Ewuhrẹ Kpahe Idhere Jihova
“Dhesẹ idhere ra kẹ omẹ, re mẹ riẹ owhẹ.”—ỌNYANO 33:13.
1, 2. (a) Eme ọ lẹliẹ Mosis ru oware nọ o ru na okenọ ọ ruẹ ohwo Ijipti nọ o je gboja kẹ ohwo Hibru jọ? (b) Re ọ ruẹsi fo kẹ iruo Jihova, eme u fo nọ Mosis o re wuhrẹ?
A YỌRỌ Mosis evaọ uviuwou Fẹro, a tẹ jẹ rehọ ereghẹ nọ ahwo orua uvie Ijipti a rri ghaghae ro wuhrẹ iẹe. Ghele na Mosis o vuhumu inọ ọ rrọ ohwo Ijipti hi. Ọsẹgboni riẹ a jọ ahwo Hibru. Nọ ọ kpako te ikpe 40 no, ọ tẹ nyae rri oghẹrẹ nọ uyero emọ Izrẹl, inievo riẹ, o rrọ. Nọ ọ ruẹ ohwo Ijipti nọ o je gboja kẹ ohwo Hibru jọ, Mosis ọ sae gba oma riẹ hẹ. O te kpe ohwo Ijipti na. Mosis ọ salọ nọ ọ rẹ jọ abọ ahwo Jihova je roro nọ Ọghẹnẹ ọ be rehọ iẹe siwi inievo riẹ. (Iruẹru 7:21-25; Ahwo Hibru 11:24, 25) Nọ a riẹ kpahe oware nọ o via na, ahwo orua uvie Ijipti a te rri Mosis wọhọ ohwo ọwọsuọ, fikiere ọ tẹ dhẹ kẹ uzuazọ riẹ. (Ọnyano 2:11-15) Otẹrọnọ Ọghẹnẹ ọ rẹ rehọ Mosis ru iruo, o gwọlọ nọ ọ rẹ riẹ kpahe idhere Jihova ziezi. Kọ Mosis ọ te sae roma kpotọ re o wuhrẹ?—Olezi 25:9.
2 Ikpe 40 nọ i lele i rie Mosis ọ rria wọhọ ohwo nọ ọ rrọ igbo, yọ ọ jọ othuru-igodẹ. Ukpenọ Mosis o bruenu fikinọ o wọhọ nọ inievo riẹ erọ ahwo Hibru a se rie gb’ohwo ho, ọ rọwo inọ ọ rẹ jẹ uyero nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ uvẹ riẹ rehọ. Dede nọ ikpe buobu e vrẹ ababọ ọkwa nọ o wo nọ a re ro sei gb’ohwo, Mosis ọ kuvẹ re Jihova ọ kpọ uzuazọ riẹ fihọ oghẹrẹ ohwo nọ ọ gwọlọ nọ ọ jọ. Orọnikọ fiki epanọ o rri oma riẹ kpehru hu, rekọ evaọ otọ ekpakpọ ẹzi ọfuafo Ọghẹnẹ, o kere nọ: “Mosis o je wowou, vi ahwo kpobi nọ a jẹ ria evaọ akpọ na.” (Ikelakele 12:3) Jihova ọ rehọ Mosis ru iruo evaọ idhere igbunu. Epọvo na re, nọ ma te le omurokpotọ, Jihova ọ te ghale omai.—Zefanaya 2:3.
A Kẹ Riẹe Owha-Iruo
3, 4. (a) Iruo vẹ Jihova ọ kẹ Mosis? (b) Uketha vẹ a ruẹrẹfihọ kẹ Mosis?
3 Ẹdẹjọ enjẹle jọ nọ ọ jọ ọtota kẹ Jihova ọ ta ẹme kẹ Mosis eva etokpa Saena nọ o kẹle ugbehru Horẹb. Ọ ta kẹ Mosis nọ: “Mẹ ruerẹ uye ahwo mẹ nọ a rọ evaọ Ijipti, me te je yo oviẹ rai fiki ahwo nọ a bi su ai; mẹ riẹ uye rai, mẹ jẹ ze otọ re me ti siwi ai no obọ ahwo Ijipti, re mẹ rehọ ae no otọ oyena kpobọ otọ okẹkẹe uwoma na, otọ nọ ame-ivie gbe ọnyọ i je bi suẹ.” (Ọnyano 3:2, 7, 8) Evaọ oware nana, Ọghẹnẹ o wo iruo nọ ọ be te kẹ Mosis, rekọ o re ru iruo na evaọ edhere Jihova.
