Uwuhrẹ 48

Ona Iroro-ejẹ

Eme o gwọlọ nọ who re ru?

Rọ ikereakere, etadhesẹ, gbe enọ ro ruiruo evaọ edhere iroro-ejẹ gbe edhere nọ o rẹ tuduhọ ahwo awọ re a gaviezọ je roro.

FIKIEME U JE WUZOU?

Ẹme nọ a rẹ ta ababọ ona avọ omoya o re kpe isiuru ahwo riẹriẹriẹ. Edhere iroro-ejẹ nọ a rẹ rọ t’ẹme o rẹ lẹliẹ ẹmeọta-kugbe lọhọ, o rẹ kẹ ahwo oware nọ a re roro kpahe oke ofa, jẹ gbẹ edhere rọkẹ ẹmeọta-kugbe obaro. O rẹ sae tẹzẹ ohwo gaga.

MA RẸ kẹ uyere fiki inwene nọ Ẹme Ọghẹnẹ ọ jọ izuazọ mai ru no, yọ ma gwọlọ re amọfa a wo erere noi ze re. Ofariẹ, ma vuhumu nọ oghẹrẹ nọ ahwo a j’owọ kẹ emamọ usi na u ti kpomahọ obaro rai. (Mat. 7:13, 14; Jọn 12:48) Ma gwọlọ re a jẹ uzẹme na rehọ. Rekọ, o gwọlọ re ma fi orimuo ba imuẹro egaga gbe ọwhọ mai re ma sai wo iyẹrẹ nọ e mai woma t’obọ.

Ẹme uzẹme nọ a rẹ nwani zuehọ ro dhesẹ ẹthọthọ ọrọ orọwọ oghaghae omọfa, o tẹ make rọ nọ a rehọ eria Ikereakere sa-sa ro dhesẹ ẹthọthọ orọwọ na, o rẹ jọ bẹbẹ re ohwo na ọ jẹ ẹme na rehọ. Wọhọ oriruo, re a ta ọvo nọ ehaa jọ nọ e viodẹ i kiehọ họ fikinọ i no oma egedhọ ze, onana o sai ti nwene epanọ amọfa a rri ehaa na ha. Edhere iroro-ejẹ nọ a rẹ rọ t’ẹme oye o rẹ mae wha obokparọ ze. Eme o gwọlọ re a dhesẹ iroro?

Ikereakere na e ta k’omai nọ ‘areghẹ nọ o n’ehru ze ọ rẹ jọ . . . dhedhẹ, avọ iroro.’ (Jem. 3:17) Ubiẹme Griki nọ a jọ etenẹ fa ‘avọ iroro’ na u dhesẹ “re a rọwo-kugbe amọfa.” Efafa jọ e fa riẹ “ororokẹ,” “ewolẹ,” hayo “akothiho.” Muẹrohọ nọ edhesẹ iroro u w’obọ kpahe eruo udhedhẹ. Eva Taitọs 3:2, a fodẹ e riẹ kugbe ewolẹ je dhesẹ iẹe wọhọ abọdekọ uruemu ẹwhọ. Ahwo Filipai 4:5 o tuduhọ omai awọ nọ ma ru re a riẹ omai wọhọ ahwo ‘nọ a re dhesẹ iroro.’ Ohwo nọ o re dhesẹ iroro o re roro kpahe oghẹrẹ uyerakpọ, iyero, gbe oghẹrẹ nọ ẹme na ọ rrọ oma ọ ohwo nọ ọ be t’ẹme kẹ na. Ọ rẹ rehọ ẹme ohwo ọdekọ na nọ ọ tẹ ruẹ nọ u fo re o ru ere. Eyerikugbe amọfa evaọ edhere ọnana o re fiobọhọ rovie iroro gbe idu rai re a sae rehọ ẹme mai viere nọ ma te bi lele ai jiroro no Ikereakere na ze.

Oria nọ A re Jo Muhọ. Luk ogbiku na ọ niyẹrẹ nọ okenọ Pọl ukọ na ọ jọ Tẹsalonika, ọ rehọ Ikereakere na ruiruo, “dhesẹ jẹ hẹ fa otọ rai vevẹ kẹ ae nọ, ufo kẹ Kristi na re ọ ruẹ uye, re ọ jẹ kparoma no iwhuowhu.” (Iruẹru 17:2, 3) O rọ oware nọ a re muẹrohọ inọ Pọl o ru onana evaọ uwou-egagọ ahwo Ju. Enọ o je lele t’ẹme na a rehọ Ikereakere Hibru na wọhọ ẹme udu nọ ọ mai kpehru. U fo re ọ rehọ oware nọ a rọwo muhọ.

