mosis na ze. Uzi jọ kpahe evuẹ ẹmo o gwọlọ nọ a rẹ tọ isọ fihọ otọ evaọ otafe evuẹ na. (Iziewariẹ 23:13, 14) Ẹsejọhọ u je gbe emọ Izrẹl na unu kpahe oware nọ o wha ọkpọvio otiọye ze; ejọ e sai roro nọ o r’oja ha. Rekọ no anwọ oke oyena ze ebo imu a nyaze ti vuhumu no nnọ uzi nana u fiobọhọ ru eria ame na kare ogbekuo o tẹ jẹ kẹ uketha no eyao buobu nọ emerae e rẹ wha. Epọvo na re, ẹjiroro abọ-ẹzi, erọ ọriakugbe, iroro, gbe ugboma e riẹ nọ Ọghẹnẹ ọ rọ ta nọ owezẹ ezaveyae o rẹ jọ udevie enọ e rọo no ọvo. Joma t’ẹme kpahe iriruo Ebaibol jọ erọ enọ i kru ẹfuọ uruemu.

Josẹf—A Ghale Riẹ Fiki Uruemu Ẹfuọ Riẹ

10. Ono ọ daoma jẹ lẹliẹ Josẹf, kọ didi uyo ọ kẹ?

¹⁰ Ẹsejọhọ whọ riẹ kpahe oriruo Ebaibol na ọrọ Josẹf, ọmọ Jekọp. Nọ ọ jọ ikpe 17, o te ziheruọ ọrigbo kẹ Pọtifa, olori iroiro Fẹro Ijipti. Jihova ọ tẹ ghale Josẹf, uwhremu na a tẹ rehọ iẹe mu uzou uwou Pọtifa kpobi. Nọ o te ikpe udhegbọ no, Josẹf “ọ jọ uviohwo nọ ọ vọ avọ eru.” O te si aye Pọtifa urru, ọnọ ọ daoma re ọ lẹliẹe. Josẹf o te dhesẹ edikihẹ riẹ kẹe vevẹ, nọ ọ ta nnọ re o lele iei wezẹ orọnikọ o rẹ jọ evivie eva nọ olori riẹ o fihọ iẹe ọvo ho rekọ o rẹ jẹ “thọ uzi Ọghẹnẹ” re. Fikieme Josẹf o je roro enẹ?—Emuhọ 39:1-9.

11, 12. Dede nọ uvumọ uzi Ọghẹnẹ nọ a kere nọ o ghọ igberedia gbe ẹnwae-obro o jariẹ hẹ, fikieme Josẹf o ro wo iroro nọ o dhesẹ na?

¹¹ U muẹro nọ, orọnikọ fiki nọ ahwo jọ a te rue riẹ Josẹf ọ rọ jiroro riẹ na ha. Uviuwou Josẹf o jẹ rria ugbothabọ no etẹe, yọ ọsẹ riẹ o roro nọ o whu no. Josẹf o te bru igberẹ, uviuwou riẹ o rẹ riẹ kpahe iẹe vievie he. Ẹsejọhọ Pọtifa avọ idibo ezae riẹ a te riẹ kpahe uzioraha na ha, keme oke jọ o rẹ jariẹ nọ a rẹ jọ uwou na ha. (Emuhọ 39:11) Ghele na, Josẹf ọ riẹ nọ uruemu utioye na o sai dhere Ọghẹnẹ hẹ.

