Eria Ekiakiẹ Rọkẹ Obe Ewuhrẹ Uzuazọ Oleleikristi gbe Usi Uwoma Ota Mai
© 2024 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
AZIE 2-8
EWARE AGHAE NỌ E RRỌ EBAIBOL NA OLEZI 79-81
Ru Eware nọ I Dhesẹ nọ Who Wo Adhẹẹ kẹ Odẹ Ulogbo Jihova
Ẹtanigbo na “Okẹ Ogbagba” nọ U No Obọ Ọsẹ na Ze
5 Ẹvẹ ma sai ro dhesẹ nọ ma you odẹ Ọghẹnẹ? Uruemu ma re ro dhesẹ onana via. Jihova ọ gwọlọ nọ ma rẹ jọ ọrẹri hayo fuafo. (Se 1 Pita 1:15, 16.) Onana u dhesẹ nọ Jihova ọvo ma rẹ gọ yọ ma rẹ rọ udu mai kpobi yoẹme kẹe. Makọ evaọ okenọ ma tẹ rrọ otọ ukpokpoma, ma rẹ daoma kpobi ruẹ nọ ma ru lele ehri-izi gbe izi ikiẹrẹe riẹ. Ma te bi yeri uzuazọ ẹrẹreokie, yọ ma be kuvẹ re elo mai o lo, rọ ere wha orro se odẹ Ọghẹnẹ. (Mat. 5:14-16) Nọ ma rrọ ahwo ọrẹri na, ma rẹ rọ uzuazọ uyero mai dhesẹ nọ izi Jihova e rrọ wowoma gbe inọ oware nọ Setan ọ ta evaọ ọgbọ Idẹn na yọ ọrue. Oware o tẹ thọ omai obọ, wọhọ epanọ o rẹ via ẹsejọ na, u fo nọ o rẹ da omai kẹsena ma ve siobọno oghẹrẹ uruemu kpobi nọ o rẹ wha ekela se odẹ Ọghẹnẹ.—Ol. 79:9.
Ahwo Rom 10:13—“Se Odẹ Jihova”
Eme u dhesẹ re a ta nọ ohwo o bi “se odẹ Jihova”? O gwọlọ nọ ohwo ọ rẹ riẹ odẹ na jẹ hai sei. (Olezi 116:12-14) Rekọ u te no ere no, o gwọlọ nọ ohwo o re fievahọ Ọghẹnẹ jẹ rẹroso ẹe ẹsikpobi.—Olezi 20:7; 99:6.
Jesu Kristi o rri odẹ Ọghẹnẹ ghaghae gaga. Wọhọ oriruo, ẹme ọsosuọ nọ ọ ta evaọ olẹ nọ ọ rọ kẹ oriruo na họ: “Ọsẹ mai nọ ọ rrọ obọ idhiwu na, jọ odẹ ra o jọ fuafo,” hayo a ru ei ọrẹri. (Matiu 6:9) Jesu ọ tẹ jẹ ta nọ o gwọlọ nọ ma rẹ riẹ Jihova, yoẹme kẹe, je you rie re ma sai wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ.—Jọn 17:3, 6, 26.
Eware Aghae nọ Whọ Kiẹ Via
it-2 111
Josẹf
A Kpare Odẹ Josẹf Kpehru. Fikinọ Josẹf ọ viodẹ gaga evaọ usu emọ Jekọp, ẹsejọ nọ a tẹ fodẹ odẹ Josẹf yọ a be rehọ iẹe dhesẹ erua Izrẹl na kpobi (Ol 80:1) hayo erua ikpe Izrẹl nọ e jọ ofẹ ẹkpẹlobọ ovatha-ọre. (Ol 78:67; Em 5:6, 15; 6:6) U te no ere no, odẹ Josẹf o romavia unuẹse buobu evaọ eruẹaruẹ Ebaibol. A jọ eruẹaruẹ Izikiẹl ta nọ ekẹ otọ ivẹ i re te Josẹf (Iz 47:13), evaọ okpẹwho nọ a se “Jihova Ọ Rrọ Etẹe,” a rọ odẹ Josẹf se unuẹthẹ riẹ jọ (Iz 48:32, 35), yọ nọ Izikiẹl ọ jẹ ta kpahe oke nọ idibo Jihova kpobi a ti ro kuomagbe, ọ ta nọ Josẹf ọye o ti wuzou abọjọ orẹwho na, Juda o ve wuzou abọ nọ o kiọkọ. (Iz 37:15-26) Eruẹaruẹ Obedaya i dhesẹ nọ “uwou Josẹf” o te jọ usu iwou nọ e te raha “uwou Esọ” (Ob 18), eruẹaruẹ Zẹkaraya i te je dhesẹ nọ Jihova o ti siwi “uwou Josẹf.” (Zẹk 10:6) Nọ a jẹ ta kpahe Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo na, a fodẹ orua Ifremu hu, ukpoye kọ orua Josẹf.—Ev 7:8.
Josẹf nọ a fodẹ evaọ Eviavia 7:8 na u dhesẹ nọ eruẹaruẹ nọ Jekọp ọ ruẹ taure o te ti whu na i kiekpahe Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo na re. A jọ eruẹaruẹ evona ta kpahe Ọgba Jekọp, koyehọ Jihova Ọghẹnẹ, inọ ọ te rọ Jesu Kristi, Emamọ Othuru-igodẹ na mu, ọnọ o ti siobọno uzuazọ riẹ fiki “igodẹ na.” (Jọ 10:11-16) Jesu Kristi ọ tẹ jẹ rrọ utho ubienẹ otọhotọ na, onọ a te bọ etẹmpol Ọghẹnẹ koyehọ Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo na fihọ. (Ẹf 2:20-22; 1Pi 2:4-6) Yọ Jesu Kristi nọ a se Othuru-igodẹ gbe Utho na ọ rrọ kugbe Ọghẹnẹ Erumeru na.—Jọ 1:1-3; Iru 7:56; Hib 10:12; je rri Emu 49:24, 25.
AZIE 9-15
EWARE AGHAE NỌ E RRỌ EBAIBOL NA OLEZI 82-84
Rri Iruo Kpobi nọ Who bi Ru Evaọ Ukoko Jihova Ghaghae
Eware nọ Ma rẹ Sai Wuhrẹ Mi Evra Obọ Ehru Na
Ahwo nọ a jẹ rria Jerusalẹm a riẹ ọvra nọ a re se arata na ziezi, keme ọ rẹ bọ uwou riẹ họ ekakọ uwou. Ejọ e bọ iwou rai họ etẹmpol nọ Solomọn ọ bọ evaọ oke ẹdẹ na. Ẹsejọhọ, erata nọ e jẹ hae bọ uwou rai họ etẹmpol na kukpe kukpe, a wo ufuoma keme a jẹ jọ etẹe yọrọ emọ rai ababọ ohwo nọ o je kpokpo ai.
Ọmọ Kora jọ họ ọso-ilezi nọ o kere Olezi avọ 84 na. Ọ jẹ hai ruiruo evaọ etẹmpol na ẹkpoka ọvo evaọ emerae ezeza, fikiere ọ jẹ ruẹ iwou nọ erata e bọ fihọ etẹmpol na. O jẹ hai si ei urru inọ dodokọ ọ rẹ sae jọ uwou Jihova bẹdẹ bẹdẹ wọhọ epanọ erata e be rria etẹmpol na! O kere nọ: “O ỌNOWO Ogbaẹmo, ẹvẹ oria ẹria ra u wolẹ te! Ẹruọ ọgua ỌNOWO o bi si ẹzi mẹ uru gaga; uwo gbe ẹwẹ mẹ e be suile aghọghọ kẹ Ọghẹnẹ uzuazọ. Ọmọvraoyisẹ dede ọ ruẹ oria ẹria riẹ, arata ọ ruẹrẹ uwou kẹ oma riẹ, ẹta nọ o ti fi emọ riẹ họ, makọ umukpẹ idhe ra, O ỌNOWO Ogbaẹmo, Ovie mẹ gbe Ọghẹnẹ me.” (Olezi 84:1-3) Kọ ẹvẹ kpahe omai gbe emọ mai, o be hai si omai urru re ma jọ kugbe ahwo Ọghẹnẹ ẹsikpobi?—Olezi 26:8, 12.
Fi Itee nọ Whọ rẹ Sae Nyate Họ, re Who Wo Evawere
Owho hayo ẹyao o rẹ sai ru ei bẹbẹ re ma ru te epanọ ma gwọlọ evaọ iruo Jihova. Whọ tẹ rrọ ọyewọ, ẹsejọhọ who ti roro nnọ who bi wo erere ziezi no uwuhrẹ omobọ ra gbe iwuhrẹ ukoko ze he, keme ẹyọrọ emọ ra u bi mi owhẹ ẹgba gbe oke buobu. Kọ o sae jọnọ ebẹbẹ ra nọ who bi roro kpahe ẹsikpobi o be whae ze nọ whọ gbẹ be rọ ruẹ oware nọ whọ rẹ sai ru evaọ egagọ Ọghẹnẹ hẹ?
