“Ozọ U Mu Owhai Hi, Udu U Bru Owhai Hi”

“Ozọ u mu owhai hi, udu u bru owhai hi, . . . ỌNOWO na ọ te jọ kugbe owhai.”—2 IRUẸRU-IVIE 20:17.

1. Ẹvẹ ozighi-ọkparesuọ o bi ro kpomahọ ahwo, kọ fikieme ozodhẹ rai o gbẹ rrọ thọthọ họ?

OZIGHI-ỌKPARESUỌ! Ẹfodẹ ubiẹme nana ọvo o rẹ wha udubro tha, lẹliẹ ohwo roro nnọ o wo ufuoma ha jẹ kare obufihọ. O rẹ kpare iroro ozọ, uweri, gbe ofu. O tẹ jẹ rrọ ubiẹme nọ u dhesẹ oware nọ ibuobu e be dhozọ riẹ inọ o te wha okpẹtu se ahwo-akpọ evaọ ikpe buobu nọ e be tha. Fikinọ u kri no nọ erẹwho buobu e be rọ daoma whaha k’oghẹrẹ k’oghẹrẹ ọ ozighi-ọkparesuọ ababọ uvi obokparọ, o lẹliẹ ahwo be ghinẹ dhozọ wọhọ epanọ ma jọ obehru fodẹ na.

2. Ẹvẹ Isẹri Jihova a rri ẹbẹbẹ ozighi-ọkparesuọ, kọ onọ vẹ onana u su kpohọ?

² Dede na, uvi iroro e riẹ kẹ ẹruore. Isẹri Jihova, enọ e be ta usiuwoma evaọ erẹwho gbe ekwotọ 234 erọ otọakpọ na, a wo uvi irẹro ewoma. Viukpenọ a rẹ dhozọ nnọ a re ti si ozighi-ọkparesuọ no otọ họ, a fi udu họ inọ a ti si ei no ẹdẹjọ—yọ o be te jọ kẹlena. Kọ u dhesẹ uvi iroro re ma wo ọkpọ irẹro ewoma nọ a wo na? Ono ọ te sai si okpẹtu nana no akpọ na, kọ ẹvẹ o sae rọ via? Nọ ozighi ọ rehọ oghẹrẹ jọ kpomahọ omai kpobi no na, u ti kiehọ re ma kiẹ ehri irẹro ewoma itieye na.

3. Didi eware e be wha ozodhẹ ze, kọ eme a ruẹaro riẹ kpahe edẹ mai na?

³ Nẹnẹ, eware sa-sa e be lẹliẹ udu bru ahwo jẹ dhozọ. Roro kpahe ahwo buobu nọ e gbẹ be sae r’ẹro te oma rai hi fiki owho, ahwo nọ eyao nọ i wo ifue he i kru fihọ otọ, gbe iviuwou nọ e be dhẹ kiti kata re a ruẹse re eva vọ. Evaọ uzẹme, roro kpahe epanọ uzuazọ o kare imuẹro te! O wọhọ nọ asidẹnte hayo okpẹtu o dhere eria kpobi, re ọ ruẹse raha oware kpobi nọ o ghare omai obọ. Ozodhẹ gbe awaọruọ otiọye na, kugbe ebẹbẹ avọ irẹro nọ i bi te obọ họ, i ru oke mai na họ epanọ Pọl ukọ na o dhesẹ i rie dẹẹ na: “Riẹ onana, nọ eva edẹ urere oke ẹbẹbẹ te tha, keme ahwo a re ti you oma-obọrai, . . . a wo eva egaga, a re koko eya ha, a rẹ raha odẹ ahwo, a wo oma-onyẹ hẹ, avọ ofu-ọkpoo, a re mukpahe ahwo ezi.”—2 Timoti 3:1-3.