Okenọ Pọl ọ jẹ t’ẹme kẹ ahwo Griki eva Arẹopagọs evaọ Athẹns, ọ rehọ Ikereakere na muhọ họ. Ukpoye, ọ rehọ eware nọ a riẹ jẹ rọwo muhọ, ọ tẹ rehọ enana su ai kpohọ eroro kpahe Ọnọma na gbe ẹjiroro Riẹ.—Iruẹru 17:22-31.

Evaọ oke mai nana, ahwo ima-idu buobu a riẹ enọ e rọwo Ebaibol na wọhọ ehri udu evaọ izuazọ rai hi. Rekọ iyero ugbarugba erọ uyerakpọ nana i bi kpomahọ enwenọ uzuazọ ohwo kpobi. Ahwo a bi siuru eware ezi. Whọ tẹ kaki dhesẹ ọdawẹ kẹ eware nọ e be kẹ ae uye taure who te ti dhesẹ epanọ Ebaibol na o ru rie vẹ, owojẹ iroro utioye na o sae wọ ae gaviezọ kẹ oware nọ Ebaibol na ọ ta kpahe ẹjiroro Ọghẹnẹ kẹ ahwo-akpọ.

O sae jọ nọ erọwọ gbe iruemu egagọ jọ yọ ukuoriọ jọ nọ ọsẹ gbe oni a kpeze se ọmọ-uwuhrẹ Ebaibol ra. Enẹna, ọmọ-uwuhrẹ na o wuhrẹ no inọ erọwọ gbe iruemu eyena e rẹ dha Ọghẹnẹ eva, ọ tẹ se ae fiki oware nọ Ebaibol na o wuhrẹ. Ẹvẹ ọmọ-uwuhrẹ na ọ sai ro ru ẹjiroro ọyena vẹ kẹ ọsẹ gbe oni riẹ? A sai roro nọ fikinọ ọ se ukuoriọ abọ-egagọ nọ a kẹ riẹ, yọ ọ be se ae. Ọmọ-uwuhrẹ Ebaibol na ọ sae jiroro nọ taure ọ tẹ te daoma rehọ Ebaibol na dhesẹ oware nọ o wha ẹjiroro riẹ ze, u re woma re ọ kẹ ọsẹ gbe oni riẹ imuẹro uyoyou gbe adhẹẹ nọ o wo kẹ ae.

Okenọ Whọ rẹ rọ Rọwo-Kugbe Omọfa. Jihova omariẹ, dede nọ o wo udu-esuo kpobi nọ ọ rẹ rọ kẹ izi, o re dhesẹ uvi iroro. Okenọ o je siwi Lọt avọ uviuwou riẹ no Sodọm, enjẹle Jihova ọ tuduhọ ae awọ nọ: “Wha dhẹ kpo igbehru, ogbẹrọ erehe wha re ti whuẹ.” Rekọ Lọt ọ tẹ lẹ nọ: “O, ijo, ilori mẹ.” Ọ lẹ re a kẹe uvẹ re ọ dhẹ kpohọ Zoa. Jihova o dhesẹ ororokẹ rọkẹ Lọt ẹkwoma uvẹ nọ ọ kẹ riẹ re o ru ere; fikiere okenọ ọ raha ikpewho efa, o vu Zoa wa. Rekọ uwhremu na, Lọt o te lele ọkpọvio ọsosuọ Jihova ọ tẹ kwa kpohọ eria igbehru na. (Emu. 19:17-30) Jihova ọ riẹ nọ edhere riẹ o kiete, rekọ ọ rehọ odiri dhesẹ ororokẹ bẹsenọ Lọt o ti ro vuhu iei mu.

Re ma sai yerikugbe amọfa ziezi, ma re dhesẹ iroro re. O sai mu omai ẹro nọ ẹme ohwo ọdekọ na ọ thọ, yọ o sae jọ nọ ma wo eme nọ e gba ziezi nọ ma re ro dhesẹ iẹe. Rekọ ẹsejọ u re woma re ma siọ ẹme na ba esi. Edhesẹ iroro orọnikọ u dhesẹ nọ ma rẹ r’abọ nyẹ itee Jihova ha. Ẹsejọhọ o rẹ mai woma re ma yere ohwo ọdekọ na fiki eva riẹ nọ ọ ta via hayo re ma se eme ethọthọ nọ ọ ta ba ẹkpahefihọ re whọ sae rẹriẹ ovao ku oware nọ o te mae wha ewoma ze. Ọ tẹ make wọso orọwọ ra, whọ kpakpa oma ha. Whọ sae nọe oware nọ o lẹliẹ e riẹe roro ere. Gaviezọ ziezi kẹ uyo riẹ. Onana o te lẹliẹ owhẹ riẹ iroro riẹ. O sae jẹ lẹliẹ owhẹ bọ emamọ otọhotọ kẹ emamọ ẹmeọta-kugbe evaọ oke ofa.—Itẹ 16:23; 19:11.