¹² O wọhọ nọ Josẹf o roro kpahe oware nọ ọ riẹ kpahe Jihova. Ababọ avro ọ riẹ oware nọ Jihova o whowho evaọ ọgbọ Idẹn: “Fikiere ọzae ọ rẹ se ọsẹ gbe oni riẹ ba, ọ vẹ gbalọ aye riẹ, a vẹ jọ uwo ovo.” (Emuhọ 2:24) Yọ ẹsejọhọ Josẹf ọ riẹ kpahe oware nọ Jihova ọ ta kẹ ovie ahwo Filistia na ọnọ ọ gbamu nnọ ọ rẹ lẹliẹ Sera, oniode Josẹf. Jihova ọ ta kẹ ovie ọyena nọ: “Enẹna whẹ ohwo owhuowhu, fiki aye nọ whọ rehọ na; keme aye omọfa ọ rọ. . . . Mẹ họ ọnọ ọ whaha owhẹ re whọ se uzi ba ẹthọ kpahe omẹ; fiki oye me je ru nọ whọ gbẹ rọ oma te ei hi.” (Emuhọ 20:3, 6, ẹjẹlẹ ibieme na ọmai.) Fikiere dede nọ Jihova ọ re kẹ uzi nọ a kere fihọ otọ họ, iroro riẹ kpahe orọo i re vevẹ. Iroro uruemu ẹfuọ Josẹf, avọ isiuru riẹ re o ru Jihova eva were, i ru rie whaha ọfariẹ-ogbe.

13. Ẹsejọhọ, fikieme Josẹf ọ gbẹ sae rọ whaha aye Pọtifa ẹruẹ hẹ?

¹³ Rekọ oma o lọhọ aye Pọtifa ha, ọ tẹ jẹ lẹe “kẹdẹ kẹdẹ” re o lele iei wezẹ. Fikieme Josẹf ọ gbẹ whaha ẹnyaruọ oria nọ ọ rọ họ? Whaọ, wọhọ ọrigbo, o wo iruo nọ ọ rẹ jọ uwou na ru, fikiere o rrọ bẹbẹ kẹe re o nwene uyero na. Eware nọ a tọ via i dhesẹ nọ a jẹ hae bọ iwou Ijipti evaọ oghẹrẹ nọ whọ rẹ rọ nya no ọgwa uwou na kpohọ eria nọ a rẹ jọ rawo eware. Fikiere, o sae jọ bẹbẹ re Josẹf ọ siọ aye Pọtifa ba ẹruẹ.—Emuhọ 39:10.

14. (a) Eme ọ via kẹ Josẹf nọ ọ dhẹ no obọ aye Pọtifa? (b) Ẹvẹ Jihova ọ rọ ghale Josẹf fiki edikihẹga riẹ?

¹⁴ Ẹdẹjọ aimava ọvo a tẹ jọ uwou. Aye Pọtifa ọ tẹ jabọ họ Josẹf o te bo nọ: “Lele omẹ wezẹ.” Ọ tẹ dhẹ. Fiki epanọ ẹsiọ riẹ o dae t’enwa, ọ tẹ bọ riẹ ota nọ ọ gwọlọ gbae du. Eme o no rie ze? Kọ Jihova ọ hwa osa kẹe ẹsiẹsiẹ fiki ẹgbakiete riẹ? Ijo. A gbolo Josẹf fihọ uwou-odi, a tẹ rọ ifi gbae. (Emuhọ 39:12-20; Olezi 105:18) Jihova ọ ruẹ ẹdhọ-okienyẹ na, uwhremu na ọ tẹ kpare Josẹf no uwou-odi kpohọ uwou-ovie. O te zihe ruọ ethabọ osu Ijipti, o te ti wo aye gbe emọ. (Emuhọ 41:14, 15, 39-45, 50-52) Ofariẹ, a kere iku ẹgbakiete Josẹf fihọ otọ anwọ ikpe 3,500 nọ e vrẹ no rọkẹ erorokpahe idibo Ọghẹnẹ. Ẹvẹ eghale nọ i te rie fiki elele izi ikiẹrẹe Ọghẹnẹ i gbunu te! Epọvo na re, mai nẹnẹ ma rẹ sae nwane ruẹ irere ẹyọrọ uruemu ofuafo obọnana ha, rekọ ma rẹ sai wo imuẹro nnọ Jihova ọ be ruẹ epanọ eware e be nya gbe nnọ ọ te ghale omai evaọ ẹruoke riẹ.—2 Iruẹru-Ivie 16:9.

