Enọ Ahwo nọ A s’Ebe

Eme họ otofa eme ọ Pọl na inọ: “Kẹse kẹse nọ wha te re [ebrẹdi] ọnana wha jẹ da egho ọnana”?

Be ta kpahe eromuo ọrọ Ekareghẹhọ uwhu Jesu, Pọl o kere nọ: “Kẹse kẹse nọ wha te re [ebrẹdi] ọnana wha jẹ da egho ọnana yọ wha bi dhesẹ uwhu Ọnowo na bẹsenọ o re ti zihetha.” (1 Ahwo Kọrint 11:25, 26) Ahwo jọ a roro nọ ẹme na “kẹse kẹse” evaọ etenẹ u dhesẹ nọ a rẹ kareghẹhọ uwhu Kristi kpere kpere, unuẹse buobu. Fikiere, a re ru ei unuẹse buobu evaọ ẹgbukpe. Kọ oware nọ eme ọ Pọl na i dhesẹ oye?

U te enwenọ ikpe 2,000 no anwẹnọ Jesu ọ rọ rehọ Ekareghẹhọ uwhu riẹ mu. Fikiere, a te bi ru Ekareghẹhọ na makọ ẹsiẹvo ẹgbukpe u dhesẹ nnọ a ru rie kẹse kẹse no anwọ 33 C.E. ze. Ghele na, evaọ eme nọ e wariẹ 1 Ahwo Kọrint 11:25, 26 họ, orọnikọ unuẹse nọ a re ru Ekareghẹhọ na Pọl ọ jẹ ta ẹme kpahe he, rekọ epanọ a re ru ei. Evaọ Griki ọsosuọ na, orọnikọ ubiẹme na, pol·laʹkis, onọ u dhesẹ “ẹsikpobi” hayo “kpere kpere” ọ rọ ta ẹme evaọ etenẹ hẹ. Ukpoye, ubiẹme nọ ọ rọ ta ẹme na họ, ho·saʹkis onọ u dhesẹ nọ “kẹse kẹse,” oze nọ otofa riẹ o rrọ “oke kpobi nọ,” “ẹsikpobi nọ.” Ẹme nọ Pọl ọ jẹ ta na họ: ‘Oke kpobi nọ wha ru onana, yọ wha bi whowho uwhu Olori na.’a

Kọ bro ẹse a re ru Ekareghẹhọ uwhu Jesu? Ẹsiẹvo u fo nọ a re ru ei ẹgbukpe. O ghinẹ rrọ ekareghẹhọ, yọ ẹsiẹvo ẹgbukpe a re ru eware ekareghẹhọ. Ofa riẹ, Jesu o whu evaọ ẹdẹ Ọnyavrẹ ọrọ ahwo Ju, onọ a je he ru ẹsiẹvo ẹgbukpe. Nwani fo, Pọl o se Jesu wọhọ “Kristi, nọ ọ rọ omogodẹ iwẹ-ọnya-vrẹ mai,” keme uwhu idheidhe Jesu u rovie edhere uzuazọ fihọ kẹ Izrẹl abọ-ẹzi, wọhọ epanọ idhe Ọnyavrẹ ọsosuọ na i siwi emọ otuyẹ Izrẹl evaọ Ijipti je rovie edhere kẹ obusino orẹwho na no igbo. (1 Ahwo Kọrint 5:7; Ahwo Galesha 6:16) Obọ nọ onana u wo kugbe Ọnyavrẹ ẹsiẹvo ẹgbukpe ọrọ ahwo Ju na yọ imuẹro efa inọ ẹsiẹvo ẹgbukpe a re ru Ekareghẹhọ uwhu Jesu na.

Ofariẹ, Pọl ọ rehọ uwhu Jesu jẹhọ ehaa ẹgbukpe ọrọ ahwo Ju ofa jọ, Ẹdẹ Omavoro. Eva Ahwo Hibru 9:25, 26, ma se nọ: “Orọnọ re [Jesu] ọ rehọ oma obọ riẹ rọkẹ kẹse kẹse, wọhọ epanọ Olori Izerẹ ọ jẹ ruọ eva Oria Ẹri na kukpe kukpe [evaọ Ẹdẹ Omavoro] avọ azẹ nọ ọ rọ ọ robọ riẹ hẹ hẹ. . . . Rekọ epanọ o rọ na ọ te rọ oma via ẹsiẹvo nọ ogbakiete eva urere oge na re ọ ruẹse si uzioraha no fiki oma obọ riẹ nọ ọ rehọ dhe idhe.” Nọ idhe Jesu i nwene idhe Ẹdẹ Omavoro ẹgbukpe na, o rẹ nwani fo re a ru Ekareghẹhọ uwhu riẹ ẹsiẹvo ẹgbukpe. Uvumọ oria o rrọ Ikereakere na ha nọ u dhesẹ nọ a re ru Ekareghẹhọ na kpere vi ẹsiẹvo ẹgbukpe.

Rọwo kugbe onana, John Laurence von Mosheim, ogbiku na, ọ nẹ iyẹrẹ inọ Ileleikristi erọ ikpe-udhusoi avọ ivẹ evaọ Esia Minor a jẹ hai ru Ekareghẹhọ uwhu Jesu “evaọ ẹdẹ avọ ikpegbene ọrọ amara ọsosuọ ọrọ ahwo Ju [Nisan].” Uwhremu na gheghe u ti ro zihe ruọ uruemu ahwo Kristẹndọm nọ a re ro ru ei kpere vi ẹsiẹvo ẹgbukpe.

[Oruvẹ-obotọ]