4 Enjẹle Jihova ọ ta haro nọ: “Nyaze, re me vi owhẹ bru Fẹro, re whọ rehọ ahwo mẹ, emọ Izrẹl no evaọ Ijipti ze.” Mosis o si enẹ h’emu. O roro nọ o te kẹ uwou nọ a bi vi ei na ha, yọ rọkẹ omoma riẹ ọvo, o gine te he. Dede na, Jihova ọ ta udu họ Mosis awọ nọ: “Me re [ti] lele owhẹ jọ.” (Ọnyano 3:10-12) Jihova ọ kẹ Mosis ẹgba re o ro ru iruo igbunu nọ i ti dhesẹ inọ Ọghẹnẹ o gine vi ei uwou na. Erọn, oniọvo Mosis, o ti lele iei nya wọhọ ọtota. Jihova o ti wuhrẹ ai oware nọ a te ta gbe oware nọ a ti ru. (Ọnyano 4:1-17) Kọ Mosis ọ te nya uwou yena gba?
5. Fikieme uruemu ahwo Izrẹl o rọ jọ use-abọ kẹ Mosis?
5 Oke ọsosuọ ekpako ahwo Izrẹl a rọwo eme Mosis avọ Erọn. (Ọnyano 4:29-31) Dede na, nọ omoke jọ o vrẹ no, “isu nọ i bi su ahwo Izrẹl” a tẹ fo Mosis avọ oniọvo riẹ fikinọ a ru rai zihe ruọ “ikpehre ahwo” eva aro Fẹro gbe idibo riẹ. (Ọnyano 5:19-21; 6:9) Okenọ ahwo Izrẹl a je no ẹkwotọ Ijipti, ozọ u mu rai gaga nọ a kparo ruẹ ekẹkẹ ahwo Ijipti nọ i bi le ai. Nọ a ruẹ Abade Ọwawae na nọ ọ rrọ aro rai gbe ekẹkẹ ẹmo nọ e rrọ emu rai, ahwo Izrẹl a te roro nọ a ko rai họ no, a tẹ jẹ fo Mosis. O hae jọnọ whọ jọ usu ahwo nana, eme whọ hai ti ru? Dede nọ ahwo Izrẹl a wo ekọ nọ a sae rọ fa vrẹ hẹ, Jihova ọ ta kẹ Mosis nọ ọ vuẹ ahwo na re a koko ewha rai họ re a wọ no evuẹ na. Ọghẹnẹ ọ tẹ hẹriẹ ame Abade Ọwawae na, otọ oyaya o tẹ roma via re ahwo Izrẹl a ruẹse fa vrẹ.—Ọnyano 14:1-22.
Ẹme-Avro nọ O Wuzou Vi Esiwo
6. Eme Jihova o fi ẹgba họ okenọ o je vi Mosis uwou?
6 Okenọ o je vi Mosis uwou, Jihova o fi ẹgba họ epanọ odẹ riẹ u wuzou te. Adhẹẹ nọ a rẹ rọ kẹ odẹ yena gbe Ohwo nọ o wo riei u wuzou. Okenọ Mosis ọ nọe kpahe odẹ riẹ, Jihova ọ ta kẹe nọ: “Mẹ rẹ rẹriẹ kpohọ oghẹrẹ kpobi nọ u j’omẹ.” (NW ) Ofariẹ, ọ vuẹ Mosis inọ ọ ta kẹ emọ Izrẹl nọ: “[ Jihova, NW ] Ọghẹnẹ esẹ rai, Ọghẹnẹ Abraham na, gbe Ọghẹnẹ Aiziki na, gbe Ọghẹnẹ Jekọp na, o vi omẹ bru owhai ze.” Jihova o te je fibae nọ: “Onana họ odẹ mẹ bẹdẹ bẹdẹ, inọ, ere a re roro mẹ họ nọ ige te ige.” (Ọnyano 3:13-15) Jihova họ odẹ nọ idibo Ọghẹnẹ a gbẹ riẹe nẹnẹ evaọ akpọ na soso.—Aizaya 12:4, 5; 43:10-12.