Ikpe idu buobu nọ e vrẹ, ohwo Livai jọ ọ ta kpahe isiuru nọ ọ rọ gwọlọ ru oware jọ nọ o ga vi ei abọ. O wo uvẹ-ọghọ nọ o je ro ru iruo ekpoka ivẹ kukpe kukpe evaọ etẹmpol na. Rekọ, ọ ta kpahe isiuru riẹ nọ ọ rọ gwọlọ nọ ọ rẹ rria kẹle aruẹri evaọ edẹ uzuazọ riẹ kpobi. (Ol. 84:1-3) Eme o fi obọ họ kẹ ọzae ezi nana wo edẹro? O vuhumu inọ makọ ẹdẹ ọvo evaọ ọgua etẹmpol na yọ uvẹ-ọghọ ologbo. (Ol. 84:4, 5, 10) Epọvo na re, ukpenọ ma rẹ tẹrovi eware nọ ma rẹ sai ru hu ọvo, ma rẹ daoma re ma roro kpahe enọ ma rẹ sai ru, ma ve je rri enana ghaghae.
Whọ Rrọ Ghaghae kẹ Jihova Ọghẹnẹ Ra
12 Otẹrọnọ ẹyao ọ be lahiẹ owhẹ, jọ u mu owhẹ ẹro nọ Jihova ọ riẹ oware nọ who bi thihakọ riẹ. Lẹ sei re o fiobọhọ kẹ owhẹ rri omara epanọ o rri owhẹ, inọ whọ rrọ ghaghae. Kẹsena whọ vẹ jọ Ebaibol na se emamọ eme nọ ọ ruẹrẹhọ kẹ owhẹ. Tẹrovi eria nọ i dhesẹ nọ idibo Jihova a rrọ ghaghae kẹe. Who te ru ere, whọ te ruẹ nọ Jihova o bi ru oware uwoma kẹ ahwo kpobi nọ a be gọe.—Ol. 84:11.
Eware Aghae nọ Whọ Kiẹ Via
it-1 816
Ọmọ nọ O Wo Ọsẹ Hẹ
Ahwo Izrẹl a gbẹ yọroma ha, a sai gbabọkẹ ahwo nọ a rrọ uweri gbe enọ i wo ahwo nọ a re fiobọhọ kẹ ae he. Oyejabọ nọ Jihova ọ jẹ hae rọ rehọ oghẹrẹ nọ ahwo Izrẹl a bi yerikugbe “ọmọ nọ o wo ọsẹ hẹ” ro rri epanọ orẹwho na u kiẹrẹe te, hayo oghẹrẹ nọ a nyasiọ izi riẹ ba te no. Nọ ahwo Izrẹl a te wo emamọ usu kugbe Jihova, a rẹ rẹrote emọ nọ i wo esẹ hẹ. Rekọ nọ okienyẹ o tẹ rrọ ẹkwotọ na, a ve bi gbabọkẹ emọ itieye na. Enẹ whọ rẹ rọ nwane riẹ nọ orẹwho na soso u gbeku no. (Ol 82:3; 94:6; Aiz 1:17, 23; Jer 7:5-7; 22:3; Iz 22:7; Zẹk 7:9-11; Mal 3:5) Jihova ọ ta nọ uye u re te ahwo nọ a bi kienyẹ emọ nọ i wo esẹ hẹ. (Izi 27:19; Aiz 10:1, 2) Jihova ọ ta nọ ọyomariẹ yọ Ọthothọ emọ itieye na (Itẹ 23:10, 11), ọ tẹ jẹ rrọ ọnọ o re fiobọhọ kẹ ae (Ol 10:14), gbe Ọsẹ rai (Ol 68:5). Jihova họ ọnọ o re bruoziẹ okiẹrẹe kẹ ae (Izi 10:17, 18), ọye họ ọnọ ọ rẹ re ohrọ rai (Ho 14:3), ọnọ ọ be rẹrote ai (Ol 146:9), gbe ọnọ ọ be sẹro uzuazọ rai.—Jer 49:11.
Edhere jọ nọ a re ro vuhu Ileleikristi uzẹme họ, nọ a tẹ be hai fiobọhọ kẹ ahwo nọ a rrọ uweri fikinọ ọzae rai, ọsẹ rai hayo oni rai o whu no. Jemis o kere se Ileleikristi nọ: “Oghẹrẹ egagọ nọ e rrọ fuafo nọ u gbeku hu evaọ aro Ọghẹnẹ gbe Ọsẹ mai họ: re a rẹrote emọ nọ i wo esẹgbini hi avọ eyae-uku evaọ oke uye rai, jegbe re ohwo o ru omariẹ kare epe evaọ akpọ na.”—Jem 1:27.
AZIE 16-22
EWARE AGHAE NỌ E RRỌ EBAIBOL NA OLEZI 85-87
Olẹ O re Fiobọhọ kẹ Omai Thihakọ
Kọ Who bi Dhesẹ Oruaro Jihova Via?
10 Oware ofa nọ ma re ru re ma sai dhesẹ oruaro Ọghẹnẹ via họ, ma rẹ “lẹ kẹse kẹse.” (Rom 12:12) Ma rẹ lẹ re Jihova o fi obọ họ kẹ omai gọe evaọ edhere nọ ọ jẹ rehọ. Fikiere, ma rẹ sae lẹ re ọ kẹ omai ẹzi ọfuafo, re ọ tua ẹrọwọ mai, fi obọ họ kẹ omai fi edawọ kparobọ jẹ kẹ omai ẹgba nọ ma sae rọ “yọrọ ẹme uzẹme na ziezi.” (2 Tim. 2:15; Mat. 6:13; Luk 11:13; 17:5) Wọhọ epanọ ọmọ ọ rẹ rẹroso ọsẹ riẹ kẹ obufihọ na, ere u fo nọ ma rẹ rẹroso Jihova, Ọsẹ obọ odhiwu mai. Ma tẹ lẹ se Jihova re o fi obọ họ kẹ omai ru oreva riẹ ziezi, u re mu omai ẹro inọ o ti gine ru ere. Ajọ ma roro vievie he inọ ma bi kpokpo iei. Ukpoye, evaọ elẹ mai, ma re jiri iei, yere iei, gwọlọ ekpọvio riẹ maero nọ ma tẹ rọ otọ edawọ, ma vẹ jẹ yare iẹe re o fi obọ họ kẹ omai gọe evaọ edhere nọ o rẹ sae wha orro se odẹ ofuafo riẹ.—Ol. 86:12; Jem. 1:5-7.
Epanọ Jihova O bi ro Yo Elẹ Mai
17 Se Olezi 86:6, 7. Devidi ọso-ilezi na ọ ta nọ Jihova o yo olẹ riẹ. Ma riẹ nọ Jihova o bi yo elẹ mai re. Iriruo nọ ma ta ẹme te no evaọ uzoẹme nana i dhesẹ nọ Jihova ọ rẹ kẹ omai areghẹ nọ ma sae rọ jẹ emamọ iroro gbe ẹgba nọ ma sai ro thihakọ ebẹbẹ mai. Ẹsejọ ọ rẹ rehọ inievo mai fiobọhọ kẹ omai. Ọ sae tubẹ rehọ ahwo nọ a ri mu ei họ ẹgọ họ fiobọhọ kẹ omai re.
18 Dede nọ orọnikọ ẹsikpobi Jihova ọ rẹ nwani ru oware nọ ma lẹ kẹ dẹẹ hẹ, ma riẹ nọ o re yo elẹ mai. Ọ rẹ kẹ omai oware nọ u re fiobọhọ kẹ omai gbẹ gọe. Yọ o re ru ei evaọ oke nọ o te mai ro kiehọ. Fikiere gbẹ hae lẹ sei. Jọ u mu owhẹ ẹro nọ Jihova o you omai, yọ evaọ akpọ ọkpokpọ nọ ọ be tha na o ti “ru ẹgwọlọ oware kpobi nọ o rrọ uzuazọ kẹe.”—Ol. 145:16.
Eware Aghae nọ Whọ Kiẹ Via
it-1 1058 ¶5
Udu
Re Ohwo Ọ rọ ‘Udu Riẹ Kpobi’ Gọ Ọghẹnẹ. Re udu ohwo-akpọ o sai ru iruo ziezi, o gwọlọ nọ oware ovo u re noi hi. Rekọ edikihẹ ohwo evaọ egagọ Ọghẹnẹ, onọ a jọ Ebaibol na se udu na, o sae ghale. Devidi ọ lẹ se Ọghẹnẹ nọ: “Ru re mẹ rehọ udu mẹ kpobi dhozọ odẹ ra,” onọ u dhesẹ nọ udu ohwo o sae ghale fiki eware nọ e rẹ were iẹe gbe enọ i re mu ei ozọ. (Ol 86:11) Ohwo otiọye na ọ rẹ rọ udu riẹ kpobi ru oware he, koyehọ o re kru oma ga ha evaọ egagọ Ọghẹnẹ. (Ol 119:113; Ev 3:16) Ohwo ọ sai je wo “eva ivẹ” hayo idu ivẹ (evaọ Hibru, udu gbe udu), wọhọ ẹsenọ ọ be gọ ilori ivẹ, hayo ohwo eviẹhọ nọ ọ rẹ ta ẹme jọ no yọ oware ofa o riẹe udu. (1Ir 12:33; Ol 12:2, ẹme-obotọ) Jesu ọ whọku ahwo eviẹhọ itieye nọ a wo idu ivẹ hayo eva ivẹ na.—Mt 15:7, 8.
