Ẹvẹ Mẹ sae rọ Rria Kugbe Uweri Mẹ?
“OJỌ ẹbẹbẹ ologbo k’omẹ re mẹ siọ oghẹrẹ nọ or’omẹ oma ba edhesẹ via,” ere Mike ọ ta nọ ọ jẹ kareghẹhọ uwhu ọsẹ riẹ. Rọkẹ Mike, re ọ siọ epanọ oriẹ oma ba edhesẹ via yọ oware ogaga nọ a re ruẹ. Rekọ uwhremu na o te vuhu iei mu nọ o roro thọ. Fikiere nọ ọsẹ-ologbo ogbẹnyusu Mike o whu, Mike ọ riẹ oware nọ o re ru no. Ọ ta nọ: “Oghẹrẹ nọ mẹ hai ru eva ikpe jọ nọ e vrẹ họ, mẹ hai rọ obọ tehe ẹkoko riẹ ẹrera jẹ ta nọ, ‘Ru wọhọ ọzae.’ Enẹna mẹ rọ obọ tei ẹkoko jẹ ta nọ, ‘Roro oghẹrẹ nọ whọ gwọlọ kpobi. U ti fiobọhọ k’owhẹ thihakọ. Whọ tẹ gwọlọ nọ mẹ k’owhẹ uvẹ, mẹ te k’owhẹ uvẹ. Whọ tẹ gwọlọ nọ mẹ jọ kugbe owhẹ, mẹ te jọ kugbe owhẹ. Rekọ, jọ ozọ iroro u muowhẹ hẹ.’”
Okenọ ọzae MaryAnne o whu o jọ ẹbẹbẹ kẹe re ọ siọ epanọ o riẹ oma ba edhesẹ via re. Ọ kareghẹhọ nọ: “Mẹ jẹ ruawa oghẹrẹ nọ mẹ rẹ rọ jọ uvi oriruo kẹ amọfa, o tẹ suẹe ze nọ mẹ gbẹ k’oma mẹ uvẹ re oj’omẹ oma epanọ o rẹ jọ ha. Rekọ me te ti wuhrẹ uwhremu na nọ re mẹ daoma jọ ọbọga rọ kẹ amọfa u bi fiobọhọ k’omẹ hẹ. Me te mu uzuazọ mẹ họ eroro kpahe jẹ be ta nọ, ‘Viẹ whọ tẹ gwọlọ viẹ. Whọ daoma dhesẹ nọ whọ gudu gaga ha. Viẹ re oma u vori owhẹ.’”
Fikiere Mike avọ MaryAnne a tẹ ta nọ: Kẹ oma ra uvẹ weri! Ai imava a ta gba: Fikieme? Keme orọ obusino nọ u fo gaga kẹ ẹbẹbẹ-iroro. Re who dhesẹ epanọ orọ oma ra via o rẹ lẹliẹ owhẹ wo ufuoma no otọ ọyawọ nọ whọ rọ na. Who te bi dhesẹ iroro ra via, otẹrọnọ ukugbe otoriẹ gbe ovuẹ ogbagba o rẹ lẹliẹ oma ra jọ ziezi.
Evaọ uzẹme, orọnọ ahwo kpobi a re dhesẹ uweri rai eva oghẹrẹ ovo ho. Yọ ekwakwa itieye sọ oyoyou na o whu uwhu idudhe hayo ọ mọ kri gaga o te whu u wo obọ kpahe oghẹrẹ nọ u re kpomahọ iroro enọ e rọ uzuazọ na. Rekọ oware ovo jọ o rọ vevẹ: Re whọ do epanọ orọ owhẹ oma h’otọ o rẹ wha enwoma te ugboma gbe ẹgba iroro ra. O rẹ mai woma re who dhesẹ uweri ra via. Oghẹrẹvẹ? Ikereakere na i wo uvi ehrẹ jọ nọ i re ruiruo.
Uweri U ru Kpotọ—Ẹvẹ?