Jihova ọ kẹ ahwo-akpọ ẹgba nọ a rẹ rọ salọ. Ọ kẹ rae uvẹ nọ a rẹ rọ rehọ ẹgba ọyena ruiruo, o tẹ make rọ nọ a sae te rehọ iẹe ruiruo avọ areghẹ hẹ. Wọhọ ọtota Jihova, Joshua ọ wariẹ ikuigbe iruẹru Ọghẹnẹ kẹ Izrẹl. Kẹsena, ọ tẹ ta nọ: “Rekọ otẹrọnọ wha rẹ gọ ỌNOWO ho, wha salọ eva ẹdẹ inẹnẹ na ọnọ wha gwọlọ nọ wha rẹ gọ, jọ edhọ nọ esẹ rai e jẹ gọ eva abọdekọ ethẹ na, hayo edhọ ahwo Amọ nọ wha be ria eva otọ rai. Rọ kẹ omẹ avọ uwou mẹ ỌNOWO na ma rẹ gọ.” (Jos. 24:15) Iruo mai nẹnẹ họ re ma se “isẹi,” yọ ma rẹ t’ẹme avọ imuẹro, rekọ ma rẹ daoma gba amọfa họ rọwo ho. (Mat. 24:14) A rẹ salọ hrọ, yọ ma re mi ai udu oyena ha.

Nọ Enọ. Jesu ọ kẹ uvi oriruo evaọ iroro-ejẹ kugbe ahwo. O re roro kpahe uyerakpọ rai jẹ kẹ etadhesẹ nọ a rẹ rọwo kugbe vẹrẹ vẹrẹ. Ọ tẹ jẹ rehọ enọ ruiruo ziezi. Onana o kẹ amọfa uvẹ re a ta iroro rai je dhesẹ oware nọ o rọ idu rai. O tẹ jẹ tuduhọ ae awọ re a roro kpahe ẹme nọ a be ta na.

Ọzae jọ nọ ọ riẹ Uzi na ziezi ọ nọ Jesu nọ: “Owuhrẹ eme me re ruẹ re [mẹ] reuku uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ?” Jesu ọ hae kẹe uyo na no lọlọhọ. Rekọ o zizie ọzae na re ọ ta eva riẹ. ‘Eme a kere họ uzi na? Ẹvẹ who se?’ Ọzae na o te yo gbagba. Kọ ẹme na ọ j’ere kuhọ fikinọ ọ k’uyo na gba? Vievie. Jesu ọ kẹ ọzae na uvẹ re ọ t’ẹme na haro, yọ onọ nọ ọzae na ọvo ọ nọ u dhesẹ nọ ọ be gwọlọ dhesẹ oma riẹ kiẹrẹe. Ọ nọ inọ: ‘Ono họ ọrivẹ mẹ?’ Ukpenọ ọ f’otọ ọrivẹ kẹe, onọ ọzae na ọ hae te vro fiki uruemu nọ ahwo Ju a wo kpahe ahwo orẹwho Egedhọ gbe ahwo Sameria, Jesu o zizie i rie re o roro kpahe ọtadhesẹ jọ. Ọ ta kpahe ohwo Sameria ọrivẹ ọnọ o fiobọhọ kẹ ohwo jọ nọ o je kpohọ erẹ nọ a tho eware riẹ je kpe, rekọ ozerẹ gbe ohwo Livai jọ a vu rie wa. Ẹkwoma onọ olọlọhọ jọ, Jesu ọ daoma ru ẹme na vẹ ọzae na ẹro. Oghẹrẹ ona iroro-ejẹ Jesu u ru ẹme na ‘ọrivẹ’ wo otofa okpokpọ onọ ọzae nana o ti roro kpahe vẹre he. (Luk 10:25-37) Ẹvẹ onana o rọ emamọ oriruo te nọ ma rẹ raro kele! Ukpenọ whẹ ọvo whọ rẹ t’ẹme na kpobi, re whọ nwane ta iroro ọnọ o wo uwou na kugbe era no, wuhrẹ epanọ whọ rẹ rọ rehọ enọ areghẹ gbe etadhesẹ rọ tuduhọ ọnọ ọ be gaviezọ k’owhẹ na awọ re o roro.