AZIE 23-29
EWARE AGHAE NỌ E RRỌ EBAIBOL NA OLEZI 88-89
Isuẹsu Jihova E Mai Woma Kpaobọ
Jọ Abọ Esuo Jihova!
5 U wo ẹjiroro ọfa nọ Jihova o ro fo Osu ehrugbakpọ na. Uvi-oziẹ o da esuo riẹ fia. Jihova omariẹ ọ ta nọ: “Mẹ họ ỌNOWO na nọ o re dhesẹ uyoyou, je ruiruo nọ i kiete avọ ẹrẹreokie eva akpọ na; keme eware enana e rẹ were omẹ.” (Jeri. 9:24) Orọnikọ izi nọ ahwo-akpọ a fihọ o re rri rọ riẹ oware nọ o gba hayo nọ u kiete he. Ọye họ Ọnọ o fi utee uvi-oziẹ họ, yọ onana o rri ro fi izi họ kẹ ahwo-akpọ. Ebaibol na ọ ta nọ: “Ẹrẹreokie gbe oziẹ-uzẹme obro erọ otọhotọ uvie ra,” fikiere o rẹ sai mu omai ẹro nọ izi riẹ kpobi i kiẹrẹe. (Ol. 89:14; 119:128) Wo ohẹriẹ, ghelọ ẹme nọ Setan ọ ta rọ raha esuo Jihova, Setan ọ re sai ru ahwo-akpọ wo uvi-oziẹ nẹnẹ hẹ.
Jọ Abọ Esuo Jihova!
10 Jihova o re kienyẹ ahwo nọ a rrọ otọ esuo riẹ hẹ, yọ ọ rẹ rọ obọ ogaga su ai gbe he. Esuo riẹ ọ rẹ kẹ ufuoma je ru ahwo wo evawere. (2 Kọr. 3:17) Devidi ọso-ilezi na ọ ta nọ: “Adhẹẹ gbe oruaro kpobi e riẹ, ogaga avọ oghọghọ obọ riẹ e rọ.” (1 Irv. 16:7, 27) Etan ọso-ilezi na o kere re nọ: “Oghale u te ahwo nọ a riẹ edo oghọghọ, enọ e be hẹ nya evaọ elo ovao ra, Eyo ỌNOWO, enọ e rẹ jọ evaọ odẹ ra ghọghọ okeukpo, ave jiri ẹrẹreokie ra.”—Ol. 89:15, 16.
11 Ma tẹ be hai roro kpahe idhere sa-sa nọ Jihova o bi ro ru ewoma kẹ omai ẹsikpobi, u ti ru imuẹro nọ ma wo ga inọ esuo riẹ ọ ginẹ mai woma. Kẹsena o vẹ te jọ omai oma wọhọ ọso-ilezi na, ọnọ ọ so nọ: “Ẹdẹ ọvo eva ọgua ra o woma vi eno ivẹ gbe abọ eva oria ofa.” (Ol. 84:10) Ere o ginẹ rrọ! Nọ orọnọ Jihova họ Ọnọ ọ ma omai na, ọ riẹ eware nọ i re ru omai wereva, yọ ọ rẹ kẹ omai eware yena ẹsikpobi. Oware kpobi nọ Jihova ọ vuẹ omai nọ ma ru o rrọ rọkẹ ewoma gbe evawere mai. Ere o rrọ, o tẹ make rọnọ ma re siobọno eware jọ re ma sai ru oreva riẹ.—Se Aizaya 48:17.
Fi Ẹrọwọ Ọgaga Họ Uvie Na
14 Joma ta kpahe oware nọ Jihova ọ rọ ẹkwoma ọvọ kugbe Devidi ya eyaa riẹ kẹ ovie Izrẹl anwae nana. (Se 2 Samuẹle 7:12, 16.) Jihova ọ re ọvọ nana kugbe Devidi evaọ okenọ ọ jọ ovie evaọ Jerusalẹm, ọ ya eyaa kẹe inọ uyẹ riẹ Mesaya na o ti no ze. (Luk 1:30-33) Enẹ Jihova o ro ru omai riẹ nọ ọmọ uyẹ Devidi ọ be te jọ “ọnọ o wo” udu-esuo Uvie Mesaya na. (Izik. 21:25-27) Jesu Kristi o ti ru nọ esuo uyẹ Devidi o te rọ “jọ bẹdẹ bẹdẹ.” Ẹhẹ, ọmọ uyẹ Devidi ọ rẹ te “jọ bẹdẹ bẹdẹ, uvie riẹ o rẹ te jọ wọhọ ọre.” (Ol. 89:34-37) Oware ovuọvo o te jọ esuo Mesaya na thọ họ, yọ o ti ru eware iwoma bẹdẹ bẹdẹ.
Eware Aghae nọ Whọ Kiẹ Via
“Whẹ Ọvo O Wo Uyoyou-Ẹwo”
4 “Uyoyou-ẹwo” wọhọ epanọ a rehọ e riẹ ruiruo evaọ Ikereakere Hibru na, yọ ẹwo nọ ọ rẹ rọ uyoyou talamu oware bẹsenọ ẹjiroro riẹ kpahe oware na o re rugba no. O rro vi ẹrọwọ. Whaọ, ohwo ọ rẹ sai kru ẹrọwọ fikinọ o gba riẹe họ. Wo ohẹriẹ, uyoyou-ẹwo u w’owọ no uyoyou ze. A sae jẹ rọ ubiẹme na “avọ ẹrọwọ” rọ t’ẹme kpahe eware nọ i wo uzuazọ họ. Wọhọ oriruo, ọso-ilezi na o se ọvẹre na “osẹri ẹrọwọ evaọ ehru na” keme ọ rẹ roma via k’aso k’aso. (Olezi 89:37, NW ) Rekọ a sai dhesẹ ọvẹre na wọhọ nnọ o wo uyoyou-ẹwo ho. Fikieme? Keme uyoyou-ẹwo yọ odhesẹvia uyoyou—onọ eware nọ e kare uzuazọ e sai dhesẹ hẹ.
5 Evaọ eriwo Ikereakere na, uyoyou-ẹwo o rẹ jọ oma sasasa. Oghẹrẹ nọ a re ro dhesẹ iẹe ọvo dede u re dhesẹ nọ usu o rrọ udevie ọnọ o bi dhesẹ okwakwa na gbe ohwo nọ a bi dhesẹ iẹe kẹ na. Uyoyou-ẹwo utioye na o rrọ deghedeghe he. O wọhọ ẹkporo abade he ọnọ ofou o re fou kpenẹ avọ enẹ. Wo ohẹriẹ, uyoyou-ẹwo hayo uyoyou omarọkẹ, u wo ẹgba nọ u re ro fi ezadhe nọ e mae ga kpobi kparobọ.
Ẹme nọ A re Ru Ovavo
ijwbq 181
Eme Họ Ebaibol Na?
Eme Ebaibol na ọ ta kpahe?
Iku kpẹkpẹe kpahe epanọ Ọghẹnẹ Erumeru na ọ rọ ma idhiwu gbe otọakpọ na i mu Ebaibol na họ. Ọ jọ Ebaibol na vuẹ omai nọ odẹ riẹ họ Jihova, yọ ọ gwọlọ nọ ahwo-akpọ a riẹ ọyomariẹ.—Olezi 83:18.
Ebaibol na o dhesẹ vevẹ nọ a gu erue kpahe Ọghẹnẹ no, u te je dhesẹ epanọ o ti ro ru odẹ riẹ fo.
Ebaibol na o dhesẹ epanọ Ọghẹnẹ ọ gwọlọ nọ otọakpọ na ọ rẹ jọ, gbe oghẹrẹ uzuazọ nọ ọ gwọlọ nọ ahwo-akpọ a yeri. Yọ u dhesẹ epanọ o ti ro si uye-oruẹ no evaọ obaro.
Ma rẹ jọ Ebaibol na ruẹ emamọ ehrẹ nọ ma re ro yeri akpọ. Ehrẹ nana jọ họ:
Epanọ ma sai ro lele amọfa rria dhedhẹ. “Eware kpobi nọ wha gwọlọ nọ ahwo a ru kẹ owhai, o gba owhai họ nọ eye wha re ru kẹ ae re.”—Matiu 7:12.
Oware nọ u dhesẹ họ: U fo nọ ma rẹ hai ru amọfa epanọ ma gwọlọ nọ a ru omai.
Epanọ ma gbẹ rọ ruawa ga hrọ họ. “Wha ruawa odẹnotha vievie he, keme odẹnotha o ti wo ẹkẹ ebẹbẹ riẹ.”—Matiu 6:34.