‘Iyeri nọ Job O Duwu Aro Riẹ’

15. Didi ‘iyeri Job o duwu kugbe ibiaro riẹ’?

¹⁵ Omọfa jọ nọ o kru ẹgbakiete riẹ họ Job. Evaọ etoke edawọ nọ Ẹdhọ ọ wha sei, Job ọ kiẹ uzuazọ riẹ riwi o te whowho nọ uye u tei otẹrọnọ, kugbe eware efa nọ o kele, ọ raha ehri-uzi Jihova orọ uruemu owezẹ ezaveyae. Job ọ ta nọ: “[Me] duwu [aro] mẹ iyeri no, kẹvẹ ọmọtẹ o gbe ro si omẹ uru?” (Job 31:1) Job ọ be rọ ẹme riẹ na dhesẹ nọ evaọ ọtamuo riẹ re o kru ẹgbakiete kẹ Ọghẹnẹ, ọ gba riẹ mu no re ọ tubẹ whaha ẹro oyoma nọ o re ro rri aye. Dede na, ọ te ruẹ eyae evaọ uzuazọ ekẹdẹ kẹdẹ riẹ yọ o ti fiobọhọ kẹ ae a tẹ gwọlọ obufihọ. Rekọ o ti rri rai te epanọ o ti ro wo isiuru owezẹ kugbe ai hi. Taure edawọ riẹ i te ti muhọ, ọ jọ ọdafe gaga, “ohwo nọ ọ mae ro evaọ ahwo obọ ovatha-ọre.” (Job 1:3) Rekọ ọ rehọ efe riẹ lẹliẹ eyae ibuobu hu. U re vevẹ, ọ rehọ owezẹ kugbe ipelẹ eyae fihọ aroza ha.

16. (a) Fikieme Job ọ rọ rrọ emamọ oriruo kẹ Ileleikristi nọ e rọo no? (b) Ẹvẹ uruemu ezae evaọ edẹ Malakae o rọ hẹrioma gaga no orọ Job, kọ ẹvẹ o rọ nẹnẹ?

¹⁶ Fikiere, evaọ etoke akpọriọ gbe oke ọbẹwẹ, Job o dhesẹ uruemu ẹfuọ. Jihova o muẹrohọ onana ọ tẹ ghale iẹe gaga. (Job 1:10; 42:12) Ẹvẹ oriruo nọ Job ọ rọ kẹ ezae gbe eyae Ileleikristi nọ e rọo no o woma te! Agbẹta nọ Jihova o ro you rie tere na! Wo ohẹriẹ, uruemu ibuobu nẹnẹ na u tho oware nọ o via evaọ edẹ Malakae. Ọruẹaro ọyena ọ vioja fiki edhere nọ ezae buobu a rọ dhẹ siọ eyae rai ba, re a rọo eyae eboba. Irui oviẹ eyae nọ a dhẹ seba e vọ agbada-idhe Jihova, fikiere Ọghẹnẹ o te brukpe enọ e rehọ “ababọ evaifihọ” yeri kugbe eyae rai na.—Malakae 2:13-16.

Upelẹ Aye nọ Ọ Rọ Kọkọ

17. Ẹvẹ ọmọtẹ Shulẹm na ọ rọ wọhọ “udhu nọ a di wariẹ”?

