Eware nọ Ma re Wuhrẹ No Eruẹaruẹ Jekọp Ze—Abọ Avọ 2

1. Emọ Jekọp vẹ ọ ruẹaro kpahe nọ ma te ta ẹme kpahe evaọ uzoẹme nana?

EMEZAE Jekọp a kokohọ wariẹe họ. A be gaviezọ ọvo nọ ọsẹ rai nọ ọ who no na ọ be vuẹ ọvuọvo oghale nọ u ti tei. Ma jọ uzoẹme nọ o vrẹ na ta kpahe oware nọ Jekọp ọ ta nọ o te via kẹ Rubẹn, Simiọn, Livae, gbe Juda, yọ ẹsejọhọ eme nọ ọ ta kpahe ae i gbe rai kpobi unu. Fikiere o sae jọ nọ a be jọ eva rai roro nọ, ‘Kọ eme ọ te ta kpahe emezae eree nọ i kiọkọ?’ Ma te jọ uzoẹme nana ta kpahe eme nọ ọ ta kpahe ae gbe eware nọ ma sai wuhrẹ no ai ze. Emezae eree nọ ma be te ta kpahe na họ, Zẹbulọn, Isaka, Dan, Gad, Naftalae, gbe Bẹnjamin.a

ZẸBULỌN

2. Oghale vẹ a ta nọ u ti te Zẹbulọn, kọ ẹvẹ oghale yena u ro tei obọ? (Emuhọ 49:13) (Rri ẹkpẹti na re.)

² Se Emuhọ 49:13. Ẹme nọ Jekọp ọ ta u dhesẹ nọ emọ Zẹbulọn a te rria unueri abade hayo akotọ abade kẹle ofẹ ẹkpẹlobọ ovatha-ọre Ẹkwotọ Eyaa na. Nọ ikpe nọ i bu vi egba ivẹ (200) e vrẹ no, a tẹ ginẹ ghale otọ te orua Zẹbulọn evaọ ofẹ yena. Otọ na o jọ udevie Abade Galili gbe Abade Mediterenia. Mosis ọ ruẹaro kpahe oware nana re. Ọ ta nọ: “Ghọghọ, O Zẹbulọn, nọ whọ be nyavrẹ.” (Izie. 33:18) Ẹme yena ọ sai dhesẹ nọ eki ọ te kẹle oria nọ a ghale kẹ Zẹbulọn fikinọ o kẹle ebade ivẹ, fikiere o te lọhọ kẹ ae re a nyae dẹ eware jẹ zẹ eware. Te ẹme nọ Ebaibol ọ be ta na ọye, te ọye he, oware jọ o te jariẹ nọ o te lẹliẹ ahwo Zẹbulọn ghọghọ.

3. Eme o rẹ lẹliẹ eva were ohwo?

³ Kọ eme ma wuhrẹ no oware nọ o via na ze? Oria kpobi nọ ma be rria, oghẹrẹ nọ eware e rrọ kẹhẹ, ma wo eware nọ e rẹ lẹliẹ omai ghọghọ. Rekọ re oghọghọ na o sai kri, ma re wo edẹro. (Ol. 16:6; 24:5) Ẹsejọ eware nọ ohwo-akpọ o wo ho ọvo o re roro kpahe, ukpenọ o rri eware nọ o wo nọ e rẹ sae lẹliẹ eva were iẹe. Fikiere daoma hai rri eware iwoma nọ i te owhẹ obọ no.—Gal. 6:4.