4. Irẹro iwoma vẹ e riẹ kpahe uyero uyoma nọ a dhesẹ evaọ 2 Timoti 3:1-3 na?

⁴ Dede nọ ikere nana i dhesẹ eware iyoma nọ e rẹ te via, u dhesẹ nọ ẹruore ọ riẹ ghele. Muẹrohọ nnọ oke ebẹbẹ na e rẹ te romavia “evaọ edẹ urere” ọ eyero eware omuomu Setan nana. Onana u dhesẹ inọ ufuoma o kẹle no gbe nnọ esuo Uvie ogbagba Ọghẹnẹ, onọ Jesu o wuhrẹ ilele riẹ nnọ a lẹ kẹ na, o ti nwene eyero akpọ omuomu na kẹle. (Matiu 6:9, 10) Uvie yena họ egọmeti obọ odhiwu Ọghẹnẹ, onọ “a rẹ raha ha” rekọ, onọ Daniẹl ọruẹaro na ọ ta nọ, “ọ rẹte whọlọ ivie [ahwo-akpọ] na kpobi ọ vẹte rehọ ai ze oba, ọ vẹte jọ bẹdẹ.”—Daniẹl 2:44.

Seomaba-Edhehọ Ileleikristi avọ Ozighi-Ọkparesuọ

5. Didi owọ erẹwho na e jẹ no kẹle na kpahe iguegue ozighi-ọkparesuọ?

⁵ Anwọ ikpe buobu nọ i kpemu no, ozighi-ọkparesuọ ọ rehọ izuazọ idu buobu no. Akpọ na soso o muẹro fihotọ gaga no kẹ ọza ozighi-ọkparesuọ anwẹnọ a ro bru ruọ New York City gbe Washington, D.C. eva September 11, 2001. Fiki epanọ ozighi-ọkparesuọ o kpehru gaga jẹ vaha ruọ akpọ soso no, erẹwho wariẹ akpọ na họ i te kuomagbe vẹrẹ vẹrẹ re a ruẹse si ei n’otọ. Wọhọ oriruo, eva December 4, 2001, wọhọ epanọ ekwakwa awhusi e n’iyẹrẹ, “inuẹworo egọmeti erẹwho 55 nọ i no Europe, Ẹkpẹlobọ Ovatha-Ọre ọ America gbe erẹwho nọ e rrọ Udevie Esia ze a rehọ unu ovo kuenu kẹ omaa jọ” onọ a ru re a rọ wha omodawọ rai haro. Ohwo ologbo egọmeti America jọ o jiri owojẹ nana wọhọ “obọdẹ ẹgba ọkpokpọ” rọkẹ ohọre wọso ozighi-ọkparesuọ. Idudhe na, ahwo ima udhusoi buobu a te ti duoma họ oware nọ New York Times Magazine u se “emuhọ ohọre ulogbo na.” A re riẹ epanọ omodawọ itieye na i ti wo iruo te he. Irẹro oware nọ u ti no ohọre utioye na wọso ozighi-ọkparesuọ ze o wha ozọ gbe awaọruọ se ibuobu no, rekọ o rrọ ere kẹ enọ i fi eva họ Jihova ha.

6. (a) Fikieme o sae rọ jọ bẹbẹ kẹ otujọ ẹsejọ re a jẹ edikihẹ ọ seomaba-edhehọ orọ Isẹri Jihova rehọ? (b) Oriruo vẹ Jesu o fihọ otọ kẹ ilele riẹ kpahe isuẹsu?

⁶ A jọ oria kpobi riẹ Isẹri Jihova inọ a re dhomahọ esuo ho. Dede nọ ahwo buobu a rẹ sae jẹ edikihẹ nana rehọ evaọ etoke udhedhẹ, a rẹ dheva eva okenọ iyero jọ e tẹ r’oma via. Ẹsibuobu, ozọ gbe ababọ imuẹro nọ ẹmo ọ rẹ wha ze o rẹ whẹ iroro egaga erọ ethathọ orẹwho họ ahwo. Onana o sai ru ei bẹbẹ kẹ otujọ re a wo otoriẹ oware nọ ohwo jọ o gbe ro w’obọ evaọ oghẹrẹ iruẹru omarọkẹ orẹwho jọ họ. Dede na, Ileleikristi uzẹme a riẹ inọ a re yoẹme kẹ ujaje Jesu na hrọ nnọ a rẹ jọ “erọ akpọ na ha.” (Jọn 15:19; 17:14-16; 18:36; Jemis 4:4) Onana o gwọlọ nọ a rẹ jọ uvumọ abọ họ evaọ eme esuo hayo erọ uyero orẹwho. Jesu omariẹ o fi emamọ oriruo h’otọ. Fikiọ ereghẹ egbagba gbe ẹgba ologbo nọ o wo, ọ hae sai fi obọ họ gaga kẹ ahwo oke riẹ. Ghele na, ọ rọwo fi oma họ isuẹsu hu. Eva emuhọ odibọgba riẹ, ọ se isuẹsu ivie akpọ na nọ Setan ọ rọ kẹe riẹriẹriẹ. Uwhremu na, nọ a jẹ gwọlọ gbae họ esuo, ọ se thahethahe.—Matiu 4:8-10; Jọn 6:14, 15.

