Eria Ekiakiẹ Rọkẹ Obe Ewuhrẹ Uzuazọ Oleleikristi gbe Usi Uwoma Ota Mai
AHRẸ 1-7
EWARE AGHAE NỌ E RRỌ EBAIBOL NA | AHWO KỌLỌSI 1-4
“Wha Ba orọ Anwae na No, re Wha Whẹ Okpokpọ na Họ Oma”
Ru Re Ẹzi Ọghẹnẹ Ọ Kpọ Owhẹ Orọnikọ Ọrọ Akpọ Na Ha
12 Oghẹrẹ ẹzi vẹ mẹ be rọ uruemu mẹ dhesẹ? (Se Ahwo Kọlọsi 3:8-10, 13.) Ẹzi akpọ na ọ be wha iruo uwo haro. (Gal. 5:19-21) Okenọ ma rẹ mai ro dhesẹ oghẹrẹ ẹzi nọ ma wo họ nọ ẹbẹbẹ jọ ọ tẹ r’otọ, wọhọ oriruo nọ oniọvo jọ o te gbolaro k’omai hayo ru omai eva dha. Ofariẹ, nọ ma tẹ rrọ evaọ uwou mai, oghẹrẹ ẹzi nọ ma wo o rẹ sai dhesẹ oma via. U fo re ma kiẹ oma mai riwi. Nọ oma ra nọ, ‘Evaọ emerae ezeza nọ i kpemu na, kọ uruemu mẹ u woma vi epaọ anwẹdẹ no manikọ me zihe kpohọ ẹmeunu gbe uruemu iyoma nọ mẹ seba no?’
13 Ẹzi Ọghẹnẹ ọ rẹ sai fi obọ họ k’omai siọ “uruemu anwae ba” jẹ “whẹ uruemu okpokpọ họ oma.” Oyena u re ru omai jọ wowou. Ẹzi na o re fi obọ họ k’omai rọ vrẹ amọfa, o tẹ make rọnọ a ru omai thọ. Nọ ma te roro nọ a ru omai thọ, ẹzi na o re fi obọ họ k’omai whaha “eyayare kpobi, gbe ofu, gbe evaedha, gbe enuodo, gbe eme iyoma eta.” Ma vẹ daoma “rọ eva elọlọhọ lele ohwo ohwo yeri.”—Ẹf. 4:31, 32.
Kọ Whọ Rẹriẹ No?
18 Orọnikọ ese ọvo ma re se Ebaibol na ha nọ ma tẹ gwọlọ nọ ọ rẹriẹ omai. Ahwo buobu a re se Ebaibol na noke toke, yọ a riẹ oware nọ Ebaibol na ọ ta. Ẹsejọhọ whọ nyaku ahwo otiọye na no nọ whọ jọ usiuwoma ota. Ejọ e rẹ sai tube se eria Ebaibol na jọ k’owhẹ uzuzou. Ghele na, o sae jọnọ oware nọ a bi se na u bi kpomahọ iroro gbe oghẹrẹ nọ a bi yeri uzuazọ rai hi. Eme ọ be suẹe ze? Re Ẹme Ọghẹnẹ ọ sae rẹriẹ ohwo, o gwọlọ nọ ohwo na ọ rẹ kẹ ẹme na uvẹ re ọ nya tei udu. Fikiere o gwọlọ nọ ma rẹ rọ oke jọ roro didi kpahe oware nọ ma jọ Ebaibol se. U re fo re ma hae nọ omamai nọ: ‘Kọ u mu omẹ ẹro nọ ẹme nana nọ me se na yọ uwuhrẹ egagọ jọ gheghe he? Kọ ẹme nana nọ me se na o gbẹ kẹ omẹ imuẹro nọ uzẹme na ona? Ofariẹ, u te no amọfa nọ mẹ rẹ rọ oware nọ me se na wuhrẹ no, kọ mẹ sai fi ei hiruo evaọ uzuazọ mẹ? Kọ me rri rie wọhọ nọ Jihova ọ be ta ẹme k’omẹ na?’ Ma tẹ be hai roro didi kpahe enọ itieye na u re fi obọ họ kẹ omai ru uyoyou nọ ma wo kẹ Jihova ga vi epanọ o jọ. Nọ oware na u te duobọte omai udu enẹ, u re ru omai ru inwene nọ o gwọlọ.—Itẹ 4:23; Luk 6:45.
19 Ma tẹ be hai se Ebaibol na je roro didi kpahe oware nọ ma se ẹsikpobi u ti ru omai ruabọhọ oware nọ ma be hae daoma ru na: ‘Siọ uruemu anwae jẹ whẹ uruemu okpokpọ na họ oma, onọ Ọghẹnẹ ọ be rehọ ẹkwoma eriariẹ egbagba ru kpokpọ na.’ (Kọl. 3:9, 10) Ẹhẹ, ma te sai ru ere ẹsikpobi nọ ma tẹ kuvẹ re Ẹme Ọghẹnẹ ọ nyate omai udu. Uruemu okpokpọ nọ ma te whẹhọ oma na u ti fi obọ họ kẹ omai whaha eghẹ Setan.