Dhesẹ Oware nọ O Soriẹ. Okenọ Pọl ukọ na ọ t’ẹme evaọ uwou-egagọ evaọ Tẹsalonika, orọnikọ o se no obe nọ ogbotu riẹ ọ rọwo ze ọvo ho. Luk ọ niyẹrẹ nọ Pọl o ru ẹme na vẹ, kẹ imuẹro, je dhesẹ efihiruo eme nọ o se na. Fikiere, “ibuobu rai jọ a te lele Pọl avọ Sailas.”—Iruẹru 17:1-4.

Makọ ahwo nọ a rọ ogbotu ra kpobi, iroro-ejẹ itieye na e sae kẹ erere. Oyena o rrọ uzẹme evaọ okenọ who te bi se isẹri kẹ imoni, t’ẹme kẹ ibe-iruiruo hayo ibe-isukulu, t’ẹme kẹ erara evaọ isẹri-ise ẹgbede ra, ru uwuhrẹ Ebaibol, hayo ru ẹme evaọ ukoko na. Who te se ikereakere jọ, ẹsejọhọ otofa riẹ u vẹ owhẹ ẹro, rekọ o sai vẹ omọfa jọ ẹro ho. Oruvẹ ra hayo edhesẹ efihiruo ọrọ ikere na o sai do wọhọ ẹme obọ ra. Kọ o sai fiobọhọ re whọ jọ ikereakere na salọ igogo eme jọ je ru ai vẹ? Kọ whọ sae kẹ imuẹro nọ e rẹ tha ẹme na uke, ẹsejọhọ rono eme nọ e wariẹ oria na họ hayo no ikereakere efa nọ e t’ẹme kpahe uzoẹme ovona ze? Kọ ọtadhesẹ jọ ọ sai dhesẹ areghẹ nọ ọ rọ ẹme nọ whọ ta na via? Kọ enọ e sai fiobọhọ kẹ ogbotu ra roro kpahe ẹme na? Owojẹ areghẹ utioye na o sae lẹliẹ ẹme na vẹro jẹ kẹ ahwo eware nọ a re roro kpahe.

EPANỌ A RE RO RU EI

Whọ tẹ be jiroro epanọ who re ro mu ẹme ra họ, roro kpahe oghẹrẹ uyerakpọ gbe uruemu enọ e be gaviezọ k’owhẹ na.

Whọ wọso ẹme ọthọthọ kpobi hi.

T’ẹme avọ imuẹro, rekọ vuhumu nọ amọfa a wo ufuoma nọ a rẹ rọ salọ oware nọ a rẹ rọwo, wọhọ epanọ who wo ufuoma na.

Ukpenọ whọ rẹ za enọ vẹrẹ vẹrẹ, rehọ enọ efa hayo etadhesẹ ro fiobọhọ kẹ ọnọ ọ be n’enọ na re o roro kpahe ẹme na.

Ru ei họ uruemu re whọ jiroro kpahe ikereakere ẹkwoma eruvẹ igogo eme, dhesẹ epanọ eme nọ e wariẹ e riẹ họ hayo ikereakere efa i ro fielo họ otofa ẹme na, hayo rọ oriruo ro dhesẹ epanọ ikereakere na i ro kiehọ ẹme na.

ORIA IRUO: (1) Who te se isẹri kẹ ohwo jọ nọ ọ dadamu eriwo riẹ gaga, kiẹ edhere nọ whọ rọ ruọ ẹme na riwi. Didi imuẹro whọ kẹ? Didi ọtadhesẹ who kugbei? Didi enọ whọ nọ? Ẹvẹ who ro dhesẹ ororokẹ rọkẹ oghẹrẹ uyerakpọ riẹ gbe oghẹrẹ nọ ẹme na ọ riẹe oma? Otẹrọnọ whọ sai ru onana evaọ usiuwoma ota ha, rehọ iẹe ru odhesẹvia kugbe owhowho-uvie ọfa. (2) Wuhrẹ epanọ whọ rẹ rọ jiroro kugbe ohwo jọ (ogbẹnyusu hayo ọmọ) ọnọ o wo iroro oware othọthọ jọ uruo.