7, 8. (a) Eme seomaba-edhehọ esuo nọ Isẹri Jihova a kru na u dhesẹ hẹ, kọ fikieme? (b) Ẹvẹ Ahwo Rom 13:1, 2 o rọ wọso iruẹru ozighi nọ a rẹ rọ wọso egọmeti?

⁷ Orọnikọ a rẹ rehọ edikihẹ ọ ma rrọ abọ ọvo ho ọrọ Isẹri Jihova na wọhọ nnọ a be tha ozighi hayo rri ozighi vo ho. Re a ru ere o wọso ese nọ a bi se oma rai idibo “Ọghẹnẹ uyoyou avọ udhedhẹ.” (2 Ahwo Kọrint 13:11) A wuhrẹ kpahe oghẹrẹ nọ Jihova o rri ozighi no. Ọso-ilezi na o kere nnọ: “ỌNOWO na ọ rẹ kiẹ ikiẹrẹe gbe iru-umuomu, ẹzi riẹ o mukpahe ọnọ o you igbruku.” (Olezi 11:5) A tẹ jẹ riẹ oware nọ Jesu ọ ta kẹ Pita ukọ na: “Zihe ọlọkọ ra fihọ ẹta riẹ; keme e nọ e tọlọ ọlọkọ kpobi a re ti whuwhu ọlọkọ.”—Matiu 26:52.

⁸ Dedenọ ikuigbe i dhesẹ vevẹ no nnọ Ileleikristi erue e be hae wọ “ọlọkọ” kẹse kẹse, o rrọ ere kẹ Isẹri Jihova ha. A si oma no iruẹru itieye kpobi. Isẹri na e be rehọ ẹrọwọ gaviezọ kẹ ujaje nọ o rrọ Ahwo Rom 13:1, 2: “Jọ kohwo kohwo oyo ẹme enọ a kẹ udu na. Keme ogaga ovo orọ họ ajokpa onọ uno obọ Ọghẹnẹ ze, gbe enọ a kẹ udu na Ọghẹnẹ ọvo ọ rehọ e rai mu. Fikiere kohwo kohwo nọ ọ se ẹme enọ a kẹ udu na, ọ se ujaje Ọghẹnẹ: enọ ese i reti wo obrukpe.”

9. Idhere ivẹ vẹ Isẹri Jihova a be rọ họre ozighi-ọkparesuọ?

⁹ Dede na, nọ ozighi-ọkparesuọ o yoma te ere na, kọ Isẹri Jihova a gbe ru oware jọ ro fi obọ họ họre iẹe? E, u fo, yọ a bi ru ere. Orọ ọsosuọ, a si oma rai no iruẹru ozighi kpobi. Orọ avivẹ, a bi wuhrẹ ahwo ehri-izi Ileleikristi enọ e rẹ whaha oghẹrẹ ozighi kpobi otẹrọnọ a nya lele ae.a Eva ukpe n’ukpo, Isẹri na e raha euwa 1,202,381,302 ro fi obọ họ kẹ ahwo wuhrẹ kpahe edhere Oleleikristi nana. Onana o rrọ oke nọ a raha kufiẹ hẹ, keme ẹkwoma iruẹru nana, ahwo 265,469 e họ ame wọhọ Isẹri Jihova, be rehọ ere dhesẹ via kẹ ẹgbede inọ a se ozighi riẹriẹriẹ.

10. Ẹruore vẹ ọ riẹ inọ a ti si ozighi n’otọ evaọ akpọ inẹnẹ?