Romatotọ Kiẹ Eware Aghae Via
it-2 169 ¶3-5
Uvie Ọghẹnẹ
“Uvie Ọmọ Oyoyou Riẹ.” Nọ Jesu o muvrẹ kpobọ odhiwu te edẹ ikpe no, o te ku ẹzi ọfuafo na ku ilele riẹ evaọ Pẹntikọst 33 C.E., onọ o lẹliẹ ilele na wo imuẹro inọ “a kpare riẹ kpehru kpohọ obọze Ọghẹnẹ no.” (Iru 1:8, 9; 2:1-4, 29-33) Evaọ oke yena, “ọvọ ọkpokpọ” na o te mu iruo họ evaọ udevie rai, a te zihe ruọ otọhotọ “orẹwho ọrẹri” na, koyehọ Izrẹl Ọghẹnẹ.—Hib 12:22-24; 1Pi 2:9, 10; Gal 6:16.
Enẹna Kristi ọ keria obọzẹ Ọsẹ riẹ no, ọ tẹ jẹ rrọ Ọnọ o Wuzou ukoko nana. (Ẹf 5:23; Hib 1:3; Fil 2:9-11) Ikereakere na i dhesẹ nọ muhọ no Pẹntikọst 33 C.E. vrẹ, Jesu o te muhọ esuo evaọ udevie ilele riẹ. Nọ Pọl ukọ na o je kere se Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ evaọ obọ Kọlọsi, ọ ta kpahe Jesu Kristi inọ o muhọ esuo no, ọ ta nọ: “[Ọghẹnẹ] o siwi omai no ogaga ebi, o te fi omai họ otọ uvie Ọmọ oyoyou riẹ.”—Kọl 1:13; je rri Iru 17:6, 7.
Anwọ Pẹntikọst 33 C.E. ze Kristi o ro mu Izrẹl Ọghẹnẹ họ esuo, koyeho Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo na re a jọ emọ Ọghẹnẹ. (Jọ 3:3, 5, 6) Nọ Ileleikristi yena nọ a rọ ẹzi wholo na a te kpohọ obọ odhiwu no, a gbẹ te jọ otọ esuo uvie Kristi na evaọ obọ otọakpọ obonẹ hẹ, ukpoye a ti lele Kristi su evaọ obọ odhiwu.—Ev 5:9, 10.
Oruvẹ no Ebe-Ovuẹ nọ A Kere Se Ahwo Galesha, Ahwo Ẹfisọs, Ahwo Filipai, gbe Ahwo Kọlọsi Ze
2:8—Eme họ “uwuhrẹ ahwo akpọ” nọ Pọl ọ vẹvẹ unu kpahe na? Enana họ ewuhrẹ kpahe eware akpọ Setan—eware nọ ahwo a bi kie lele nẹnẹ. (1 Jọn 2:16) Usu eware nana họ eriariẹ-ikpehru, isiuru-ekwakwa-efe, gbe egagọ erue akpọ na.
AHRẸ 8-14
EWARE AGHAE NỌ E RRỌ EBAIBOL NA | 1 AHWO TẸSALONIKA 1-5
“Wha Gbẹ Hae Tuduhọ Ohwohwo Awọ jẹ Hae Bọ Ohwohwo Ga”
“Wha Rehọ Adhẹ Kẹ Enọ Erọ Udevie Rai Ruiruo”
12 Re ekpako na a ‘su’ ukoko na orọnikọ re a wuhrẹ evaọ ukoko na ọvo ho. A rehọ ọkpọ ẹme ọvona ru iruo eva 1 Timoti 3:4. Pọl ọ ta nnọ ọsẹro ọ rẹ jọ ọnọ o bi “suẹ uwou riẹ ziezi, nọ ọ rẹ yọrọ emọ riẹ fihọ omaurokpotọ avọ adhẹ eva edhere kpobi.” Re ohwo o ‘su’ emọ riẹ orọnikọ o re wuhrẹ ai ọvo ho rekọ ọ rẹ jẹ kobaro evaọ iruẹru uviuwou na, ọ vẹ jẹ yọrọ emọ na re a wo “omaurokpotọ.” Ẹhẹ, ekpako a rẹ kobaro evaọ ukoko na, fi obọ họ kẹ inievo na kpobi roma kpotọ kẹ Jihova.—1 Tim. 3:5.
“Wha Rehọ Adhẹ Kẹ Enọ Erọ Udevie Rai Ruiruo”
19 Eme who re ru otẹrọnọ a k’owhẹ obọdẹ okẹ jọ? Kọ whọ te rehọ okẹ na ru iruo ro dhesẹ inọ o were owhẹ? Jihova ọ rehọ ẹkwoma Jesu Kristi kẹ omai ekpako na wọhọ okẹ. Edhere jọ nọ who re ro dhesẹ inọ iruo ekpako na e d’owhẹ ẹro họ whọ rẹ gaviezọ ziezi nọ a te bi ru ẹme, who ve je fi eme nọ a ta h’iruo. Whọ rẹ sai je dhesẹ ovuhumuo ra ẹkwoma iyo nọ whọ rẹ kẹ eva iwuhrẹ. W’obọ evaọ iruo nọ ekpako na a be kobaro riẹ na, ojọ họ usiuwoma ota. Otẹrọnọ who wo erere no ohrẹ jọ nọ ọkpako jọ ọ k’owhẹ ze, kọ u gbe woma re whọ ta ere kẹe? Ofariẹ, kọ who gbe dhesẹ kẹ aye gbe emọ ọkpako na inọ iruo nọ ọkpako na o bi ru e d’owhẹ ẹro? Kareghẹhọ inọ re ọkpako ọ sai ru iruo ziezi evaọ ukoko na, ọ be rehọ oke mi aye gbe emọ riẹ.