Oware nọ u dhesẹ họ: Ukpenọ ma rẹ ruawa vrẹta kpahe oware nọ o sae via evaọ obaro, o mai woma re ma tẹrovi oghẹrẹ nọ eware e rrọ kẹ omai enẹna, tẹrovi okpẹdoke.
Epanọ whọ sai ro wo evawere evaọ orọo ra. “Whai omomọvo o re you aye riẹ hrọ wọhọ epanọ o you omobọ riẹ; evaọ abọdekọ riẹ, jọ aye o wo adhẹẹ odidi kẹ ọzae riẹ.”—Ahwo Ẹfisọs 5:33.
Oware nọ u dhesẹ họ: Re orọo o sai wo evawere jẹ tọ, u wuzou gaga re ọzae-avọ-aye na a you ohwohwo jẹ rọ adhẹẹ kẹ ohwohwo.
AZIE 30–AKPE 6
EWARE AGHAE NỌ E RRỌ EBAIBOL NA OLEZI 90-91
Who te Fievahọ Jihova, Whọ te Rria Tọ
Ahwo-Akpọ A be Gwọlọ Uzuazọ Uthethei
Orọnikọ egba-eriariẹ kpobi a rọwo ho inọ oghẹrẹ imu jọ e riẹ nọ a sai ro ru uzuazọ ohwo-akpọ theri. Uzẹme riẹ họ, anwọ ikpe-udhusoi avọ ikpegbizii ze na, ahwo a be rria kri omojọ keme a bi ru orufuọ vi epaọ ọsosuọ, a daoma wuhrẹ epanọ a sae rọ whaha eyao nọ i re vo no, yọ a daoma ru imu nọ i re fiobọhọ whaha eyao nọ i re kpe ahwo vẹrẹ vẹrẹ no. Egba-eriariẹ jọ a ta nọ uzuazọ ohwo-akpọ o sai gbe theri vi epanọ o rrọ na ha.
Oware wọhọ ikpe idu esa gbe egba isoi (3,500) nọ i kpemu, Mosis o kere nọ: “Ikpe uzuazọ mai udhosa-gbikpe, hayo udhone, otẹrọnọ oma ohwo na o rrọ gaga ziezi. Rekọ e vọ avọ ebẹbẹ gbe akọ-ọriọ; e rẹ nyavrẹ ovovẹrẹ, ma gbẹ jariẹ hẹ.” (Olezi 90:10) Ghelọ epanọ ahwo-akpọ a daoma te re a ru uzuazọ mai theri, uzuazọ mai o gbẹ rrọ epanọ Mosis ọ ta na.
Dede nọ uzuazọ ohwo-akpọ o rrọ kpẹkpẹe, emama jọ nọ e rrọ abade wọhọ red sea urchin gbe usekpe ame jọ nọ a re se quahog e rẹ rria kri vrẹ ikpe egba ivẹ (200), yọ oghẹrẹ ure jọ nọ a re se giant sequoia ọ rẹ rria kri te ikpe idu buobu. Nọ ma te rri epanọ uzuazọ mai o kpẹre te je rri epanọ emama efa e be rria kri te, ma sae nọ inọ, ‘Kọ Ọghẹnẹ ọ ginẹ ma omai re ma rria ikpe 70 hayo 80 ọvo?’
wp19.1 5, ẹkpẹti
Didi Odẹ Ọghẹnẹ?
Ahwo buobu a rẹ nọ onọ yena. Ẹsejọhọ whẹ omara whọ nọ onọ yena no ẹdẹjọ. A sae wariẹ nọ onọ na enẹ: Otẹrọnọ ẹma a ma eware kpobi nọ e rrọ ehrugbakpọ na, kọ ono ọ ma Ọghẹnẹ?
Egba-eriariẹ a rọwo nọ ehrugbakpọ na o wo emuhọ. Yọ Ebaibol na ọ rọwokugbe ẹme nana re inọ: “Evaọ emuhọ Ọghẹnẹ ọ ma odhiwu gbe akpọ” na.—Emuhọ 1:1.
Ehrugbakpọ na ọvo ọ ma oma riẹ evaọ emuhọ họ, yọ oware ovo o rẹ sai mu lahwe he. O gwọlọ nọ ohwo jọ ọ rẹ jariẹ taure oke emuhọ na o te ti te, o gbẹ rrọ ere he, ehrugbakpọ na ọ sae jariẹ nẹnẹ hẹ. Jihova Ọghẹnẹ nọ a rẹ ruẹ hẹ na, nọ o wo ogaga gbe areghẹ thesiwa na, ọye ọ jariẹ taure oke emuhọ na o te ti te, yọ ọye ọ ma ehrugbakpọ na.—Jọn 4:24.
Ebaibol na ọ ta nọ: ‘Nọ igbehru e te dhẹvia ha, hayo nọ a te ma otọ gbe akpọ họ, no ebẹdẹ bẹdẹ rite ebẹdẹ bẹdẹ yọ owhẹ rọ Ọghẹnẹ.’ (Olezi 90:2) Fikiere, Ọghẹnẹ o wo emuhọ họ. Kẹsena “evaọ emuhọ,” ọ tẹ ma ehrugbakpọ nọ ma be ruẹ na.—Eviavia 4:11.
Epanọ Uyoyou O Sai ro Si Ozọ No Omai Ẹro
16 Setan ọ riẹ nọ ma gwọlọ whu vievie he. Ọ ta nọ ma sai siobọno oware kpobi nọ ma wo, jẹ tubẹ siọ Jihova ba ẹgọ dede, re uzuazọ mai o sai te odẹ. (Job 2:4, 5) Rekọ ẹme yena nọ Setan ọ ta na yọ ọrue koikoi. O make rrọ ere na, Ebaibol ọ ta nọ Setan “o wo ogaga nọ ọ rẹ rọ wha uwhu ze.” Fikiere ọ sae gwọlọ edhere kpobi nọ o re ro fi ozọ uwhu họ omai ẹro re ma siọ Jihova ba ẹgọ. (Hib. 2:14, 15) Ẹsejọ, ahwo nọ Setan o bi ro ruiruo a rẹ vuẹ idibo Jihova inọ a ti kpe ai no nọ a gbẹ siọ Jihova ba ẹgọ họ. U te no ere no, nọ Setan ọ tẹ ruẹ nọ ma be mọ gaga, ọ sae rọ uvẹ yena gwọlọ gele omai no abọ Jihova no. Edọktọ hayo ahwo uviuwou mai nọ a be gọ Jihova ha a sae ta nọ ma se azẹ fihọ oma. Rekọ ma riẹ nọ ohwo nọ o ru oware utioye na ọ thọ uzi Ọghẹnẹ. Ohwo jọ ọ sae jẹ vuẹ omai nọ ma ru oware jọ nọ ma riẹ nọ o rẹ dha Jihova eva re ma ruẹsi siwi omamai.
17 Ma gwọlọ whu hu. Rekọ ma riẹ nọ ma tẹ maki whu, Jihova ọ te kareghẹhọ omai fikinọ o you omai. (Se Ahwo Rom 8:37-39.) Nọ ahwo nọ a kpekpe Jihova oma a te whu, Jihova ọ rẹ kareghẹhọ ae wọhọ ẹsenọ a gbẹ rrọ uzuazọ. (Luk 20:37, 38) U bi si ei urru gaga inọ ọ rẹ kpare ae ze. (Job 14:15) Jihova o siobọno Ọmọ ọghaghae riẹ na re o whu kẹ omai, re ma sai “wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ.” (Jọn 3:16) Ma riẹ nọ Jihova o you omai gaga, yọ ọ gwọlọ nọ ma wo evawere. Fikiere nọ ma tẹ be mọ, hayo nọ a tẹ ta nọ a ti kpe omai no, ukpenọ ma nyasiọ Jihova ba, u fo re ma nyabru ei re ọ sasa omai oma, kẹ omai areghẹ, je fiobọhọ kẹ omai kru ẹrọwọ mai. Nwanọ ere Valérie avọ ọzae riẹ a ru.—Ol. 41:3.
Eware Aghae nọ Whọ Kiẹ Via
Kọ Mai Omomọvo Ma Wo Ukọ-Odhiwu nọ Ọ be Thọ Omai?
Ebaibol na o wuhrẹ vievie he inọ mai omomọvo ma wo ukọ-odhiwu nọ ọ be thọ omai. Evaọ uzẹme, Jesu ọ ta nọ: “Wha yọroma re wha siọ ọjọ evaọ usu esese nana ba erivo, keme mẹ be ta kẹ owhai nọ ikọ-odhiwu rai a bi rri ovao Ọsẹ mẹ nọ ọ rrọ obọ odhiwu ẹsikpobi.” (Matiu 18:10) Orọnikọ Jesu ọ be jọ oria Ebaibol nana ta nọ mai omomọvo ma wo ukọ-odhiwu nọ ọ be thọ omai hi, ukpoye ọ be ta nọ ikọ-odhiwu na a bi muẹrohọ ilele riẹ omomọvo. Fikiere idibo Ọghẹnẹ a re fi uzuazọ rai họ ọza ha re a roro nọ a wo uzedhe ukọ-odhiwu jọ nọ ọ te thọ ae.