¹⁰ Fibae, Isẹri Jihova a riẹ inọ a sae rọ ẹgba rai ọvo si eyoma no akpọ na ha. Oye jabọ nọ a je fi eva rai kpobi họ ọnọ ọ rẹ sai ru ei—Jihova Ọghẹnẹ. (Olezi 83:18) Ahwo-akpọ a tẹ make daoma kẹhẹ, a sai si ozighi no otọ họ. Okere Ebaibol nọ a kẹ ẹgba ẹzi na ọ vẹvẹ omai unu kpahe oke mai na, “edẹ urere” na, ọ tẹ jẹ ta inọ: “Ahwo omuomu gbe otu eviẹhọ a re ti no eyoma ruọ onọ o mai yoma, eviẹwẹ gbe enọ a viẹhọ.” (2 Timoti 3:1, 13) Ma te rri rie no abọ nana ze, irẹro inọ ohwo-akpọ o ti fi eyoma kparobọ e kẹle otọ họ. Eva abọdekọ riẹ, ma sae rẹro so Jihova inọ o ti si ozighi kpobi n’otọ bẹdẹ bẹdẹ.—Olezi 37:1, 2, 9-11; Itẹ 24:19, 20; Aizaya 60:18.

Ababọ Ozodhẹ Ghelọ Ọwọsuọ nọ Ọ Kẹle I No

11. Owọ vẹ Jihova ọ jẹ no re o si ozighi n’otọ?

¹¹ Nọ Ọghẹnẹ udhedhẹ o mukpahe ozighi na, ma sai wo otoriẹ oware nọ ọ rọ jowọ no re o si ehri riẹ n’otọ, Setan Edhọ na. Evaọ uzẹme, O ru nọ olori enjẹle na, Maekẹl—Ovie ọkpokpọ nọ Ọghẹnẹ o ro mu na, Kristi Jesu, o ro fi Setan kparobọ no avọ omovuọ. Enẹ Ebaibol na i dhesẹ i rie: “Ẹmo ọ tẹ rọ obọ eva odhiwu, Maekẹl avọ ikọ-odhiwu riẹ a [tẹ] be họre odudu na; odudu na avọ ikọ riẹ a tẹ jẹ họre ai re, rekọ a tẹ kparobọ vi ai, amọ odudu na a gbe wo oria eva obọ odhiwu viere he. Fikiere a te gele odudu ologbo na fihọ otọ, oriọvọ anwae na ọnọ a re se Ukumuomu gbe Setan na, ọnọ ọ rẹ viẹ akpọ kpobi họ na-a te gele ie ze otọ akpọ, a te gele ikọ riẹ lele ie.”—Eviavia 12:7-9.

12, 13. (a) Ẹvẹ ukpe ọ 1914 o rọ rrọ ukpe oka? (b) Eme eruẹaruẹ Izikiẹl e ta nọ o te via kẹ enọ e be tha Uvie Ọghẹnẹ uke?

¹² Oke-ukele Ebaibol gbe eware nọ e jọ akpọ via e rọwo kugbe evaọ edhesẹ ọgbagba ọrọ ukpe 1914 wọhọ oke nọ ẹmo yena ọ rọ roma via evaọ obọ odhiwu. Anwọ oke yena ze, uyero akpọ na o raha viere no. Eviavia 12:12 o fodẹ oware nọ o soriẹ ze, tanọ: “Fikiere ghọghọ whai ihru gbe enọ e riẹ eva kpobi, rekọ o da omẹ kẹ owhai, o akpọ gbe abade, keme ukumuomu na ọ rehọ ofu ọgaga bru owhai ze, keme ọ riẹ nọ oke riẹ o re kpẹkpẹre.”

¹³ U re vevẹ, egegagọ Ọghẹnẹ nọ a wholo na gbe “igodẹ efa” nọ e rrọ egbẹnyusu rai họ enọ Ẹdhọ ọ mae rẹriẹ ofu riẹ dhe. (Jọn 10:16; Eviavia 12:17) Ọwọsuọ nana o ti te oba evaọ okenọ Ẹdhọ ọ te kpare ofu ọgaga riẹ mukpahe ahwo kpobi nọ e be tha Uvie Ọghẹnẹ nọ a ro mu na uke gbe enọ i fi eva họ iẹe. A ta ẹme te ọwọsuọ ologbo nana evaọ Izikiẹl uzou avọ 38 wọhọ ọwọsuọ ọrọ “Gọg, nọ ọ rọ obọ otọ Magọg.”

