Ẹvẹ Uyoyou Ra O Kẹre Te?

“You omọfa epanọ who you oma ra.”—MATIU 22:39.

1. Ma te you Jihova, fikieme ma je you ọrivẹ mai re?

OKENỌ a nọ Jesu kpahe uzi nọ o mae rro, ọ kuyo nọ: “Whọ rẹ rehọ eva ra kpobi, gbe ẹzi ra kpobi, gbe iroro ra kpobi, you Ọnowo na Ọghẹnẹ ra.” Kẹsena, ọ tẹ wariẹ ujaje avivẹ nọ u tho ọrọ ọsosuọ na: “You omọfa epanọ who you oma ra.” (Matiu 22:37, 39) Ẹhẹ, uyoyou ọrivẹ yọ oka Oleleikristi. Evaọ uzẹme, otẹrọnọ ma te you Jihova ma re you ọrivẹ mai hrọ. Fikieme? Fikinọ ma re dhesẹ uyoyou mai kẹ Ọghẹnẹ ẹkwoma ẹmeoyo kẹ Ẹme riẹ, yọ Ẹme riẹ o j’uzi k’omai nọ ma re you ọrivẹ mai. Fikiere, ma gbe you inievo mai hi, uyoyou mai kẹ Ọghẹnẹ o rẹ jọ emamọ họ.—Ahwo Rom 13:8; 1 Jọn 2:5; 4:20, 21.

2. Didi oghẹrẹ uyoyou ma re wo kẹ erivẹ mai?

² Nọ Jesu ọ ta nọ ma re you ọrivẹ mai, orọnikọ ọ be ta kpahe usu gheghe ọvo ho. Yọ ọ be ta kpahe uyoyou nọ u wo ohẹriẹ no onọ o rẹ jọ udevie ahwo uviuwou hayo udevie ọzae avọ aye. Ọ jẹ ta kpahe oghẹrẹ uyoyou nọ Jihova o wo kẹ idibo riẹ nọ e roma mudhe no gbe onọ a wo kẹe. (Jọn 17:26; 1 Jọn 4:11, 19) Okere-obe ohwo Ju jọ—ọnọ, wọhọ epanọ Jesu o dhesẹ, ọ jẹ t’ẹme avọ areghẹ—ọ rọwo kugbe Jesu nnọ uyoyou rọkẹ Ọghẹnẹ o rẹ jọ onọ whọ rẹ rehọ “eva ra kpobi you yei, gbe areghẹ kpobi, gbe ogaga kpobi.” (Mak 12:28-34) Ọ ta gba. Uyoyou nọ Oleleikristi o re wo kẹ Ọghẹnẹ gbe ọrivẹ u re kpomahọ iroro gbe ereghẹ mai. U re duobọte ubiudu na yọ iroro na e rẹ kpọe.

3. (a) Ẹvẹ Jesu o ro wuhrẹ “ọriẹizi jọ” inọ o re wo eriwo ọkẹkẹe ọrọ ohwo nọ ọrivẹ riẹ ọ rọ? (b) Ẹvẹ ọtadhesẹ Jesu na o ro kpomahọ Ileleikristi nẹnẹ?

³ Wọhọ epanọ Luk ọ niyẹrẹ riẹ, nọ Jesu ọ ta nọ ma re you ọrivẹ mai, “ọriẹizi jọ” ọ tẹ nọ inọ: “Ono họ [ọrivẹ] mẹ?” Jesu ọ rehọ ohare kẹe uyo. A kpe ọzae jọ, mi ei eware, a tẹ nya siọ ẹmẹwẹ riẹ ọvo ba evaọ akotọ edhere. Ozerẹ gbe ohwo Livai jọ a kake nya vrẹ. Aimava a nya siẹe ba. Uwhremu na, ohwo Sameria ọ tẹ nyaze, ruẹ ọzae nọ a nwoma na, o te fiobọhọ kẹe. Ono evaọ imasa na ọ rọ ọrivẹ kẹ ọzae nọ ọ nwoma na? Uyo na o rọ vevẹ. (Luk 10:25-37) O sae jọ nọ u gbe ọriẹizi na unu nọ Jesu ọ ta nnọ ohwo Sameria ọ sae jọ emamọ ọrivẹ vi ozerẹ gbe ohwo Livai. U re vevẹ, Jesu o je fiobọhọ kẹ ọzae na re o you ọrivẹ riẹ evaọ edhere nọ ọ kẹre viere. Ileleikristi i re you evaọ edhere ọyena re. Roro kpahe ahwo nọ uyoyou rai o kẹre te.