ISAKA

4. Oghale vẹ a ruẹaro nọ u ti te Isaka, kọ ẹvẹ u ro tei obọ? (Emuhọ 49:14, 15) (Rri ẹkpẹti na re.)

⁴ Se Emuhọ 49:14, 15. Nọ Jekọp ọ jẹ ta ẹme kẹ Isaka, o jiri rie inọ ọ goma iruo. Ọ ta nọ Isaka ọ wọhọ eketekete nọ igbenwa riẹ e rrọ gaga nọ ọ rẹ wọ ewha egbẹgbẹdẹ. Jekọp ọ tẹ jẹ ta nọ emamọ otọ u ti tei obọ. Ere o ginẹ jọ, otọ nọ a ghale kẹ emọ Isaka u je wou eware gaga. O kẹle ethẹ Jọdan. (Jos. 19:22) Ẹsejọhọ emọ Isaka a je ru idhu gaga, a jẹ moyẹlẹ hẹ. A be maki ru na, yọ a bi fiobọhọ kẹ amọfa. A je fi ẹmo kẹ ahwo Izrẹl ẹsikpobi nọ a te se ai. (1 Iv. 4:7, 17) A jọ usu ahwo nọ a lele obruoziẹ nọ a re se Berak avọ ọruẹaro-aye nọ a re se Debora kpohọ ẹmo.—Ibr. 5:15.

5. Fikieme u ro fo re ma daoma ru iruo ziezi?

⁵ Kọ eme ma wuhrẹ no oware nọ o via na ze? Eva e rẹ were Jihova gaga nọ ọ tẹ ruẹ nọ ma kru oma ga evaọ egagọ riẹ wọhọ epanọ eva e jẹ were iẹe inọ ahwo orua Isaka a kru oma ga na. (Ọtausi. 2:24) Ahwo jọ nọ a bi ru iruo gaga evaọ ukoko na họ inievo-emezae nọ a ro mu nọ e be rẹrote ukoko na. (1 Tim. 3:1) Orọnikọ inievo nana a bi kpohọ ẹmo ho, rekọ a bi fiobọhọ kẹ omai re ma siọ edawọ Ẹdhọ ba ekie kẹ. (1 Kọr. 5:1, 5; Jud 17-23) Yọ a tẹ kẹ ae ẹme, a rẹ romatotọ wuhrẹ ẹme na, a ve ru ei oghẹrẹ nọ o rẹ rọ lẹliẹ omai kruga evaọ ukoko na.—1 Tim. 5:17.

DAN

6. Iruo vẹ a kẹ orua Dan? (Emuhọ 49:17, 18) (Rri ẹkpẹti na re.)

⁶ Se Emuhọ 49:17, 18. Jekọp ọ ta nọ Dan ọ wọhọ araomuomu nọ o re kpe ohwo nọ ọ rro vi ei. Ọ rẹ sae rowo anyenya nọ a be dhẹ kpohọ ẹmo, tei te ohwo nọ ọ be dhẹe a ve kie fihọ otọ. Eruẹaruẹ na i dhesẹ nọ Dan o ti mi izuwo họ ewegrẹ Izrẹl aro. Okenọ ahwo Izrẹl a je no obọ Ijipti kpobọ Ẹkwotọ Eyaa na, nọ a jẹ nya udhude na vrẹ, ahwo orua Dan “ae a jọ obemu” rai jẹ thọ ae. (Ik. 10:25) Oware nọ a je ru na u je fiobọhọ kẹ ahwo Izrẹl gaga, dede nọ emu ahwo nọ i kiọkọ a je jo ru iruo na.

7. Eme ma rẹ kareghẹhọ kpahe eghẹrẹ iruo jọ nọ a rẹ kẹ omai evaọ ukoko na?

⁷ Kọ eme ma wuhrẹ no oware nọ o via na ze? Kọ who wo iruo jọ nọ who bi ru evaọ ukoko na, rekọ o wọhọ nọ ahwo a bi muẹrohọ iẹe he? Ẹsejọhọ whọ be hai ru Ọgwa Uvie rai fo jẹ ruẹrẹ eware nọ e jariẹ raha. O sae jẹ jọ nọ whọ rẹ rọ iroro obọra nya lahwe re whọ jọ obọ Ọgwa Okokohọ ru iruo jọ nọ a te bi ru okokohọ ọsese hayo ologbo. Oghẹrẹ iruo kpobi nọ who bi ru evaọ ukoko na, riẹ nọ emamọ oware who bi ru na. Ẹsikpobi hae kareghẹhọ nọ Jihova ọ be ruẹ eware nọ who bi ru na, yọ oware kpobi nọ who ru kẹe o rẹ were iẹe. Nọ ọ tẹ ruẹ nọ orọnikọ who bi ru ei re ahwo a jiri owhẹ hẹ rekọ fikinọ who you rie, ẹsiẹe eva e rẹ mae were iẹe.—Mat. 6:1-4.