7. Eme Ọghẹnẹ ọ ta udu họ Mosis awọ nọ o ru ghelọ uke-ufuo Fẹro?
7 Nọ a jọ aro Fẹro, Mosis avọ Erọn a rehọ odẹ Jihova vuẹe uwou nọ o vi rai. Rekọ Fẹro ọ tẹ rehọ omoya kuyo nọ: “Ono họ Jihova, nọ me re yo uru riẹ me siobọno ahwo Izrẹl kpo? Mẹ riẹ Jihova ha, yọ me re siobọno ahwo Izrẹl he.” (Ọnyano 5:l, 2, NW ) Fẹro o ru udu gaga je dhesẹ uruemu eviẹhọ, ghele na Jihova ọ ta udu họ Mosis awọ inọ ọ gbẹ nyae vuẹe uwou na ẹvuẹvuẹ. (Ọnyano 7:14-16, 20-23; 8:1, 2, 20) Mosis ọ ruẹ nọ eva e dha Fẹro no. Kọ ewoma jọ o ti noi ze nọ ọ tẹ wariẹ nya bru ei? Whaọ ahwo Izrẹl a gwọlọ esiwo kpata kpata. Yọ Fẹro ọ be se thahe thahe. O hae jọnọ whẹ họ Mosis, eme whọ hai ti ru?
8. Irere vẹ i no oware nọ Jihova o ru kpahe Fẹro na ze, kọ ẹvẹ u fo nọ eware nọ e via kẹ Fẹro na i re kpomahọ omai?
8 Mosis ọ tẹ wariẹ nya ẹsiẹvo ọfa, ta nọ: “Enẹ [ Jihova, NW ] Ọghẹnẹ ahwo Hibru ọ tae, ‘Siobọno ahwo mẹ kpo re a gọ omẹ.’ ” Ọghẹnẹ ọ tẹ jẹ ta nọ: “Enẹna mẹ rẹ te riẹ obọ mẹ rehọ ẹyao ọgaga nọ o re vo ro kpe owhẹ avọ ahwo ra, re wha whu no akpọ no; keme fiki onana mẹ rọ siọ owhai ba uzuazọ re me dhesẹ ogaga mẹ kẹ owhai, re a woro odẹ mẹ eva akpọ na kpobi.” (Ọnyano 9:13-16) Jihova ọ gwọlọ rehọ oware nọ o ti ru Fẹro ọgeva na dhesẹ ogaga riẹ via evaọ edhere nọ o te rọ jọ unuovẹvẹ kẹ ahwo kpobi nọ a rri rie vo. Setan Ẹdhọ na, ọnọ Jesu Kristi o se uwhremuna wọhọ “okpohwo akpọ ọnana,” ọ rrọ usu ahwo nana. (Jọn 14:30; Ahwo Rom 9:17-24) Wọhọ epanọ a ta no vẹre, a whowho odẹ Jihova wariẹ akpọ na họ. Uye-oruẹ-krẹkri hayo odiri riẹ o wha esiwo se ahwo Izrẹl gbe ogbotu ahwo nọ a ku oma gbe ai te gọe. (Ọnyano 9:20, 21; 12:37, 38) Anwọ oke yena ze, ewhowho odẹ Jihova u fi obọ họ kẹ ima ahwo buobu dede egagọ uzẹme rehọ no.
Eyerikugbe Ahwo Udu-Ogaga
9. Ẹvẹ emọ Izrẹl a ro dhesẹ orivo kẹ Jihova?
9 Ahwo Hibru a riẹ odẹ Ọghẹnẹ. Mosis ọ jẹ hai se odẹ nana okenọ ọ jẹ ta ẹme kẹ ai, rekọ ẹsikpobi a jẹ rọ adhẹẹ kẹ Ọnọ o wo odẹ na ha. Nọ Jihova ọ nwane rehọ edhere igbunu siwi ahwo Izrẹl no Ijipti no, eme ọ via nọ a jẹ kake ruẹ emamọ ame nọ a rẹ da ha? A go kpahe Mosis. Kẹsena a te je gu inoma kpahe oghẹrẹ emu nọ a jẹ re. Mosis ọ vẹvẹ e rai unu inọ orọnikọ ọyomariẹ avọ Erọn a be go kpahe na ha rekọ Jihova. (Ọnyano 15:22-24; 16:2-12) Eva Ugbehru Saena, Jihova ọ jẹ rehọ Uzi na kẹ emọ Izrẹl je ru eware idudu. Ghele na, avọ aghẹmeeyo ahwo na a tẹ ma ọmọ-eruẹ oro je mu ei họ ẹgọ inọ a bi ru ‘ehaa kẹ ỌNOWO na.’—Ọnyano 32:1-9.