Ẹme-ọta ọ sae jọ orukpotọ nọ o re fiobọhọ. Lele uwhu emọ ikpe riẹ, jegbe iye omobọ riẹ nọ i te rie, ọsẹ anwae na Job ọ tẹ ta nọ: “Uzuazọ mẹ o bẹ omẹ no; mẹ rẹ ta eware nọ e be dha omẹ eva via [Hibru, “ta via”]; mẹ rẹ ta evaọ evedha mẹ.” (Job 1:2, 18, 19; 10:1) Job ọ gbẹ sai bi kru awaruọ riẹ hẹ. Ọ gwọlọ dhesẹ iẹe; ọ rẹ “ta” via. Ere re, okere-ebe-arozaha Iyibo Shakespeare o kere eva Macbeth nọ: “Weri via; uweri nọ a dhesẹ vevẹ ha o rẹ wha ẹbẹbẹ iroro tha.”
Fikiere, ẹta epanọ orọ owhẹ oma kẹ ‘ogbẹnyusu uzẹme’ ọnọ ọ te rọ odiri gbe oma uweri gaviezọ k’owhẹ o sae wha omofọwẹ jọ tha. (Itẹ 17:17) Whaọ e fi eware nọ whọ rọ ẹro ruẹ gbe epanọ orọ owhẹ oma họ ẹme u re ru ei lọhọ re who wo otoriẹ rai je ru oware kpahe ai. Yọ otẹrọnọ ohwo nọ ọ be gaviezọ k’owhẹ na yọ ohwo nọ o weri no ẹdẹjọ nọ ọ sae rria kugbe uwhu ohwo riẹ jọ no, whọ rẹ sae jọ oma riẹ ruẹ ezọhọfihọ jọ nọ i re ruiruo rọ kpahe oghẹrẹ nọ whọ sai ro thihakọ. Okenọ ọmọ riẹ o whu, oni jọ o te ru ei vevẹ oghẹrẹ nọ u je fiobọhọ nọ a jẹ t’ẹme kẹ aye ọfa nọ ọmọ o whu ku no re: “Re whọ riẹ nọ ohwo jọ ọ nya vrẹ oghẹrẹ oware ovo oyena no, inọ o no rie omakọkọ, jegbe nọ ọ gbẹ rọ uzuazọ jẹ be wariẹ rria uzuazọ nọ ukoko oma họ o k’omẹ udu gaga.”
Rekọ otẹrọnọ iroro ra e gbẹ be j’owhẹ ta onọ o rọ owhẹ oma via ha? Nya lele uwhu Sọl gbe Jonatan, Devidi o te kere ile uweri jọ nọ o ro ku uweri riẹ no eva. Ile uweri onana o te zihe ruọ abọ ikere obe Ebaibol ọ Samuẹle Avivẹ. (2 Samuẹle 1:17-27; 2 Iruẹru-Ivie 35:25) Ere re, o rẹ jọ ahwo jọ obọ lọlọhọ re a ta eva rai via ẹkwoma eware i kere. Ayeuku jọ ọ niyẹrẹ nnọ ọ jẹ hai kere eware nọ e rọ iroro riẹ fihọ otọ, nọ edẹ jọ e jẹ vrẹ no o ve se ai. Ọ tẹ ruẹ onana nọ obufihọ uweri u ru kpotọ.
Te ẹkwoma ẹme-ọta hayo ekere, ẹta oware nọ orọ eva ra via o sai fiobọhọ k’owhẹ ru uweri ra kpotọ. O rẹ sai je fiobọhọ voro iroro ethọthọ kpobi no re. Oni jọ nọ o je weri ọ ta vevẹ nọ: “Mẹ avọ ọzae mẹ ma yo kpahe ezae avọ eyae jọ nọ e fa orọo nọ ọmọ o whu ku ai, yọ ma gwọlọ nọ oyena o via k’omai hi. Fikiere okenọ eva e tẹ be dh’omai kpobi, be gwọlọ fo ohwohwo, ma vẹ tae je ku ei họ. Me roro nọ ma si kẹle ohwohwo gaga evaọ ere oruo.” Fikiere, re who dhesẹ epanọ orọ owhẹ oma via u re fiobọhọ k’owhẹ wo otoriẹ nọ dede nọ uwhu ovo na u whu ku owhẹ, amọfa a re weri oghẹrẹ sa—eva oghẹrẹ nọ u re kri te gbe eva edhere obọ rai.