Kọ onana udhesẹ nọ ikọ-odhiwu i re fiobọhọ kẹ ahwo-akpọ họ? Ijo. (Olezi 91:11) U mu ahwo buobu ẹro inọ Ọghẹnẹ ọ rọ ukọ-odhiwu thọ ae hayo kpọ ai no. Kenneth nọ ma fodẹ evaọ uzoẹme emuhọ na o wo ọkpọ iroro itiena re. Dede nọ ma sae nwane ta gbiae he, o sae jọnọ ọ ta gba. N’oke t’oke Isẹri Jihova a be ruẹ imuẹro nọ i dhesẹ nọ ikọ-odhiwu e be kpọ ai evaọ usiuwoma ota rai. Rekọ fikinọ ma rẹ ruẹ ikọ-odhiwu hu, ma sae nwane ta oghẹrẹ nọ Ọghẹnẹ ọ be rọ rehọ ai fiobọhọ kẹ idibo riẹ evaọ uyero sa-sa ha. Ghele na, o thọ họ re ma yere Ọghẹnẹ evaọ oghẹrẹ kpobi nọ o bi ro fiobọhọ kẹ omai.—Ahwo Kọlọsi 3:15; Jemis 1:17, 18.
AKPE 7-13
EWARE AGHAE NỌ E RRỌ EBAIBOL NA OLEZI 92-95
Re A Gọ Jihova Họ Oware nọ O Mai Woma Evaọ Uzuazọ!
Izoge, Kọ Wha be Tẹrovi Itee Egagọ Ọghẹnẹ?
5 Ugogo ẹjiroro nọ ma re ro fi itee họ evaọ egagọ Ọghẹnẹ họ, re ma dhesẹ nọ uyoyou riẹ kẹ omai gbe eware nọ o ru kẹ omai no, e da omai ẹro fia. Ọso-ilezi na ọ ta nọ: “Uwoma re a rọ uyere kẹ ỌNOWO na . . . O whẹ, ỌNOWO, whọ rehọ iruo ra ru omẹ eva were, fiki iruo abọ ra mẹ rọ suile aghọghọ.” (Ol. 92:1, 4) Whẹ uzoge, roro kpahe eware nọ Jihova ọ kẹ owhẹ no. Wọhọ oriruo, uzuazọ ra, ẹrọwọ ra, Ebaibol na, ukoko na, gbe ẹruore uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ yọ eware nọ who wo no obọ Jihova ze. Fikiere, ma tẹ be rọ eware nọ i wobọ kugbe egagọ Jihova karo, yọ edhere nọ ma re ro dhesẹ nọ eghale riẹ e da omai ẹro fia. Onana u re ru omai sikẹle Jihova.
Ono Ọ be Kpọ Iroro Ra?
8 Wọhọ emamọ ọyewọ, Jihova ọ gwọlọ nọ emọ riẹ a yeri uzuazọ nọ o mai woma. (Aiz. 48:17, 18) Fikiere ọ kẹ omai ehri-izi nọ e rẹ kpọ uruemu mai gbe oghẹrẹ nọ ma re yerikugbe amọfa. Evaọ eware itienana, ọ gwọlọ nọ ma wo ọkpọ iroro riẹ je koko izi riẹ. Onana yọ ifi nọ e gba ohwo vievie he, ukpoye i re ru omai wo iroro nọ e mae gba. (Ol. 92:5; Itẹ 2:1-5; Aiz. 55:9) U re fiobọhọ kẹ omai ru eware nọ e rẹ were Ọghẹnẹ, onọ o te lẹliẹ omai yeri uzuazọ evawere je wo uvẹ nọ ma re ro ru eware nọ e rẹ were omai. (Ol. 1:2, 3) Uzẹme, re ma wo ọkpọ iroro Jihova o rrọ wowoma, yọ o rẹ kẹ erere!
Whọ Rrọ Ghaghae kẹ Jihova Ọghẹnẹ Ra
18 Nọ ma be kpako na, jọ u mu omai ẹro nọ Jihova o gbe wo iruo nọ ọ gwọlọ nọ ma ru kẹe. (Ol. 92:12-15) Jesu o wuhrẹ omai nọ o tẹ make rọnọ ma wo onaa tere he hayo ma bi ru te epanọ ma gwọlọ họ, oware kpobi nọ ma bi ru evaọ egagọ Jihova o rẹ dae ẹro. (Luk 21:2-4) Fikiere, ru onọ ẹgba ra o te. Wọhọ oriruo, whọ sae ta usi uwoma kẹ ahwo kpahe Jihova, lẹ roro inievo ra, jẹ tuduhọ inievo na awọ re a dikihẹ ga evaọ egagọ Jihova. Jihova o rri owhẹ nọ whẹ yọ ibe oruiruo riẹ fikinọ who bi yoẹme kẹe, orọnikọ fiki epanọ who bi ru te he.—1 Kọr. 3:5-9.
Eware Aghae nọ Whọ Kiẹ Via
‘O! Wha Rri Edidi Areghẹ Ọghẹnẹ!’
18 Muẹrohọ epanọ Pọl ukọ na o dhesẹ ewoma ọ areghẹ Jihova: “O! Wha ri edidi efe, gbe areghẹ, gbe ẹriẹ Ọghẹnẹ! Epanọ iziẹibro riẹ idhere te, gbe epanọ a sae riẹ idhere riẹ hẹ!” (Ahwo Rom 11:33) Ẹkwoma “O!” nọ o ro mu owọ Ebaibol nana họ, Pọl o dhesẹ ọwhọ-eva ọgaga—koyehọ ozodhẹ udidi ọ egagọ. Ubiẹme Griki nọ o ro ruiruo nọ a fa “edidi” na u tho ẹme nọ a rẹ rọ fa “ọgọdọ-odidi.” Fikiere, a rẹ sae jọ iroro ruẹ oware nọ o bi dhesẹ na. Ma te roro kpahe areghẹ Jihova, o wọhọ ẹsenọ ma tẹrovi ọgọdọ nọ o di w’umuo ho, ọgọdọ nọ o di te epanọ aro o re ro bi owhẹ, a gbe du lahiẹ oma wawo edidi riẹ hẹ. (Olezi 92:5) Kọ oyena u gbe ru omai roma kpotọ?
AKPE 14-20
EWARE AGHAE NỌ E RRỌ EBAIBOL NA OLEZI 96-99
“Whowho Emamọ Usi” Na!
Eme Họ Usi Uwoma Na?
ILELEIKRISTI a re whowho “usiuwoma uvie na” ẹkwoma amọfa nọ a rẹ vuẹ kpahe iẹe, dhesẹ kẹ ai inọ Uvie na họ egọmeti nọ ọ be tha nọ u ti su otọakpọ na evaọ ẹrẹreokie. Dede na, Ebaibol ọ rehọ ẹme na “usiuwoma” ta ẹme evaọ idhere efa sa-sa. Wọhọ oriruo, ma rẹ jọ Ebaibol na ruẹ eme wọhọ “usiuwoma esiwo na” (Olezi 96:2, NW ); “usiuwoma Ọghẹnẹ” (Ahwo Rom 15:16); gbe “usiuwoma Jesu Kristi.”—Mak 1:1.
Re a tae kpẹkpẹe, usi uwoma na o kẹre te uzẹme nọ Jesu o wuhrẹ ahwo kpahe na, onọ ilele riẹ a kere fihotọ na. Taure Jesu o te ti muvrẹ kpohọ odhiwu, ọ vuẹ ilele riẹ nọ: “Fikiere wha wuhrẹ ahwo erẹwho kpobi, wha họ ae ame evaọ odẹ Ọsẹ, gbe Ọmọ gbe Ẹzi Ẹri, wha wuhrẹ ai, re a ru eware kpobi nọ mẹ vuẹ owhai.” (Matiu 28:19, 20) Fikiere, orọnikọ Ileleikristi uzẹme a rẹ vuẹ amọfa kpahe Uvie na ọvo ho; o gwọlọ nọ a re je ru ilele.
Eme Ọ te Via Evaọ Ẹdẹ Ẹdhoguo?
Wọhọ epanọ uwoho nọ o rrọ obọze na u dhesẹ na, ahwo buobu a roro nọ evaọ Ẹdẹ Ẹdhoguo, a rẹ te rehọ ima-idu ahwo buobu ziọ aro agbara-uvie Ọghẹnẹ re a rọ eware nọ a ru evaọ oke nọ u kpemu ro gu ai ẹdhọ, ejọ i ti kpohọ odhiwu, efa e vẹ te re-oja evaọ erae ehẹle. Rekọ Ebaibol na u dhesẹ nọ Ọghẹnẹ ọ te rọ ẹkwoma Ẹdẹ Ẹdhoguo siwi ahwo no okienyẹ. (Olezi 96:13) Ọghẹnẹ ọ rehọ Jesu mu re ọ jọ Oguẹdhọ, ọnọ ọ rẹ te wha uvioziẹ se ahwo-akpọ.—Se Aizaya 11:1-5; Iruẹru Ikọ 17:31.
