“Ohrọ Uyoyou Ọghẹnẹ Mai”

1, 2. (a) Eme oni-ọmọ o re ru o te yo edo oviẹ ọmọ riẹ? (b) Ohrọ vẹ o ga vi orọ oni-ọmọ?

EVAỌ udevie aso, ọmọfofa jọ ọ be viẹ. Oni na ọ tẹ nwane sa kpama. Anwẹnọ o ro yẹ ọmọ na, ọ gbẹ be wezẹ di te epanọ ọ jẹ wezẹ vẹre he. O wuhrẹ epanọ o re ro vuhu oviẹ sa-sa ọmọ na no. Fikiere, ọ rẹ sae riẹ sọ ọmọ na ọ gwọlọ nọ a kẹe emu, a wọe, hayo a kẹle iẹe. Rekọ makọ oware nọ o be wha oviẹ ọmọ na ze kẹhẹ, oni na ọ rẹ kpama. Uyoyou riẹ o rẹ sae jae keria gbabọkẹ ẹgwọlọ ọmọ riẹ hẹ.

² Ohrọoriọ nọ oni o re wo kẹ ọmọ nọ o yẹ n’eva ze yọ ovojọ evaọ udevie ohrọ nọ o mae ga kpobi evaọ udevie ahwo-akpọ. Rekọ ohrọ ofa jọ o riẹ nọ a rẹ ruẹ obọ riẹ hẹ—ohrọ uwowou Ọghẹnẹ mai, Jihova. Eroro kpahe okwakwa isiuru nana u ti fiobọhọ k’omai si kẹle Jihova viere. Fikiere joma ta kpahe oware nọ ohrọ o rrọ, gbe epanọ Ọghẹnẹ mai o bi ro dhesẹ iẹe.

Eme Họ Ohrọoriọ?

3. Eme họ otofa ubiẹme Hibru nọ a rọ fa “dhesẹ ohrọ” hayo “riohrọ” na?

³ Evaọ Ebaibol na, ohrọoriọ avọ ohrọ okọ gbe uvi. A rẹ rehọ eme Hibru gbe Griki buobu ro dhesẹ ohrọoriọ. Wọhọ oriruo, rehọ ubiẹme Hibru na ra·chamʹ, onọ a rẹ fa ẹsibuobu wọhọ “dhesẹ ohrọ” hayo “riohrọ.” Obe jọ o ta inọ ubiẹme na ra·chamʹ “u dhesẹ ohrọoriọ udidi, utionọ o rẹ ruọ ohwo oma nọ ma tẹ ruẹ ewhrehe hayo uye-oruẹ evaọ oma enọ ma you hayo enọ e gwọlọ obufihọ mai.” Ubiẹme Hibru nana, onọ Jihova o ro dhesẹ oma riẹ na, u tho ubiẹme nọ a rẹ rọ fa “edhede” yọ a rẹ sai dhesẹ iẹe wọhọ “ororokẹ oniọmọ.”a—Ọnyano 33:19; Jerimaya 33:26.

4, 5. Ẹvẹ Ebaibol na ọ rọ rehọ ohrọ nọ oni o re wo kẹ ọmọ riẹ ro wuhrẹ omai kpahe ohrọoriọ Jihova?

⁴ Ebaibol na ọ rehọ ohrọ nọ oni o re wo kẹ ọmọ riẹ ro wuhrẹ omai kpahe otofa ohrọoriọ Jihova. Eva Aizaya 49:15, ma se nọ: “Kọ ọmọ-unuevie ọ sae thọ aye ẹro, nọ ọ gbẹ reohrọ [ra·chamʹ] ọmọ nọ o no edhede riẹ ze he? O sae thọ enana ẹro dede, rekọ wha sae thọ omẹ ẹro ho.” Edhesẹ urirẹ oyena u dhesẹ edidi ohrọoriọ Jihova kẹ ahwo riẹ. Evaọ oghẹrẹ vẹ?

