Ru Udu Ra Re O Dhozọ Jihova
“O dodokiyọ a he wo eva nana ẹsikpobi rọ dhozọ mẹ je koko izi mẹ.”—IZIEWARIẸ 5:29.
1. Ẹvẹ o sai ro mu omai ẹro nnọ evaọ ẹdẹjọ ahwo a te reawere ufuoma no ozọ?
OZỌ u bi mu ahwo-akpọ ẹsikpobi evaọ ikpe-udhusoi buobu nọ e vrẹ na. Ozọ ohọo, ẹyao, ethube, hayo ẹmuofio u bi fi ahwo buobu họ awa ẹsikpobi. Fiki ẹjiroro nana eme-emuhọ Universal Declaration of Human Rights (Owhowhovia Akpọ-Soso ọrọ Ẹkẹ-Uvẹ Ohwo) i dhesẹ ẹgwọlọ nọ a rẹ rọ rehọ akpọ nọ ahwo-akpọ kpobi a rẹ jọ reawere “ufuoma no ozọ” ze.a Avọ evawere, Ọghẹnẹ omariẹ ọ k’omai imuẹro no nnọ oghẹrẹ akpọ otiọye na ọ be tha—dede na orọnikọ ẹkwoma omodawọ ohwo-akpọ họ. Ẹkwoma ọruẹaro riẹ Maeka, Jihova ọ y’eyaa k’omai nọ evaọ akpọ ọkpokpọ ọrọ ẹrẹreokie riẹ, ‘ozọ ohwo ọvo u gbe ti mu ahwo riẹ hẹ.’—Maeka 4:4.
2. (a) Ẹvẹ Ikereakere na e rọ tuduhọ omai awọ re ma dhozọ Ọghẹnẹ? (b) Didi enọ e rẹ roma via evaọ okenọ ma te bi roro kpahe owha-iruo mai re ma dhozọ Ọghẹnẹ?
2 Evaọ abọdekọ riẹ, ozọ o rẹ sae jẹ jọ ẹgba abọ-owoma re. Evaọ Ikereakere na, a tuduhọ idibo Ọghẹnẹ awọ ẹsibuobu re a dhozọ Jihova. Mosis ọ ta kẹ emọ Izrẹl nọ: “Wha rẹ dhozọ ỌNOWO Ọghẹnẹ rai; wha rẹ ga E.” (Iziewariẹ 6:13) Ikpe-udhusoi buobu nọ i lele i rie Solomọn o kere nọ: “Dhẹozọ Ọghẹnẹ, who koko izi riẹ; keme onana họ iruo kpobi nọ i te ohwo e ruo.” (Ọtausiwoma Na 12:13) Ẹkwoma iruo isẹri-ise mai, nọ ma bi ru evaọ otọ ọkpọvio enjẹle na, ma be tuduhọ ahwo kpobi awọ epọvo na re a “dhozọ Ọghẹnẹ jẹ rehọ oruaro kẹ e.” (Eviavia 14:6, 7) Fiba ozodhẹ nọ a re dhesẹ kẹ Jihova, Ileleikristi i re you rie no udu rai kpobi ze. (Matiu 22:37, 38) Ẹvẹ ma sai ro you Ọghẹnẹ jẹ dhozọ riẹ evaọ okeovo na? Fikieme u je fo re ma dhozọ Ọghẹnẹ oyoyou na? Didi erere ma re wo no ẹbọ ozodhẹ Ọghẹnẹ ze? Re ma kuyo enọ nana, ma rẹ kaki wo otoriẹ oware nọ ozodhẹ Ọghẹnẹ o rrọ gbe epanọ oghẹrẹ ozodhẹ onana o rọ rrọ abọ ologbo ọrọ usu mai kugbe Jihova.
Urirẹ, Adhẹẹ, gbe Ozodhẹ
3. Eme ozodhẹ Ọghẹnẹ u dhesẹ?
3 Ileleikristi i re wo ozodhẹ Ọghẹnẹ kẹ Ọnọma rai. Otofa jọ orọ ozodhẹ onana họ “urirẹ gbe adhẹẹ odidi kẹ Ọnọma na gbe uvi idudu re a se iẹe eva ba eru dha.” Fikiere, ozodhẹ Ọghẹnẹ u re kpomahọ eware ilogbo ivẹ evaọ izuazọ mai: uruemu mai kpahe Ọghẹnẹ gbe owojẹ mai kpahe uruemu nọ o mukpahe. U re vevẹ, eware ivẹ na e r’oja jẹ gwọlọ ẹromuhọ ziezi. Wọhọ epanọ Expository Dictionary of New Testament Words nọ Vine o kere o dhesẹ, rọkẹ Ileleikristi ozodhẹ adhẹẹ onana yọ ‘ẹjiroro nọ ọ rẹ kpọ uzuazọ, evaọ eware abọ-ẹzi gbe uruemu.’