10. Fikieme ayare Mosis nọ a kere fihọ obe Ọnyano 33:13 na o rọ mae rrọ oware isiuru kẹ esẹro Ileleikristi nẹnẹ?
10 Ẹvẹ Mosis o ti yerikugbe ahwo nana nọ Jihova o se ahwo udu-ogaga na? Mosis ọ yare Jihova nọ: “Mẹ lẹ owhẹ, o tẹrọnọ me wo aruoriwo eva aro ra, jọ enẹna dhesẹ idhere ra kẹ omẹ, re mẹ riẹ owhẹ je wo aruoriwo eva aro ra.” (Ọnyano 33:13) Idibo Jihova erọ oke mai na nọ esẹro Ileleikristi a be rẹrote, e roma kpotọ vi erọ oke Mosis na thethabọ. Ghele na, u re fo re esẹro Ileleikristi a lẹ nọ: ‘Dhesẹ idhere ra kẹ omẹ, O ỌNOWO; re who wuhrẹ omẹ obọ eda idhere ra.’ (Olezi 25:4) Otoriẹ idhere Jihova u re fi obọ họ kẹ esẹro ku ebẹbẹ họ evaọ edhere nọ o rọwokugbe Ẹme Ọghẹnẹ avọ ekwakwa-aghae riẹ.
Oware nọ Jihova O bi Rẹro Riẹ Mi Idibo Riẹ
11. Ekpọvio vẹ Jihova ọ rọ kẹ Mosis, kọ fikieme e jẹ rrọ oware isiuru kẹ omai?
11 A rehọ unu ta oware nọ Jihova o rẹro riẹ mi idibo riẹ eva Ugbehru Saena. Uwhremu na a te kere Izi Ikpe na fihọ ekpala itho ivẹ kẹ Mosis. Nọ o no ugbehru na ziọ otọ, ọ tẹ ruẹ emọ Izrẹl nọ a be gọ ọmọ-eruẹ nọ a ma, ọ tẹ rehọ ofu gbolo ekpala itho na fihọ otọ, i te whu ehehẹhẹ. Jihova ọ tẹ wariẹ kere Izi Ikpe na fihọ ekpala itho efa nọ Mosis ọ kare. (Ọnyano 32:19; 34:1) Anwẹnọ a rọ rehọ ai kẹ Mosis, Izi Ikpe nana i ri nwene he. O gwọlọ nọ Mosis ọ rẹ nya lele Izi Ikpe na wẹwẹ. Ọghẹnẹ o te je dhesẹ oghẹrẹ Ohwo nọ ọye omariẹ ọ rrọ vevẹ kẹ Mosis, re Mosis ọ ruẹse riẹ epanọ o re ru oma riẹ wọhọ ohwo-ẹro Jihova. Ileleikristi a rrọ otọ Uzi Mosis na ha rekọ ovuẹ nọ Jihova ọ rọ kẹ Mosis na o vọ avọ ehri-izi nọ i ri nwene he, nọ i gbe wiruo ziezi kẹ ahwo kpobi nọ a be gọ Jihova. (Ahwo Rom 6:14; 13:8-10) Joma ta ẹme kpahe umutho rai jọ.
12. Ẹvẹ ẹgwọlọ Jihova nọ ọ ta via kẹ ae inọ ọ gwọlọ egagọ ẹwẹ-kpobi u fo nọ o hae kpomahọ emọ Izrẹl?