Udhedhẹ O te Jọ Odu Ikpe—Gbe Ribri
18 Usu okpekpe yena o raha nọ Setan o ru ohwo-akpọ wọso udu-esuo Jihova. Rekọ anwọ 1914 ze, Uvie Mesaya na o be rehọ ẹmẹrera ruẹrẹ usu okpekpe nọ Jihova o wo kugbe ahwo-akpọ vẹre họ. (Ẹf. 1:9, 10) Evaọ etoke Esuo Odu-Ikpe na, ma te reawere eware iwoma buobu nọ ma ‘re ruẹ hẹ.’ Kẹsena “urere” na o vẹ te ze, koyehọ ekuhọ Esuo Odu-Ikpe Kristi. Kọ eme o ti lele iei? Dede nọ a kẹ riẹe “ogaga kpobi nọ o rọ eva odhiwu gbe akpọ na,” Jesu o wo okpuru hu. Ọ gwọlọ rehọ ọkwa Jihova ha. Ọ rọ omaurokpotọ “rehọ uvie na kẹ Ọghẹnẹ Ọsẹ na.” Ọ te rọ ọkwa riẹ rehọ “oruaro [kẹ] Ọghẹnẹ Ọsẹ na.”—Mat. 28:18; Fil. 2:9-11.
19 Evaọ oke yena, yọ ahwo kpobi nọ a rrọ otọ Uvie na a nyate ẹgbagba no. A te rọ aro kele Jesu, a vẹ te rọ omaurokpotọ avọ unevaze yoẹme kẹ Jihova. A ti wo uvẹ nọ a ti ro ru onana ẹkwoma odawọ urere na nọ a ti fi kparobọ. (Evia. 20:7-10) Kẹsena, a vẹ te raha enọ e be wọso esuo Ọghẹnẹ kpobi, te ahwo-akpọ gbe ikọ-muomu. Oke yena o te jọ etoke oghọghọ ulogbo. Ekru Jihova kpobi, te enọ e rrọ otọakpọ gbe odhiwu a ve ti jiri Jihova, ọnọ ọ te jọ “eware kpobi rọ kẹ kohwo kohwo” na.—Se Olezi 99:1-3.
Eware Aghae nọ Whọ Kiẹ Via
it-2 994
Ole
Whọ rẹ ruẹ ẹme na “ole ọkpokpọ” evaọ obe Ilezi, rekọ etẹe ọvo ho. Whọ rẹ jẹ ruẹ e riẹ evaọ obe Aizaya gbe ẹme nọ Jọn ukọ na o kere. (Ol 33:3; 40:3; 96:1; 98:1; 144:9; 149:1; Aiz 42:10; Ev 5:9; 14:3) Enwenọ oria kpobi nọ ẹme na “ole ọkpokpọ” ọ jọ romavia evaọ Ebaibol na, who te rri eme nọ a ta lele iei, whọ rẹ ruẹ nọ a rẹ so ole ọkpokpọ nọ Jihova osu ehrugbakpọ na o te ru oware okpokpọ jọ evaọ isuẹsu riẹ. Whọ rẹ ruẹ ole oghọghọ otiọye jọ evaọ eme nọ e rrọ Olezi 96:10, inọ: “Jihova o zihe ruọ Ovie no!” O wọhọ nọ oware nọ u ru nọ a rọ so “ole ọkpokpọ” nana họ, fiki eware ekpokpọ nọ e via nọ Jihova o ru isuẹsu riẹ kẹre, gbe oghẹrẹ nọ oyena u ro kpomahọ enọ e be rria obọ odhiwu gbe otọakpọ obonẹ.—Ol 96:11-13; 98:9; Aiz 42:10, 13.
AKPE 21-27
EWARE AGHAE NỌ E RRỌ EBAIBOL NA OLEZI 100-102
Joma Dhesẹ nọ Uyoyou Ọghẹnẹ nọ O rẹ Hiẹ Hẹ na U Te Omai Udu
Epanọ Whọ Sai ro Te Ohwo nọ Ọ rẹ Họ-Ame
18 Who te you Jihova, a rẹ ruẹ oware nọ u woma tei hi. (Se Itẹ 3:3-6.) Who te you Jihova no eva ra kpobi ze, who re tilẹmu ei nọ ebẹbẹ e tẹ maki te owhẹ. Ẹsibuobu, ma rẹ jọ Ebaibol se inọ uyoyou nọ Jihova o wo kẹ idibo riẹ o rẹ hiẹ hẹ. Idibo riẹ a tẹ maki ru oware uyoma jọ, ọ rẹ nwane siọ ae he keme o you rai. (Ol. 100:5) Whọ sai wo uyoyou otiọye na re keme uwoho Ọghẹnẹ a rọ ma owhẹ. (Emu. 1:26) Kọ ẹvẹ whọ sai ro dhesẹ nọ who wo uyoyou otiọye na?
19 Hai dhesẹ nọ eware nọ Jihova o ru kẹ owhẹ e da owhẹ ẹro. (1 Tẹs. 5:18) Kẹdẹ kẹdẹ, hae nọ omara nọ, ‘Eme Jihova o ru ro dhesẹ nọ o you omẹ?’ Nọ whọ jẹ be lẹ sei, who ve yere iei jẹ tubẹ fodẹ eware nọ o ru kẹ owhẹ na. Jihova o ru eware buobu kẹ omai no. Rehọ iẹe nọ whẹ omara o ru eware nana kẹ. Nwanọ ere Pọl ukọ na o rri eware nọ Jihova o ru kẹ omai. (Se Ahwo Galesha 2:20.) Ere ọvo ho, nọ omara nọ, ‘Kọ me gbe ru oware jọ nọ u re dhesẹ nọ me you Ọghẹnẹ re?’ Who te you Jihova, whọ te gba oma ra re whọ siọ oware uyoma ba eru. Who ti thihakọ re nọ ebẹbẹ i te te owhẹ. Ere who ti ro dhesẹ kẹ Jihova Ọsẹ ra nọ who you rie evaọ oware kpobi nọ who bi ru.
“Wha Sẹro Iroro Rai, Wha Hai Rou!”
10 U wo eware jọ nọ ma riẹ vevẹ nọ e rẹ dha Jihova eva. Ejọ rai họ, idi-eda thomawa, emu nọ a rẹ re vrẹta, eme edada, eme ọfariẹ-ogbe, ifimu ozighi avọ erọ ọfariẹ-ogbe, gbe eware itieye na efa. (Ol. 101:3) Ẹdhọ yọ ọwegrẹ mai, yọ ọ rẹ gwọlọ rọ oghẹrẹ kpobi ruọ omai oma re ọ sae raha usu mai avọ Jihova. (1 Pita 5:8) Setan o wo ẹghẹ gaga. Ma gbe rri otọ mu hu, ọ sai ru nọ ma re ro mu ikpehre iruemu jọ họ ewo ẹmẹrera. Ejọ rai họ, ọrue-ọta, ihri-eriọ, uvou-uthei, omukpahe, omorro, hayo ẹgo nọ a re fi họ eva. (Gal. 5:19-21) Ma te muẹrohọ nọ ma be gwọlọ wo uruemu utioye na jọ, joma daoma siobọnoi ababọ oke oraha. Ma gbe ru ere, o te dowọ muotọ, o vẹ te wha uye se omai.—Jem. 1:14, 15.
Kọ Who ti Ru Lele Unuovẹvẹ Jihova?
7 Eme o gwọlọ re ma siomano iwuhrẹ erue? Ma rẹ kuvẹ re a ruọ uwou mai hi yọ ma re yere ai hi. Ma re se ebe nọ a kere he, ma rẹ gaviezọ kẹ ae evaọ etẹlivisiọno ho, yọ ma re rovie kpohọ evie evuẹ rai evaọ Itanẹte gbe he. Fikieme ma je kru ẹme na ga tere? Fiki uyoyou. Ma you “Ọghẹnẹ ọtẹruo” na, fikiere ma rẹ siọ iwuhrẹ eviẹhọ nọ e wọso Ẹme riẹ. (Ol. 31:5; Jọn 17:17) Ma te je you ukoko Jihova, onọ a jọ wuhrẹ omai uzẹme na kpahe odẹ Jihova gbe otofa riẹ, ẹjiroro Ọghẹnẹ kẹ otọakpọ na, uyero enọ i whu no, gbe ẹruore ẹkparomatha. Kọ whọ sae kareghẹhọ okenọ whọ kake riẹ kpahe iwuhrẹ nana gbe efa buobu? Kọ fikieme whọ rẹ rọ kuvẹ re ohwo jọ ọ poviẹ ukoko nọ whọ jọ wuhrẹ eware nana kpobi?—Jọn 6:66-69.