‘Ma rẹ rọ Iruo Dhesẹ Uyoyou Mai Via’
13 Wha tha enọ e ga ha uke. U re dhesẹ nọ ma wo uvi uyoyou nọ ma te ru lele ohrẹ Ebaibol nọ o ta nọ: “Wha tha enọ e ga ha uke, wha wo odiri kẹ ahwo kpobi.” (1 Tẹs. 5:14) Dede nọ inievo buobu nọ i kruga tere he evaọ ukoko na a kruga uwhremu na, u wo efa nọ o rẹ sae gwọlọ nọ ma thihakọ kẹ je fiobọhọ kẹ evaọ oke lelehie. Ma rẹ sae rọ Ikereakere na tuduhọ ae awọ, zizie ai re a kuomagbe omai evaọ usiuwoma ota, hayo rọ oke mai gaviezọ kẹ ai. Ofariẹ, ukpenọ ma re roro nọ oniọvo jọ ọ “ga” hayo ọ “ga ha,” o gwọlọ nọ ma re vuhumu nọ ma wo ọvuọ elọhoma riẹ gbe oria nọ ma jọ ga. Makọ Pọl ukọ na dede o vuhumu nọ o wo elọhoma re. (2 Kọr. 12:9, 10) Fikiere, mai kpobi ma sai wo erere no uketha ibe Ileleikristi mai ze.
Rọ Aro Kele Omaurokpotọ gbe Uwowou Jesu
16 Eme iwowou mai. Uwowou o rẹ wọ omai “ta eme omosasọ kẹ enọ e rrọ ọkora.” (1 Tẹs. 5:14) Eme ma rẹ sae ta rọ tuduhọ ahwo otiọnana awọ? Ma rẹ sae kẹ ae omosasọ nọ ma tẹ be hae ta je ru eware nọ i dhesẹ nọ ma gine wo ọdawẹ kẹ ae. Ma rẹ sai jiri ai ziezi, onọ u re fiobọhọ kẹ ae riẹ emamọ iruemu gbe onaa sa-sa nọ a wo. Ma rẹ sae kareghẹhọ ae nọ Jihova họ ọnọ o si rai bru Ọmọ riẹ ze, fikiere a rrọ ghaghae evaọ aro riẹ. (Jọn 6:44) Ma rẹ sae kẹ ae imuẹro inọ Jihova o wo ọdawẹ ọgaga kẹ idibo riẹ nọ i wo “eva owhrori” gbe “enọ a nwẹ eva ẹzi.” (Ol. 34:18) Ẹme owowou mai ọ rẹ sae ginẹ sasa ahwo nọ a gwọlọ omosasọ oma.—Itẹ 16:24.
Romatotọ Kiẹ Eware Aghae Via
it-1 863-864
Ọfariẹ-ogbe
A re si ohwo nọ ọ thuzi ọfariẹ-ogbe no ukoko Ileleikristi na. (1Kọ 5:9-13; Hib 12:15, 16) Ukọ na ọ ta nọ Oleleikristi nọ o gbe-ọfariẹ ọ raha uzi wọso ugboma obọriẹ, keme ọ rehọ ugboma riẹ ruiruo evaọ edhere ọthọthọ. U re kpomahọ usu riẹ kugbe Ọghẹnẹ gaga, o re gbe ukoko Ọghẹnẹ ku, o rẹ sae jẹ whae ze nọ o re ro wo eyao sa-sa nọ i re no ọfariẹ-ogbe ze. (1Kọ 6:18, 19) Ohwo nọ o gbe-ọfariẹ na ọ be wha inievo Ileleikristi riẹ re (1Tẹ 4:3-7) keme (1) ọ wha egbegbe, omovuọ, gbe ekela se ukoko na (Hib 12:15, 16), (2) o ru ọnọ o lele gbe-ọfariẹ na nọ ọ gbẹ rọ fo ho evaọ aro Ọghẹnẹ, yọ otẹrọnọ ọ re rọo ho, o ru rie nọ ọ gbẹ rọ fo ho evaọ okenọ ọ rọ ruọ orọo, (3) o ru nọ ahwo uviuwou riẹ a gbe ro wo emamọ odẹ hẹ, (4) yọ o ru ọsẹgboni ohwo nọ o gbe-ọfariẹ kugbe na thọ, o te je ru ọzae riẹ hayo ọzae nọ ọ sa riẹ hotọ thọ re. Orọnikọ uzi ohwo-akpọ ọnọ o gbe-ọfariẹ na ọ thọ họ, rekọ uzi Ọghẹnẹ, ọnọ ọ te kẹe uye fiki uzioraha riẹ.—1Tẹ 4:8.
