Ohwo Kpobi O Ti Guọvunu Riẹ Kẹ Ọghẹnẹ

“Ere mai kpobi ma ti ro gu ọvuọ ẹkẹunu riẹ kẹ Ọghẹnẹ.”—AHWO ROM 14:12.

1. Uwhru vẹ a fihọ kẹ ufuoma Adamu avọ Ivi?

JIHOVA ỌGHẸNẸ ọ ma ọsẹ gbe oni ọsosuọ mai, Adamu avọ Ivi, wọhọ emama nọ e rẹ jiroro obọ rai. Dede nọ a kpotọ vi enjẹle, a jọ emama nọ i wo areghẹ nọ e rẹ sae jẹ emamọ iroro. (Olezi 8:4, 5) Ghele, uvẹ oyena nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ na o rọ obe-udu nọ a rẹ rọ jiroro oware nọ u woma gbe onọ u yoma ha. A re guọvunu kẹ Ọnọma rai, yọ ọvunu guo ọnana o te emọ rai kpobi re.

2. Didi ẹdhoguo Jihova o ti gu kẹle, kọ fikieme?

² Enẹna nọ ma be kẹle ekuhọ eyero eware imuomu enana no na, Jihova o ti guẹdhọ evaọ otọakpọ na. (Wawo Ahwo Rom 9:28.) Kẹle, ahwo nọ e riẹ Ọghẹnẹ hẹ a ti guọvunu kẹ Jihova Ọghẹnẹ fiki ẹraha ekwakwa otọakpọ na, ẹraha uzuazọ ohwo-akpọ, jẹ maero ekpokpo idibo riẹ.—Eviavia 6:10; 11:18.

3. Didi enọ ma ti roro kpahe?

³ Nọ irẹro onana nọ a re roro kpahe o rẹriẹ ova ku omai na, o rọ oware erere k’omai re ma roro kpahe epanọ Jihova ọ rọ rehọ edhere okiẹrẹe yeri kugbe emama riẹ evaọ oke anwae. Ẹvẹ Ikereakere na e sai ro fiobọhọ k’omai re mai oma mai, ma riẹ ọvunu gu kẹ Ọnọma omai? Iriruo vẹ e rẹ sai fiobọhọ, kọ evẹ ma rẹ raro kele he?

Enjẹle A re Guọvunu

4. Ẹvẹ ma rọ riẹ nọ Ọghẹnẹ ọ rẹ nọ mi enjẹle fiki iruẹru rai?

⁴ Emama enjẹle Jihova evaọ obọ odhiwu a re guọvunu kẹe wọhọ omai. Taure Ẹvo edẹ Noa ọ tẹ ze, enjẹle jọ a tẹ rehọ aghẹmeeyo nwene oma rai re a ruẹse lele eyae wezẹ. Wọhọ emama nọ e rẹ jiroro obọ rai, emama ẹzi enana a sae jiroro onana, rekọ Ọghẹnẹ o gu rai ẹdhọ. Nọ enjẹle aghẹmeeyo na a zihe kpohọ akpọ izi na, Jihova ọ gbẹ kẹ ai uvẹ re a zihe kpohọ ọkwa ọsosuọ rai hi. Jud olele na ọ tẹ ta k’omai nọ a “rehọ egbregba ebẹdẹ bẹdẹ kare [ai] fihọ eva edidi obiebi bọ ẹdẹ ologbo oziẹobro na.”—Jud 6.