8 Makọ eme nọ iwuhrẹ erue e ta kẹhẹ, ma ti lele ai hi. Fikieme who re ro kpohọ ozae nọ o ya no re a viẹ owhẹ họ? Ukpoye, joma gbaemu nọ ma rẹ talamu Jihova gbe ukoko riẹ nọ ọ be rọ k’omai emamọ ame da, koyehọ uzẹme nọ u no Ebaibol na ze.—Aiz. 55:1-3; Mat. 24:45-47.
Eware Aghae nọ Whọ Kiẹ Via
it-2 596
Okpitolo
Nọ okpitolo ọ tẹ re eva vọ no kokoko, ẹsibuobu ọ rẹ rra kpohọ oria nọ u siomano, ọye ọvo ọ vẹ jọ etẹe mu unu họ yọ o vi uzou riẹ na ruọ eva, o re nuhu oma ha. Who te bi rri rie evaọ ugbo dede who re roro nọ utho ofuafo oye o rrọ etẹe. Ọvra nana ọ rẹ jọ oria nana kpoko evaọ euwa buobu. Oghẹrẹ nọ ọvra nana ọ rẹ jọ evaọ oke utionana o nwane wọhọ epanọ ọso-ilezi na ọ ta nọ o rẹ jariẹ oma nọ ọ tẹ rrọ ọkora. O kere nọ: “Mẹ wọhọ okpitolo nọ ọ rrọ udhude.” (Ol 102:6) “Udhude” nọ a jọ etenẹ fodẹ na orọnikọ oria nọ o ya fia nọ okakọ ọvuọvo ọ rrọ họ họ. Rekọ o be ta kpahe oria nọ ohwo-akpọ ọvuọvo ọ be rria ha, oria kerọ ovo. Rite inẹnẹ na, u re wo ezi jọ nọ whọ rẹ ruẹ ikpitolo evaọ evo hayo etẹre nọ e rrọ ofẹ jọ ukiekpotọ Jọdan. Eghẹrẹ ikpitolo esa eye e rrọ Izrẹl. Okpitolo ọfuafo nọ a re se eastern white pelican (Pelecanus onocrotalus) ọye a rẹ mae ruẹ evaọ oria nana; enọ a rẹ ruẹ tere he kọ enọ a re se Dalmatian pelican (Pelecanus crispus) avọ enọ uke rai o rrọ ekọlọ ipinki (Pelecanus rufescens).
Oria nọ u dhẹ oma nọ a kọ oware ovo fihọ họ, nọ ahwo-akpọ a rẹ jọ kpokpo iei hi, oye o rẹ mae were okpitolo. Oghẹrẹ oria utioye ọ rẹ mai fi ike họ, sa ike na, yọ ọ tẹ re iyei vọ eva no, oria otiọye ọ rẹ gwọlọ kpohọ nyai serihọ. Fikinọ ọvra nana ọ rẹ gwọlọ jọ oria nọ o rrọ ufofe, nọ o raha muotọ no, oyejabọ nọ a rọ jọ Ebaibol rọ ọvra nana dhesẹ oria nọ o raha muotọ no. Nọ Aizaya ọ jẹ ruẹaro kpahe ọraha nọ o ti te Edọm, ọ ta nọ ẹkwotọ Edọm na o ti zihe ruọ orọ ikpitolo. Ọ rọ onana dhesẹ epanọ ọraha na ọ te ga te. (Aiz 34:11) Zẹfanaya ọ ruẹaro nọ ikpitolo e te jọ izou ipila Nanivi, onọ u dhesẹ nọ a te raha iẹe muotọ riẹriẹriẹ, yọ ohwo-akpọ ọvo ọ te sae rriae he.—Zẹf 2:13, 14.
Odhesẹvia
ijwbq 129
Kọ A Nwene Ẹme Ọghẹnẹ nọ Ọ Rrọ Ebaibol na No?
Ijo. Nọ a rọ ikulu-ebe anwae buobu wawo ohwohwo, imuẹro i dhesẹ vevẹ nọ Ẹme Ọghẹnẹ nọ o rrọ Ebaibol na o ri nwene he dede nọ a jẹ rọ obọ kere iei fihọ eware nọ e rẹ sae raha evaọ ikpe buobu.
Kọ onana u dhesẹ nọ oware ovo o thọ ahwo nọ a jẹ wariẹ kere eme Ebaibol na fihọ eria efa obọ họ?
U wo iko-ebe anwae buobu gbidi gbidi nọ a duku no. Eme nọ e rrọ iko-ebe nana jọ i wo ohẹriẹ no ohwohwo, onọ u dhesẹ nọ eware jọ e thọ ahwo nọ a jẹ wariẹ kere ae fihọ ebe efa obọ. Eware nana jọ i te oware ovo ho, yọ i nwene ovuẹ nọ o rrọ eria Ebaibol yena ha. Ghele na, u wo emeria jọ nọ i gine wo ohẹriẹ gaga, yọ o wọhọ nọ ahwo jọ a jẹ gwọlọ keke aro fihọ nwene ovuẹ nọ o rrọ Ebaibol na evaọ eria yena evaọ ikpe buobu nọ i kpemu. Joma ta kpahe iriruo ivẹ jọ:
1. Evaọ obe 1 Jọn 5:7, eme nana e rrọ efafa Ebaibol jọ nọ i kri no: “evaọ odhiwu, Ọsẹ na, Ẹme na, gbe Ẹzi Ẹri na: yọ esa nana ọvo.” Rekọ iko-ebe nọ a fievahọ ziezi i dhesẹ nọ eme nana e jọ oria ikere nana evaọ oke ọsosuọ nọ a ro kere iei hi. Uwhremu na a ro fi eme nana bae. Fikiere efafa Ebaibol buobu nọ a fievahọ evaọ oke mai na a si eme nana no efafa rai.
2. Odẹ-oma Ọghẹnẹ o romavia asia idu buobu evaọ iko-ebe anwae Ebaibol na. Ghele na, a si odẹ na no efafa Ebaibol buobu no, a tẹ rehọ edẹ-ova wọhọ “Olori” hayo “Ọghẹnẹ” ro nwene iei.
Ẹvẹ ma rọ riẹ nọ ethobọ efa buobu e riẹ nọ a ti duku evaọ obaro ho?
Ma be ta ẹme na, iko-ebe anwae nọ a duku no i bu wumuo ho, fikiere o rrọ lọlọhọ re a riẹ eria nọ ethobọ e rrọ evaọ Ebaibol na. Nọ a rọ iko-ebe nana wawo ohwohwo, imuẹro vẹ e kẹ omai kpahe Ebaibol na?
Ọgba-uwuhrẹ jọ nọ a re se William H. Green ọ ta kpahe eme nọ e rrọ Ikereakere Hibru (nọ ahwo buobu a re se “Ọvọ Anwae”) na inọ: “A rẹ sae ta avọ imuẹro inọ obe anwae ọvuọvo nọ a wariẹ kere eme riẹ fihọ oria ofa gbagba wọhọ ọnana o rrọ họ.”
Ohwo jọ nọ ọ rẹ kiẹ eme Ebaibol nọ a re se F. F. Bruce o kere kpahe Ikereakere Griki Ileleikristi nọ a re je se “Ọvọ Ọkpokpọ” na inọ: “Nọ a tẹ rọ Ọvọ Ọkpokpọ na wawo ebe buobu nọ ahwo a kere no, imuẹro buobu e vọ riẹ nọ i dhesẹ nọ ọ rrọ gbagba vi ebe yena thethabọ. Ghele na, ohwo ọvuọvo ọ rẹ vro ho inọ ebe yena e gba ha.”
Ọzae jọ nọ a re se Sir Frederic Kenyon nọ ọ riẹ kpahe iko-ebe Ebaibol ziezi ọ ta nọ ohwo ọ rẹ “sae tọlọ Ebaibol na fihọ obọ jẹ ta ududu inọ Ẹme Ọghẹnẹ o kru họ obọ na, yọ ovuẹ nọ o rrọ eva riẹ o gbẹ rrọ epọvo na dede nọ no ige ruọ ige a be wariẹ fae je kere iei no obe jọ fihọ ọfa.”
Eware efa vẹ e kẹ omai imuẹro inọ Ebaibol na ọ gbẹ rrọ gbagba rite inẹnẹ?
Te ahwo Ju gbe Ileleikristi nọ e jẹ wariẹ kere iku Ebaibol na fihọ ebe efa a kere iruthọ idibo Ọghẹnẹ fihotọ wọhọ epanọ e ginẹ rrọ. (Ikelakele 20:12; 2 Samuẹle 11:2-4; Ahwo Galesha 2:11-14) Epọvo na re, eria ikere nọ i dhesẹ aghẹmeeyo orẹwho ahwo Ju gbe iwuhrẹ ethọthọ rai via, a kere i rai wọhọ epanọ e jọ oke ọsosuọ. (Hosia 4:2; Malakae 2:8, 9; Matiu 23:8, 9; 1 Jọn 5:21) Nọ orọnọ ahwo nọ a wariẹ kere Ebaibol na a kere eria nana fihotọ gbagba na, u dhesẹ nọ a rẹ sai fievahọ ae yọ a wo adhẹẹ odidi kẹ Ẹme Ọghẹnẹ.