Oware ofa jọ nọ u re fiobọhọ ru uweri kpotọ vẹrẹ họ oviẹ. “Oke jọ nọ a rọ viẹ” o riẹ, ere Ebaibol na e ta. (Okokahwohọ 3:1, 4) Uzẹme uwhu ọnọ ma you o sae wha oke utiọye na ze. Re a viẹ oviẹ uweri o tẹ wọhọ nọ yọ abọ nọ o wuzou eva etoke usiwo na.
Uvovo aye jọ ọ ta vevẹ oghẹrẹ nọ ogbẹnyusu ọkpekpe jọ o fiobọhọ kẹe thihakọ okenọ oni riẹ o whu. Ọ kareghẹhọ nọ: “Ogbẹnyusu mẹ ọ jọ kugbe omẹ oke kpobi. O je lele omẹ viẹ. O je lele omẹ t’ẹme. Me je rovie ẹbẹbẹ-iroro mẹ via ọvo, yọ oyena o jọ ziezi k’omẹ. Oma oviẹ o jẹ vuomẹ hẹ.” (Rri Ahwo Rom 12:15.) Jọ oma irui-oviẹ ra e vuọ owhẹ gbe he. Wọhọ epanọ ma ruẹ no na, Ebaibol na e vọ avọ iriruo ezae gbe eyae ẹrọwọ—kugbe Jesu Kristi—ọnọ ọ jọ okoafe viẹ ababọ omovuọ.—Emuhọ 50:3; 2 Samuẹle 1:11, 12; Jọn 11:33, 35.
Whọ rẹ sae rueriẹ ẹsejọ nọ whọ rẹ riẹ oghẹrẹ nọ oma ra o rẹ jọ họ. Irui-oviẹ e rẹ sai mu whẹ ze gheghe. Ayeuku jọ ọ ruẹ nọ uwou-eki o kpohọ ejọ dẹ eware (oware nọ ọ jẹ hai ru kugbe ọzae riẹ vẹre) o sae fo rie i họ oviẹ, maero, wọhọ uruemu riẹ, ọ tẹ nya ku ekwakwa emuore nọ e jẹ hae were ọzae riẹ. Wo ithihakọ. Yọ who roro nọ whọ rẹ gba irui ra ha. Kareghẹhọ, nnọ onana u no emuhọ ze o tẹ jẹ rọ abọ nọ o fo nọ a ro weri.
Epanọ A re Ru Kpahọ Oma-Obrukpe
Wọhọ epanọ ma muẹrohọ no vẹre na, ahwo jọ a re wo oma-obrukpe nọ oyoyou rai o te whu. Onana u re fiobọhọ dhesẹ vevẹ uweri ulogbo ọzae ẹrọwọ na Jekọp nọ a lẹliẹ họ rọwo nọ “arao ojihẹ jọ,” o kpe ọmọzae riẹ Josẹf no. Jekọp o vi Josẹf re ọ nya i rri epanọ inievo riẹ a rọ. Fikiere, ẹsejọha oma-obrukpe ojọ Jekọp oma, wọhọ ‘Fikieme me je vi Josẹf ọvo usu? Fikieme me je vi ei kpohọ eria nọ erae ijihẹ e vọ?’—Emuhọ 37:33-35.
Ẹsejọha who bi roro nọ abọgbekẹ ra o fiba uwhu oyoyou ra na. Evuhumu obrukpe oyena—jọ omake rọ uzẹme hayo ẹ fake roro—inọ yọ iroro uweri gheghe, o rẹ sai fiobọhọ k’owhẹ. Eva etenẹ re, who roro nnọ whọ rẹ ko iroro itieye na dhere oma ra ha. Re whọ ta oghẹrẹ nọ udu ra u bi brukpe owhẹ te o sae jẹ lẹliẹ oma voro owhẹ.
Vuhumu dede, inọ makọ oghẹrẹ nọ ma you omọfa te kẹ ha, ma rẹ sae kpọ uzuazọ riẹ hẹ, hayo kọ ma rẹ sai ru re “oke gbe eware idudhe” e seba ẹvia kẹ enọ ma you. (Okokahwohọ 9:11, NW ) U te no ere no, ababọ avro who wo eva iyoma ha. Wọhọ oriruo, fikinọ whọ kake dhẹ bru ọbo-imu ha, kọ whọ gwọlọ nọ oyoyou ra ọ mọ re o je whu? Vievie, ajo! Kọ who ghine wo oma-obrukpe nnọ who ru nọ ohwo ọyena oje whu? Ijo.