5. Didi ekie o via kẹ Setan avọ idhivẹri riẹ no, kọ ẹvẹ a ti ro ku aghẹmeeyo rai họ?

⁵ Enjẹle aghẹmeeyo enana, hayo idhivẹri na, a wo Setan Ẹdhọ na wọhọ osu rai. (Matiu 12:24-26) Ẹnjẹle omuomu ọnana ọ kpareso Ọnọma riẹ o te fi avro họ ẹgbagba esuo Jihova. Setan o su ọsẹ gbe oni ọsosuọ mai ruọ emuemu, ukuhọ riẹ onana o tẹ wha uwhu se ai. (Emuhọ 3:1-7, 17-19) Dede nọ Jihova ọ kẹ Setan uvẹ re o wo uvẹ kpohọ okọto obọ odhiwu eva ubroke, obe Eviavia Ebaibol na ọ ruẹaro nọ evaọ oke Ọghẹnẹ, a ti gele oyoma ọnana ziọ okegbe otọakpọ na. Imuẹro i dhesẹ nọ onana o via nọ Jesu Kristi ọ nwani wo ogaga Uvie no evaọ 1914. Uwhremu na, Ẹdhọ avọ idhivẹri riẹ a ti kpohọ ọraha ebẹdẹ bẹdẹ. A tẹ rehọ enẹ ku avro esuo họ no, koyehọ a rehọ uvioziẹ ku ẹme ọkparesuọ na họ no re.—Job 1:6-12; 2:1-7; Eviavia 12:7-9; 20:10.

Ọmọ Ọghẹnẹ O re Guọvunu

6. Ẹvẹ Jesu o ri ọvunu gu riẹ kẹ Ọsẹ riẹ?

⁶ Ẹvẹ oriruo nọ Jesu Kristi, Ọmọ Ọghẹnẹ, ọ kẹ o woma te! Wọhọ ọzae ọgbagba nọ ọ rọ ẹrẹrẹe kugbe Adamu, o jọ oware isiuru kẹ Jesu re o ru oreva Ọghẹnẹ. O te je wo evawere re a nọ mi ei ẹmeoyo kẹ izi Jihova. Rọ kpahe iẹe, ọnọ ọ so ilezi na ọ tẹ ruẹaro gbagba nọ: “Mẹ gwọlọ ru orọeva ra, O Ọghẹnẹ mẹ; uzi ra o rọ udu mẹ.”—Olezi 40:8; Ahwo Hibru 10:6-9.

7. Okenọ ọ jẹ lẹ evaọ owọwọ ẹdẹ uwhu riẹ, fikieme Jesu ọ rọ t’ẹme nọ a kere eva Jọn 17:4, 5 na?

⁷ Makọ ọzadhe omukpahe nọ Jesu ọ ruẹ, o ru oreva Ọghẹnẹ je kru ẹgbakiete riẹ rite uwhu evaọ ure-oja. Ọ tẹ rọ ere hwa osa ẹtanigbo na re ọ dẹ ohwo-akpọ no emuemu Adamu nọ o wha uwhu ze. (Matiu 20:28) Fikiere, evaọ owọwọ ẹdẹ uwhu riẹ, Jesu ọ tẹ sae lẹ avọ udu nọ: “Mẹ kẹ owhẹ oruaro eva akpọ na, epanọ me ru iruo nọ whọ kẹ omẹ no; Ọsẹ, enẹna kẹ omẹ oruaro evaọ obọ ra, ono mẹ avọ owhẹ a gbe wo re a tẹ ma akpọ na.” (Jọn 17:4, 5) Jesu ọ sae ta eme enana kẹ Ọsẹ obọ odhiwu riẹ keme ọ rọ obokparọ nyate ẹdawọ ọvunu gu yọ Ọghẹnẹ ọ tẹ jẹ jẹe rehọ re.

8. (a) Ẹvẹ Pọl o ro dhesẹ nọ ma ti guọvunu kpahe oma mai kẹ Jihova Ọghẹnẹ? (b) Eme u re fiobọhọ k’omai re Ọghẹnẹ ọ jẹ omai rehọ?