Nọ orọnọ Ọghẹnẹ ọ rọ ẹzi riẹ kpọ ahwo nọ a kere Ebaibol na, kọ ọ gbẹ sae sẹro ovuẹ nọ o riẹe eva re a siọ ẹe ba enwene? (Aizaya 40:8; 1 Pita 1:24, 25) Ọ rẹ sẹro riẹ keme orọnikọ ahwo oke anwae ọvo ọ gwọlọ nọ a re se ovuẹ na ha, rekọ te omai nẹnẹ re. (1 Ahwo Kọrint 10:11) Ikereakere Efuafo na e ta nọ, “eware kpobi nọ a kere fihotọ anwẹdẹ na a kere ai re ma wuhrẹ no ai ze, re ma rọ ẹkwoma ithihakọ mai gbe omosasọ nọ u re no Ikereakere na ze wo ẹruore.”—Ahwo Rom 15:4.
Jesu avọ ilele riẹ a jẹ hae ta ẹme no Ikereakere Hibru na ze, yọ a je wo avro vievie he inọ eria ikere anwae yena e gba ha.—Luk 4:16-21; Iruẹru Ikọ 17:1-3.
AKPE 28–AKPEGBỌVO 3
EWARE AGHAE NỌ E RRỌ EBAIBOL NA OLEZI 103-104
Ọ rẹ “Kareghẹhọ nọ Mai Yọ Ovu”
Rọ Aro Kele Jihova, Who Si Eware Kekeke He
5 Omaurokpotọ gbe ohrọ-oriọ nọ Jihova o wo jabọ nọ o gbe bi ro si eware kekeke he na. Ẹvẹ ma rọ riẹ? Okenọ Jihova ọ jẹ gwọlọ nọ ọ rẹ raha ahwo Sodọm fiki umuomu rai, o te vi ikọ-odhiwu riẹ nyae ta kẹ Lọt nọ jọ ọ dhẹ kpohọ obonọ igbehru e rrọ na. Rekọ ozọ obei u je mu ei. Fikiere ọ tẹ lẹ Jihova nọ jọ ọ kẹe uvẹ re avọ uviuwou riẹ a dhẹ kpohọ ẹmẹwho jọ nọ a re se Zoa. Yọ Ọghẹnẹ ọ gwọlọ nọ ọ rẹ raha ẹwho yena kugbe. Kọ eme Jihova o ru? Kọ ọ ta nọ, ‘Oria nọ mẹ vuẹ owhẹ nọ whọ dhẹ kpohọ na whọ rẹ dhẹ kpohọ’? Ijo. Ọ kẹ Lọt uvẹ nọ jọ ọ dhẹ kpohọ Zoa. Ọ gbẹ raha Zoa ha. (Emu. 19:18-22) Nọ ikpe buobu e vrẹ no, Jihova o ru oware ofa nọ u dhesẹ nọ o wo ohrọ-oriọ. Ọ vuẹ Jona ọruẹaro riẹ re ọ nyae vuẹ ahwo Nanivi nọ ọ te raha ẹwho na je kpe ai kpobi no fiki eware iyoma nọ a bi ru. Rekọ ahwo Nanivi a te kurẹriẹ. Kọ eme Jihova o ru? Ohrọ rai o re riẹ. Ọ gbẹ raha ẹwho na ha.—Jona 3:1, 10; 4:10, 11.
Rẹroso Jihova Epanọ Samsin Ọ Rẹroso Ẹe
16 Dede nọ oware nọ Samsin o ru o lẹliẹ uye bẹe gaga, ọ rehọ fiki oyena siọ Jihova ba ẹgọ họ. Ma te ru oware jọ thọ, nọ a jẹ whọku omai hayo si omai no iruo jọ nọ a fi omai họ evaọ ukoko na, joma no ere siọ Jihova ba ẹgọ họ. Kareghẹhọ nọ Jihova ọ rẹ nwane kpairoro vrẹ omai tẹtẹtẹ hẹ. (Ol. 103:8-10) Eware jọ e tẹ make thọ omai obọ, Jihova ọ sae wariẹ rehọ omai ru iruo ghele wọhọ epanọ ọ rehọ Samsin ru iruo na.
17 Joma ta kpahe oware nọ o via kẹ oniọvo-ọmọzae mai jọ nọ a re se Michael. O je ru eware buobu evaọ ukoko na. Ọ jọ odibo oruiruo, ọ tẹ jẹ jọ ọkobaro oke-kpobi. Rekọ o te ru oware jọ nọ a rọ fiki riẹ si ei no iruo nọ o je ru na kpobi no. Oniọvo na ọ ta nọ: “Mẹ jẹ nyaharo ziezi evaọ ukoko na. Ẹsiẹvo na o tẹ wọhọ ẹsenọ me kpe uzou họ ugbẹhẹ. Mẹ riẹ nọ Jihova ọ te nwane nyasiọ omẹ ba riẹriẹriẹ hẹ. Rekọ me je roro nọ usu mẹ avọ Jihova o sae gbẹ te jọ epanọ o jọ vẹre he. Yọ mẹ te sae gbẹ gọe te epanọ mẹ jẹ gọe vẹre he.”
18 Michael ọ nwani no ere siọ Jihova ba ẹgọ họ. Ọ ta nọ: “Mẹ tẹ jẹ daoma epanọ mẹ sae rọ wariẹ jọ ogbẹnyusu Jihova. Mẹ jẹ lẹ sei ẹsikpobi jẹ ta eware nọ me bi roro kpobi kẹe. Yọ me je wuhrẹ ẹme riẹ je roro didi kpahe eware nọ me bi wuhrẹ.” Ẹmẹrera na a tẹ te wariẹ kẹ Michael iruo nọ o je ru vẹre na. Ma be ta ẹme na, ọkpako ukoko gbe ọkobaro oke-kpobi ọ rrọ. Ọ ta nọ: “Inievo na, maero kọ ekpako na a tuduhọ omẹ awọ gaga. Eme nọ a jẹ ta kẹ omẹ o lẹliẹ omẹ riẹ nọ Jihova o gbe you omẹ. Yọ mẹ sae wariẹ gọ Jihova ababọ udu nọ u re brukpe omẹ. Mẹ ruẹ nọ ohwo o te kurẹriẹ no eva ze, Jihova ọ rẹ rọvrẹ riẹ.” Oware jọ o tẹ make thọ omai obọ, joma riẹ nọ Jihova ọ sae rọvrẹ omai jẹ ghale omai otẹrọnọ ma kurẹriẹ, jẹ be daoma re ma siọ oware na ba eru ẹdẹfa.—Ol. 86:5; Itẹ 28:13.
Whọ Sai Ru Eware nọ Whọ Ma Omaa Rai Evaọ Egagọ Jihova
2 Otẹrọnọ o be lọhọ tere he re who ru oware jọ nọ whọ ma omaa riẹ evaọ egagọ Jihova, jọ o kẹ owhẹ uye ga hrọ họ. O tẹ make rọnọ omoware osese dede whọ gwọlọ ru, o rẹ rehọ oke, yọ whọ rẹ daoma fihọ iẹe. Nọ orọnọ whọ gwọlọ ru oware nọ whọ ma omaa riẹ dede nọ o lọhọ tere he na, u dhesẹ nọ whọ rọ usu ra avọ Jihova zaro ho. Whọ gwọlọ nọ whọ rẹ rọ ẹgba ra kpobi gọe, yọ eva ra e be were Jihova. Ọ gwọlọ nọ who ru oware nọ ọ riẹ nọ whọ rẹ sai ru hu hu. (Ol. 103:14; Mae. 6:8) Fikiere whọ tẹ gwọlọ ma omaa oware nọ who re ru kẹ Jihova, jọ o jọ ọnọ ẹgba ra o te. Ma te ta kpahe eware jọ nọ e sai fiobọhọ kẹ owhẹ ru oware nọ whọ ma omaa riẹ.
Eware Aghae nọ Whọ Kiẹ Via
Ogaga Emama—“Ọnọ Ọ Ma Odhiwu gbe Akpọ”
18 Eme ma re wuhrẹ no ogaga emama nọ Jihova o ro ruiruo ze? Akpọ o re gb’omai unu fiki oghoghẹrẹ emama sa-sa. Ọso-ilezi jọ ọ tehe enu nọ: “O ỌNOWO, ẹvẹ iruo ra i gbunu te! . . . Akpọ na ọ vọ avọ emama ra.” (Olezi 104:24) Ẹvẹ eme nana e rọ uzẹme te! Ekiotọ eware uzuazọ a kiẹ ku emama uzuazọ sa-sa nọ i bu vi ima ọvo no; ghele na, iroro sa-sa e riẹ inọ i ti bu te ima 10, ima 30, hayo bu viere dede. Ẹsejọ ohwo nọ ọ rẹ drọ eware o re roro eware nọ ọ rẹ drọ bẹ. Wo ohẹriẹ, ona eware i ru nọ Jihova o wo—ogaga riẹ nọ o re ro roro eware ekpokpọ via jẹ ma eware ekpokpọ sa-sa—u wo oba ha.