GAD

8. Ẹvẹ oria nọ ahwo orua Gad a jẹ rria evaọ Ẹkwotọ Eyaa na ọ jọ? (Emuhọ 49:19) (Rri ẹkpẹti na re.)

⁸ Se Emuhọ 49:19. Jekọp ọ ta nọ egbaẹmo e te wọ bru Gad ze. Nọ ikpe nọ i bu vi egba ivẹ (200) e vrẹ no, a tẹ kẹ ahwo orua Gad otọ evaọ abọ ovatha-ọre ethẹ Jọdan. Kọ Gad avọ ewegrẹ Izrẹl a gbẹ jọ uwhru. Fikiere a rẹ ruẹrẹ oma kpahe kẹ ẹmo-ofio. Rekọ otọ yena o were ahwo Gad gaga keme ẹbe ọ riẹ ziezi kẹ erao rai nọ a rẹ re. (Ik. 32:1, 5) Oye ovo ho, a fievahọ Jihova inọ ọ te kẹ ae ẹgba nọ a re ro dikihẹ ga re ahwo na a gbe mi ai otọ nọ ọ kẹ rai na ha. Ahwo Gad a tube vi egbaẹmo rai lele ahwo Izrẹl nọ i kiọkọ kpohọ ẹmo evaọ ikpe buobu, re a mi ahwo Kenan otọ nọ o rrọ abọ ukiediwo-ọre Jọdan. (Ik. 32:16-19) A ru ere fikinọ a fievahọ Jihova inọ ọ te sẹro eyae gbe emọ rai bẹsenọ a re zihe ze. Yọ Jihova o gine ru ere kẹ ae re fikinọ a gudu yọ a gwọlọ fiobọhọ kẹ amọfa.—Jos. 22:1-4.

9. Nọ ma te fievahọ Jihova, eme ma rẹ sai ru?

⁹ Kọ eme ma wuhrẹ no oware nọ o via na ze? Nọ ma te wo ẹbẹbẹ, joma fievahọ Jihova. (Ol. 37:3) Inievo buobu a bi dhesẹ nọ a fievahọ Jihova. Ejọ i bi ru iruo ebabọ ukoko na, ejọ i kpohọ eria nọ a jọ mae gwọlọ etausiuwoma, efa a bi ru iruo efa nọ a kẹ rai evaọ ukoko na. A bi ru eware nana kpobi kẹhẹ na fikinọ a fievahọ Jihova inọ ọ te rẹrote ai.—Ol. 23:1.