⁸ Wo ohẹriẹ no Jesu Kristi ọzae ọgbagba na, ma gba ha. Ghele, ma ti guọvunu kẹ Ọghẹnẹ. Pọl ukọ na ọ ta nọ: “Fikieme who je bi bruoziẹ omoni ra? Kọ fikieme [whọ jẹ be] jẹ omoni ra fiẹ na? Keme mai kpobi a ti dikihẹ aro akaba oziẹobro Ọghẹnẹ. Keme a kere nọ, ‘Epanọ mẹ rọ uzuazọ na, Ọnowo ọtare, ighilawọ kpobi i re ti diguẹ komẹ, gbe ẹrọo kpobi ọ te kẹ Ọghẹnẹ ujiro.’ Ere mai kpobi ma ti ro gu ọvuọ ẹkẹunu riẹ kẹ Ọghẹnẹ.” (Ahwo Rom 14:10-12) Re ma ruẹse riẹ ọvunu gu re Jihova ọ jẹ j’omai rehọ, ọ rehọ uyoyou k’omai iroro gbe Ẹme riẹ nọ a rọ ẹgba riẹ kere, Ebaibol na, re o kpọ omai evaọ oware nọ ma rẹ ta je ru. (Ahwo Rom 2:14, 15; 2 Timoti 3:16, 17) Ma tẹ rehọ uvẹ eruẹrẹfihotọ Jihova ruiruo vọvọ je lele iroro mai nọ Ebaibol i wuhrẹ no na u re ti fiobọhọ k’omai re Ọghẹnẹ ọ jẹ omai rehọ. (Matiu 24:45-47) Ẹzi ọfuafo Jihova, hayo ogaga iruo riẹ, yọ ofiba ehri ẹgba gbe ọkpọvio. Ma te bi ru lele ọkpọvio ẹzi na gbe isuẹsu iroro mai nọ Ebaibol i wuhrẹ no, yọ ma bi dhesẹ nọ ma be ‘jẹ Ọghẹnẹ fiẹ hẹ,’ ọnọ ma ti guọvunu kẹ fiki iruẹru mai kpobi na.—1 Ahwo Tẹsalọnika 4:3-8; 1 Pita 3:16, 21.

A re Guọvunu Wọhọ Erẹwho

9. Amono họ emọ Edọm, kọ eme o via kẹ ai fiki epanọ a ru Izrẹl?

⁹ Jihova o se erẹwho na re a guọvunu. (Jerimaya 25:12-14; Zefanaya 3:6, 7) Roro kpahe uvie anwae ọ Edọm na, nọ o jọ ofẹ obọze-ọre Abade Owhuowhu na gbe ẹkpẹlobọ-ọre Ukiekpotọ Aqaba. Ahwo Edọm a whẹ oma họ ahwo Ju, a jọ imoni ekpekpe emọ Izrẹl. Dede nọ ọsẹ-ode emọ Edọm họ Esọ, ọmọruọmọ Abraham, a rọwo kẹ emọ Izrẹl re a fa Edọm vrẹ evaọ ‘edhere ovie’ na okenọ a jọ edhere je kpohọ Ẹkuotọ Eyaa na ha. (Ikelakele 20:14-21) Evaọ ikpe buobu egrẹ Edọm o tẹ rro kpohọ omukpahọ ọgaga kẹ Izrẹl. Ukuhọ riẹ, emọ Edọm a te gu ẹkẹ unu rai oware nọ a jẹ t’udu họ ahwo Babilọn awọ re a raha Jerusalẹm evaọ 607 B.C.E. (Olezi 137:7) Evaọ ikpe-udhusoi avọ ezeza B.C.E., egbaẹmo Babilọn evaọ otọ Nabonidọs Ovie na a te fi Edọm kparobọ, o te zihe ruọ ofofe, wọhọ epanọ Jihova o jie.—Jerimaya 49:20; Obedaya 9-11.

10. Didi uruemu emọ Moab a dhesẹ kẹ emọ Izrẹl, kọ ẹvẹ Ọghẹnẹ ọ rọ nọ mi Moab?

¹⁰ Epọvo na o via kẹ Moab. Uvie Moab na o jọ ofẹ ẹkpẹlobọ-ọre Edọm jẹ rọ abọ ovatha-ọre Abade Owhuowhu na. Taure emọ Izrẹl a tẹ te ro Ẹkuotọ Eyaa na, ahwo Moab a ru ọghọ kẹ ai hi, ebrẹdi gbe ame ọvo a jẹ rọ kẹ ai fiki erere ugho nọ a ti wo. (Iziewariẹ 23:3, 4) Belak Ovie Moab o te zizie Belam ọruẹaro na re ọ la Izrẹl eka, a tẹ rehọ eyae Moab rọ viẹ ezae Izrẹl họ kpohọ ọfariẹ-ogbe gbe edhọgọ. (Ikelakele 22:2-8; 25:1-9) Ghele, Jihova o muẹrohọ omukpahe Moab kẹ Izrẹl. Wọhọ epanọ a ruẹaro riẹ, Moab ọ ruẹ-uye ọraha evaọ obọ ahwo Babilọn. (Jerimaya 9:25, 26; Zefanaya 2:8-11) Ẹhẹ, Ọghẹnẹ o se Moab re o guọvunu.