Oni jọ o wuhrẹ epanọ o re ro yeri kugbe oma-obrukpe riẹ nọ ọmọtẹ riẹ o whu eva asidẹnte. Ọ ta vevẹ nọ: “Me wo oma-obrukpe inọ me vi rie uwou. Rekọ me te ti vuhumu nọ o rọ ababọ iroro re me roro ere. Oware ovo o jariẹ thọ họ re me vi ei avọ ọsẹ riẹ uwou. Nọ asidẹnte oyoma gheghe.”
Whọ sae ta nọ, ‘rekọ eware buobu e riẹ nọ e r’omẹ eva nọ mẹ jẹhae ta je ru.’ Evaọ uzẹme, ono eva usu mai ọ rẹ sae ta nọ ọye họ ọsẹ, oni, hayo ọmọ nọ ọ gba kiete? Ebaibol na e kareghẹhọ omai nnọ: “Keme eva idhere buobu ma bi ro ru thọ, rekọ ohwo nọ ọ rẹ rọ ẹrọo riẹ ta thọ họ, ọye họ ohwo nọ ọ gbakiete.” (Jemis 3:2; Ahwo Rom 5:12) Fikiere rọwo uzẹme na nọ whọ gba ha. Eroro kpahe ẹsikpobi nọ, “otẹrọnọ me ru enẹ gbe enẹ” o rẹ sai nwene oware ovo ho, rekọ u re ru nọ whọ gbẹ kaki wo oma ra ha.
Otẹrọnọ who wo uvi iroro nọ whọ rẹ rọ rọwo nnọ oma-obrukpe ra uzẹme, orọnikọ ẹfaki roro ha, otẹrọ ere who roro oware nọ o mae wuzou eva e ru kpotọ oma-obrukpe—erọvrẹ Ọghẹnẹ. Ebaibol na e k’omai imuẹro nọ: “O ỌNOWO, otẹrọnọ, who roro imuemu mai, ỌNOWO kọ ono ọ rẹ sai dikihẹ? Rekọ who wo erọvrẹ.” (Olezi 130:3, 4) Whọ rẹ sai zihe kpo okenọ o vrẹ re who nwene oware jọ họ. Rekọ whọ rẹ sae lẹ kẹ erọvrẹ Ọghẹnẹ rọ kẹ ethobọ anwae ra. Kọ eme u re lele iei? Otẹrọnọ Ọghẹnẹ ọ yaa nọ ọ te rehọ iruthọ anwae ra vrẹ owhẹ, kọ whọ gbẹ rọ vrẹ omobọ ra re?—Itẹ 28:13; 1 Jọn 1:9.
Epanọ A re Ru Kpahọ Ofu
Kọ eva e rẹ dina dh’owhẹ, ẹsejọ mukpahe ebo-imu, idibo-eyae-omusiwo, egbẹnyusu, hayo makọ ọnọ o whu no na? Je vuhumu nọ onana yọ uruemu odode nọ a re ru nọ ohwo o te uwhu. Ẹsejọha ofu ra ọ wha edada ra na ze. Omọvo ikere obe jọ ọ ta nọ: “Ajokpa nọ whọ rẹ riẹ kpahe ofu na—orọnikọ whọ rẹ rehọ iẹe ruiruo ho rekọ whọ rẹ riẹ nọ who bi muofu ọvo—whọ rẹ sae rọ dhẹ vabọ no ọraha nọ o re no i tha.”
O sai je fiobọhọ re who dhesẹ hayo ghale ofu ra. Oghẹrẹvẹ? O rẹ jọ nọ who re mu gbọ ku ahwo ho. Ebaibol na e kẹ ohrẹ nọ, ofu-omuo okrẹkri avọ enwoma. (Itẹ 14:29, 30) Rekọ whọ rẹ sae ruẹ omosasọ ẹkwoma ẹme nọ whọ rẹ rehọ iẹe ta kugbe ogbẹnyusu nọ o wo otoriẹ. Yọ amọfa a ruẹ nọ arozaha ọgaga o re fiobọhọ hrẹ ofu.—Rri Ahwo Ẹfẹsọs 4:25, 26 re.