“Esiwo Rai Ọ be Kẹle No”!
14 Eme ọ te via nọ Gọg obọ Magọg o te mu idibo Ọghẹnẹ họ ẹhọre no? Matiu avọ Mak a kere kpahe oware ovona inọ: “[Ọmọ ohwo] o ve ti vi ikọ-odhiwu na, a ve ti koko eriẹ nọ a salọ na họ no ibienẹ ene akpọ na ze, no oka jọ orọ idhiwu na rite oka ọdekọ.” (Mak 13:27; Mat. 24:31) Orọnikọ ekokohọ Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo na evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ oria ikere nana o be ta kpahe na ha, yọ o gbẹ jẹ rrọ oka-ukpehọ urere otu rai nọ o kiọkọ otọakpọ họ. (Mat. 13:37, 38) Oka-ukpehọ urere na o te via no taure uye ulogbo na u te ti muhọ. (Evia. 7:1-4) Nọ o rrọ ere na, kọ ovẹ họ ekokohọ nana nọ Jesu ọ ta na? Onana u kiekpahe okenọ otu nọ o gbe kiọkọ otọakpọ evaọ usu Ileleikristi idu udhuhrẹ gbe ene (144,000) nọ a rọ ẹzi wholo na a ti ro kpohọ odhiwu. (1 Tẹs. 4:15-17; Evia. 14:1) Nọ Gọg obọ Magọg o te muọ ohọre họ kugbe idibo Ọghẹnẹ no onana o te rọ via. (Izik. 38:11) Kẹsena ẹme Jesu nana o ve ti rugba nọ ọ ta nọ: “Evaọ oke yena ikiẹrẹe na a re ti lo nwranwranwra wọhọ ọre evaọ Uvie Ọsẹ rai.”—Mat. 13:43.
15 Kọ onana u dhesẹ nọ Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo nọ i gbe kiọkọ otọakpọ a ti muvrẹ ẹsiẹvo kpobọ odhiwu evaọ oria kpobi nọ a rrọ? Ahwo ichọche Kristẹndọm buobu a rọwo nọ ere o te jọ, a rẹ ta nọ Ileleikristi a ti muvrẹ no otọakpọ na kpobọ odhiwu avọ ugboma rai. Gbe inọ Jesu o ve ti zihe ze ti su otọakpọ na avọ ugboma iwo. Rekọ Ebaibol na o dhesẹ vevẹ nọ “oka Ọmọ ohwo” o te romavia evaọ obọ ehru gbe inọ Jesu ọ te tha “evaọ ẹgho.” (Mat. 24:30) Eme ivẹ nana i dhesẹ oware nọ a rẹ rọ ibiaro ruẹ hẹ. U te no ere no, “uwo gbe azẹ e rẹ sae reuku Uvie Ọghẹnẹ hẹ.” Nọ o rrọ ere na, o gwọlọ nọ ahwo nọ a ti kpobọ odhiwu a rẹ “rẹriẹ . . . ababọ oke oraha, evaọ emaharo, okenọ ọgba urere na o ti do.” (Se 1 Ahwo Kọrint 15:50-53.) Fikiere, dede nọ ma be rọ emuvrẹ ẹsiẹvo dhesẹ oware nana nọ o te via na ha fiki oghẹrẹ nọ ahwo ichọche Kristẹndọm a rehọ ẹme na, a ti koko Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo na nọ i gbe kiọkọ otọakpọ họ ababọ okioraha.
AHRẸ 15-21
EWARE AGHAE NỌ E RRỌ EBAIBOL NA | 2 AHWO TẸSALONIKA 1-3
“A ti Dhesẹ Ọnọ O re Koko Uzi Hi na Via”
it-1 972-973
Omarọkẹ Ọghẹnẹ
Oware ofa jọ nọ a sae riẹ otọ riẹ hẹ nọ o wọso “oware udidi ọrẹri” Jihova họ “ọnana nọ o re koko uzi hi na . . . , yọ a ri rri rie mu hu.” Evaọ oke Pọl ukọ na, yọ “ohwo nọ o re koko uzi hi na” o ri dhesẹ oma via no ziezi hi, fikiere Ileleikristi uzẹme a jẹ sai vuhu iei hi. Makọ evaọ okenọ “ohwo” na ọ romavia no dede, a jẹ sai vuhu iei mu ghele he, keme ọ jẹ rọ oma eviẹhọ ru emuemu wọhọ ẹsenọ o wo omarọkẹ Ọghẹnẹ. Evaọ uzẹme, oyena yọ ẹsiọ-orọwọ na orọnikọ omarọkẹ Ọghẹnẹ hẹ. Pọl ọ ta nọ “ọnana nọ o re koko uzi hi na” nọ a ri rri mu hu na o mu iruo họ no evaọ oke riẹ, keme uruemu siọ-uzi-ba-ekoko o jọ ukoko Ileleikristi na onọ u ti ru nọ ahwo nọ a siọ orọwọ na no a te rọ jariẹ. Rekọ a te raha ọnana no evaọ okenọ Jesu Kristi o ti dhesẹ oma via evaọ oke ọzino riẹ. Ọnana nọ ọ siọ orọwọ na nọ Setan o bi ro ru iruo na, ọ te “kpare omariẹ kpehru vi ohwo kpobi nọ a bi se ọghẹnẹ hayo oware kpobi nọ a be gọ” (Evaọ Griki, seʹba·sma). Fikiere ọnana nọ Setan o bi ro ru iruo wọso Ọghẹnẹ na, ọ te viẹ ahwo họ gaga jẹ rọ ere wha ọraha se enọ i bi lele iei kpobi. Re “ohwo nọ o re koko uzi hi na” ọ sai su ahwo buobu thọ, ọ te rọ edhere eviẹhọ ru emuemu riẹ wọhọ ẹsenọ o wo omarọkẹ Ọghẹnẹ.—2Tẹ 2:3-12; je rri Mt 7:15, 21-23.
