Jihova Ọ Rẹ Kẹ Omai Ẹgwọlọ Okpẹdẹ Mai
‘Wha ruawa ha, keme . . . Ọsẹ rai ọ riẹ nọ wha gwọlọ eware nana.’—LUK 12:29, 30.
1. Ẹvẹ Jihova ọ be rọ ko erao na?
KỌ WHO muẹrohọ arata hayo ọvra ọfa jọ no ẹdẹjọ nọ ọ be jọ otọ soro eware nọ who rri wọhọ erara gheghe? O rẹ sai gb’owhẹ unu oware nọ ọ be ruẹ soro re evaọ otọ na. Evaọ Ovuẹ obọ Ugbehru riẹ, Jesu o dhesẹ inọ ma rẹ sai wuhrẹ oware jọ no edhere nọ Jihova ọ be rọ ko evra ze. Ọ ta nọ: “Ri erao ora ehru na; a rẹ kọ họ, a rẹ kọrọ họ, a re koko họ eru hu, rekọ Ọsẹ obọ odhiwu rai ọ rae ẹkuọ. Kọ wha gbẹ ghare vi ai hi?” (Matiu 6:26) Evaọ idhere igbunu, Jihova ọ be ko emama riẹ kpobi.—Olezi 104:14, 21; 147:9.
2, 3. Iwuhrẹ abọ-ẹzi vẹ ma rẹ sae jọ olẹ nọ Jesu o wuhrẹ omai re ma lẹ kẹ emu okpẹdoke mai na wo?
2 Nọ o rrọ ere na, fikieme Jesu o ro fi ayare nana ba olẹ oriruo riẹ: “Rehọ emu inẹnẹ kẹ omai nẹnẹ”? (Matiu 6:11) Ma rẹ sae jọ ayare nana wuhrẹ eware abọ-ẹzi ididi. Orọ ọsosuọ, o kareghẹhọ omai inọ Jihova họ Ọkokẹ Ologbo na. (Olezi 145:15, 16) Ahwo-akpọ a rẹ sae kọ jẹ gbẹ ẹbe họ ekakọ rai, rekọ Ọghẹnẹ ọvo ọ rẹ sai ru eware rro, evaọ abọ-ẹzi gbe abọ-iwo. (1 Ahwo Kọrint 3:7) Eware nọ ma rẹ re jẹ da yọ okẹ nọ u no obọ Ọghẹnẹ ze. (Iruẹru 14:17) Re ma yare iẹe inọ ọ k’omai ẹgwọlọ okpẹdoke mai u re dhesẹ kẹe inọ ma bi rri ekwakwa eyena vo ho. Dede na, orọnikọ ayare ọyena o dhesẹ nnọ ma rẹ r’abọ muoma keria uwou hu otẹrọnọ ma rẹ sai ru iruo.—Ahwo Ẹfẹsọs 4:28; 2 Ahwo Tẹsalonika 3:10.
3 Orọ avivẹ, ‘emu okpẹdoke’ nọ ma be yare u dhesẹ nọ ma rẹ ruawa hrọ kpahe obaro ho. Jesu ọ ta haro nọ: “Wha ruawa ha, nnọ, Didi oware ma rẹ ria? hayo oware nọ ma rẹ da? hayo eme ma rẹ rehọ gọ egọ? Keme eware enana kpobi ahwo Egedhọ na erẹ guọlọ; keme Ọsẹ obọ odhiwu rai ọ riẹ nọ eware enana kpobi i kiọkọ kẹ owhai. Rekọ wha kake guọlọ uvie riẹ gbe ẹrẹreokie riẹ, eware enana kpobi a reti fi ai họ kẹ owhai. Fikiere wha ruawa odẹ hẹ, keme odẹ ọ rẹ ruawa o riẹ.” (Matiu 6:31-34) Olẹ rọkẹ ‘emu okpẹdoke’ na o kẹ omai oriruo orọ eyeri uzuazọ olọlọhọ ‘omarọkẹ Ọghẹnẹ gbe edẹro.’—1 Timoti 6:6-8.