4. Ẹvẹ ma sae rọ bọ iroro urirẹ gbe adhẹẹ kẹ Ọnọma omai?
4 Ẹvẹ ma sae rọ bọ iroro urirẹ gbe adhẹẹ kẹ Ọnọma omai? Oma u re mu omai urirẹ nọ ma tẹ ruẹ erru otọ nọ o nabe whrẹrẹ ziezi, ame nọ o bi kie no ugbehru ze evaọ edhere igbunu, hayo erru ọre nọ o bi kiediwi. Oma urirẹ onana o rẹ ga viere evaọ okenọ ma tẹ ruẹ, ẹkwoma ibiaro ẹrọwọ, inọ obọ Ọghẹnẹ o rrọ emu iruo emama itieye na. Ofariẹ, wọhọ Devidi Ovie na, ma rẹ ruẹ epanọ ma kawo te evaọ ẹwawo kugbe emama igbunu Jihova. “Nọ ome ri ihru ra, iruo iziabọ ra; ọvẹre gbe isi e nọ who ro mu; eme ohwo ọ rọ nọ whọ jẹ be kezọ riẹ.” (Olezi 8:3, 4) Urirẹ udidi onana o rẹ wha adhẹẹ ze, onọ o rẹ wọ omai kẹ Jihova uyere gbe ujiro fiki eware kpobi nọ o ru k’omai no. Devidi o te je kere nọ: “Me re jiri owhẹ, keme who muozọ jẹ gbenu. Iruo ra i mu urirẹ! Whọ tẹ jẹ riẹ omẹ ziezi.”—Olezi 139:14.
5. Fikieme ma jẹ dhozọ Jihova, kọ didi oriruo obọdẹ jọ ma wo evaọ onana?
5 Iroro urirẹ gbe adhẹẹ e rẹ lẹliẹ omai wo ozodhẹ adhẹẹ kẹ ogaga Ọghẹnẹ wọhọ Ọnọma na gbe udu-esuo riẹ wọhọ ọnọ o fo Osu ehrugbakpọ na. Evaọ aruọruẹ nọ Jọn ukọ na ọ ruẹ, “enọ ekparobọ vi arao na avọ ẹdhọ”—ilele Kristi nọ a wholo na evaọ ọkwa obọ odhiwu rai—a bi whowho nọ: “Oruaro gbe igbunu eye họ iruo ra, O Ọnowo Ọghẹnẹ Erumeru! Ẹrẹreokie avọ uzẹme họ idhere ra, O Ovie ebẹdẹ bẹdẹ! Ono ozọ u re ti muẹ re o jiri odẹ ra ha, O Ọnowo.” (Eviavia 15:2-4) Ozodhẹ Ọghẹnẹ, onọ u no adhẹẹ odidi rọkẹ oruaro riẹ ze, o wọ ibe-isu Kristi enana evaọ Uvie obọ odhiwu na re a kẹ Ọghẹnẹ ọghọ wọhọ ọnọ o wo udu-esuo nọ o mai kpehru. Nọ ma te roro kpahe eware kpobi nọ Jihova o rugba no gbe edhere okiẹrẹe nọ ọ be rọ kpọ ehrugbakpọ na, kọ ma gbe wo uvi ẹjiroro nọ o rẹ lẹliẹ omai dhozọ riẹ?—Olezi 2:11; Jerimaya 10:7.