Nọ uwuzou re who rovie jẹ t’uzẹme kpahe epanọ orọ owhẹ oma na, ẹme ọjọriẹ jọ ọ riẹ. Ohẹriẹ ulogbo o riẹ eva udevie edhesẹ via epanọ orọ owhẹ oma avọ amọfa nọ whọ rẹ kpọe ro se. U du fo re whọ fo amọfa rọkẹ ofu gbe uzou-udhe ra ha. Fikiere yọrọ oma ra nọ whọ tẹ be ta epanọ orọ owhẹ oma via, rekọ o jọ eva edhere ahwo guegue he. (Itẹ 18:21) Obufihọ ulogbo jọ o riẹ nọ whọ rẹ sai ro yeri kugbe uweri, oye ma be te t’ẹme i te obọnana.
Obufihọ no Obọ Ọghẹnẹ Ze
Ebaibol na e k’omai imuẹro nọ: “ỌNOWO ọ kẹle enọ i wo eva owhrori, o je siwi enọ a nwẹ eva ẹzi.” (Olezi 34:18) Ẹhẹ, rro viọ oware ofa kpobi, usu kugbe Ọghẹnẹ o rẹ sai fiobọhọ k’owhẹ thihakọ uwhu ohwo nọ who you. Oghẹrẹvẹ? Ezọhọfihọ nọ i re ruiruo kpobi nọ a dhesẹ no na a rehe rai hayo e rọwo kugbe Ẹme Ọghẹnẹ, Ebaibol na. Efihiruo ijaje eyena e rẹ sai fiobọhọ k’owhẹ thihakọ.
Ro fibae, who rri aghare olẹ vo ho. Ebaibol na e kpakpa omai nọ: “Gbolo owha ra kẹ ỌNOWO na, o re ti fiobọhọ kẹ owhẹ.” (Olezi 55:22) Otẹrọnọ ẹta epanọ orọ owhẹ oma kẹ ogbẹnyusu nọ o wo oma uweri-ohrọoriọ k’owhẹ o rẹ sai fiobọhọ, ẹvẹ u re fiobọhọ k’owhẹ te nọ who te ku udu ra kpobi kẹ “Ọghẹnẹ omosasọ kpobi”!—2 Ahwo Kọrint 1:3.
Orọnikọ olẹ u re ru omai ga ọvo ho. “Ọnọ o re yo elẹ” na ọ yaa nọ ọ rẹ te rọ ẹzi ọfuafo riẹ kẹ idibo riẹ enọ e rọ oruọzewọ yare iẹe. (Olezi 65:2; Luk 11:13) Yọ ẹzi ọfuafo Ọghẹnẹ, hayo ogaga iruo riẹ, ọ rẹ sae rọ “ogaga ulogbo nọ othesiwa” ru omai ga re ma rria no ẹdẹ ruọ ẹdẹ. (2 Ahwo Kọrint 4:7) Kareghẹhọ: Ọghẹnẹ ọ rẹ sae fiobọhọ kẹ idibo ẹrọwọ riẹ thihakọ ebẹbẹ jọ gbe ebẹbẹ kpobi nọ a sae rẹriẹ ova ku.
Aye jọ nọ ọmọ o whu ku ọ kareghẹhọ oghẹrẹ nọ ogaga olẹ u fiobọhọ kẹe gbe ọzae riẹ te eva etoke uwhu ọmọ na. Ọ ta nọ: “Ma tẹ rọ uwou eva aso uweri na o jẹ da omai oma fia no, ma vẹ lẹ ruarua kugbe. Oke ọsosuọ nọ ma ro ru oware jọ ababọ ọmọ na—ewuhrẹ ukoko ọsosuọ nọ ma kpohọ, okokohọ ọsosuọ nọ ma nya—ma lẹ rọkẹ ẹgba. Okenọ ma tẹ kparoma eva ohiohiẹ iroro riẹ e jẹ wọhọ nọ e gbẹdẹ vi omai, ma vẹ lẹ kẹ Jihova re o fiobọhọ k’omai. Fikiọ oware jọ, o jọ oware iguegue rọ k’omẹ re mẹ ọvo ọ nya ruọ eva uwou na. Fikiere ẹsikpobi nọ me te no obọ otafe ziọ uwou, mẹ vẹ lẹ se Jihova re o fiobọhọ k’omẹ kru oma mẹ.” Aye ẹrọwọ ọyena ọ rọwo gaga je vuhumu nọ elẹ eyena i je fiobọhọ. Whẹ oma ra ọ sae ruẹ re nọ eva uyo rọkẹ elẹ ra ẹsikpobi, ‘udhedhẹ Ọghẹnẹ nọ uvi eriariẹ kpobi, o te yọrọ eva gbe iroro ra.’—Ahwo Filipai 4:6, 7; Ahwo Rom 12:12.