Emu Abọ-Ẹzi Okpẹdoke
4. Didi oware evaọ uzuazọ Jesu gbe orọ emọ Izrẹl u dhesẹ epanọ u wuzou te re a re emu abọ-ẹzi?
4 Olẹ mai kẹ emu okpẹdoke o rẹ jẹ kareghẹhọ omai kpahe ẹgwọlọ mai kẹ emuore abọ-ẹzi ekẹdẹ kẹdẹ. Dede nọ ohọo u kpe rie gaga nọ ọ se emu ba evaọ oke krẹkri no, Jesu ọ se ẹdawọ Setan inọ o zihe itho ruọ ebrẹdi, ta nọ: “A kere nọ, ‘Fiki ebrẹdi ọvo ohwo ọ rẹ rọ zọ họ, rekọ fiki kẹme kẹme nọ ọ via no unu Ọghẹnẹ ze.’ ” (Matiu 4:4) Jesu ọ jọ etenẹ wariẹ eme Mosis ọruẹaro na, ọnọ ọ ta kẹ emọ Izrẹl nọ: “[Jihova] o te ru owhai kpotọ jẹ rehọ ohọo kpe owhai ọ tẹ rehọ mana kuọ owhai, enọ owhai avọ esẹ rai a riẹ hẹ; re o ru owhai riẹ nọ fiki ebrẹdi ọvo ohwo ọ rẹ rọ zọ họ, rekọ fiki kẹme kẹme nọ o via no unu ỌNOWO na ze.” (Iziewariẹ 8:3) Edhere nọ Jihova ọ rọ kẹ emọ Izrẹl emana na orọnikọ emuore iwo ọvo o kẹ rai hi rekọ o kẹ rai iwuhrẹ abọ-ẹzi re. Uwuhrẹ jọ họ, a rẹ “kua [utho] emu okpẹdẹ rai kẹdẹ kẹdẹ.” A tẹ kua vi onọ a rẹ sae re evaọ okpẹdẹ, enọ i kiọkọ i ve muhọ egbo, je wo ihori. (Ọnyano 16:4, 20) Ghele na, evaọ ẹdẹ avọ ezeza nọ a jẹ hae kua erọ edẹ ivẹ, koyehọ erọ ẹdẹ ọyena gbe erọ Ẹdijala, enọ e hẹrioke i je gbo hayo wo ihori hi. (Ọnyano 16:5, 23, 24) Fikiere emana na o wuhrẹ i rai inọ a re yo ẹme gbe nnọ orọnikọ ebrẹdi ọvo uzuazọ rai o roma hwa ha rekọ “kẹme kẹme nọ ọ via no unu ỌNOWO na ze.”
5. Ẹvẹ Jihova ọ be rọ k’omai emu abọ-ẹzi kẹdẹ kẹdẹ?
5 Epọvo na re, u fo re kẹdẹ kẹdẹ ma hae re emu abọ-ẹzi nọ Jihova ọ be kẹ ẹkwoma Ọmọ riẹ. Fiki ẹjiroro nana Jesu ọ rọ rehọ ‘ọrigbo nọ o wo ẹrọwọ avọ areghẹ’ mu re “nọ oke u te ọ rehọ emu kẹ” uviuwou ẹrọwọ na. (Matiu 24:45) Orọnikọ ẹkwoma ebe nọ a re ro wuhrẹ Ebaibol na ọvo utu ọrigbo ẹrọwọ na ọ be rọ kẹ emu abọ-ẹzi buobu hu, rekọ a be jẹ tuduhọ omai awọ re ma se Ebaibol na kẹdẹ kẹdẹ. (Joshua 1:8; Olezi 1:1-3) Wọhọ Jesu, ma rẹ sae re emu abọ-ẹzi veva kẹdẹ kẹdẹ ẹkwoma oma nọ ma rẹ dawo ro wuhrẹ kpahe je ru oreva Jihova.—Jọn 4:34.
Erọvrẹ Izieraha
6. Osoriọ vẹ ma rẹ yare erọvrẹ kẹ, kọ eme ma re ru re Jihova o te si ai no?
6 Ayare ọfa evaọ olẹ oriruo na họ: “Rehọ osoriọ mai vrẹ omai, wọhọ epanọ ma rọ vrẹ eriosa mai.” (Matiu 6:12) Orọnikọ osa ugho Jesu ọ be jọ etenẹ t’ẹme kpahe he. Ọ be ta kpahe erọvrẹ izieraha mai. Enẹ Luk o kere ayare nana ọrọ olẹ oriruo na: “Rehọ izieraha mai vrẹ omai, [wọhọ epanọ] ma be rọ vrẹ ohwo kpobi nọ o ru omai thọ.” (Luk 11:4) Fikiere, nọ ma tẹ thọ uzi, o wọhọ ẹsenọ ma re Jihova osa. Rekọ o rẹ were Ọghẹnẹ oyoyou mai re o “voro” hayo si osoriọ oyena no otẹrọnọ ma kurẹriẹ no udu ze, “kuevarẹriẹ,” jẹ yare iẹe kẹ erọvrẹ fiki ẹrọwọ nọ ma fihọ idhe ẹtanigbo Kristi.—Iruẹru 3:19; 10:43; 1 Timoti 2:5, 6.