⁵ O rrọ bẹbẹ re ma roro nọ o rẹ thọrọ oni-ọmọ ẹro re ọ ko jẹ rẹrote ọmọ unuevie riẹ. Whaọ, ọmọfofa o wo obọ họ; t’aso t’uvo ọmọfofa ọ gwọlọ ẹruorote gbe uyoyou oni riẹ. Uyoma gaga inọ ini jọ e be dhẹ siọ emọ rai ba, maero kọ evaọ “oke ẹbẹbẹ” nana nọ “eva egaga” e d’otọ fia na. (2 Timoti 3:1, 3) Jihova o whowho nọ: “Rekọ wha sae thọ omẹ ẹro ho.” Ohrọoriọ nọ Jihova o wo kẹ idibo riẹ u re re he. O ga vi ohrọ ohwo-akpọ nọ o mae rro nọ ma rẹ sai roro ku—ohrọoriọ nọ oni-ọmọ o re wo kẹ ọmọfofa riẹ. Agbẹta nọ ọtota jọ ọ rọ ta kpahe Aizaya 49:15 nọ: “Onana o rrọ usu edhesẹ uyoyou Ọghẹnẹ nọ o mae ga kpobi evaọ Ọvọ Anwae na.”

6. Ẹvẹ ahwo-akpọ sebaẹgba buobu a rri ohrọoriọ no, rekọ didi imuẹro Jihova ọ k’omai?

⁶ Kọ ohrọoriọ yọ oka oyẹlẹ? Ahwo sebaẹgba buobu a rri rie ere. Wọhọ oriruo, Seneca, ọgbaeriariẹ Rom na, ọnọ ọ jẹ rria etoke Jesu nọ ọ jọ ohwo ologbo evaọ Rom, o wuhrẹ nnọ “ohrọ yọ oyẹlẹ iroro.” Seneca ọ jẹ wha iwuhrẹ Stoic haro, eriariẹ-ikpehru nọ i fiẹgba họ ẹwolẹ nọ ọ kare ohrọ. Wọhọ epanọ Seneca ọ ta, ohwo owareghẹ ọ sai fiobọhọ kẹ enọ e rrọ uye, rekọ ọ rẹ kẹ oma riẹ uvẹ re ọ riohrọ họ, keme ohrọ utioye na u re mi ei oma ẹwolẹ. Eriwo uzuazọ ọkpuakpua yena o rẹ k’uvẹ re a dhesẹ uvi ohrọ họ. Rekọ Jihova ọ rrọ ere vievie he! Evaọ Ẹme riẹ, Jihova ọ k’omai imuẹro inọ “o wo ohrọ avọ uwero.” (Jemis 5:11) Wọhọ epanọ ma te ruẹ na, ohrọ orọnikọ oyẹlẹ hẹ rekọ okwakwa ogaga nọ o r’oja. Joma rri epanọ Jihova, wọhọ ọyewọ oyoyou, o re ro dhesẹ iẹe.

Okenọ Jihova O Dhesẹ Ohrọoriọ kẹ Orẹwho

7, 8. Oghẹrẹ vẹ emọ Izrẹl a rọ ruẹ uye evaọ Ijipti anwae, kọ didi owọ Jihova ọ jẹ kpahe uye-oruẹ rai?

⁷ Ohrọoriọ Jihova u dhesẹ oma via evaọ edhere nọ o yeri kugbe orẹwho Izrẹl. Evaọ ekuhọ ikpe-udhusoi avọ 16 B.C.E., ima emọ Izrẹl buobu a jọ igbo evaọ Ijipti, oria nọ a jẹ jọ lahiẹ ae gaga. Ahwo Ijipti a “rehọ iruo egaga ru uzuazọ rai họ ẹyayare, eva ọloho gbe ẹkpẹ-ọmahọ.” (Ọnyano 1:11, 14) Evaọ akọriọ rai, emọ Izrẹl a bo se Jihova kẹ obufihọ. Didi owọ Ọghẹnẹ ohrọ na ọ jẹ?