it-2 245 ¶7
Ọrue
Fikinọ ọrue ọ rẹ were ahwo jọ gaga, Jihova Ọghẹnẹ ọ tẹ kuvẹ re a rọ ọrue “viẹ ae họ,” a vẹ te “rọwo ọrue” na viukpọ usi uwoma kpahe Jesu Kristi na. (2Tẹ 2:9-12) Oware nọ o via kẹ ovie Izrẹl nọ a re se Ehab na o nwani dhesẹ ẹme nana vevẹ. Eruẹaro erue e ta kẹ Ehab nọ ọ te kparobọ evaọ ẹmo nọ ọ te nya evaọ obọ Remọt-giliad, rekọ ọruẹaro Jihova nọ a re se Maekaya ọ ruẹaro nọ okpẹtu o ti tei. Wọhọ epanọ a jọ eruẹaruẹ dhesẹ kẹ Maekaya, Jihova ọ kẹ omama ẹzi jọ uvẹ re o zihe ruọ “ẹzi eviẹhọ” evaọ unu eruẹaro Ehab. Onana u dhesẹ nọ omama ẹzi nana ọ rehọ ogaga riẹ ru ai re a ta ọrue viukpọ uzẹme, jẹ ta oware nọ o rrọ ae eva nọ o rẹ were Ehab. Dede nọ a vẹvẹ Ehab unu kpahe oware nana, ọ rọwo ho, o were riẹ re a rọ ọrue viẹ iẹe họ, onọ o wha uwhu sei.—1Iv 22:1-38; 2Ir 18.
Romatotọ Kiẹ Eware Aghae Via
it-1 834 ¶5
Erae
Pita o kere nọ a “vu idhiwu na gbe otọakpọ nọ e rrọ enẹna wa kẹ erae.” Nọ ma te rri eme nọ e wariẹ ẹme nana họ gbe eria ikere efa, o rrọ vevẹ inọ erae gheghe a be jọ etenẹ na ta kpahe na ha rekọ a be rehọ iẹe dhesẹ ọraha ebẹdẹ bẹdẹ. Owhe edẹ Noa ọ raha idhiwu gbe otọakpọ nọ ma be ruẹ na ha, rekọ ahwo nọ a riẹ Ọghẹnẹ hẹ ọ raha, epọvo na re, okenọ Jesu Kristi ọ te romavia avọ ikọ-odhiwu egaga riẹ a te raha ahwo nọ a riẹ Ọghẹnẹ hẹ gbe uyero-akpọ omuemu nana, orọnikọ idhiwu gbe otọakpọ nana nọ ma be ruẹ na a te raha ha.—2Pi 3:5-7, 10-13; 2Tẹ 1:6-10; je rri Aiz 66:15, 16, 22, 24.
it-1 1206 ¶4
Eme Eruẹaruẹ
“Ẹme nọ a ta nọ o no obọ Ọghẹnẹ ze”—Uzẹme gbe Ọrue. Evaọ ebe jọ nọ ikọ na i kere a rehọ ẹme Griki na pneuʹma (ẹzi) ruiruo evaọ edhere obọdẹ. Wọhọ oriruo, evaọ 2 Ahwo Tẹsalonika 2:2, Pọl ukọ na ọ vẹvẹ inievo nọ e jọ obọ Tẹsalonika unu inọ a du gbe okpakpa hayo nuhu hu fiki “ẹme nọ a ta nọ o no obọ Ọghẹnẹ ze [evaọ Griki, “ẹzi”] hayo fiki ẹmeunu hayo fiki ileta nọ o wọhọ nọ i no obọ mai ze, nọ otujọ a be rọ ta nọ ẹdẹ Jihova o te otọ no.” O rrọ vevẹ inọ Pọl ọ rehọ ẹme na pneuʹma (ẹzi) ta kpahe ẹme nọ a rọ “ẹmeunu” ta hayo “ileta.” Fiki onana, obe na Lange’s Commentary on the Holy Scriptures (ẹwẹ. 126) o ta kpahe oria ikere nana nọ: “Ukọ na ọ rehọ ẹme nana ta kpahe iroro nọ a ta nọ ẹzi na ọ jẹ kẹ ae, aruọruẹ eviẹhọ, ẹme nọ ọruẹaro ọ ta.” (Translated and edited by P. Schaff, 1976) Obe nọ a re se Vincent’s Word Studies in the New Testament o ta nọ: “Ẹkwoma ẹzi. Ahwo jọ nọ a jẹ ruẹ eruẹaruẹ evaọ oke omakugbe Ileleikristi a jẹ ta nọ obọ Ọghẹnẹ eruẹaruẹ rai i bi no ze.” (1957, Vol. IV, ẹwẹ. 63) Fikiere, evaọ eria nana gbe eria efa, efafa Ebaibol jọ e fa pneuʹma “ẹzi,” efa e fa riẹ “ovuẹ Ẹzi na” (AT), “eruẹaruẹ” (JB), “eme eruẹaruẹ” (D’Ostervald; Segond [French]), “ẹme nọ a ta nọ o no obọ Ọghẹnẹ ze” (NW ).