7. Fikieme ma jẹ lẹ kẹ erọvrẹ kẹdẹ kẹdẹ?
7 Ma te rri ẹme na no ofẹ ofa ze, ma be thọ uzi okenọ ma nyate itee ẹrẹreokie Jihova ha. Fiki uzioraha nọ ma reuku riẹ, mai kpobi a bi ru thọ evaọ ẹmeunu, uruemu, gbe iroro, hayo nọ ma tẹ siọ oware nọ u fo nọ ma ru ba eruo. (Ọtausiwoma Na 7:20; Ahwo Rom 3:23; Jemis 3:2; 4:17) Fikiere, makọ ma muẹrohọ uzi jọ nọ ma raha eva okpẹdẹ jọ hayo ma muẹrohọ họ, u fo re ma hae jọ olẹ ekẹdẹ kẹdẹ mai yare erọvrẹ izieraha mai.—Olezi 19:12; 40:12.
8. Eme olẹ kẹ erọvrẹ o rẹ wọ omai ru, kọ avọ erere vẹ?
8 Olẹ kẹ erọvrẹ u re lele uvi ọkiẹriwo udu omobọ ohwo, ekurẹriẹ, gbe eva-efa, onọ u re no ẹrọwọ nọ ma fihọ ẹgba esiwo ọrọ azẹ Kristi nọ o hwẹ ze. (1 Jọn 1:7-9) Re ma dhesẹ nọ olẹ na u ghine no omai eva ze, ma rẹ rehọ “iruo nọ i te epaọ ekurẹriẹ” tua ayare mai kẹ erọvrẹ hrọ. (Iruẹru 26:20) Ere ma sai ro wo udu inọ Jihova ọ te rọ izieraha mai vrẹ omai. (Olezi 86:5; 103:8-14) Oware nọ u re no onana ze họ uvi “udhedhẹ Ọghẹnẹ nọ [u vi] eriariẹ kpobi,” onọ o rẹ te ‘thọ eva gbe iroro mai eva Kristi Jesu.’ (Ahwo Filipai 4:7) Rekọ olẹ oriruo Jesu u wuhrẹ omai oware ofa nọ ma re ru hrọ re ma sai wo erọvrẹ izieraha mai.
Re A Rọ Vrẹ Omai, Ma Rẹ Rọ Vrẹ Amọfa Hrọ
9, 10. (a) Didi ẹme Jesu o fiba olẹ oriruo na, kọ eme onana u dhesẹ? (b) Ẹvẹ Jesu o ro dhesẹ ẹgwọlọ nọ ma rẹ rọ vrẹ?
9 O rrọ oware isiuru inọ ayare na, “rehọ osoriọ mai vrẹ omai, wọhọ epanọ ma rọ vrẹ eriosa mai,” họ abọ ọvuọvo ọrọ olẹ oriruo na nọ Jesu ọ kpahe ẹme fihọ. Nọ o ku olẹ na họ no, o fi bae nọ: “Wha tẹ rọ vrẹ e nọ iru owhai thọ, Ọsẹ rai nọ ọ rọ obọ odhiwu ọ rẹ rọ iruthọ rai vrẹ owhai re; rekọ wha gbẹ rọ iruthọ ahwo vrẹ ae he, Ọsẹ rai ọ rẹ rọ iruthọ rai vrẹ owhai gbe he.” (Matiu 6:14, 15) Fikiere, Jesu o ru rie vẹ ziezi inọ re Jihova ọ rọ vrẹ omai o roma hwa unevaze nọ ma rẹ rọ vrẹ amọfa.—Mak 11:25.