Uyoyou Evaọ Uviuwou Na

4. Diẹse Oleleikristi ọ rẹ kaki jo dhesẹ uyoyou?

⁴ Ileleikristi a re you ahwo uviuwou rai—eyae i re you ezae rai, ezae i re you eyae rai, eyewọ i re you emọ rai. (Ọtausiwoma Na 9:9; Ahwo Ẹfẹsọs 5:33; Taitọs 2:4) Uzẹme, ọgbakugbe uyoyou o rọ iviuwou buobu. Ghele na, iyẹrẹ iwou nọ e be tahaku, ukpe ọrivẹ-orọo, gbe emọ nọ a dhẹ seba hayo enọ a be lahiẹ i dhesẹ nọ uviuwou na o rọ otọ otunyẹ nẹnẹ, yọ ọdawẹ uviuwou gheghe u te he re u kru uviuwou na kugbe. (2 Timoti 3:1-3) Re uzuazọ uviuwou rai o kparobọ ziezi, u fo re Ileleikristi a dhesẹ ọkpọ uyoyou nọ Jihova avọ Jesu a wo na.—Ahwo Ẹfẹsọs 5:21-27.

5. Ono eyewọ a rẹ rẹroso kẹ obufihọ evaọ ẹyọrọ emọ rai, kọ eme onana o wha ze no kẹ ahwo buobu?

⁵ Eyewọ Ileleikristi a re rri emọ rai wọhọ oware nọ Jihova o muhọ ae obọ, yọ a rẹ rẹroso ẹe re o fiobọhọ kẹ ae yọrọ ae. (Olezi 127:3-5; Itẹ 22:6) Evaọ edhere nana a rẹ rọ bọ uyoyou Oleleikristi, onọ u re fiobọhọ kẹ ae sẹro emọ rai no ikpomahọ ogbekuo nọ emoha a rẹ sai kie fihọ. Fikiere, eyewọ Ileleikristi buobu a ruẹ ọkpọ oghọghọ nọ oni jọ evaọ obọ Netherlands ọ ruẹ na no. Nọ ọ rọ ẹro ruẹ ame-ọhọ ọmọzae riẹ no—ọvo jọ evaọ usu ahwo 575 nọ e jọ Netherlands họ-ame evaọ ukpe n’ukpo na—o te kere eme nana: “Obọnana, mẹ ruẹ erere iruo nọ me ru evaọ ikpe 20 nọ i kpemu na no. Oke gbe ẹgba nọ mẹ raha kpobi na—gbe edada, omodawọ, gbe uweri na—e thẹro no.” Ẹvẹ ọ were eva te inọ ọmọzae riẹ ọ rehọ iroro obọ riẹ salọ nọ ọ rẹ gọ Jihova. Unu iwhowho-uvie 31,089 nọ e jọ Netherlands niyẹrẹ evaọ ukpe n’ukpo na u kugbe ibuobu enọ i wuhrẹ mi esẹ gbe ini rai re a you Jihova.

6. Ẹvẹ uyoyou Oleleikristi u re ro fiobọhọ bọ okugbe orọo ga?

⁶ Pọl o se uyoyou “ọwhẹgbe eware kpobi,” yọ o rẹ sae sẹro ọwhẹgbe orọo tubẹ nya etoke okpẹtu vrẹ. (Ahwo Kọlọsi 3:14, 18, 19; 1 Pita 3:1-7) Okenọ ọzae jọ evaọ Rurutu, ukoliko osese jọ nọ o rehọ oware wọhọ ikilomita 700 thabọ no Tahiti, okenọ o muọ Ebaibol họ ewuhrẹ kugbe Isẹri Jihova, aye riẹ ọ wọso ẹe gaga. Uwhremu na, aye na ọ tẹ wọ emọ na, dhẹ siẹe ba, ọ tẹ nyae rria obọ Tahiti. Ghele na, o dhesẹ uyoyou riẹ ẹkwoma ugho nọ o je vi sei kẹse kẹse je lele iei t’ẹme evaọ ifonu nọe sọ oware jọ o riẹ nọ aye na hayo emọ na a gwọlọ. Fikiere ọ daoma re o ru ewha-iruo Oleleikristi riẹ gba. (1 Timoti 5:8) Ọ jẹ lẹ ẹsikpobi re uviuwou riẹ o wariẹ kugbe, uwhremu na aye riẹ o te zihe ze. Nọ o ziheze, ọzae na ọ tẹ rọ ‘uyoyou, ithihakọ, gbe udu-udhedhẹ’ yeri kugbei. (1 Timoti 6:11) Evaọ 1998, ọ tẹ họ-ame, uwhremu na eva e were riẹ thesiwa nọ aye riẹ ọ rọwo nnọ o re wuhrẹ Ebaibol na. Uwuhrẹ oyena yọ ovojọ evaọ usu 1,351 nọ a jọ ẹkwotọ na ru evaọ otọ uwou-ogha Tahiti na ukpe n’ukpo.

7. Wọhọ epanọ ọzae jọ evaọ Germany ọ ta, eme ọ bọ orọo riẹ ga?

⁷ Evaọ Germany ọzae jọ ọ wọso isiuru aye riẹ kpahe uzẹme Ebaibol yọ u mu rie ẹro nọ Isẹri Jihova e gwọlọ viẹ aye riẹ họ. Rekọ uwhremu na, o te kere se Osẹri nọ ọ kake t’ẹme kugbe aye riẹ nọ: “Me yere owhẹ nọ who ro ru aye mẹ riẹ Isẹri Jihova. Ozọ u je mu omẹ vẹre keme me yo ikpehre eware buobu no kpahe ae. Rekọ enẹna, nọ me lele aye mẹ kpohọ iwuhrẹ na no na, mẹ ruẹ epanọ me roro thọ te no. Mẹ riẹ nọ uzẹme na me bi yo na, yọ u ru orọo mai ga viere no.” Isẹri Jihova 162,932 evaọ Germany na—gbe 1,773 evaọ ikoliko nọ e rọ otọ uwou-ogha Tahiti na—i kugbe iviuwou buobu enọ uyoyou Ọghẹnẹ o gbakugbe.

Uyoyou Rọkẹ Inievo Ileleikristi Mai

8, 9. (a) Ono o wuhrẹ omai nọ ma you inievo mai, kọ eme uyoyou o rẹ wọ omai ru? (b) Kẹ oriruo jọ ọrọ epanọ uyoyou o sai ro fiobọhọ kẹ inievo jọ uvi obufihọ kẹ ohwohwo.

⁸ Pọl ọ ta kẹ Ileleikristi obọ Tẹsalonika nọ: “Ọghẹnẹ oma riẹ ọvo o wuhrẹ owhai no nọ, whai ohwo o you ohwo.” (1 Ahwo Tẹsalonika 4:9) Ẹhẹ, ahwo nọ ‘ỌNOWO na o wuhrẹ no’ a re you ohwohwo. (Aizaya 54:13) A rẹ rọ iruo dhesẹ uyoyou rai via, wọhọ epanọ Pọl o dhesẹ okenọ ọ ta nọ: “Rehọ fiki uyoyou gba odibo kẹ ohwo ohwo.” (Ahwo Galesha 5:13; 1 Jọn 3:18) Wọhọ oriruo, a re ru onana nọ a te weze bru inievo nọ e be mọ, tuduhọ enọ e rọ ọkora oma, jẹ tha enọ i whrehe uke. (1 Ahwo Tẹsalonika 5:14) Uvi uyoyou Oleleikristi mai u re fiba orro aparadase abọ-ẹzi mai na.

⁹ Evaọ Ukoko Ancón—ovo jọ evaọ ikoko 544 nọ e rọ Ecuador—inievo na a dhesẹ uyoyou rai via evaọ edhere nọ a rẹ rọ ẹro ruẹ. Ọbẹwẹ ugho nọ ọ jọ otọ u ru nọ a gbe wo iruo hayo ugho ho, fikiere iwhowho-uvie na a tẹ jiroro nọ a rẹ gwọlọ ugho ẹkwoma emuore ọzẹ kẹ ikuori okenọ a te zihe no iyei-ikpe aso-hẹrioke rai ze no. Ohwo kpobi ọ gb’obọ họ iruo na, kugbe emaha na. A re muhọ evaọ ughọjọ 1:00 ohiohiẹ re emu na ọ sai ye evaọ ighọjọ 4:00 ohiohiẹ okenọ ikuori na a ti ro kpozi. Inievo na e vẹ ghale ugho nọ a zẹ na fihọ oma rai wọhọ epanọ ẹgwọlọ rai ọ rọ. Obufihọ okugbe utioye na u dhesẹ uvi uyoyou Ileleikristi.

10, 11. Ẹvẹ ma sai ro dhesẹ uyoyou kẹ inievo nọ ma riẹ hẹ?

¹⁰ Dede na, orọnikọ Ileleikristi nọ ma riẹ ọvo uyoyou mai o rẹ nya ba ha. Pita ukọ na ọ ta nọ: ‘You ogba inievo na soso.’ (1 Pita 2:17) Ma you inievo mai kpobi keme aikpobi a rọ ibe egegagọ Jihova Ọghẹnẹ. Oke okpẹtu o rẹ sae kẹ uvẹ nọ ma re ro dhesẹ uyoyou nana. Wọhọ oriruo, evaọ etoke ukpe iruo 2000 na, ẹvo ologbo ọ raha Mozambique, yọ ẹmo omoma evaọ Angola o fi uvuhu họ ibuobu oma. Eware nana i kpomahọ ibuobu evaọ usu inievo 31,725 evaọ Mozambique gbe 41,222 evaọ Angola na. Fikiere, Isẹri evaọ ekẹloma ọ South Africa a te vi ekwakwa buobu nyai ro fiobọhọ evaọ uye inievo rai evaọ ekwotọ eyena. Unevaze rai re a zọhọ ‘ubu eware’ rai kẹ inievo rai nọ e rọ ẹgwọlọ u dhesẹ uyoyou rai via.—2 Ahwo Kọrint 8:8, 13-15, 24.

¹¹ A rẹ jẹ ruẹ uyoyou evaọ okenọ inievo evaọ erẹwho buobu a te ru azọhọ kẹ ebabọ Egwa Uvie gbe Egwa Ikokohọ evaọ ekwotọ nọ i fe tere he. Oriruo jọ họ ọrọ Solomon Islands. Ghele epanọ ozighi o bu te kẹhẹ, Solomon Islands ọ jọ abọ iwhowho-uvie ruẹ ẹvi 6 evaọ udhusoi evaọ ukpe n’ukpo, avọ unu okpokpọ iwhowho-uvie 1,697. A gwọlọ Ọgwa Okokohọ. Dede nọ ahwo otẹwho na buobu a be dhẹ no orẹwho na, ahwo unevaze a no Australia ze ti fiobọhọ evaọ ebabọ na. Uwhremu na, ahwo unevaze na a te zihe, rekọ taure a te ti zihe a wuhrẹ inievo ẹwho na epanọ a re ro ku otọhotọ na họ. A fa ekpọ ọgwa na no Australia ze, yọ ẹbọ-reno emamọ uwou egagọ nana—eva etoke nọ a ro gbabọkẹ ebabọ buobu na—o te jọ isẹri kẹ odẹ Jihova gbe uyoyou inievo na.

Wọhọ Ọghẹnẹ, Ma You Akpọ Na

12. Ẹvẹ ma rẹ rọ raro kele Jihova evaọ uruemu mai kpahe amọfa nọ a rọ ẹrọwọ mai hi?

¹² Kọ uviuwou mai gbe okugbe-inievo mai ọvo ma re you? Ijo, o rẹ jọ ere he otẹrọnọ ma “bi lele Ọghẹnẹ.” Jesu ọ ta nọ: “Ọghẹnẹ o you akpọ na hrọ, ọ jẹ rehọ Ọmọvo riẹ kẹ, re kohwo kohwo nọ ọ rọwo riẹ o gbe vrẹ hẹ rekọ o re wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ.” (Ahwo Ẹfẹsọs 5:1; Jọn 3:16, ẹjẹlẹ ibieme na ọmai.) Wọhọ Jihova Ọghẹnẹ, ma re dhesẹ uyoyou kẹ ahwo kpobi—kugbe enọ i wo ẹrọwọ mai hi. (Luk 6:35, 36; Ahwo Galesha 6:10) Maero evaọ ofẹ nana, ma rẹ ta usiuwoma Uvie na jẹ ta kẹ amọfa kpahe iruo ilogbo uyoyou Ọghẹnẹ rọkẹ ae. Onana o rẹ sae wha esiwo se enọ e kezọ kpobi.—Mak 13:10; 1 Timoti 4:16.

13, 14. Evẹ jọ họ iriruo inievo nọ i dhesẹ uyoyou kẹ enọ e rọ Isẹri hi, makọ avọ omolahiẹ buobu?

¹³ Roro kpahe ekobaro obọdẹ ene jọ evaọ Nepal. A dhe rai fihọ okpẹwho jọ nọ o rọ ofẹ obọze-ukiediwo-ọre orẹwho na, yọ evaọ ikpe isoi nọ i kpemu na, a dhesẹ uyoyou rai no ẹkwoma odiri nọ a bi ro se isẹri evaọ okpẹwho na gbe iwhre riẹ. Re a dhẹ ẹkwotọ rai na re, a rẹ rọ ebasikoro dhẹ euwa buobu avọ ẹroro. Uyoyou rai gbe ‘akothiho evaọ iruo iwoma’ o wha emamọ iyẹrẹ ze evaọ okenọ a rehọ ẹko obe uwuhrẹ mu evaọ iwhre na jọ. (Ahwo Rom 2:7) Evaọ March 2000, ahwo 32 a nyaze ti yo ovuẹ ogbotu nọ ọsẹro okogho ọ kẹ. Nepal o wo iwhowho-uvie 430 ukpe n’ukpo na—ẹvi ọ 9 evaọ udhusoi. Jihova ọ be ghinẹ ghale ọwhọ gbe uyoyou ọrọ inievo nọ e rọ ẹkwotọ ọyena.

¹⁴ Evaọ Colombia, ekobaro obọdẹ ubroke a nyae ta usiuwoma evaọ udevie ahwo Wayuu India. Re a sai ru onana, a re wuhrẹ ẹvẹrẹ ọkpokpọ, rekọ isiuru iyoyou rai e kẹ erere evaọ okenọ ahwo 27 a nyaze te kezọ kẹ ovuẹ ogbotu jọ ghelọ okposo jọ nọ ọ rọ. Ọwhọ oyoyou otiọye na nọ ekobaro eyena a dhesẹ na u fiba ewotobọ ẹvi ọ 5 evaọ udhusoi evaọ Colombia gbe unu iwhowho-uvie 107,613 nọ o mai bu. Evaọ Denmark, oniọvo ọmọtẹ ọkpako jọ ọ gwọlọ ta usiuwoma na kẹ amọfa, rekọ ọ ko. Oma o lọhọ e riẹ hẹ, ọ tẹ jẹ rọ ileta ikere t’ẹme se ahwo isiuru. Obọnana, o bi kere se ahwo 42 je bi ru iwuhrẹ Ebaibol 11. Ọ rọ omọvo evaọ usu iwhowho-uvie 14,885 nọ e jọ Denmark niyẹrẹ evaọ ukpe n’ukpo na.

You Ewegrẹ Ra

15, 16. (a) Ẹvẹ Jesu o dhesẹ nọ uyoyou mai o rẹ kẹre te? (b) Ẹvẹ inievo nọ i te ziezi a rọ rehọ edhere uyoyou yeri kugbe ohwo nọ o gu erue kpahe Isẹri Jihova?

¹⁵ Jesu ọ ta kẹ ọzae nọ ọ riẹ Uzi na nnọ a rẹ sai rri ohwo Sameria wọhọ ọrivẹ. Evaọ Ovuẹ obọ Ugbehru riẹ, Jesu ọ tẹ tubẹ nyaharo viere ta nọ: “Wha yo nọ a ta nọ, ‘Who re you omọfa, who mukpahe ọwegrẹ ra.’ Rekọ mẹ ta kẹ owhai, you ewegrẹ rai lẹ kẹ enọ e be kẹ owhai uye. Re wha te jọ emezae Ọsẹ rai nọ ọ rọ obọ odhiwu.” (Matiu 5:43-45) Ohwo ọ tẹ make wọso omai dede, ma rẹ daoma “rehọ uwoma ru uyoma re.” (Ahwo Rom 12:19-21) O tẹ lọhọ, ma rẹ ghale okwakwa mai nọ o mae ghare kpobi na kugbei, uzẹme na.

¹⁶ Evaọ Ukraine, uzoẹme jọ evaọ obe-usi na Kremenchuk Herald u se Isẹri Jihova ẹko-egagọ enwoma. Onana yọ okpẹme keme evaọ Europe ahwo jọ a ta eme itienana kpahe Isẹri Jihova no re a viẹ ahwo họ nnọ u fo re a bru iruẹru Isẹri na dhe hayo whaha ae. Fikiere, a tẹ nyabru okere na a tẹ yare nọ o kporo eme rọ kpọ eme ethọthọ na vi. Ọ tẹ rọwo, rekọ nọ o kporo eme avivẹ na no, o te kere ẹme jọ fibae nnọ eme obe ọsosuọ na uzẹme. Fikiere inievo nọ i te ziezi a te zihe bru ei avọ evuẹ efa. Uwhremu na, okere na o te vuhumu nnọ uzoẹme ọsosuọ na o thọ, o te kere eme ro zihe unu. Re a rehọ edhere uzẹme avọ ẹwo yeri kugbei họ edhere uyoyou nọ a rẹ rọ kpọ ẹme otiọnana vi, yọ emamọ iyẹrẹ i no rie ze.

Ẹvẹ Ma Sae rọ Bọ Uyoyou?

17. Eme o dhesẹ nọ o rẹ lọhọ ẹsikpobi hi re ma rọ uyoyou yeri kugbe amọfa?

¹⁷ A te yẹ ọmọ, ọsẹ gbe oni riẹ a rẹ nwani you rie. Re a rọ uyoyou yeri kugbe ekpako o rẹ nwane romavia ẹsiẹvo ere he. O wọhọ nọ oye jabọ nọ Ebaibol na ọ be rọ ta k’omai ẹsikpobi nọ ma you ohwohwo na—o rọ oware nọ ma re ruiruo rọ bọ. (1 Pita 1:22; 4:8; 1 Jọn 3:11) Jesu ọ riẹ nọ a te dawo uyoyou mai nọ ọ ta nọ ma rọvrẹ oniọvo mai te ‘asia udhosa gbe ikpegbihrẹ.’ (Matiu 18:21, 22) Pọl ọ tẹ jẹ tuduhọ omai awọ nọ “whai ohwo o thi-akọ kẹ ohwo.” (Ahwo Kọlọsi 3:12, 13) Agbẹta nọ a rọ ta k’omai nọ: “Rọ uyoyou karo”! (1 Ahwo Kọrint 14:1) Ẹvẹ ma sai ro ru onana?

18. Eme o re fiobọhọ k’omai bọ uyoyou kẹ amọfa?

¹⁸ Orọ ọsosuọ, ma rẹ sai roro ẹsikpobi kpahe uyoyou nọ ma wo kẹ Jihova Ọghẹnẹ. Uyoyou nana o ga te epanọ o rẹ rọ wọ omai you ọrivẹ mai. Fikieme? Fikinọ ma te ru ere, o rẹ wha ọghọ se Ọsẹ obọ odhiwu mai jẹ kẹe orro gbe ajiri. (Jọn 15:8-10; Ahwo Filipai 1:9-11) Orọ avivẹ, ma rẹ sae daoma re ma ruẹ eware oghẹrẹ nọ Jihova ọ be rue rae. Oke kpobi nọ ma thuzi, Jihova ma be thuzi mukpahe na; ghele na, ọ be rọvrẹ omai ẹsikpobi je bi gbe you omai. (Olezi 86:5; 103:2, 3; 1 Jọn 1:9; 4:18) Ma te wo eriwo Jihova, oma o rẹ wọ omai re ma you amọfa jẹ rehọ eware nọ a ru omai thọ rọvrẹ rae. (Matiu 6:12) Orọ avesa, ma rẹ sai yeri kugbe amọfa oghẹrẹ nọ ma gwọlọ nọ a yeri kugbe omai. (Matiu 7:12) Fikinọ ma gba ha na, ma gwọlọ erọvrẹ ẹsikpobi. Wọhọ oriruo, ma tẹ t’eme nọ e dha amọfa eva, ma re rẹro nọ a kareghẹhọ nọ mai kpobi ma rẹ rọ ẹrọo na ruthọ ẹsikpobi. (Jemis 3:2) Ma tẹ gwọlọ re amọfa a rehọ uyoyou yeri kugbe omai, ma rẹ rọ uyoyou yeri kugbe ai re.

19. Ẹvẹ ma sae rọ gwọlọ obufihọ ẹzi ọfuafo na evaọ ẹbọ uyoyou?

¹⁹ Orọ avene, ma rẹ sae gwọlọ obufihọ ẹzi ọfuafo na keme uyoyou yọ abọjọ ọrọ ubi ẹzi na. (Ahwo Galesha 5:22, 23) Usu, iroro-uyoyou uviuwou, gbe uyoyou obẹlẹ e rọ abọjọ oma mai. Rekọ ma gwọlọ obufihọ ẹzi Jihova re ma bọ uyoyou nọ Jihova o wo no, uyoyou nọ o rọ ọgbakugbe ọgbagba. Ma rẹ sae gwọlọ obufihọ ẹzi ọfuafo na ẹkwoma ese Ebaibol nọ a gie ẹwolo ku na. Wọhọ oriruo, nọ ma te wuhrẹ kpahe uzuazọ Jesu, ma rẹ ruẹ epanọ o yeri kugbe ahwo, yọ ma rẹ sai wuhrẹ re ma raro kele iei. (Jọn 13:34, 35; 15:12) Ofariẹ, ma rẹ sae yare ẹzi ọfuafo mi Jihova, maero evaọ otọ iyero nọ i re ru ei bẹbẹ k’omai re ma rọ edhere uyoyou yeri. (Luk 11:13) Orọ urere, ma rẹ sai le uyoyou ẹkwoma ebigba ukoko Ileleikristi na. Ẹjọ kugbe inievo iyoyou u re fiobọhọ k’omai bọ uyoyou.—Itẹ 13:20.

20, 21. Odhesẹvia uyoyou igbunu vẹ Isẹri Jihova a dhesẹ evaọ etoke ukpe iruo 2000 na?

²⁰ Ukpe n’ukpo, ma jọ akpọ na soso wo iwhowho-uvie 6,035,564 erọ emamọ usi na. Isẹri Jihova e raha euwa 1,171,270,425 rọ gwọlọ ahwo nọ a rẹ ta emamọ usi na kẹ. Uyoyou u ru rai thihakọ ẹroro na, oso na, gbe ekpahe na nọ a jẹ wha iruo nana haro na. Uyoyou o wọ rae t’ẹme kẹ ibe-isukulu gbe ibe-iruiruo jẹ nyabru erara evaọ iyẹrẹ gbe evaọ eria efa. Ahwo buobu nọ Isẹri na i weze bru a wo isiuru hu, ejọ e wọso. Rekọ ejọ i dhesẹ isiuru, fikiere a te ru izihebro 433,454,049, je ru iwuhrẹ Ebaibol 4,766,631.a

²¹ Ẹvẹ enana kpobi e rọ odhesẹvia uyoyou nọ Isẹri Jihova a wo kẹ Ọghẹnẹ rai gbe erivẹ rai te! Uyoyou oyena u ti dhẹ no vievie he. Ma fievahọ nnọ ukpe iruo 2001 na o te ruẹ isẹri-ise nọ e rro viere kẹ ahwo-akpọ. Ajọ eghale Jihova e gbẹ jọ kugbe egegagọ ọwhọ omarokpotọ riẹ nọ a bi “ru eware kpobi evaọ uyoyou” na!—1 Ahwo Kọrint 16:14.

[Oruvẹ-obotọ]

Kọ Whọ Sae k’Iyo Nana Vevẹ?

• Ono ma be raro kele nọ ma te you erivẹ mai?

• Ẹvẹ uyoyou mai o rẹ kẹre te?

• Evẹ họ iriruo jọ nọ i dhesẹ uyoyou Oleleikristi via?

• Ẹvẹ ma sae rọ bọ uyoyou Oleleikristi?

[Iwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 25]

Uyoyou Ileleikristi o rẹ sai kru uviuwou kugbe

[Iwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 27]

Uyoyou o be wọ omai ghale ẹruore mai kugbe amọfa