AHRẸ 22-28
EWARE AGHAE NỌ E RRỌ EBAIBOL NA | 1 TIMOTI 1-3
“Daoma Te kẹ Emamọ Iruo”
Kọ Whọ Ruẹ nọ U Fo re Who Wo Ẹnyaharo?
3 Se 1 Timoti 3:1. Ẹme Griki nọ a fa “daoma re [a] te” na u dhesẹ epanọ ohwo o re nioma re ọ sae jobọ kru oware, ẹsejọhọ oware nọ obọ riẹ o rẹ sai te he nọ o gbe nioma ha. Ẹme Pọl yena u dhesẹ nọ o gwọlọ omodawọ re ohwo ọ sai wo ẹnyaharo evaọ egagọ Ọghẹnẹ. Dae rehọ oriruo oniọvo-ọmọzae nọ o bi roro kpahe epanọ ọ te jọ nọ o te kri no evaọ ukoko na. O sae jọnọ ọ rrọ odibo oruiruo obọnana ha, rekọ o muẹrohọ nọ o gwọlọ nọ o re wo emamọ iruemu Oleleikristi. Fikiere, ọ tẹ daoma ziezi te epanọ o ro te odibo oruiruo. Nọ oke o be nyaharo na, o bi rẹro nọ o ti te ọkpako ukoko ẹdẹjọ. Oniọvo nana ọ daoma ru eware nọ i re fiobọhọ kẹe te kẹ owha-iruo ofa evaọ ukoko na.
km 9/78 4 ¶7
Enọ I bi “Wo Emamọ Edikihẹ”
7 Ma rẹ sae riẹ ẹjiroro nọ Pọl ọ rọ ta nọ ezae nana “a bi wo emamọ edikihẹ.” Orọnikọ ọkwa ologbo ichọche a rehọ e rai mu hu, wọhọ epanọ ahwo jọ a rẹ ta. Ukpoye, idibo iruiruo nana nọ a be “gbodibo evaọ emamọ edhere” na a bi rẹrọ eghale nọ Jihova avọ Jesu a te kẹ ae, yọ ukoko na soso a be kẹ ae adhẹe jẹ be thae uke evaọ iruo nana nọ a bi ru na. Evaọ uzẹme, ahwo nana a be “sae ta ẹme ududu ziezi kpahe ẹrọwọ na evaọ Kristi Jesu.” Fikinọ a be rọ emamọ eva ru iruo nana, ma re yere ai ẹsikpobi rọkẹ omodawọ rai; ẹrọwọ ọgaga rai, gbe eware nọ a rọwo nọ a be ta kẹ amọfa ududu ababọ ozọ inọ a ti kpokpo ai.
Romatotọ Kiẹ Eware Aghae Via
it-1 914-915
Uyẹ-Ukele
Re a wuhrẹ hayo ta kpahe iku uyẹ-ukele u wo iruo ho, yọ o mai tube yoma dede evaọ okenọ Pọl o ro kere ileta se Timoti. Evaọ oke yena, o roja ha re a kere iku uyẹ ohwo fihọ otọ re a riẹ uyẹ nọ ohwo na o no ze, keme Ọghẹnẹ o gbe je rri hi inọ ahwo Ju a wo ohẹriẹ no ahwo nọ a rrọ ahwo Ju hu evaọ ukoko Ileleikristi na. (Gal 3:28) U te no ere no, a tube kere fihọ otọ no anwẹdẹ inọ uyẹ Devidi Jesu o ti no ze. Ofariẹ, nọ Pọl o kere ileta nana no, u kri hi a tẹ raha Jerusalẹm gbe iku ahwo Ju nọ a kere fihọ otọ kpobi no. Ọghẹnẹ o ru re a sẹro iku ahwo Ju nana ha. Fiki ẹjiroro nana Pọl ọ jẹ rọ ruawa na inọ Timoti gbe ahwo ukoko na a du raha oke rai kiẹ gwọlọ iku uyẹ hayo vravro kpahe uyẹ nọ a no ze he, keme onana o rẹ bọ ẹrọwọ rai ga ha. Iku uyẹ Jesu nọ a kere fihọ Ebaibol na i te kẹ Ileleikristi nọ a rẹ rọ riẹ nọ Jesu họ Mesaya na, iku uyẹ efa i gbe wuzou kẹ Ileleikristi hi. A kere iku uyẹ amọfa fihọ Ebaibol na ro dhesẹ nọ iku Ebaibol na e rọ gbagba, jẹ rrọ vevẹ nọ a rẹ sai fievahọ.