Obufihọ nọ Ọghẹnẹ ọ rẹ kẹ u re fiobọhọ. Oleleikristi Pọl ukọ na ọ ta nọ Ọghẹnẹ “o ru omai wo omosasọ eva uye mai, re ma ruẹse sasa enọ erọ eva uye kpobi oma.” Uzẹme, obufihọ Ọghẹnẹ u re si edada na no ho, rekọ u re ru ei lọhọ re who thihakọ riẹ. Orọnikọ oyena u dhesẹ nọ whọ rẹ te gbẹ viẹ ha hayo kọ oyoyou ra nọ o whu ọ rẹ thọrọ owhẹ ẹro ho. Rekọ whọ sai no uweri na. Yọ nọ who bi ru ere na, oware nọ whọ rọ ẹro ruẹ no u re ru owhẹ mai wo otoriẹ jẹ rọ oma uweri-ohrọoriọ fiobọhọ kẹ amọfa re a thihakọ eva oghẹrẹ uwhu utioye na.—2 Ahwo Kọrint 1:4.
Enọ nọ A re Roro Kpahe
Fikieme u je wuzou re whọ kẹ omara uvẹ weri?
Ẹvẹ whọ sae ro ru uweri ra kpotọ?
Ẹvẹ Ikereakere na e sai ro fiobọhọ k’owhẹ thihakọ oma-obrukpe gbe ofu?
Edhere vẹ usu kugbe Ọghẹnẹ o sai ro fiobọhọ k’owhẹ thihakọ nọ oyoyou ra o te whu?
Didi ezọhọfihọ jọ nọ i re ruiruo e rẹ sae lẹliẹ owhẹ thihakọ uweri?
[Ẹkpẹti nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 18]
Ezọhọfihọ jọ nọ I re Fiobọhọ
Rẹro suọ egbẹnyusu: Whọ raha oke he nọ amọfa a tẹ fialoma ze otẹrọnọ a gwọlọ fiobọhọ yọ whọ sai ghine fi obufihọ jọ họ iruo. Vuhumu nọ oyena o sae jọ edhere rai nọ a re ro dhesẹ oghẹrẹ nọ orọ oma rai k’owhẹ; ẹsejọha a sae ruẹ eme nọ ikiete he.—Itẹ 18:24.
Rẹro te oma ra: Uweri o sai ruoma lọhọ owhẹ, maero eva emuhọ riẹ. Oma ra o gwọlọ emamọ eriosehọ, oma u ru jaja, gbe emamọ emuọriọ viọ epaọ anwẹdẹ kpobi. Ọkiẹriwo no obọ ọbo-imu uviuwou ra n’oke ruoke o rẹ sae jọ ziezi re.
Va ijiroro ilogbo jọ: O tẹ lọhọ, dina gbẹ hẹrẹ tao bẹsenọ who ti ro muhọ eroro ziezi taure whọ tẹ te jiroro sọ whọ rẹ zẹ uwou ra hayo who re nwene iruo ra. (Itẹ 21:5) Ayeuku jọ nọ ọzae riẹ o whu edẹ buobu vrẹ ọ kareghẹhọ nọ, ọ rọ ekwakwa obọ riẹ jọ buobu ru ọghọ. Okiofa, o te vuhumu nọ ọ rehọ eware eghaghae jọ nọ a kẹ riẹ ru ọghọ no.