⁸ U duobọte Jihova udu gaga. Ọ ta nọ: “Mẹ ruerẹ uye ahwo mẹ nọ a rọ evaọ Ijipti, me te je yo oviẹ rai fiki ahwo nọ a bi su ai; mẹ riẹ uye rai.” (Ọnyano 3:7) Jihova ọ rẹ sae ruẹ uye-oruẹ ahwo riẹ hayo yo oviẹ rai ababọ ohrọ nọ o rẹ riẹe he. Wọhọ epanọ ma jọ Uzou avọ 24 obe nana ruẹ na, Jihova yọ Ọghẹnẹ ọdawẹ. Yọ ọdawẹ—koyehọ re edada amọfa e d’omai—yọ omoni ohrọoriọ. Dede na, orọnikọ o da Jihova kẹ ahwo riẹ ọvo ho; oma o wọ riẹ j’owọ ro fiobọhọ kẹ ae. Aizaya 63:9 o ta nọ: “Fiki uyoyou gbe ohrọriọ riẹ ọ rọ ta ae no igbo.” Jihova ọ rehọ ‘ugbobọ ulogbo’ siwi emọ Izrẹl no Ijipti ze. (Iziewariẹ 4:34) Kẹsena, ọ tẹ kẹ ae emuore igbunu je si rai ruọ ẹkwotọ owoma obọ rai.

9, 10. (a) Fikieme Jihova ọ jẹ rọ thọ emọ Izrẹl na ẹsibuobu evaọ okenọ a wohọ Ẹkwotọ Eyaa na no? (b) Evaọ edẹ Jẹfta, didi okienyẹ Jihova ọ thọ emọ Izrẹl no, kọ eme ọ wọ riẹ ru ere?

⁹ Ohrọoriọ Jihova o jọ etẹe serihọ họ. Nọ a wohọ Ẹkwotọ Eyaa na no, kẹse kẹse Izrẹl o je kie ruọ emuemu a vẹ jẹ ruẹ-uye riẹ. Ahwo na a ve broma kpiroro jẹ viẹ se Jihova. Ẹsibuobu ọ thọ rae. Fikieme? “Keme o wo ohrọ oriọ kpahe ahwo riẹ.”—2 Iruẹru-Ivie 36:15; Ibruoziẹ 2:11-16.

¹⁰ Roro kpahe oware nọ o via evaọ edẹ Jẹfta. Nọ emọ Izrẹl i kuoma rẹriẹ nyae gọ eghẹnẹ erue no, Jihova ọ tẹ kuvẹ re ahwo Amọn a kienyẹ ae ikpe 18. Uwhremu na, emọ Izrẹl a te kurẹriẹ. Ebaibol na ọ ta k’omai nọ: “Koyehọ a te siobọno edhegọ, a tẹ gọ ỌNOWO na; ofu uye gbe ọbẹwẹ emọ Izrẹl i te je dhe ỌNOWO na.”b (Ibruoziẹ 10:6-16) Nọ ahwo riẹ a ghine kurẹriẹ no, Jihova ọ gbẹ sae gb’oma riẹ hẹ re ọ rue rae nọ a be ruẹ uye. Fikiere Ọghẹnẹ ohrọoriọ na ọ tẹ kẹ Jẹfta ogaga re o si emọ Izrẹl no obọ ewegrẹ rai.—Ibruoziẹ 11:30-33.

11. No epanọ Jihova o yeri kugbe emọ Izrẹl ze, eme ma wuhrẹ kpahe ohrọ?

¹¹ Eme oghẹrẹ nọ Jihova o yeri kugbe orẹwho Izrẹl u wuhrẹ omai kpahe ohrọoriọ? Ojọ họ, ma ruẹ nọ o rro vi ọdawẹ gheghe nọ a re wo kpahe uye nọ ahwo a be ruẹ. Kareghẹhọ oriruo oniọmọ nọ ohrọ riẹ o rẹ wọ re ọ j’owọ kẹ oviẹ ọmọ riẹ na. Epọvo na re, Jihova ọ rẹ fae ezọ di kẹ oviẹ ahwo riẹ hẹ. Ohrọoriọ riẹ o rẹ wọe furie uye-oruẹ rai. Fibae, edhere nọ Jihova o yeri kugbe emọ Izrẹl u wuhrẹ omai inọ ohrọ o rrọ oyẹlẹ vievie he, keme okwakwa ẹwo nana o wọ riẹ j’owọ avọ ogaga fiki ahwo riẹ. Kọ Jihova o bi dhesẹ ohrọoriọ kẹ idibo riẹ wọhọ ẹko ọvo?