“Ri, Ọghẹnẹ Mai Ọna”
15 Odẹ-ova ofa jọ nọ u kie kpahe Jihova ọvo họ ‘Ovie ebẹdẹ bẹdẹ.’ (1 Timoti 1:17; Eviavia 15:3) Eme onana u dhesẹ? O rọ bẹbẹ re iroro ekpẹkpẹ mai i wo otoriẹ riẹ, rekọ Jihova ọ rrọ bẹdẹ bẹdẹ evaọ idhere kpobi—kpohọ obemu gbe obaro. Olezi 90:2 o ta nọ: “Rite bẹdẹ bẹdẹ yọ owhẹ rọ Ọghẹnẹ.” Fikiere Jihova o wo emuhọ họ; ọ rrọ n’anwae ze. A se rie gbagba inọ “ọnọ ọ rọ no oke anwae ze”—ọ rria bẹdẹ bẹdẹ no taure ohwo hayo oware jọ evaọ ehrugbakpọ na o tẹ te ze uzuazọ! (Daniẹl 7:9, 13, 22) Ono ọ rẹ sai dikihẹ wọso udu riẹ wọhọ Olori Osu na?
AHRẸ 29–ARIA 4
EWARE AGHAE NỌ E RRỌ EBAIBOL NA | 1 TIMOTI 4-6
“Omarọkẹ Ọghẹnẹ avọ Efe”
Daoma Riẹ Oware nọ U re Fiobọhọ kẹ Ohwo Wo Edẹro
Oware jọ nọ o jẹ kẹ Pọl evawere họ, fikinọ o wo edẹro. Kọ eme u dhesẹ re ohwo o wo edẹro? U dhesẹ nọ umutho eware nọ ma wo e rẹ da omai ẹro. Nọ Pọl o je kere kpahe ẹme nana se Timoti, ibe oruiruo riẹ o kere nọ: “Ababọ avro, erere ologbo ọ rrọ omarọkẹ Ọghẹnẹ nọ ohwo o te wo edẹro. Keme ma wha oware ovo ziọ akpọ na ha, yọ ma sae wha oware ovo noi gbe he. Fikiere, ma te wo emuore gbe iwu, eware nana e rẹ da omai ẹro.”—1 Timoti 6:6-8.
Muẹrohọ nọ Pọl o dhesẹ nọ re ohwo ọ sai wo edẹro o re wo omarọkẹ Ọghẹnẹ. O vuhumu nọ omarọkẹ Ọghẹnẹ o rẹ wha uvi evawere ze, koyehọ nọ ma tẹ rọ egagọ Ọghẹnẹ karo viukpọ ekwakwa efe ẹsiẹe ma re ro wo evawere. Oware nọ u fiobọhọ kẹ Pọl rọ omarọkẹ Ọghẹnẹ karo họ fikinọ “emuore gbe iwu” nọ o wo e da riẹ ẹro. Fikiere Pọl ọ be ta nọ oware nọ u re fiobọhọ kẹ omai wo edẹro họ nọ ma tẹ rẹroso Jihova ghelọ oghẹrẹ nọ eware e rrọ kẹ omai kẹhẹ.
Oware nọ O rẹ Sai Noi Ze nọ Ohwo Ọ tẹ Gbaemu nọ O re Fe
Uzẹmẹ riẹ họ, ahwo buobu a re whu hu nọ a te bi le efe. Ghele na, eware buobu i re vru mi ai evaọ uzuazọ nọ a tẹ be rọ oke rai kpobi le efe. Ofariẹ, fiki iruo egaga, hayo esa nọ a be re, e rẹ lẹliẹ akpọ bẹ ae, ruawa, siọ owezẹ ba evaọ aso, lẹliẹ uzou ogaga tehe ae hayo tubẹ wha omola-eva se ae dede. Eyao nana e rẹ sae whae ze nọ ohwo ọ gbẹ rọ rria tọ họ. Uwhremu na nọ ohwo ọ tẹ be make gwọlọ ru inwene evaọ oghẹrẹ nọ o bi yeri uzuazọ riẹ dede, yọ eware nọ e raha e raha no. Onana u re ru nọ ọrivẹ-orọo riẹ o gbe ro fievahọ iẹe he, emọ riẹ e rẹ sae jọ ọkọkora, yọ ọ rẹ sai gbe wo omokpokpọ dede he fiki eyao na. A sae ruẹrẹ eware nọ eyao na e raha na họ, rekọ onana o te gwọlọ omadawọ gaga. Ahwo otiọye na a rehọ “eware edada buobu duwu omarai soso no.”—1 Timoti 6:10.