ASHA

10. Eme ahwo orua Asha a rọwo ru hu? (Emuhọ 49:20) (Rri ẹkpẹti na re.)

¹⁰ Se Emuhọ 49:20. Jekọp ọ ruẹaro nọ akpọ ọ te lọhọ kẹ orua Asha, yọ ere o ginẹ jọ. Eria jọ evaọ otọ nọ a ghale kẹ orua Asha e jọ usu etọ nọ e rẹ mai wou eware evaọ orẹwho Izrẹl. (Izie. 33:24) O jọ akotọ Abade Mediterenia, yọ etẹe ẹwho ahwo Fonisia nọ a re se Saedọn ọ jọ. A nwane fa ẹwho na fihọ unueri abade na, eki ologbo ọ jọ etẹe, yọ ahwo riẹ a fe gaga. Rekọ ahwo Asha a le ahwo Kenan no ẹwho na ha. (Ibr. 1:31, 32) Fikinọ a rọwo le ai no ho, ekpehre uruemu ahwo Kenan nọ a jẹ ruẹ o tẹ whae ze nọ a gbe je se egagọ Ọghẹnẹ gboja ha. Yọ ẹsejọhọ ugho nọ a wo na o jẹ wha ojọ ze re. Okenọ obruoziẹ nọ a re se Berak ọ jẹ gwọlọ ahwo nọ a re lele iei họre ahwo Kenan nọ a wọ ẹmo ze, ahwo Asha a rọwo nya lahwe he. Rekọ Ọghẹnẹ o ru oware igbunu jọ “kẹle ame Mẹgido” nọ u fiobọhọ kẹ ahwo Izrẹl nọ a ro fi ahwo Kenan kparobọ. Nọ a je jiri ahwo nọ a kpohọ ẹmo na, a jiri ahwo Asha ha. (Ibr. 5:19-21) Ma riẹ nọ oma o te vuọ ae gholo gholo nọ a yo ole obokparọ nọ Berak avọ Debora a so, keme a so ahwo Asha fihọ ole na, inọ: “Asha ọ keria akotọ abade ababọ oware nọ o bi ru.”—Ibr. 5:17.

11. Fikieme ma gbẹ nwane rọ oke mai kpobi ro le efe akpọ na ha?

¹¹ Kọ eme ma wuhrẹ no oware nọ o via na ze? Ma rẹ rọ ẹgba mai kpobi gọ Jihova. Ma rẹ rọ oke mai kpobi le efe akpọ na ha. Akpọriọ họ oware nọ o rẹ mae jọ omai oja ha. Ma riẹ nọ oware nọ o mae rrọ ahwo buobu oja oye. (Itẹ 18:11) Ma riẹ nọ ugho o rrọ ziezi, rekọ ma rẹ yọroma gaga kpahe ugho. (Ọtausi. 7:12; Hib. 13:5) Eware jọ e riẹ nọ e nwane roja tere he. Ma re le eware yena te epanọ ma gbẹ rọ nyaharo ho evaọ egagọ Ọghẹnẹ hẹ. Ma rẹ rọ oke gbe ẹgba mai ru iruo ziezi kẹ Jihova, keme ma riẹ nọ uzuazọ nọ ma te jọ reakpọ kuoma ababọ ozọ gbe ebẹbẹ efa o gbẹ rrọ obaro.—Ol. 4:8.

NAFTALAE

12. Oghẹrẹ vẹ o sae jọ nọ ẹme nọ a ta kpahe Naftalae u ro rugba? (Emuhọ 49:21) (Rri ẹkpẹti na re.)

¹² Se Emuhọ 49:21. Jekọp ọ ta nọ Naftalae ọ be ta “eme awere.” Ẹsejọhọ ẹme nọ Jekọp ọ ta na, ọ tae kpahe oghẹrẹ nọ Jesu ọ te rọ ta usi uwoma nọ ọ tẹ ziọ obọ otọakpọ obonẹ no. Jesu ọ jẹ ta ẹme ruọ ahwo oma. Yọ Kapaniọm nọ ọ jọ ubrotọ Naftalae o ro ru “ẹwho riẹ.” (Mat. 4:13; 9:1; Jọn 7:46) Nọ Aizaya ọ jẹ ruẹaro kpahe ewoma nọ Jesu ọ te wha ziọ ubrotọ yena, ọ ta nọ ahwo Zẹbulọn gbe ahwo Naftalae a te ruẹ “elo ologbo.” (Aiz. 9:1, 2) Jesu họ “uvi elo nọ ọ rẹ rehọ elo kẹ oghẹrẹ ahwo kpobi” keme o wuhrẹ ahwo eware nọ i re fiobọhọ kẹ ae.—Jọn 1:9.