Wo odiri k’oma ra: Uweri u re kri vi oghẹrẹ nọ ahwo buobu a re roro. Ekareghẹhọ kukpe kukpe ọrọ oyoyou nọ o whu na e rẹ sae kpare edada na ze. Obọdẹ ifoto, ile, hayo orre dede o rẹ sae kpare oviẹ ze. Ewuhrẹ eriariẹ kpahe uweri o ta kpahe etoke uweri na wọhọ: “Ọnọ o bi weri na o re nwene vẹrẹ gaga no oma iroro jọ ruọ ọfa, yọ, re awhaha ekareghẹhọ ori na o rẹ sai nwene ruọ iroro nọ o re mu kareghẹhọ.” Hae roro eyaa eghaghae Jihova.—Ahwo Filipai 4:8, 9.
Rọ vrẹ amọfa: Daoma kẹ amọfa. Vuhumu nọ o re rai ẹkpẹlobọ. Fikinọ a riẹ ẹme nọ a rẹ ta ha, a sae rọ ogbori ta oware uyoma.—Ahwo Kọlọsi 3:12, 13.
Yọrọ oma re whọ siọ imu hayo idi ba ẹ rọ do uweri ra: Omofọwẹ nọ imu hayo idi e rẹ wha tha e rẹ jọ kpẹkpẹe gheghe. Whọ rẹ sae lọ umu ajokpa nọ ọbo-imu ọ ta ere. Rekọ yọrọ oma; imu jọ buobu e rẹ reria oma. Je fibae, enana i re ru etoke uweri na theri viere. Ọbo-imu nọ ọ rẹ kiẹ otọ oware nọ u kpe ohwo ọ vẹvẹ unu nọ: “Who re thihakọ okpẹtu na, ruẹ uye riẹ, ukuhọ riẹ whọ vẹ kpa iroro vrẹe, yọ re a bru onana dhe gbugbediha ẹkwoma ibimu nọ [ohwo] na ọ rẹ lọ re ọ siọ onahona ba ẹriẹ o rẹ sai ru etoke uweri na kri jẹ whọhọ viere.” Ma re ti wo omofọwẹ ibẹdẹ ẹkwoma ọ ẹjiroro ilogbo Jihova nọ ma re roro kpahe.—Olezi 1:2; 119:97.
Zihe kpohọ iruẹru ra vẹre: Oke ọsosuọ whọ rẹ do oma ra họ kpohọ iruo, kpohọ eki, hayo re whọ rẹro te ewha-iruo efa. Rekọ whọ te rue riẹ nọ oma iruẹru ra vẹre u re ti fiobọhọ k’owhẹ gaga. Wo abọ evaọ iruo Oleleikristi ẹsikpobi.—Wawo 1 Ahwo Kọrint 15:58.
Ozọ ekuhọ uweri ogaga u muowhẹ hẹ: Wọhọ epanọ o rẹ sai gbunu te, ahwo jọ nọ i bi weri a rẹ k’uvẹ re uweri rai u kuhọ họ, bi roro nọ oyena u ti dhesẹ nọ uyoyou nọ a wo kẹ ori na o be whrẹ kpo. Oyena o rọ ere vievie he. Whọ tẹ kpae iroro vrẹ edada na o rẹ sai rovie edhere kẹ ekareghẹhọ eghaghae nọ e te jọ kugbe owhẹ ẹsikpobi.—Okokahwohọ 3:1, 4.
Who mu ruawa gaga ha: Whọ sae ruawa nọ, ‘Eme ọ be te via k’omẹ enẹna?’ Ebaibol na e kẹ ohrẹ nọ ma ruawa odẹ hẹ. Ayeuku jọ ọ ta annọ, “siọ awa odẹ ba ẹruọ u ghine fiobọhọ k’omẹ.” Jesu ọ ta kẹ ilele riẹ nọ: “Fikiere wha ruawa odẹ hẹ, keme odẹ ọ rẹ ruawa o riẹ.”—Matiu 6:25-34.
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 15]
Iriruo Ebaibol i dhesẹ nọ ekere fihotọ epanọ or’owhẹ oma, o sai fiobọhọ k’owhẹ ta uweri ra via
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 16]
Evaọ koria koria, ahwo nọ a bi weri a re dede omosasọ rehọ