14. Ọthọwẹ vẹ Isẹri Jihova a reawere riẹ no evaọ oke nọ u kpemu, kọ ere o rẹ te jọ ẹsikpobi?

¹⁴ Anwẹnọ a ro le Setan no odhiwu ze no, omodawọ otu isu jọ, wọhọ epanọ a rehọ edhere ẹwoho dhesẹ iẹe eva Eviavia 12:15, 16, o thọ ahwo Ọghẹnẹ no ọwọsuọ Setan no ẹsejọ. Dede na, Ebaibol na i dhesẹ inọ eva etoke ohọre urere Setan na, utu ohwo akpọ ovo o rẹ te thọ ahwo nọ a fi eva rai họ Jihova ha. Kọ onana o rẹ wha ozọ hayo iguegue họ Ileleikristi? Dazigbe!

15, 16. (a) Irẹro ewoma vẹ Ileleikristi inẹnẹ a wo no eme uduotahawọ nọ Jihova ọ rọ kẹ ahwo riẹ evaọ edẹ Jehoshafat ze? (b) Oriruo vẹ Jehoshafat avọ ahwo na a fihotọ kẹ idibo Ọghẹnẹ nẹnẹ?

¹⁵ Ọghẹnẹ ọ te tha ahwo riẹ uke wọhọ epanọ ọ thọ orẹwho riẹ evaọ edẹ Jehoshafat Ovie na. Ma se nnọ: “Wha gaviezọ, whai enọ e rọ Juda kpobi gbe enọ e rọ Jerusalem ẹ ria, gbe Jehoshafat ovie na: Enẹ ỌNOWO na ọ ta kẹ owhai nọ, ‘Udu u bru owhai fiki ogbotu nana ha; keme ẹmo na ọ rai hi rekọ ọ rọ Ọghẹnẹ. . . . Wha re ti du họre eva ẹmo nana ha; dikihẹ ẹta ra, wha mudhe oria ovo re wha te ruẹ obokparọ ỌNOWO na fiki rai O whai ahwo Juda avọ Jerusalẹm.’ Ozọ u mu owhai hi, udu u bru owhai hi, odẹ wha nyae họre ae, ỌNOWO na ọ te jọ kugbe owhai.”—2 Iruẹru-Ivie 20:15-17.

¹⁶ A kẹ ahwo Juda imuẹro inọ a re ti du họre he. Epavo na re, nọ Gọg ọrọ Magọg ọ tẹ wọ ohọre bru ahwo Ọghẹnẹ ze, a rẹ te wọ ekwakwa ẹmo rọ thọ oma rai hi. Ukpoye, a ti “mudhe oria ovo re [a] ruẹ obokparọ ỌNOWO na fiki rai.” Uzẹme o rrọ, emudhe oria ovo u dhesẹ nọ a rẹ r’abọ muoma ha, wọhọ epanọ ahwo Ọghẹnẹ evaọ edẹ Jehoshafat a r’abọ muoma ha na. Ma se nnọ: “Kẹsena Jehoshafat ọ tẹ vẹ uzou avọ ovao riẹ te otọ, ahwo Juda gbe enọ e rọ Jerusalem ria kpobi a te kiekpo obaro ỌNOWO na be gọ e. . . . Nọ [Jehoshafat] je ti lele ahwo na jẹ iroro no, ọ tẹ rehọ enọ e rẹte suile kẹ ỌNOWO na ro mu, enọ i re jiri ei eva oruaro urirẹ riẹ, epanọ a bi ro lele otu-ẹmo na, yọ a be ta nọ, ‘A rehọ uyere kẹ ỌNOWO na, keme uyoyou owhawha riẹ o rẹ jọ bẹdẹ bẹdẹ.’ ” (2 Iruẹru-Ivie 20:18-21) Ẹhẹ, makinọ a rẹriẹ ovao dhe ọwọsuọ iwegrẹ dede, ahwo na a gbe je jiri Jihova. Onana u fi emamọ oriruo h’otọ nọ Isẹri Jihova a re lele eva okenọ Gọg ọ te wọso ae.