11. Moab avọ Amọn a jọ wọhọ ikpewho vẹ, kọ eme eruẹaruẹ Ebaibol i dhesẹ kpahe eyero eware imuomu inẹnẹ na?

¹¹ Orọnikọ Moab ọvo ho rekọ Amọn o guọvunu kẹ Ọghẹnẹ re. Jihova ọ ruẹaro no vẹre nọ: “Moab ọ rẹ te jọ wọhọ Sọdọm, jegbe Amọn wọhọ Gomora, otọ nọ o vọ avọ inwe-obi gbe egọdọ iwhei, gbe [otọ] ufofe nọ ohwo ọ rọ họ, u gbe je wo oware ovo ho bẹdẹ bẹdẹ.” (Zefanaya 2:9) A raha ekuotọ Moab gbe Amọn, nwane wọhọ epanọ Ọghẹnẹ ọ raha ikpewho Sodọm gbe Gomora na. Wọhọ epanọ Ukoko Ọkiẹriwo Otọ obọ London o ta, ekiotọ a ta nọ a duku oria ọraha Sodọm avọ Gomora no evaọ ofẹ ovatha-ọre Abade Owhuowhu na. Imuẹro evaifihọ kpobi nọ a sai duku evaọ abọ nana e rẹ sae thọ eruẹaruẹ Ebaibol na uke ọvo inọ Jihova Ọghẹnẹ ọ te nọ mi eyero eware imuomu inẹnẹ na re.—2 Pita 3:6-12.

12. Dede nọ Izrẹl o re guọvunu kẹ Ọghẹnẹ fiki izieraha riẹ, eme a ruẹaro riẹ kpahe ikiọkotọ ahwo Ju?

¹² Dede nọ Jihova o rri Izrẹl aro gaga, o gu ẹkẹ unu riẹ kẹ Ọghẹnẹ fiki izieraha riẹ. Okenọ Jesu Kristi ọ ziọ orẹwho Izrẹl, ahwo na buobu a se riẹ. Ikiọkotọ jọ ọvo a fi ẹrọwọ hiẹe a te zihe ro ilele riẹ. Pọl ọ rehọ eruẹaruẹ jọ dhesẹ ikiọkotọ ahwo Ju enana nọ o kere nọ: “Aizaya o [bo] kpahe emọ Izrẹl, ‘Otẹrọnọ unu emọ [Izrẹl] u bu kerọ uwẹkpẹ abade dede, umutho nọ u kiọkọ ovo a re ti siwẹ. Keme Ọnowo na ọ te rehọ ẹme riẹ guẹdhọ akpọ na avọ ofu o ve ku ei họ.’ Jegbe wọhọ epanọ Aizaya ọ ruẹaro vẹre nọ, ‘Ogbẹrọnọ Ọnowo Ogbaẹmo o vu emọ wa kẹ omai hi, kọ ma hai ti zihe ruọ Sọdọm, a ve je ru omai kerọ Gomora.’ ” (Ahwo Rom 9:27-29; Aizaya 1:9; 10:22, 23) Ukọ na ọ tẹ fodẹ oriruo ahwo 7,000 evaọ edẹ Elaeja enọ i ruwẹ kẹ Ebale he, ọ tẹ ta nọ: “Ere re eva oke onana utho ahwo jọ arọ, nọ a rọ fiki aruoriwo sanọ.” (Ahwo Rom 11:5) Ahwo nọ i ru ikiọkotọ eyena via họ enọ e te rehọ unu obọ rai guọvunu kẹ Ọghẹnẹ.

Iriruo Ọvunu nọ Omomọvo O Gu

13. Eme ọ via kẹ Keni okenọ Ọghẹnẹ o gu ei ẹdhọ fikinọ o kpe oniọvo riẹ Ebẹle?

¹³ Ebaibol na ọ kẹ iriruo buobu erọ ahwo nọ e rọ unu obọ rai guọvunu kẹ Jihova Ọghẹnẹ. Wọhọ oriruo, rehọ Keni, ọmọ ọsosuọ Adam. Tei te oniọvo riẹ Ebẹle a dhidhe kẹ Jihova. Ọghẹnẹ ọ tẹ jẹ idhe Ebẹle rehọ, rekọ ọ jẹ ọrọ Keni rehọ họ. Okenọ a sei re o gu unu riẹ kpahe ofu ọgaga nọ o mu ro kpe oniọvo riẹ, Keni ọ tẹ gudu ta kẹ Ọghẹnẹ nọ: “Kọ mẹ ọ rọ iniọvo mẹ eriwo?” Fiki uzioraha riẹ, a te le Keni kpohọ ‘ẹkuotọ Eghoro nọ o rọ abọ ovatha-ọre ogba Idẹn.’ O dhesẹ emamọ ekurẹriẹ ọvo kẹ emuemu riẹ hẹ, rekọ oja uye nọ a kẹ riẹ ọvo o je bruenu riẹ.—Emuhọ 4:3-16.

14. Ẹvẹ a ro dhesẹ ọvunu gu omobọ ohwo kẹ Ọghẹnẹ via evaọ oma Ilai, ozerẹ okpehru na, avọ emezae riẹ?

¹⁴ A dhesẹ ọvunu nọ ohwo ọ rẹ rọ unu obọ riẹ gu kẹ Ọghẹnẹ via re evaọ oma Ilai, ozerẹ okpehru Izrẹl. Emezae riẹ, Hofini avọ Finihas, a jẹ gọ wọhọ izerẹ rekọ a “riabe ẹdhoguo-okienyẹ kpahe ahwo, avọ orivo kẹ Ọghẹnẹ, a kẹnoma no eyoma oruo ọvo ho,” ere Josephus ogbiku na ọ ta. Enana nọ a “fioka ahwo ho” na a vuhu Jihova mu hu, a je dhesẹ uruemu otọtọ, a tẹ jẹ thuzi ọfariẹ-ogbe ologbo. (1 Samuẹle 1:3; 2:12-17, 22-25) Wọhọ ọsẹ rai gbe ozerẹ okpehru Izrẹl, Ilai o wo owha-iruo re ọ ghinẹ whọku ai, rekọ ọ jẹ bẹbẹ enu whọku ai ọvo. Ilai ọ tẹ ‘jẹ rọ adhẹẹ kẹ emọ riẹ vi Jihova.’ (1 Samuẹle 2:29) Orukele o te bru uwou Ilai ze. Emezae ivẹ na gbe ọsẹ rai a te whu evaọ ẹdọvo na, uyẹ ọkwa ozerẹ rai o te kuhọ riẹriẹriẹ. Kọ enẹ a ro guọvunu rai.—1 Samuẹle 3:13, 14; 4:11, 17, 18.

15. Ẹvẹ a rọ hwa Jonatan, ọmọ Sọl Ovie na, osa?

¹⁵ Ohwo nọ o dhesẹ oriruo nọ o wo ohẹriẹ no oyena kpobi họ Jonatan, ọmọzae Sọl Ovie na. Nọ Devidi ọ nwani kpe Goliat no, “iroro Jonatan avọ Devidi i te kugbe ọvo,” a tẹ reọvọ ogbẹnyusu kugbe. (1 Samuẹle 18:1, 3) O sae jọ nọ Jonatan ọ ruẹ nọ ẹzi Ọghẹnẹ o no oma Sọl no, rekọ ajọwha riẹ kẹ egagọ uzẹme o whrẹ kpo ho. (1 Samuẹle 16:14) Ovuhumuo Jonatan kẹ udu nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ Devidi u nuhu hu. Jonatan o vuhu ọvunu o guo riẹ kẹ Ọghẹnẹ mu, yọ Jihova ọ hwa osa kẹ edhesẹ ọghọ riẹ ẹkwoma uyẹ uviuwou riẹ nọ ọ rẹro te evaọ ige buobu.—1 Iruẹru-Ivie 8:33-40.

Ọvunu O guo Evaọ Ukoko Ileleikristi Na

16. Ono họ Taitọs, kọ fikieme a jẹ tae nọ o guọvunu owoma kpahe oma riẹ kẹ Ọghẹnẹ?

¹⁶ Ikereakere Ileleikristi Grik na e ta emamọ ẹme kpahe ezae gbe eyae buobu enọ i gu emamọ ọvunu rai kẹ Ọghẹnẹ. Wọhọ oriruo, Oleleikristi Grik nọ a re se Taitọs na yọ omọvo jọ. A ta riẹ nọ o zihe ruọ Oleleikristi evaọ iruo ukane usiuwoma ota ọsosuọ Pọl evaọ Saiprọs. Nọ o rọnọ ahwo Ju gbe enọ i kurẹriẹ no Saiprọs ze a jọ Jerusalẹm evaọ etoke Pẹntikọst ọrọ 33 C.E. na, o sae jọ nọ u kri hi re Egagọ-Ahwo-Kristi u te zi te ukoliko ọyena. (Iruẹru 11:19) Ghele, Taitọs ọ tẹ jọ omọvo ibe oriruo ẹrọwọ Pọl. O lele Pọl avọ Banabas evaọ erẹ nọ a nya kpohọ Jerusalẹm ole 49 C.E., okenọ avro ologbo kpahe oyao o roma via. Uzẹme na nọ Taitọs ọ yao ho o te fiẹgba họ avro Pọl inọ ahwo nọ i kurẹriẹ ziọ Egagọ-Ahwo-Kristi a rẹ jọ otọ Uzi Mosis na ha. (Ahwo Galesha 2:1-3) A jọ Ikereakere na se isẹi ziezi kpahe emamọ odibọgba Taitọs, yọ Pọl o tube kpeze ileta nọ a rọ ẹzi Ọghẹnẹ kpọ sei. (2 Ahwo Kọrint 7:6; Taitọs 1:1-4) Avọ imuẹro evaọ etoke ekuhọ uzuazọ otọakpọ riẹ, Taitọs o gbe je guọvunu ziezi kpahe omobọ riẹ kẹ Ọghẹnẹ.

17. Didi ọvunu Timoti o gu, kọ ẹvẹ oriruo riẹ o sai ro kpomahọ omai?

¹⁷ Timoti yọ omọfa nọ o wo ajọwha nọ o re guọvunu owowoma kpahe oma riẹ kẹ Jihova Ọghẹnẹ. Dede nọ Timoti o wo ebẹbẹ ẹyao jọ, o dhesẹ ‘ẹrọwọ nọ o kare eviẹhọ’ jẹ ‘ruẹ-uye kugbe Pọl evaọ ẹwhaharo usiuwoma na.’ Fikiere ukọ na ọ tẹ ta kẹ ibe Ileleikristi evaọ obọ Filipai nọ: “Me wo ohwo ọvo wọhọ [Timoti hi], nọ rẹ jọ eva riẹ ruawa ewoma rai.” (2 Timoti 1:5; Ahwo Filipai 2:20, 22; 1 Timoti 5:23) Evaọ aro oyẹlẹ gbe edawọ ohwo-akpọ efa, ma rẹ sai wo ẹrọwọ nọ o kare eviẹhọ je gu ọvunu nọ Ọghẹnẹ ọ rẹ jẹrehọ.

18. Ono họ Lidia, kọ didi uruemu o dhesẹ?

¹⁸ Lidia ọ jọ aye nọ ọ roma kẹ Ọghẹnẹ ọnọ ọ riẹ ọvunu gu kẹ Ọghẹnẹ. Tei te uviuwou riẹ a jọ usu ahwo ọsosuọ evaọ Europe nọ i dede Egagọ-Ahwo-Kristi rehọ fiki iruo Pọl evaọ Filipai evaọ ole 50 C.E. Ohwo ẹwho Thiatira, ababọ avro Lidia yọ ohwo nọ o kurẹriẹ ruọ egagọ Ju, rekọ ahwo Ju jọ ọvo e jariẹ yọ a wo uwou-egagọ evaọ Filipai he. Tei te eyae efa nọ i wo omarọkẹ egagọ a je kuomagbe evaọ akotọ ethẹ okenọ Pọl ọ t’ẹme kugbe ai. Fikiere, Lidia o te zihe ruọ Oleleikristi o te ru Pọl gbe ahwo riẹ re a jọ kugbei. (Iruẹru 16:12-15) Ọghoruo nọ Lidia o dhesẹ u te zihe ruọ uruemu nọ a re ro vuhu Ileleikristi uzẹme.

19. Didi iruo iwoma Dọkas o ro dhesẹ emamọ ọvunu gu kpahe omobọ riẹ kẹ Ọghẹnẹ?

¹⁹ Dọkas yọ aye ọfa nọ ọ riẹ ọvunu owoma gu kpahe omobọ riẹ kẹ Jihova Ọghẹnẹ. Okenọ o whu, Pita o te kpohọ Jopa fiki uzizie nọ ilele nọ e jẹ rria obei a zizi rie. Ezae ivẹ nọ i zere Pita “a tẹ rehọ iẹe ze evaọ ubruwou egediege na. Yọ [eyae-ukuotọ] na kpobi a dikihẹ [wariẹ] e họ be viẹ, jẹ rehọ iwu gbe ikotu nọ Dọkas o ru ghrẹ eva okenọ ọye avọ ae a gbẹjọ.” A tẹ kpare Dọkas wariẹ ziọ uzuazọ. Rekọ a rẹ kareghẹhọ iẹe ọvo fiki ẹzi ọghoruo riẹ? Ijo. Ọ jọ “olele” yọ ababọ avro o dhomahọ iruo aru-ilele na. Epọvo na re, eyae Ileleikristi nẹnẹ a re ‘ru iruo iwoma gbe ekẹ ohrọ.’ Eva e be were ai re inọ a wo abọ evaọ iruo ewhowho usiuwoma Uvie na je bi ru ilele.—Iruẹru 9:36-42; Matiu 24:14; 28:19, 20.

20. Didi enọ ma rẹ nọ omobọ mai?

²⁰ Ebaibol na o dhesẹ vevẹ nọ erẹwho gbe omomọvo o re guọvunu kẹ Olori Osu na Jihova. (Zefanaya 1:7) Otẹrọnọ ma rehọ oma mudhe kẹ Ọghẹnẹ no, ma rẹ sae nọ omobọ mai nọ, ‘Ẹvẹ me bi rri ọghọ gbe ewha-iruo nọ Ọghẹnẹ ọ k’omẹ? Didi ọvunu me bi gu kpahe omamẹ rọ kẹ Jihova Ọghẹnẹ gbe Jesu Kristi?’

Eme họ Iyo Ra?

◻ Ẹvẹ whọ sai ro dhesẹ nọ enjẹle gbe Ọmọ Ọghẹnẹ a guọvunu kẹ Jihova?

◻ Didi iriruo Ebaibol e riẹ nọ i dhesẹ nọ Ọghẹnẹ ọ te nọ mi erẹwho na?

◻ Eme Ebaibol na ọ ta kpahe ọvunu gu omobọ ohwo kẹ Ọghẹnẹ?

◻ Amono họ ahwo jọ nọ a fodẹ evaọ Ebaibol na nọ e riẹ ọvunu gu kẹ Jihova Ọghẹnẹ?

[Picture on page 8]

Jesu Kristi ọ riẹ ọvunu gu kpahe omobọ riẹ kẹ Ọsẹ obọ odhiwu riẹ

[Picture on page 13]

Wọhọ Dọkas, eyae Ileleikristi nẹnẹ a rẹ riẹ ọvunu gu kpahe omobọ rai kẹ Jihova Ọghẹnẹ

[Picture Credit Line on page 11]

The Death of Abel/The Doré Bible Illustrations/Dover Publications, Inc.