Ohrọoriọ Jihova kẹ Omomọvo

12. Ẹvẹ Uzi na u ro dhesẹ ohrọoriọ Jihova kẹ omomọvo?

¹² Uzi nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ orẹwho Izrẹl u dhesẹ ohrọoriọ riẹ kẹ ahwo. Wọhọ oriruo, rehọ ọdawẹ riẹ kẹ iyogbere. Jihova ọ riẹ inọ iyero idudhe e te roma via nọ o rẹ sai gele ọmọ Izrẹl fihọ uvuhu. Ẹvẹ a re yeri kugbe iyogbere? Jihova o j’uzi kẹ emọ Izrẹl gaga nọ: “Wha geva hayo faobọ kpegheghe kẹ omoni oyogbere rai hi. Whọ rẹ te rehọ kẹ e ọvọvẹ, eguago e gbẹ jọ eva ra ha; fiki onana ỌNOWO na Ọghẹnẹ ra ọ rẹ te [ghale] owhẹ eva iruo ra kpobi.” (Iziewariẹ 15:7, 10) Jihova o te je j’uzi inọ emọ Izrẹl a re vu udhu rai muotọ họ hayo si-isogẹ udhu rai hi. Enọ eware i woma kẹ tere he a re si-isogẹ. (Iruo-Izerẹ 23:22; Rut 2:2-7) Nọ orẹwho na u te koko uzi ororokẹ nana fiki iyogbere nọ e rrọ udevie rai, iyogbere nọ e rrọ Izrẹl a rẹ yare emuore he. Kọ oyena o gbẹ rrọ odhesẹvia ohrọoriọ Jihova?

13, 14. (a) Ẹvẹ eme ọ Devidi na e rọ k’omai imuẹro inọ Jihova o wo ọdawẹ odidi kpahe omai omomọvo? (b) Oriruo vẹ a sai ro dhesẹ iẹe inọ Jihova ọ kẹle enọ i “wo eva owhrori” hayo enọ ‘a nwẹ evaọ ẹzi’?

¹³ Nẹnẹ re, Ọghẹnẹ oyoyou mai o wo ọdawẹ odidi kpahe omai omomọvo. U re mu omai ẹro inọ ọ riẹ kpahe uye kpobi nọ ma be ruẹ. Devidi ọso-ilezi na o kere nọ: “Ibiaro ỌNOWO i bi ri ikiẹrẹe, ezọ riẹ i bi yo eviẹ rai. ỌNOWO ọ kẹle enọ i wo eva owhrori, o je siwi enọ a nwẹ eva ẹzi.” (Olezi 34:15, 18) Kpahe enọ a rọ eme enana dhesẹ, ọtota Ebaibol jọ ọ ta nọ: ‘Ahwo nọ a wo eva owhrori, koyehọ, a rrọ ọkora fiki uzioraha, a rri oma rai nọ a fioka ahwo ho; a te je rri omobọ rai kuẹku, a wo evaifihọ evuọvo kpahe oma obọrai hi.’ Ahwo otiọye na a rẹ sai roro nọ Jihova o thabọ no ai gbe nọ a kawo vi enọ ọ rẹ rẹro te. Rekọ ere o rrọ họ. Eme ọ Devidi na e k’omai imuẹro inọ Jihova o re kiemu ku “enọ a nwẹ eva ẹzi” hi. Ọghẹnẹ ohrọoriọ mai ọ riẹ nọ evaọ oghẹrẹ oke utioye na, ma gwọlọ e riẹ vi ofa, yọ ọ rrọ kẹle.