12 Rehọ ẹwẹ kpobi gọ Jihova. Orẹwho Izrẹl soso o jariẹ okenọ Jihova o whowho nọ ọ gwọlọ egagọ ẹwẹ-kpobi. (Ọnyano 20:2-5) Emọ Izrẹl a ruẹ eware imuẹro buobu nọ i dhesẹ inọ Jihova họ Ọghẹnẹ uzẹme na. (Iziewariẹ 4:33-35) Jihova ọ ta vevẹ inọ ghelọ oware nọ erẹwho nọ i kiọkọ kpobi a bi ru kẹhẹ, ọ te kuvẹ kẹ edhọgọ hayo uruemu-imizi eva udevie ahwo riẹ hẹ. Oma nọ a rẹ rọ kẹ egagọ riẹ o rẹ jọ orọ okafe he. O gwọlọ nọ aikpobi a rẹ rọ eva rai kpobi, ẹwẹ rai kpobi gbe ogaga rai kpobi you Jihova. (Iziewariẹ 6:5, 6) Onana o rẹ kẹre te ẹme-unu rai, uruemu rai—ẹhẹ, kabọ kabọ uzuazọ rai kpobi. (Iruo-Izerẹ 20:27; 24:15, 16; 26:1) Jesu Kristi ọ ta vevẹ re inọ Jihova ọ gwọlọ egagọ ẹwẹ-kpobi.—Mak 12:28-30; Luk 4:8.
13. Fikieme u je fo nọ emọ Izrẹl a rẹ roma totọ yo ẹme kẹ Ọghẹnẹ, kọ eme ọ rẹ wọ omai yo ẹme kẹe? (Ọtausiwoma Na 12:13)
13 Roma totọ koko izi Jihova. U fo re ahwo Izrẹl a kareghẹhọ nọ okenọ a re-ọvọ kugbe Jihova, a ya eyaa nọ a rẹ roma totọ yọ ẹme kẹe. A wo ufuoma ulogbo nọ a sae rọ jiroro kẹ omobọ rai, rekọ evaọ eware nọ Jihova ọ kẹ uzi kpahe, u fo nọ a rẹ roma totọ yo ẹme kẹ izi riẹ. Ere oruo u re dhesẹ nọ a you Ọghẹnẹ, yọ u re woma kẹ ai avọ emọ rai keme itee Jihova kpobi e rrọ kẹ ewoma rai.—Ọnyano 19:5-8; Iziewariẹ 5:27-33; 11:22, 23.
14. Ẹvẹ Ọghẹnẹ o ro fi ẹgba họ epanọ u wuzou te re a fi ilale eware abọ-ẹzi họ oria ọsosuọ?
14 Fi eware abọ-ẹzi họ oria ọsosuọ. U fo ho re emọ Izrẹl a kuvẹ re ẹruorote ẹgwọlọ abọ-iwo o gbe iruẹru abọ-ẹzi hotọ. A rẹ rehọ oke rai kpobi ro le eware iwo ho. Jihova o fi oke jọ họ kẹ ai evaọ oka kpobi wọhọ oke nọ o rẹ jọ ọrẹri, oke nọ a rẹ raha ro ru iruo nọ i kpomahọ egagọ Ọghẹnẹ uzẹme na ọvo. (Ọnyano 35:1-3; Ikelakele 15:32-36) A te je fi oke ofa họ kukpe kukpe nọ a re ro kokohọ kẹ egagọ. (Iruo-Izerẹ 23:4-44) Etoke enana i re ru uvẹ fihọ nọ a rẹ rọ ta ẹme kpahe iruo igbunu Jihova, kareghẹhọ idhere riẹ, jẹ kẹe uyere fiki iruo iwoma nọ o ru kẹ ai no. Nọ ahwo na a be rehọ egagọ ẹwẹ-kpobi kẹ Jihova na, a vẹ te rro evaọ uyoyou gbe ozodhẹ Ọghẹnẹ, u ve ti je fi obọ họ kẹ ai nya evaọ idhere riẹ. (Iziewariẹ 10:12, 13) Obọdẹ ehri-izi nọ a rẹ jọ oma ekpọvio nana duku i bi fi obọ họ kẹ idibo Jihova nẹnẹ.—Ahwo Hibru 10:24, 25.
Ovuhumuo kẹ Ekwakwa-Aghae Jihova
15. (a) Fikieme ovuhumuo nọ o re wo kẹ ekwakwa-aghae Jihova o jẹ kẹ Mosis erere? (b) Didi enọ e rẹ sai fi obọ họ kẹ omai roro didi kpahe ekwakwa-aghae Jihova?
15 Ovuhumuo nọ Mosis o re wo kẹ ekwakwa aghae Jihova u ti je fi obọ họ kẹe yerikugbe ahwo na. Ọnyano 34:5-7 o ta nọ Ọghẹnẹ ọ nya aro Mosis vrẹ je whowho nọ: “ỌNOWO na, ỌNOWO na, Ọghẹnẹ nọ ọ vọ avọ ohrọ gbe aruoriwo, ọ rẹ kaki muofu hu, o wo uyoyou nọ o rẹ rẹriẹ hẹ gbe ọtẹruo, o wo uyoyou nọ o rẹ rẹriẹ hẹ rọkẹ idu ahwo, nọ ọ rẹ rehọ eyoma gbe iruthọ gbe uzioraha rọ vrẹ, yọ dede o re voro imuemu no ho, ọ rẹ rehọ uye izieraha esẹ kẹ emọ gbe emọ emọ no ige esa ri te ene.” Dai roro kpahe eme eyena ziezi. Nọ oma ra nọ: ‘Eme họ otofa ekwakwa-aghae nana ọvuọvo? Ẹvẹ Jihova o ro dhesẹ iẹe via? Ẹvẹ esẹro Ileleikristi a sai ro dhesẹ okwakwa-aghae nana? Ẹvẹ u fo nọ okwakwa-aghae nana u re kpomahọ eware nọ mai omomọvo o re ru?’ Roro kpahe umutho iriruo jọ.
16. Ẹvẹ ma sai ro ru ovuhumo mai kẹ ohrọoriọ Ọghẹnẹ diwi ziezi, kọ fikieme ere oruo u ro wuzou?
16 Jihova yọ “Ọghẹnẹ nọ ọ vọ avọ ohrọ gbe aruoriwo.” Otẹrọnọ who wo obe ọ Insight on the Scriptures na, kọ who gbe se oware nọ o rrọ otọ uzoẹme na “Mercy,” (Ohrọ)? Whọ sai je ru ekiakiẹ kpahe uzoẹme yena eva Watch Tower Publications Index hayo Watchtower Library (CD-ROM) nọ a re fihọ kọmputa.a Rehọ concordance (obe udhesẹ-eme Ebaibol) rọ gwọlọ ikereakere nọ e ta ẹme kpahe ohrọ. Whọ te ruẹ inọ u te no erukpotọ uye nọ a rẹ kẹ ohwo ẹsejọ fiki eyoma nọ o ru no, ohrọ Jihova o kẹre te edhesẹ ọdawẹ ologbo. O rẹ wọ Ọghẹnẹ dhogbo bru ahwo riẹ. Wọhọ imuẹro onana, Ọghẹnẹ ọ sẹro emọ Izrẹl evaọ abọ-ẹzi te abọ-iwo evaọ etoke onya rai kpohọ Ẹkwotọ Eyaa na. (Iziewariẹ 1:30-33; 8:4) Fiki ohrọoriọ riẹ, Jihova ọ rọ vrẹ ai okenọ a ruthọ. O dhesẹ ohrọoriọ kẹ idibo riẹ erọ oke anwae. U fo re idibo Ọghẹnẹ ọgbọna a dhesẹ ohrọoriọ kẹ ohwohwo re.—Matiu 9:13; 18:21-35.
17. Ẹvẹ otoriẹ nọ ma re wo kpahe aruoriwo Jihova o sai ro fi obọ họ wha egagọ uzẹme haro?
17 Ohrọ Jihova avọ aruoriwo e jẹhọ ohwohwo. Ẹvẹ whọ rẹ sae fotọ “aruoriwo”? Rehọ otofa nọ whọ riẹ rọ wawo ẹme nọ ikereakere na e ta kpahe Jihova wọhọ Ọghẹnẹ aruoriwo. Ebaibol na o dhesẹ nọ aruoriwo Jihova ọ kẹre te uyoyou arodawẹ nọ o wo kẹ otu nọ akpọ o kiehọ kẹ hẹ evaọ udevie ahwo riẹ. (Ọnyano 22:26, 27) Evaọ orẹwho kpobi, ọbẹwẹ ọ sai te erara gbe amọfa. Nọ o je wuhrẹ ahwo riẹ kpahe epanọ a rẹ rọ kare ọriẹwẹ gbe epanọ a re ro dhesẹ ẹwo kẹ ahwo otiọye na, Jihova ọ kareghẹhọ ai inọ a jọ erara okejọ—evaọ ẹkwotọ Ijipti. (Iziewariẹ 24:17-22) Kọ ẹvẹ kpahe omai idibo Ọghẹnẹ nẹnẹ re? Aruoriwo nọ ma re dhesẹ u re fi obọ họ kẹ omai wo okugbe, nọ u re si amọfa uru nyaze te gọ Jihova.—Iruẹru 10:34, 35; Eviavia 7:9, 10.
18. Eme ma wuhrẹ no ọnyaba nọ Jihova o fihọ kẹ ahwo Izrẹl kpahe iruemu ahwo erẹwho nọ e wariẹ e rai họ?
18 Dede na, ọdawẹ nọ a re wo kẹ ahwo erẹwho efa ọ rẹ ga vi uyoyou nọ a re wo kẹ Jihova avọ itee efuafo riẹ hẹ. Oyejabọ nọ a rọ kẹ emọ Izrẹl unovẹvẹ inọ a re lele uzuazọ uyero erẹwho nọ e wariẹ e rai họ vievie he, yọ a re dede uruemu egagọ gbe uzuazọ ọfariẹ-ogbe rai rehọ gbe he. (Ọnyano 34:11-16; Iziewariẹ 7:1-4) Unuovẹvẹ yena u te omai nẹnẹ re. Ma rẹ jọ fuafo wọhọ epanọ Jihova Ọghẹnẹ mai ọ rrọ fuafo na.—1 Pita 1:15, 16.
19. Ẹvẹ ewo otoriẹ oghẹrẹ nọ Jihova o rri eyoma oruo o sae rọ thọ idibo riẹ?
19 Re Mosis ọ ruẹsi wo otoriẹ idhere Riẹ, Jihova ọ ta vevẹ inọ dede nọ ọ rẹ jẹ uzioraha rehọ họ, ọ rẹ kaki mu ofu hu. Ọ rẹ kẹ ahwo oke nọ a re ro wuhrẹ kpahe itee riẹ je ru lele ai. Nọ ohwo o te kurẹriẹ, Jihova ọ rẹ rehọ izieraha ohwo na vrẹ riẹ, rekọ ọ rẹ rọ uye kẹ ohwo nọ ọ thọ uzi ulogbo hrọ. Ọ vẹvẹ Mosis unu nọ oware nọ emọ Izrẹl a ru o rẹ wha eyoma hayo ewoma se ige nọ e rrọ obaro. Ovuhumuo nọ a re wo kpahe idhere Jihova u re fi obọ họ kẹ idibo Ọghẹnẹ nọ a gbẹ rọ fo Eẹ kẹ uye nọ a si se omobọ rai hi hayo nọ a gbẹ rọ ta nọ o kpẹlẹ Ọghẹnẹ obọ hrọ họ.
20. Eme ọ rẹ sai fi obọ họ kẹ omai yerikugbe ibe enọ e rọwo gbe ahwo nọ ma nyaku evaọ odibọgba mai? (Olezi 86:11)
20 Nọ whọ tẹ gwọlọ riẹ kpahe Jihova avọ idhere riẹ kokodo, ruabọhọ ekiakiẹ re who je roro didi nọ who te bi se Ebaibol na. Roma totọ kiẹ abọ sa-sa ọrọ ekwakwa-aghae Jihova nọ i siuru gaga na riwi. Lẹ, re who roro kpahe oghẹrẹ nọ whọ sae rọ raro kele Ọghẹnẹ je yeri uzuazọ nọ o rẹ rọwo kugbe ẹjiroro riẹ ziezi. Onana u ti fi obọ họ kẹ owhẹ whaha egbefẹ, yerikugbe ibe enọ e rọwo evaọ emamọ edhere, je fi obọ họ kẹ amọfa re a riẹ je you Ọghẹnẹ oride mai na.
[Oruvẹ-obotọ]
a Isẹri Jihova a kere i rai kpobi.
Eme Who Wuhrẹ?
• Fikieme omurokpotọ o rọ jọ oware nọ u wuzou kẹ Mosis, kọ fikieme u ro wuzou kẹ omai?
• Didi oware uwoma u no ovuẹ Jihova nọ a dhe ẹtẹta kẹ Fẹro ze?
• Ugogo ehri-izi vẹ a wuhrẹ Mosis nọ i kpomahọ omai re?
• Ẹvẹ ma sai ro ru otoriẹ mai kpahe ekwakwa-aghae Jihova kokodo ziezi?
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 7]
Mosis ọ rehọ oma totọ vuẹ Fẹro uwou nọ Jihova o vi rie
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 9]
Jihova o dhesẹ itee riẹ kẹ Mosis
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 10]
Roro didi kpahe ekwakwa-aghae Jihova