10 Evaọ oke ofa jọ, Jesu ọ kẹ ọtadhesẹ ro dhesẹ epanọ u wuzou te re ma rọ vrẹ amọfa ma tẹ gwọlọ nnọ Jihova ọ rọ vrẹ omai. Ọ ta kpahe ovie jọ nọ ọ rehọ igho buobu nọ ọrigbo riẹ jọ o kru rie rọ vrẹ riẹ. Uwhremu na, ovie na ọ tẹ kẹ ọzae ọvo nana uye gaga fikinọ ọ se nnọ ọ rẹ rọ umutho ugho nọ ibe ọrigbo jọ o kru rie rọ vrẹ riẹ hẹ. Jesu o ku ọtadhesẹ na họ inọ: “Ere Ọsẹ mẹ nọ ọ rọ obọ odhiwu o re ru owhai omomọvo u re, wha gbẹ rọ vrẹ ọvuọ omoni riẹ no eva ha.” (Matiu 18:23-35) Uwuhrẹ na u re vevẹ: Izieraha omomọvo mai nọ Jihova ọ be kpairoro vrẹ ibadidi a tẹ rehọ ai wawo umutho nọ ohwo jọ o bi ro ru omai thọ. Mae rro na, Jihova ọ be rọ vrẹ omai kẹdẹ kẹdẹ. Fikiere, ma rẹ sae rọ vrẹ omotiẹse nọ amọfa a bi ro ru omai thọ na.
11. Ohrẹ Pọl ukọ na vẹ ma re lele ma tẹ gwọlọ nọ Jihova ọ rọ vrẹ omai, kọ oware uwoma vẹ u re noi ze?
11 Pọl ukọ na o kere nọ: “Wha rọ eva elọlọhọ lele ohwo ohwo yeri, ohwo ọ rọ vrẹ ohwo, wọhọ epanọ Ọghẹnẹ ọ rọ fiki Kristi vrẹ owhai na.” (Ahwo Ẹfẹsọs 4:32) Ẹrọvrẹ ohwohwo o rẹ wha udhedhẹ fihọ udevie Ileleikristi. Pọl ọ wariẹ tuduhọ nọ: “Fiki epanọ wha rọ enọ Ọghẹnẹ ọ sanọ, wha whẹ ọrẹri gbe eyowo họ oma, eva ehrọ, ọriẹruo, iroro idhedhẹ iwo, oma-urokpotọ, odiri, whai ohwo o thi-akọ kẹ ohwo, re ohwo jọ o te wo eguago kpahe ọrivẹ riẹ, jọ ọrọ vrẹe; wọhọ epanọ Ọnowo na ọ rọ vrẹ owhai na ere wha rẹ rọ vrẹ re. Rekọ onọ omae ro vi enana kpobi, wha whẹ uyoyou họ oma, onọ orọ ọwhẹgbe eware kpobi.” (Ahwo Kọlọsi 3:12-14) Enana kpobi Jesu o wo họ iroro evaọ olẹ nọ o wuhrẹ omai na inọ: “Rehọ osoriọ mai vrẹ omai, wọhọ epanọ ma rọ vrẹ eriosa mai.”
Ọthọwẹ Evaọ Otọ Ẹdawọ
12, 13. (a) Eme o sae jọ otofa ayare nọ ọ kẹle ọrọ urere evaọ olẹ oriruo na ha? (b) Ono họ Ọdawo-Ahwo ologbo na, kọ eme họ otofa olẹ mai inọ a rehọ omai ziọ odawọ họ?
12 Ayare nọ ọ kẹle ọrọ urere evaọ olẹ oriruo Jesu na họ: “Who su omai ruọ ẹdawọ họ.” (Matiu 6:13) Kọ Jesu ọ be ta nọ ma yare Jihova re ọ se omai ba ẹdawo? O sae jọ ere he, keme a kẹ Jemis olele na ẹgba ẹzi kere nọ: “Wha jọ ohwo ọvo nọ o kie ruọ odawọ, ọ ta nọ, ‘Ọghẹnẹ ọ dawọ omẹ hẹ,’ keme a sae rehọ eyoma dawo Ọghẹnẹ hẹ, yọ ọyomariẹ ọrẹ dawo ohwo ọvo ho.” (Jemis 1:13) Ofariẹ, ọso-ilezi na o kere nọ: “O ỌNOWO, otẹrọnọ, who roro imuemu mai, ỌNOWO kọ ono ọ rẹ sai dikihẹ?” (Olezi 130:3) Jihova o bi fi ẹro họ iruthọ mai kpobi hi, yọ o re fi odawọ họ aro mai sọ ma ti kie ro ẹe he. Fikiere, eme abọ nana ọrọ olẹ oriruo na u dhesẹ?