6. Fikieme ma je wo uvi idudu orọ eva nọ ma re ru dha Jihova?
6 Rekọ fiba urirẹ gbe adhẹẹ, ozodhẹ Ọghẹnẹ u re je kugbe uvi idudu re ma se iẹe eva ba eru dha hayo ghẹmeeyo kẹe. Fikieme? Keme dede nọ Jihova “ọ rẹ kaki muofu hu, [yọ] o wo uyoyou nọ o rẹ rẹriẹ hẹ” na, ma rẹ kareghẹhọ nọ “o re voro imuemu no ho.” (Ọnyano 34:6, 7) Dede nọ o wo uyoyou gbe ohrọ, Jihova ọ rẹ kuvẹ kẹ ababọ ẹrẹreokie gbe umuomu-uruo arokoko ho. (Olezi 5:4, 5; Habakuk 1:13) Ahwo nọ a bi keke aro fihọ ru umuomu evaọ aro Jihova ababọ ekurẹriẹ gbe enọ e wọso ẹe a rẹ sai ru ere ababọ uye he. Wọhọ epanọ Pọl ukọ na ọ ta, “o rọ oware imuozọ gaga re ohwo o kie uzi Ọghẹnẹ uzuazọ.” Ewo uvi idudu ọrọ ekie ruọ uyero utioye na yọ uketha ulogbo k’omai.—Ahwo Hibru 10:31.
‘Ọye Wha rẹ Dhẹgbalọ’
7. Didi imuẹro ma wo nọ e rẹ lẹliẹ omai fievahọ ogaga usiwo Jihova?
7 Ozodhẹ adhẹẹ kẹ Ọghẹnẹ gbe ovuhumuo ovevẹ ọrọ ogaga igbunu riẹ yọ eware nọ e rẹ karo kẹ evaifihọ gbe ẹrorọsuọ Jihova. Wọhọ epanọ ọmọ ọboba o re wo imuẹro uketha nọ ọsẹ riẹ ọ tẹ rrọ kẹle iẹe na, ere udu u re kie omai vi re evaọ otọ obọ Jihova nọ o be kpọ omai. Muẹrohọ oghẹrẹ owọ nọ emọ Izrẹl a jẹ nọ Jihova o su ai no Ijipti ze no: “Ahwo Izrẹl a tẹ ruẹ iruo ilogbo nọ ỌNOWO na o ru kpahe ahwo Ijipti; ahwo na a tẹ dhẹ ozọ ỌNOWO na; a tẹ rọwo ỌNOWO na.” (Ọnyano 14:31) Oware nọ Elaesha ọ rọ ẹro ruẹ o kẹ imuẹro re inọ “ukọ-odhiwu ỌNOWO ọ rẹ ria gba enọ e be dhẹozọ riẹ, o ve siwi ai.” (Olezi 34:7; 2 Ivie 6:15-17) Ikuigbe ọgbọna erọ ahwo Jihova, ẹsejọhọ te oware nọ mai omomọvo ma rọ ẹro ruẹ no, e kẹ imuẹro inọ Ọghẹnẹ o re dhesẹ ogaga riẹ kẹ ahwo nọ a be gọe. (2 Iruẹru-Ivie 16:9) Fikiere ma vuhumu nọ “ozodhẹ ỌNOWO na o rẹ kẹ ohwo imuẹro.”—Itẹ 14:26.
8. (a) Fikieme ozodhẹ Ọghẹnẹ o jẹ wọ omai re ma nya evaọ idhere riẹ? (b) Dhesẹ epanọ ma rẹ rọ “dhẹgbalọ” Jihova.
8 Orọnikọ evaifihọ gbe ẹro nọ a rẹ rọ su ẹe ọvo uvi ozodhẹ Ọghẹnẹ o rẹ wha ze he rekọ o rẹ jẹ wọ omai re ma nya evaọ idhere riẹ. Okenọ Solomọn o rovie etẹmpol na, ọ lẹ se Jihova nọ: “[Jọ Izrẹl ọ] dhẹ ozọ ra, a jẹ nya evaọ idhere ra evaọ edẹ uzuazọ rai kpobi evaọ otọ na onọ whọ rọ kẹ esẹ mai.” (2 Iruẹru-Ivie 6:31) Vẹre, Mosis ọ tuduhọ emọ Izrẹl awọ nọ: “Wha rẹ te nya lele ỌNOWO na Ọghẹnẹ rai wha vẹ dhẹ ozọ riẹ, je koko izi riẹ, yo uru riẹ, wha vẹ te gọ e jẹ dhẹgbalọ ẹe.” (Iziewariẹ 13:4) Wọhọ epanọ awọ nana i dhesẹ vevẹ na, isiuru re a nya evaọ idhere Jihova jẹ “dhẹgbalọ” iẹe i re no evaifihọ gbe ẹrorọsuọ Ọghẹnẹ ze. Ẹhẹ, ozodhẹ Ọghẹnẹ o rẹ lẹliẹ omai yoẹme kẹ Jihova, gọe, jẹ dhẹgbalọ iẹe, wọhọ epanọ ọmọ ọboba ọ rẹ dhẹgbalọ ọsẹ riẹ nọ o fievahọ jẹ rẹroso na.—Olezi 63:8; Aizaya 41:13.
Re A You Ọghẹnẹ Họ re A Dhozọ Riẹ
9. Didi okugbe ọ rrọ udevie eyou Ọghẹnẹ gbe ozodhẹ Ọghẹnẹ?
9 Rono eriwo Ikereakere na ze, re a dhozọ Ọghẹnẹ o rẹ whaha eyou riẹ hẹ. Ukpoye, a hrẹ emọ Izrẹl nọ “ozọ ỌNOWO . . . wha rẹ dhẹ, wha vẹ nya eva idhere riẹ, wha ve yo yei.” (Iziewariẹ 10:12) Fikiere, ozodhẹ Ọghẹnẹ gbe eyou Ọghẹnẹ e rẹ nya kugbe. Ozodhẹ Ọghẹnẹ o rẹ wọ omai nya evaọ idhere riẹ, yọ onana o rẹ kẹ imuẹro uyoyou mai rọkẹ e. (1 Jọn 5:3) Onana u w’iroro keme nọ ma te you ohwo, u re woma re ma dhozọ re ma se iẹe eva ba eru dha. Emọ Izrẹl a ru eva dha Jihova ẹkwoma uruemu ọkparesuọ rai evaọ igbrẹwọ na. Evaọ uzẹme ma rẹ gwọlọ ru uvumọ oware nọ o rẹ wha uweri se Ọsẹ obọ odhiwu mai hi. (Olezi 78:40, 41) Evaọ abọdekọ re, nọ “ỌNOWO ọ be hae kezọ enọ e be dhẹozọ riẹ” na, ẹmeoyo gbe edikihẹga mai o re ru udu riẹ ghọghọ. (Olezi 147:11; Itẹ 27:11) Uyoyou kẹ Ọghẹnẹ o rẹ wọ omai re ma ru eva were iẹe yọ ozodhẹ Ọghẹnẹ o rẹ whaha omai eva nọ ma re ru dha ae. Ekwakwa nana e rẹ nya kugbe, orọnikọ e wọso ohwohwo ho.
10. Ẹvẹ Jesu o ro dhesẹ nnọ o wo omawere evaọ ozodhẹ Jihova?
10 Edhere uzuazọ Jesu Kristi o dhesẹ vevẹ epanọ ma rẹ sai ro you jẹ dhozọ Ọghẹnẹ eva oke ovona. Kpahe Jesu, Aizaya ọruẹaro na o kere nọ: “Ẹzi ỌNOWO na ọ rẹte jariẹ oma, ẹzi areghẹ gbe otọ-oriẹ, ẹzi isuẹsu avọ ogaga, ẹzi eriẹariẹ gbe ẹzi ozodhẹ kẹ ỌNOWO na. (Oreva ỌNOWO na ọvo o reti ruẹ).” (Aizaya 11:2, 3) Wọhọ epanọ eruẹaruẹ nana e ta na, ẹzi Ọghẹnẹ ọ wọ Jesu re ọ dhozọ Ọsẹ obọ odhiwu riẹ. Ofariẹ, ma muẹrohọ nọ ozodhẹ nana, ukpenọ o jọ owha, o jọ ehri evevọwẹ. Jesu o wo omawere evaọ oreva Ọghẹnẹ uruo gbe eva nọ o re ru were iẹe, makọ evaọ otọ iyero nọ e mae ga kpobi dede. Okenọ ọ rẹriẹ ovao ku uwhu evaọ ehru ure-oja, ọ ta kẹ Jihova nọ: “O rọ eva mẹ hẹ, rekọ o rọ eva ra.” (Matiu 26:39) Fiki ozodhẹ Ọghẹnẹ onana, Jihova ọ gaviezọ kẹ olẹ-ayare Ọmọ riẹ avọ ọjẹrehọ, kẹe ẹgba, je siwi iei no uwhu ze.—Ahwo Hibru 5:7.
Ewuhrẹ re Ma Dhozọ Jihova
11, 12. (a) Fikieme ma je wuhrẹ re ma dhozọ Ọghẹnẹ? (b) Ẹvẹ Jesu o ro wuhrẹ omai re ma dhozọ Jihova?
11 Wo ohẹriẹ no urirẹ gheghe nọ u re mu omai evaọ okenọ ma tẹ ruẹ ogaga gbe oruaro emama, ozodhẹ Ọghẹnẹ o rẹ nya ze kpregede he. Oye jabọ nọ Devidi Ologbo na, Jesu Kristi, ọ jẹ rọ edhere eruẹaruẹ kpeze uzizie na nọ: “Wha nyaze, o whai emezae na, [gaviezọ] kẹ omẹ, me re ti wuhrẹ owhai ozọedhẹ ỌNOWO.” (Olezi 34:11) Ẹvẹ ma sai ro wuhrẹ mi Jesu re ma dhozọ Jihova?
12 Jesu o wuhrẹ omai re ma dhozọ Jihova ẹkwoma obọ nọ o fihọ k’omai re ma wo otoriẹ ekwakwa-oma igbunu Ọsẹ obọ odhiwu mai. (Jọn 1:18) Oriruo Jesu o dhesẹ epanọ Ọghẹnẹ o re roro gbe epanọ o re yerikugbe amọfa, keme Jesu o dhesẹ ekwakwa-oma Ọsẹ riẹ gbagba. (Jọn 14:9, 10) Ofariẹ, ẹkwoma idhe Jesu, ma rẹ sae nyabru Jihova evaọ okenọ ma tẹ be lẹ kẹ erọvrẹ izieraha mai. Odhesẹvia obọdẹ ọrọ ohrọ Ọghẹnẹ onana yọ ẹjiroro ọgaga jọ nọ o rẹ lẹliẹ omai dhozọ riẹ. Ọso-ilezi na o kere nọ: “Who wo erọvrẹ, re a ruẹse dhẹozọ ra.”—Olezi 130:4.
13. Didi owojẹ a fodẹ evaọ obe Itẹ nọ i re fiobọhọ k’omai dhozọ Jihova?
13 Obe Itẹ o fodẹ owojẹ sa-sa nọ i re fiobọhọ k’omai bọ ozodhẹ Ọghẹnẹ. “Ọmọ mẹ, otẹrọnọ whọ rehọ eme mẹ, re whọ yọrọ izi mẹ fihọ eva ra, re whọ gaviezọ kẹ areghẹ, who ve je rovie udu ra kẹ otoriẹ, uzẹme, otẹrọnọ who bo kẹ orimuo, whọ vẹ jẹ kpare uru ra kẹ otoriẹ, . . . kẹsena whọ vẹ te riẹ ozodhẹ ỌNOWO na jẹ ruẹ eriariẹ Ọghẹnẹ na.” (Itẹ 2:1-5) Fikiere, re ma dhozọ Ọghẹnẹ, ma re wuhrẹ Ẹme riẹ hrọ, daoma gaga re ma wo otoriẹ uthubro riẹ, ma ve je muẹrohọ ohrẹ riẹ ziezi.
14. Ẹvẹ ma sae rọ nya lele ohrẹ nọ a kẹ ivie Izrẹl?
14 A hrẹ ovie kpobi evaọ Izrẹl anwae re o kere Uzi na họ obe k’oma riẹ je ‘sei eva edẹ uzuazọ riẹ kpobi, re o wuhrẹ epanọ ọ rẹ rọ dhẹ ozọ ỌNOWO na Ọghẹnẹ riẹ, re o koko eme uzi na.’ (Iziewariẹ 17:18, 19) Isase gbe uwuhrẹ Ebaibol e r’oja k’omai otẹrọnọ ma ti wuhrẹ re ma dhozọ Jihova. Nọ ma bi fi ehri-izi Ebaibol h’iruo evaọ uzuazọ mai na, yọ ma be rọ ẹmẹrera wo areghẹ gbe eriariẹ Ọghẹnẹ. Ma vẹ te “riẹ ozodhẹ ỌNOWO na” keme ma be ruẹ emamọ iyẹrẹ nọ o be wha ziọ uzuazọ mai, ma ve ti riwi usu mai kugbe Ọghẹnẹ ghaghae. Ofariẹ, ẹkwoma oma-ukokohọ ẹsikpobi kugbe ibe enọ e rọwo, te emaha te ekpako a rẹ sae gaviezọ ewuhrẹ Ọghẹnẹ, wuhrẹ re a dhozọ Ọghẹnẹ, jẹ nya evaọ idhere riẹ.—Iziewariẹ 31:12.