¹⁷ Ohwo avesa jọ nọ o kru ẹgbakiete riẹ họ ọmọtẹ Shulẹm na. Fikinọ ọ jọ ọmoha je wo erru, orọnikọ ọmọzae othuru-igodẹ jọ ọvo o si urru hu rekọ te ovie Izrẹl ọdafe na, Solomọn. N’oka duoka ikuigbe iwoma nọ e dhẹ Ole nọ o vi Ile na duwu na, ọmọtẹ Shulẹm na ọ jọ kọkọ, ọ tẹ rọ ere wo adhẹẹ enọ e wariẹ e riẹ họ. Dede nọ ọmọtẹ na ọ se riẹ, ẹzi ọ wọ Solomọn kere iku na. Othuru-igodẹ nọ ọmọtẹ na o you na ọ rehọ adhẹẹ kẹ uruemu ẹfuọ riẹ re. Okejọ o jariẹ nọ u ro mu ei tanọ ọmọtẹ Shulẹm na ọ wọhọ “udhu nọ a di wariẹ.” (Ole nọ o vi Ile 4:12) Evaọ Izrẹl anwae, emamọ ọgbọ o re wo oghoghẹrẹ ẹbe isiuru sa-sa, idodo ore-awere, gbe emamọ ire. A re diogba wariẹ ọgbọ otiọye na wariẹ, unuẹthẹ nọ a rẹ kare ọvo a rẹ rọ rueva riẹ. (Aizaya 5:5) Rọkẹ othuru-igodẹ na, ẹfuọ uruemu gbe ewoma ọmọtẹ Shulẹm na e wọhọ ọgbọ otiọye nọ o woma thesiwa. Ọ jọ kọkọ. Uyoyou riẹ kpobi o rọ kẹ ọzae obaro riẹ ọvo.

18. Eme ikuigbe Josẹf, Job, gbe ọmọtẹ Shulẹm na e kareghẹhọ omai?

¹⁸ Evaọ uruemu ẹfuọ, ọmọtẹ Shulẹm na ọ kẹ eyae Ileleikristi inẹnẹ oriruo obọdẹ. Jihova ọ ruẹ je rri uruemu ọmọtẹ Shulẹm na ghaghae ọ tẹ ghale iẹe wọhọ epanọ ọ ghale Josẹf avọ Job. Rọkẹ ọkpọvio mai, a kere iruẹru ẹgbakiete rai fihọ Ẹme Ọghẹnẹ. Dede nọ a ti kere omodawọ mai nọ ma bi ro kru ẹgbakiete nẹnẹ fihọ Ebaibol ho, Jihova o wo “obe ekareghẹhọ” kẹ enọ e be gwọlọ ru oreva riẹ. Jọ o thọrọ omai ẹro ho inọ Jihova ọ be “gaviezọ” jẹ ghọghọ nọ ma be rọ omakpotọ daoma jọ fuafo evaọ uruemu na.—Malakae 3:16.

19. (a) Ẹvẹ ma re rri ẹfuọ uruemu? (b) Eme ma te ta kpahe evaọ uzoẹme n’otha na?

¹⁹ Dede nọ enọ e kare ẹrọwọ a re se ẹkoko, ma be ghọghọ evaọ ẹmeoyo mai kẹ Ọnọma oyoyou mai. Ma wo uruemu ẹfuọ nọ o mai kpehru, uruemu ẹfuọ ahwo Ọghẹnẹ. Yọ oware nọ a re ro seha, oware nọ ma re rri ghaghae. Ẹkwoma ẹyọrọ uruemu ẹfuọ, ma rẹ sai wo oghale Ọghẹnẹ ma ve je wo uvi ẹruore ọrọ eghale obaro ebẹdẹ bẹdẹ. Rekọ evaọ edhere ẹria uzuazọ, eme ma rẹ sai ru re ma jọ fuafo evaọ uruemu? Uzoẹme n’otha na o te t’ẹme kpahe onọ obọdẹ nana.

[Oruvẹ-obotọ]

Kọ Whọ Sae k’Iyo Nana Vevẹ?

• Eme Ebaibol na o wuhrẹ kpahe owezẹ ezaveyae?

• Eme ẹme na “igberedia” evaọ Ebaibol na o kẹre te?

• Ẹvẹ ma re ro wo erere nọ ma te kru oma mai fuafo evaọ uruemu?

• Fikieme Josẹf, Job, gbe ọmọtẹ Shulẹm na a rọ rrọ emamọ iriruo kẹ Ileleikristi nẹnẹ?

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 21]

Josẹf ọ dhẹ no ọfariẹ-ogbe

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 22]

Ọmọtẹ Shulẹm na ọ wọhọ “udhu nọ a di wariẹ”

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 23]

Job o ‘duwu iyeri kugbe aro riẹ’