13 Ọnọ ọ be gwọlọ rehọ iruo ẹghẹ sa omai awọ re ma kie, be tubẹ gwọlọ omai lọ dede họ Setan Ẹdhọ na. (Ahwo Ẹfẹsọs 6:11) Ọye họ Ọdawo-Ahwo ologbo na. (1 Ahwo Tẹsalonika 3:5) Ma tẹ be lẹ nnọ a rehọ omai ziọ ẹdawọ họ, yọ ma be yare Jihova inọ ọ k’omai uvẹ kie he okenọ ma tẹ rrọ otọ ẹdawọ. Ma be lẹe inọ o fi obọ họ k’omai re “Setan ọ siọ erere ba ewo eva oma mai,” re ma seba ekie kẹ edawọ. (2 Ahwo Kọrint 2:11) Olẹ mai họ re ma daji “oria Oride na,” re ma wo ọthọwẹ abọ-ẹzi nọ o re te enọ i bi vuhu esuo okpehru Jihova mu evaọ eware nọ a bi ru kpobi.—Olezi 91:1-3.
14. Ẹvẹ Pọl ukọ na ọ rọ k’omai imuẹro inọ Jihova o ti vu omai wa ha ma tẹ rọ ẹro so Ẹe okenọ ma rrọ otọ odawọ?
14 O rẹ sai mu omai ẹro inọ otẹrọnọ oyena họ isiuru udu mai, onọ ma rẹ rehọ elẹ gbe owojẹ mai dhesẹ via, Jihova o re vu omai wa vievie he. Pọl ukọ na ọ k’omai imuẹro nọ: “Ẹdawọ ọvuọvo o re bru owhẹ tha ha, ajokpa oghẹrẹ nọ u bi te ahwo kpobi: rekọ Ọghẹnẹ avọ ọtẹruo, ọ nọ o re je ẹdawọ nọ ọ ro vi owhẹ o te owhẹ hẹ; rekọ ọ rẹ jọ eva ẹdawọ na ru epanọ owhẹ rẹ rọ va ae abọ, re whọ ruẹse sai thihi-akọ riẹ.”—1 Ahwo Kọrint 10:13.
‘Si Omai no Obọ Oyoma Na’
15. Fikieme u ro wuzou vi epaọ anwẹdẹ re ma lẹ kẹ esiwo no obọ oyoma na?
15 Wọhọ epanọ ikulu-ebe buobu nọ a re fi eva họ erọ Ikereakere Griki Ileleikristi na i dhesẹ, olẹ oriruo Jesu o rọ eme nana kuhọ: ‘Si omai no obọ oyoma na.’a (Matiu 6:13) Ọthọwẹ no obọ Ẹdhọ o mae r’oja evaọ oke urere nana. Setan gbe idhivẹri riẹ a rọ so okiọkotọ nọ a wholo na, “enọ i [bi] koko izi Ọghẹnẹ, enọ i [bi] se isẹi kẹ Jesu,” avọ egbẹnya rai ọrọ “otu obuobu” na. (Eviavia 7:9; 12:9, 17) Pita ukọ na ọ hrẹ Ileleikristi nọ: “Jaja aro vi, he roro. Ọwegrẹ ra ukumuomu na, ọ [wọhọ okpohrokpo] nọ obi do enu, be guọlọ ọjọ nọ ọ rẹ ria. Mudhe kẹe, dikihẹ ga eva orọwọ ra.” (1 Pita 5:8, 9) Setan ọ gwọlọ da iruo usiuwoma ota mai ji, yọ ẹkwoma ẹgba riẹ evaọ otọakpọ—erọ egagọ, eki-ọthuọ, hayo isuẹsu—ọ be daoma guegue omai. Rekọ, ma te dikihẹ ga, Jihova o ti siwi omai. Jemis olele na o kere nọ: “Fikiere wha rọ omarai kẹ Ọghẹnẹ. Mudhe kẹ ẹzi ukumuomu ọ rẹ te dhẹ se owhẹ ba.”—Jemis 4:7.
16. Oghẹrẹ vẹ Jihova o re ro fi obọ họ kẹ idibo riẹ nọ e rrọ otọ odawọ?
16 Jihova ọ kẹ uvẹ re a dawo Ọmọ riẹ. Rekinọ Jesu ọ dadamu wọso Ẹdhọ no, avọ obufihọ Ẹme Ọghẹnẹ nọ o ro ruiruo, Jihova o te vi ijẹle re a bọe ga. (Matiu 4:1-11) Epọvo na re, Jihova ọ rẹ rehọ ijẹle riẹ ro fi obọ họ k’omai ma tẹ lẹ evaọ ẹrọwọ je ru ei fihọ adhẹzọ mai. (Olezi 34:7; 91:9-11) Pita ukọ na o kere nọ: ‘Ọnowo ọ riẹ epanọ o re ro siwẹ ahwo-Ọghẹnẹ no edawọ, o ve vu enọ i kiẹrẹe he wa hẹrẹ ẹdẹ ẹdhọ.’—2 Pita 2:9.