g 11/08 6 ¶4-6
Eware Ezeza nọ E rẹ Lẹliẹ Ohwo Wo Obokparọ
Wọhọ epanọ ma jọ uzoẹme emuhọ na ruẹ na, ahwo nọ a rẹ rọ ọwhọ le efe bi roro nọ eware i ti woma kẹ ae, ofou gheghe a bi le. A re je wo ẹruore ofofe gbe edada buobu. Wọhọ oriruo, nọ ohwo o te bi le efe kiọkiọkiọ, ọ rẹ sae raha usu nọ o wo kugbe ahwo uviuwou riẹ gbe egbẹnyusu riẹ. Amọfa a rẹ sae wezẹ doma ha, fiki iruo hayo awaọruọ. Ọtausiuwoma Na 5:12 ọ ta nọ: “Owezẹ ohwo nọ o re ru iruo o rẹ mere, te ọ be re emu bu hayo ọ be re bu hu, rekọ eware ibuobu nọ ọdafe o wo e rẹ kẹe uvẹ wezẹ hẹ”—Hebrew Names Version.
Ugho o wọhọ ọga ọgeva yọ o rẹ viẹ ohwo họ. Jesu Kristi ọ ta kpahe “ogaga eviẹhọ efe.” (Mak 4:19) Koyehọ ohwo nọ o bi le efe o re roro nọ ugho o rẹ kẹ evawere, rekọ nọ o te woi te obọ no ọ vẹ ruẹ nọ kpakọ o rẹ kẹ evawere vievie he. Ohwo nọ o fe dede o re gbe le ugho ghele. Ọtausiuwoma Na 5:10 o ta nọ: “Ohwo nọ o you ugho, ugho o rẹ dae ẹro ho.”—The New English Bible.
Evaọ uzẹme, uyoyou ugho o rẹ wha ekie gbe idhọvẹ ze, lẹliẹ ohwo wo ẹruore ofofe, hayo tubẹ thuzi dede. (Itẹ 28:20) Eware nọ e rẹ wha evawere gbe obokparọ ze họ ọghoruo, erọvrẹ, izi Ọghẹnẹ nọ ma re koko, uyoyou nọ ma re dhesẹ, gbe egagọ Ọghẹnẹ nọ ma rẹ rọ karo.
Romatotọ Kiẹ Eware Aghae Via
Ẹvẹ Whọ Sai ro Wo Emamọ Obroziẹ-Iroro?
17 Pita ukọ na o kere nọ: “Wha ru iroro rai fo.” (1 Pita 3:16) Obroziẹ-iroro nọ ọ rrọ fuafo evaọ aro Jihova Ọghẹnẹ yọ oghale ulogbo. Ahwo buobu nẹnẹ a wo oghẹrẹ obroziẹ-iroro otiọye he. Pọl o dhesẹ ahwo jọ wọhọ otunọ “iroro rai e yamu.” (1 Timoti 4:2) Iroro ahwo otiọye na i whu no. Ahwo buobu a wo obroziẹ-iroro nọ i wo okpa no, koyehọ, i whu no—fikiere udu u re kpokpo ai hi makọ oware uyoma kpobi nọ a ru kẹhẹ. Oma o rẹ were ahwo buobu otẹrọnọ udu rai u gbe bi kpokpo ai hi.
it-2 714 ¶1-2
Isase Ẹgbede
Evaọ Ukoko Ileleikristi Na. Evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ, fikinọ iko-ebe Ebaibol nọ e jariẹ i bu tere he, u ru nọ isase ẹgbede i ro wuzou gaga. Pọl ukọ na ọ ta nọ a se ileta nọ o kere se ukoko Ileleikristi na evaọ ẹgbede, jẹ ta kẹ ai nọ a rehọ ileta na kẹ ikoko efa re a je mi enọ o kere se ikoko edekọ na, a ve je se ai re. (Kọl 4:16; 1Tẹ 5:27) Pọl ọ ta kẹ Timoti, ọsẹro ukoko Ileleikristi na inọ ọ “romakẹ isase ẹgbede, hae kẹ uduotahawọ je wuhrẹ ahwo.”—1Ti 4:13.
O gwọlọ nọ a te bi se isase ẹgbede o rẹ jọ riẹriẹriẹ. (Hab 2:2) Nọ orọnọ ohwo o te bi se ẹme evaọ ẹgbede yọ o bi wuhrẹ amọfa na, o gwọlọ nọ ohwo na o re wo otoriẹ oware nọ o bi se na ziezi jẹ wo otoriẹ oware nọ ohwo nọ o kere ẹme na o wo họ iroro, o ve je muẹrohọ otọ ziezi nọ o bi se na keme nọ o te se ẹme na thọ, ahwo nọ a be gaviezọ na a re wo otoriẹ ẹme na thọthọ. Wọhọ epanọ o rrọ obe Eviavia 1:3, ahwo nọ a bi se eruẹaruẹ na do via, gbe enọ i bi yo eme na je bi fi ai họ iruo, a re wo evawere.