13. Oghẹrẹ eme vẹ ma rẹ hae ta nọ o rẹ lẹliẹ eva mai were Jihova?

¹³ Kọ eme ma wuhrẹ no oware nọ o via na ze? Jihova o bi muẹrohọ eme nọ i bi no omai unu ze. Kọ ẹvẹ ma sae rọ ta “eme awere” re eva mai e sae were Jihova? Ma rẹ ta uzẹme. (Ol. 15:1, 2) Ma rẹ jẹ daoma jiri ahwo ẹsikpobi nọ a te ru oware uwoma, orọnikọ ẹsikpobi oware nọ a riẹ ru hu ma rẹ ta ẹme kpahe he. (Ẹf. 4:29) U te no ere no, ma sae daoma gbe wuhrẹ epanọ ma re ro lele ahwo ta ẹme re ma sae ta usi uwoma kẹ ae lọlọhọ.

JOSẸF

14. Oghẹrẹ vẹ oghale nọ a ta nọ u ti te Josẹf na u ro tei obọ? (Emuhọ 49:22, 26) (Rri ẹkpẹti na re.)

¹⁴ Se Emuhọ 49:22, 26. Eva Josẹf e jẹ were Jekọp gaga. Ọ ta nọ Josẹf yọ “ọnọ a salọ no udevie inievo riẹ ze.” O se Josẹf “ogha ure nọ o be mọ ibi.” Jekọp họ ure na, Josẹf kọ ogha nọ o ta noi ze. Josẹf họ ọmọ ọkpako Reshẹl, aye nọ Jekọp ọ mai you kpobi evaọ usu eyae riẹ. Rubẹn họ ọmọ ọkpako Jekọp kpobi. Aye riẹ nọ a re se Lia o yẹ riẹ kẹe. Rubẹn u fo nọ a rẹ kẹ abava uku ọsẹ riẹ. Rekọ ẹme nọ Jekọp ọ ta o dhesẹ nọ Josẹf o ti wo abava uku na. (Emu. 48:5, 6; 1 Irv. 5:1, 2) Oware nọ Jekọp ọ ta na o ginẹ via keme okenọ a jẹ ghale Ẹkwotọ Eyaa na, a bẹre otọ te orua Ifremu gbe orua Manasẹ nọ i no oma Josẹf ze.—Emu. 49:25; Jos. 14:4.

15. Eme Josẹf o ru dede nọ a mukpahe iẹe?

¹⁵ Jekọp ọ tẹ jẹ ta nọ ahwo nọ a rẹ sa ose a “jẹ họre [Josẹf], a sa riẹ je fi egrẹ họ eva kẹe.” (Emu. 49:23) Ahwo nọ a rẹ sa ose nọ ọ ta na họ inievo Josẹf nọ e jẹ re iẹe ihri evaọ oke ọsosuọ. Eware iyoma buobu nọ ahwo a ru Josẹf na, ae họ ahwo nọ a soriẹ ze. Rekọ Josẹf o fi egrẹ họ eva ha. Yọ o mu ofu kẹ Jihova gbe he. Nwanọ oware nọ Josẹf o ru oye Jekọp ọ ta uwhremu na. Ọ ta nọ: “Uze [Josẹf] o daji ẹta riẹ, yọ abọ riẹ e jọ gaga jẹ jọ gragragra.” (Emu. 49:24) Ghelọ ebẹbẹ nọ i te Josẹf kpobi na, ọ rẹroso Jihova. Ọ rọvrẹ inievo riẹ, ọ tẹ jẹ rẹrote ae. (Emu. 47:11, 12) Josẹf o wuhrẹ emamọ eware buobu no ebẹbẹ nọ i te rie na ze. (Ol. 105:17-19) O tẹ whae ze nọ Jihova ọ rọ rehọ iẹe ru eware nọ i wuzou gaga.

16. Ẹvẹ ma sae rọ rehọ aro kele Josẹf nọ ebẹbẹ i te te omai?