¹⁴ Roro kpahe oware jọ nọ o via. Oni jọ evaọ obọ United States ọ wọ ọmọ ikpe ivẹ riẹ dhẹ kpohọ ẹsipito keme okpomahọ ọgaga o kru rie. Nọ a rri ọmọ na no, edọkita na e tẹ vuẹ oni na nọ ọmọ na ọ rẹ jọ ẹsipito na aso hẹrioke. Kọ diẹse oni na ọ wezẹ? Ehru agbara evaọ ubrukpẹ ẹsipito na, kẹle ehwa ọmọ riẹ! Ọmọ riẹ ọ be mọ, yọ ọ gwọlọ nọ ọ rẹ jọ kugbe ei. Evaọ uzẹme ma rẹ sai rẹro mi Ọsẹ oyoyou obọ odhiwu mai viere dede! Whaọ, ẹwoho riẹ a rọ ma omai. (Emuhọ 1:26) Eme ọ urirẹ Olezi 34:18 na e ta k’omai nnọ okenọ ma te “wo eva owhrori” hayo ‘a tẹ nwẹ omai evaọ ẹzi,’ Jihova, wọhọ ọyewọ oyoyou, ọ rrọ “kẹle”—o wo ohrọoriọ jẹ ruẹrẹ oma kpahe re o fiobọhọ.

15. Idhere vẹ Jihova o bi ro fiobọhọ k’omai omomọvo?

¹⁵ Kọ ẹvẹ Jihova o bi ro fiobọhọ k’omai omomọvo? Orọnikọ ọ rẹ nwani si oware nọ o be wha uye-oruẹ na ze no ho. Rekọ Jihova o ru eruẹrẹfihotọ buobu fihọ no kẹ enọ i bi bo sei kẹ obufihọ. Ẹme riẹ, Ebaibol na, ọ kẹ uvi ohrẹ nọ u re fiobọhọ. Evaọ ukoko na, Jihova ọ kẹ esẹro nọ i te evaọ abọ-ẹzi, enọ e be daoma dhesẹ ohrọoriọ riẹ evaọ obufihọ kẹ ibe egegagọ. (Jemis 5:14, 15) Wọhọ “ọnọ o re yo elẹ,” ọ rẹ rọ “Ẹzi Ẹri kẹ enọ e yare riẹ.” (Olezi 65:2; Luk 11:13) Ẹzi ọyena ọ rẹ sae k’omai “ogaga ulogbo nọ othesiwa” re ma sai thihakọ bẹsenọ Uvie Ọghẹnẹ u re si ebẹbẹ idhọvẹ kpobi no. (2 Ahwo Kọrint 4:7) Kọ eva e gbẹ be were omai fiki eruẹrẹfihotọ enana kpobi? Jọ o thọrọ omai ẹro ho inọ enana yọ odhesẹvia ọ ohrọoriọ Jihova.

16. Ovẹ họ oriruo ohrọ Jihova nọ o mae rro, kọ ẹvẹ u ro kpomahọ omai omomọvo?

¹⁶ Uzẹme, oriruo nọ ọ mae rro ọrọ ohrọ Jihova họ ẹrọkẹ Ọnọ ọ mae ghare kẹe kpobi wọhọ ẹtanigbo k’omai. O rrọ idheidhe uyoyou nọ Jihova ọ kẹ, yọ u rovie edhere kẹ esiwo mai. Kareghẹhọ inọ ọruẹrẹfihotọ ẹtanigbo na ọ rrọ k’omai dẹẹ. Nwani fo, Zekaraya, ọsẹ Jọn Ọhọahwo-Ame na, ọ ruẹaro inọ okẹ nana o kpare “ohrọ uyoyou Ọghẹnẹ mai” kpehru.—Luk 1:78.

Okenọ Jihova O re ro Kru Ohrọoriọ Kpemu

17-19. (a) Ẹvẹ Ebaibol na o ro dhesẹ nnọ ohrọ Jihova u wo umuo? (b) Eme o ru ohrọ Jihova kẹ ahwo riẹ nyate umuo?

¹⁷ Kọ ma re roro nọ ohrọoriọ Jihova u wo umuo ho? Ukpoye, Ebaibol na o dhesẹ vevẹ nnọ rọ kẹ ahwo nọ i mukpahe idhere ikiẹrẹe riẹ, Jihova o re kru ohrọoriọ kpemu. (Ahwo Hibru 10:28) Re whọ ruẹ oware nọ o je ru ere, kareghẹhọ oriruo orẹwho Izrẹl.