Eva E Were Ohwo Kpobi nọ Ọ Be Dhozọ Jihova
15. Evaọ oghẹrẹ vẹ ozodhẹ Ọghẹnẹ u ro w’obọ kugbe egagọ mai kẹe?
15 Rono eme obehru na ze, ma rẹ sae ruẹ nọ ozodhẹ Ọghẹnẹ yọ uvi uruemu nọ mai kpobi ma rẹ bọ, keme o rrọ abọ ologbo ọrọ egagọ mai kẹ Jihova. O rẹ wọ omai fievahọ iẹe vọvọ, re ma nya evaọ idhere riẹ, jẹ dhẹgbalọ iẹe. Wọhọ epanọ o jọ kẹ Jesu Kristi, ozodhẹ Ọghẹnẹ o rẹ sae jẹ wọ omai re ma ru eyaa omarọkẹ mai gba enẹna gbe ebẹdẹ bẹdẹ.
16. Fikieme Jihova ọ jẹ hrẹ omai nọ ma dhozọ riẹ?
16 Ozodhẹ Ọghẹnẹ o rrọ oware iguegue hayo onọ o rẹ rọ ifi gba ahwo ho. Ebaibol na ọ k’omai imuẹro nọ: “Oghale u te ahwo kpobi nọ a be dhẹozọ ỌNOWO, a jẹ nya evaọ idhere riẹ!” (Olezi 128:1) Jihova ọ tuduhọ omai awọ re ma dhozọ riẹ keme ọ riẹ nọ okwakwa onana o te thọ omai. Ma muẹrohọ ọdawẹ oyoyou riẹ evaọ eme riẹ kẹ Mosis inọ: “O dodokiyọ [emọ Izrẹl] a he wo eva nana ẹsikpobi rọ dhozọ mẹ je koko izi mẹ, re u woma kẹ ae gbe emọ rai bẹdẹ!”—Iziewariẹ 5:29.
17. (a) Didi erere ma re wo no ozodhẹ Ọghẹnẹ ze? (b) Didi abọ ozodhẹ Ọghẹnẹ ma te t’ẹme kpahe evaọ uzoẹme n’otha?
17 Epọvo na re, ma tẹ bọ udu mai re ma dhozọ Ọghẹnẹ, u ti woma k’omai. Evaọ oghẹrẹ vẹ? Orọ ọsosuọ kpobi, uruemu utioye na o rẹ were Ọghẹnẹ je si omai kẹle iẹe. Devidi ọ riẹ no eware nọ ọ rọ ẹro ruẹ ze inọ “o re ru gba kẹ enọ e rọ ozọ riẹ ẹdhẹ kpobi, o ve je yo oviẹ rai, o ve je siwi ai.” (Olezi 145:19) Orọ avivẹ, ozodhẹ Ọghẹnẹ o te k’omai erere keme u ti kpomahọ uruemu mai kpahe oware nọ o thọ. (Itẹ 3:7) Uzoẹme n’otha na o te kiẹ oghẹrẹ nọ ozodhẹ nana o rẹ rọ thọ omai no enwoma abọ-ẹzi riwi, yọ o te kiẹ iriruo Ikereakere jọ riwi erọ ahwo nọ a dhozọ Ọghẹnẹ je siomano eyoma.
[Oruvẹ-obotọ]
a Ogbẹgwae Ogbotu ọ Okugbe Erẹwho na a ru Universal Declaration of Human Rights na evaọ December 10, 1948.
Kọ Whọ Sae k’Iyo Nana?
• Eme ozodhẹ Ọghẹnẹ u dhesẹ, kọ ẹvẹ u re ro kpomahọ omai?
• Didi okugbe ọ rrọ udevie ozodhẹ Ọghẹnẹ gbe ẹnya kugbe Ọghẹnẹ?
• Ẹvẹ oriruo Jesu o ro dhesẹ nọ ozodhẹ Ọghẹnẹ u w’obọ kugbe eyou Ọghẹnẹ?
• Idhere vẹ ma sae rọ bọ udu mai re o dhozọ Jihova?
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 23]
A j’uzi kẹ ivie Izrẹl re a kere Uzi na fihọ obe k’oma rai je sei kẹdẹ kẹdẹ
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 24]
Ozodhẹ Jihova o rẹ lẹliẹ omai fievahọ iẹe wọhọ epanọ ọmọ o re fievahọ ọsẹ riẹ na
[Ọnọ o wo uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 21]
Isi: Ifoto nọ Malin ọ rehọ, © IAC/RGO 1991