¹⁶ Kọ eme ma wuhrẹ no oware nọ o via na ze? Nọ ebẹbẹ i te te omai, joma nyasiọ Jihova ba ha. Joma kẹnoma kẹ inievo mai gbe he. Kareghẹhọ nọ ẹsejọ Jihova ọ rẹ kuvẹ re ebẹbẹ i te omai. Ma ve wuhrẹ emamọ eware jọ noi ze. (Hib. 12:7, ẹme-obotọ) Eware egaga nọ e via kẹ omai e sae lẹliẹ omai wo emamọ uruemu jọ nọ ma wo vẹre he. Hayo o sai ru nọ ma re ro dhesẹ emamọ uruemu jọ vi epaọ ọsosuọ. Uruemu utioye jọ họ ohrọ-oriọ. Ofa họ erọvrẹ. (Hib. 12:11) Jihova ọ te ghale omai nọ ma te thihakọ wọhọ epanọ ọ ghale Josẹf na.

BẸNJAMIN

17. Ẹvẹ ẹme nọ Jekọp ọ ta kpahe Bẹnjamin u ro rugba? (Emuhọ 49:27) (Rri ẹkpẹti na re.)

¹⁷ Se Emuhọ 49:27. Jekọp ọ ta nọ emọ Bẹnjamin a te goma gaga, yọ a te họre wọhọ ojera. (Ibr. 20:15, 16; 1 Irv. 12:2) Jekọp ọ jọ eruẹaruẹ na fodẹ oware nọ Bẹnjamin o ti ru evaọ ohiohiẹ gbe owọwọ. “Evaọ ohiohiẹ,” koyehọ okenọ ovie o ro mu Izrẹl họ esu, orua Bẹnjamin ovie ọsosuọ o no ze. Ọye họ Sọl. Ọ ginẹ họre ahwo Filistia gaga. “Evaọ owọwọ,” koyehọ uwhremu na nọ ikpe buobu e vrẹ no, Ẹsta nọ ọ jọ aye ovie gbe Mọdekae a ru nọ ahwo Pasia a gbe ro kpe ahwo Izrẹl no ho. Aimava na yọ ahwo orua Bẹnjamin.—Ẹsta 2:5-7; 8:3; 10:3.

18. Eme ma re ru nọ u re dhesẹ nọ ma be rọ aro kele ahwo orua Bẹnjamin?

¹⁸ Kọ eme ma wuhrẹ no oware nọ o via na ze? Ẹsejọhọ eva e were ahwo Bẹnjamin gaga inọ a rọ ohwo rai mu ovie Izrẹl wọhọ epanọ a ruẹaro riẹ fihotọ. Rekọ uwhremu na, Jihova o te si uvie na no orua Bẹnjamin no, ọ tẹ rehọ iẹe kẹ Devidi nọ ọ jọ ohwo orua Juda. Avọ ere ghele na, ahwo orua Bẹnjamin a jọ abọ Devidi uwhremu na. (2 Sam. 3:17-19) Nọ ikpe buobu e vrẹ no, erua Izrẹl nọ i kiọkọ a te no abọ ovie nọ Jihova o ro mu nọ o no orua Juda ze. Rekọ orua Bẹnjamin a no abọ ahwo Juda ha. (1 Iv. 11:31, 32; 12:19, 21) Mai omamai re, ma rẹ romakpotọ kẹ ahwo nọ Jihova ọ be rọ kpọ ukoko na nẹnẹ na. Ma rẹ wọso ae he.—1 Tẹs. 5:12.

19. Erere vẹ ma wo no eme nọ Jekọp ọ ta kpahe emezae riẹ na ze?

¹⁹ Eruẹaruẹ nọ Jekọp ọ ruẹ taure o te ti whu na, ma rẹ jariẹ wuhrẹ eware buobu. Ma te rri oghẹrẹ nọ eruẹaruẹ na i ro rugba, u re ru nọ ma re ro fievahọ eruẹaruẹ kpobi nọ Jihova ọ ruẹ inọ i ti rugba. Yọ ma te rri epanọ Jihova ọ rọ ghale emọ Jekọp, ma rẹ riẹ oware nọ ma re ru re eva mai e sae were Jihova.