¹⁸ Dede nọ Jihova ọ thọ emọ Izrẹl unuẹse buobu no obọ ewegrẹ rai, ohrọoriọ riẹ o nyate umuo riẹ. Ahwo uzou-ogaga nana a jẹ g’edhọ, be tubẹ rehọ emedhọ etọtọ rai ziọ etẹmpol Jihova! (Izikiẹl 5:11; 8:17, 18) Ofariẹ, a ta k’omai nọ: “A te mu ikọ-Ọghẹnẹ na ẹkoko họ ese, jẹ jẹ eme riẹ fiẹ, jẹ la eruẹaro na eka, bẹsenọ ỌNOWO na, o ti ro muofu kẹ ahwo riẹ rifihọ.” (2 Iruẹru-Ivie 36:16) Emọ Izrẹl a te oria nọ a gbe ro fo kẹ ohrọ họ, a tẹ kpare ofu okiẹrẹe Jihova. Eme o no rie ze?

¹⁹ Jihova ọ gbẹ riohrọ ahwo riẹ hẹ. O whowho nọ: “Mẹ rẹ te reohrọ, hayo rioriobọ kẹ ae, hayo riwi ae aro re mẹ se ai ba ẹraha ha.” (Jerimaya 13:14) Fikiere, a tẹ raha Jerusalẹm avọ etẹmpol riẹ, a te mu emọ Izrẹl kpohọ igbo evaọ Babilọn. Ẹvẹ u re yoma te evaọ okenọ ahwo-akpọ uzioraha a te veghe uzou vrẹ umuo ohrọ Ọghẹnẹ no!—Enuobro 2:21.

20, 21. (a) Eme ọ te via evaọ okenọ ohrọ Ọghẹnẹ u te te umuo riẹ no evaọ edẹ mai na? (b) Okẹ ohrọ Jihova vẹ ma te t’ẹme kpahe evaọ uzou n’otha na?

²⁰ Kọ ẹvẹ kpahe inẹnẹ? Jihova o ri nwene he. Fiki ohrọ, o vi Isẹri riẹ uwou no re a whowho “usiuwoma uvie na” evaọ otọakpọ na soso. (Matiu 24:14) Okenọ ahwo udu oruọzewọ a tẹ j’owọ, Jihova o re fiobọhọ kẹ ae wo otoriẹ ovuẹ Uvie na. (Iruẹru 16:14) Rekọ iruo nana e te jọ otọ bẹdẹ bẹdẹ hẹ. O rẹ sae jọ ohrọoriọ họ otẹrọnọ Jihova ọ kẹ akpọ omuomu nana uvẹ, avọ eware uweri gbe uye-oruẹ riẹ, re ọ gbẹ jariẹ ribri. Okenọ ohrọoriọ Ọghẹnẹ u te te umuo riẹ no, Jihova o ti brukpe uyerakpọ nana. Makọ evaọ oke yena, yọ ohrọoriọ o bi dhesẹ na—ohrọoriọ kẹ “odẹ ẹri” riẹ jẹ rọkẹ idibo omarọkẹ riẹ. (Izikiẹl 36:20-23) Jihova o ti si emuemu no ọ vẹ rehọ akpọ ọkpokpọ okiẹrẹe ze. Kpahe irumuomu na, Jihova o whowho nọ: “Aro mẹ o reti ri ọvuọvo vo ho, mẹ rẹ te re ohrọ gbe he, rekọ mẹ rẹ hwa osa iruo rai rọ kẹ ae.”—Izikiẹl 9:10.

²¹ Bọwo oke yena, Jihova o bi dhesẹ ohrọoriọ kẹ ahwo, makọ enọ e rẹriẹ ovao ku ọraha. Ahwo-akpọ uzioraha nọ i ghine kurẹriẹ a sai wo erere no okẹ ohrọoriọ ulogbo Jihova ze—erọvrẹ. Evaọ uzou n’otha na, ma te t’ẹme kpahe eme awere jọ evaọ Ebaibol na nọ i dhesẹ epanọ erọvrẹ Jihova e rẹ fo te.