Esiwo no Ebẹbẹ Kpobi Ọ Kẹlino
17. Ẹkwoma olẹ oriruo na nọ ọ k’omai, ẹvẹ Jesu ọ rọ nabe ma eware fihọ othotha rai?
17 Evaọ olẹ oriruo na, Jesu ọ nabe ma eware fihọ othotha rai. Isiuru ọsosuọ mai e rẹ jọ erufo odẹ ọrẹri ulogbo Jihova na. Nọ o rọnọ Uvie Mesaya na a ti ro ru onana gba na, ma rẹ lẹ re Uvie na o nyaze te raha ivie hayo egọmeti ahwo-akpọ sebaẹgba kpobi no, jẹ ruẹ nnọ a jọ otọakpọ na ru oreva Ọghẹnẹ vọvọ wọhọ epanọ a rrọ obọ odhiwu ru na. Ẹruore mai ọrọ uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ evaọ otọakpọ aparadase ọ rehọ oma hwa erufo odẹ Jihova gbe evuhumu esuo okiẹrẹe riẹ evaọ ehrugbakpọ soso. Nọ ma tẹ lẹ kẹ eware enana nọ e mai wuzou na no, ma vẹ lẹ kẹ ẹgwọlọ okpẹdoke mai, erọvrẹ izieraha mai, gbe esiwo no edawọ gbe ẹghẹ oyoma na, Setan Ẹdhọ na.
18, 19. Ẹvẹ olẹ oriruo Jesu na u re ro fi obọ họ k’omai jaja aro vi je kru ẹruore mai “whawha te urere”?
18 Esiwo mai no obọ oyoma na gbe uyerakpọ ogbekuo riẹ riẹriẹriẹ o be kẹlino. Setan ọ riẹ nọ oke nọ u kiọkọ nọ o ti ro mu “ofu ọgaga” riẹ kẹ otọakpọ na, maero rọkẹ idibo ẹrọwọ Jihova, “o re kpẹkpẹre.” (Eviavia 12:12, 17) Evaọ oka abọ-buobu ọrọ “urere akpọ na,” Jesu ọ ruẹaro kpahe eware igbunu, nọ ejọ rai e gbẹ rrọ obaro. (Matiu 24:3, 29-31) Nọ enana kpobi i bi ti rugba na, ẹruore esiwo mai o ti vẹ viere. Jesu ọ ta nọ: “Nọ eware nana i biti muhọ eruo, kpare uzou rai wha ri ehru keme ẹta rai ọ kẹle ino.”—Luk 21:25-28.
19 Olẹ oriruo okpẹkpẹe nọ Jesu o wuhrẹ ilele riẹ na o k’omai uvi ọkpọvio ọrọ oware nọ ma re kugbe elẹ mai nọ urere na u bi si kẹle na. Joma gbe kru udu ga inọ ri bọwo urere na, Jihova ọ te gbẹ k’omai ẹgwọlọ okpẹdoke mai, te erọ abọ-ẹzi gbe erọ iwo. Aro nọ ma rẹ jaja vi avọ olẹ u ti ru omai “yọrọ ẹruọrọsuọ ọsosuọ mai na whawha te urere.”—Ahwo Hibru 3:14; 1 Pita 4:7.
[Oruvẹ-obotọ]
a Ebaibol jọ nọ i kri no, wọhọ King James Version, e rehọ eme ujiro se Ọghẹnẹ ro ku Olẹ Olori na họ enẹ: “Keme uvie ora, te ogaga, te oruaro, bẹdẹ bẹdẹ. Ami.” Obe na, The Jerome Biblical Commentary, o ta nọ: “Eme ujiro nana se Ọghẹnẹ . . . a rẹ rue rai evaọ [ikulu-ebe] nọ a mai fi eva họ na ha.”
Evaọ Edhere Ọkiẹkpemu
• Eme ma be ta okenọ ma tẹ yare ‘emu okpẹdoke’?
• Dhesẹ otofa olẹ na “rehọ osoriọ mai vrẹ omai, wọhọ epanọ ma rọ vrẹ eriosa mai.”
• Eme u dhesẹ okenọ ma tẹ yare Jihova nnọ ọ rehọ omai ziọ odawọ họ?
• