Kọ Whọ Riẹ?

Kọ Jesu avọ ikọ jọ evaọ usu ikọ 12 riẹ na a jọ imoni?

▪ Ikereakere na e kẹ uyo onọ nana gbiae he. Dede na, ẹkiẹriwo evuẹ nọ ma wo tobọ gbe epaọ oware nọ ahwo oke yena a rọwo, o wọhọ nọ ejọ evaọ usu ikọ 12 na a jọ imoni Jesu.

Enọ i kere ebe Usiuwoma na a fodẹ odẹ eyae nọ i je rri Jesu okenọ o je s’ẹwẹhọ evaọ ure oja. A jọ Jọn 19:25 fodẹ odẹ eyae ene: “Oni riẹ [Meri], gbe oniọvo oni riẹ, Meri aye Klopas, gbe Meri Magdalini.” Ma tẹ rehọ etenẹ Ebaibol na rọ wawọ epanọ Matiu avọ Mak a gbiku oware ovona, ma rẹ sae ruẹ nọ Salomi họ oniọvo oni Jesu nọ a jọ etẹe ta kpahe na. Ofariẹ, o wọhọ nọ Salomi nana họ oni emezae Zebidi. (Matiu 27:55, 56; Mak 15:40) Koyehọ Jesu avọ emezae ivẹ Salomi nọ a jọ oria ofa Ebaibol se Jemis avọ Jọn na yọ emọ-inievo. Jesu o zizie inievo ivẹ nana nọ e jọ ikuori vẹre na inọ a nyaze te jọ ilele riẹ.—Matiu 4:21, 22.

Ikuigbe efa jọ gheghe nọ a kere fihotọ e ta nọ Klopas hayo Alfiọs, ọzae aye jọ evaọ usu eyae nọ a jọ Jọn 19:25 fodẹ na yọ oniọvo Josẹf, ọsẹ nọ ọ yọrọ Jesu. Otẹrọnọ ikuigbe nana yọ uzẹme, koyehọ ọmọzae Alfiọs nọ a re se Jemis, omọvo ikọ 12 na re, avọ Jesu yọ emọ-inievo.—Matiu 10:3.

Oghẹrẹ vẹ Jesu avọ Jọn Ọhọahwo-Ame na a ro fi oma?

▪ Ahwo jọ a ta nọ aimava yọ emọ-inievo isiava. A roro enẹ fiki oghẹrẹ ẹme nọ o wo otofa kẹkẹre nọ a rọ fa Luk 1:36. Wọhọ oriruo, evaọ etenẹ Ebaibol na, efafa King James Version e ta nọ Ẹlizabẹt, oni Jọn gbe Meri, oni Jesu, yọ emọ-inievo.

Rekọ uzẹme riẹ họ, ẹme Griki ọsosuọ nọ a ro kere etenẹ Ebaibol na o nwane fodẹ oghẹrẹ nọ a ro fi oma dẹẹ hẹ. Oware nọ ẹme nana o dhesẹ kpobi họ, eyae ivẹ na a fi oma, rekọ o nwani dhesẹ nọ ae yọ emọ-inievo ho. Obe jọ nọ a kere kpahe Ebaibol na nọ a re se The Interpreter’s Dictionary of the Bible u dhesẹ nọ “ẹme na ọ kẹre vi epanọ ma sae rọ rehọ iẹe riẹ ugogo oghẹrẹ nọ a ro fi oma.” Nọ o rrọ ere na, kọ bovẹ eriwo na o no ze inọ Jesu avọ Jọn yọ emọ-inievo? Obe na The Catholic Encyclopedia o kẹ uyo na inọ: “Evuẹ kpobi nọ ma wo kpahe . . . ọsẹgboni Meri . . . i no ebe apocrypha [ikere erue nọ a kere tho ikere Usiuwoma na] ze.”

Fikiere, imoni ugbothabọ eye Jesu avọ Jọn a jọ, orọnikọ nwanọ emọ-inievo isiava ha.