17, 18. (a) Uruemu aruọwha vẹ Isẹri Jihova inẹnẹ a wo kpahe ohọre Gọg? (b) Ekareghẹhọ vẹ a rọ kẹ izoge Ileleikristi kẹle?

¹⁷ Rri bọwo oke yena—makọ okenọ ohọre Gọg u te muhọ no dede—Isẹri Jihova a te gbẹ tha Uvie Ọghẹnẹ uke. A ti gbe wo ẹgba gbe uketha evaọ oma nọ a re kugbe ikoko nọ i bu vi 94,600 wariẹ akpọ na họ. (Aizaya 26:20) Ẹvẹ onana o rrọ obọdẹ uvẹ te nọ a re ro jiri Jihova avọ aruọwha! Evaọ uzẹme, irẹro ohọre Gọg nọ ọ kẹlino na o be lẹliẹ ozọ mu ae re a si uke kpemu hu. Ukpoye, o be kẹ ae ẹgba nọ a bi ro fiba idhe ujiro rai te epanọ ẹgba rai o te.—Olezi 146:2.

¹⁸ Idu izoge buobu evaọ akpọ na kpobi, enọ e ruọ iruo odibọgba oke-kpobi na no a bi dhesẹ oghẹrẹ aruọwha nana ziezi. Re a fi elo họ epanọ ẹsalọ edhere uzuazọ yena ọ ghare te, a si obọ no omobe-ovẹvẹ na Izoge—Eme Wha te Rọ Izuazọ Rai Ru? eva ikokohọ ubrotọ 2002 na. Ileleikristi, te emaha te ekpako, a be kẹ uyere fiki ekareghẹhọ ẹruoke itieye na.—Olezi 119:14, 24, 99, 119, 129, 146.

19, 20. (a) Fikieme Ileleikristi i gbe du dhẹ ozọ hayo guegue he? (b) Eme uzoẹme uwuhrẹ notha na u ti ru?

¹⁹ Ghelọ eyero akpọ, u du gwọlọ nọ Ileleikristi e rẹ dhozọ hayo guegue he. A riẹ nnọ kẹle na Uvie Jihova u ti si oghẹrẹ ozighi kpobi n’otọ no bẹdẹ bẹdẹ. A te je wo omosasọ evaọ ẹriẹ inọ ahwo buobu nọ ozighi ọ rehọ uzuazọ rai a te wariẹ ze uzuazọ ẹkwoma ẹkparomatha na. Nọ onana o te kẹ otujọ uvẹ ọsosuọ nọ a ti ro wuhrẹ kpahe Jihova na, u ti ru nọ amọfa a te rọ ruabọhọ iruo omaromudhe rai rọkẹ Ọghẹnẹ.—Iruẹru 24:15.

²⁰ Wọhọ Ileleikristi uzẹme, ma wo ovuhumuo kẹ ẹyọrọ seomaba-edhehọ Oleleikristi mai, yọ ma gba riẹ mu nnọ ma re ru ere. Ma gwọlọ ruabọhọ ekru emamọ irẹro nọ ma sai ro “mudhe oria ovo re [ma] ruẹ obokparọ ỌNOWO na.” Uzoẹme n’otha na o te bọ ẹrọwọ mai ga ẹkwoma ọ ọjọriẹ nọ o te kẹ omai kpahe eware nọ e be via nẹnẹ nọ e be k’omai otoriẹ orugba ọrọ eruẹaruẹ Ebaibol.

[Oruvẹ-obotọ]

Kọ Whọ Sae k’Iyo Nana Vevẹ?

• Fikieme ahwo buobu a jẹ kare irẹro ewoma nẹnẹ?

• Fikieme Isẹri Jihova a ro wo irẹro ewoma kpahe obaro?

• Eme Jihova o ru no kpahe ọnọ ọ be wha ozighi kpobi ze na?

• Fikieme ma gbẹ rọ dh’ozọ ohọre Gọg ho?

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 21]

Jesu o fi emamọ oriruo ọrọ seomaba-edhehọ Oleleikristi h’otọ

[Iwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 24]

Idu izoge Isẹri buobu e rehọ evawere ruọ iruo odibọgba oke-kpobi na no

[Ọnọ o wo uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 20]

UN PHOTO 186226/M. Grafman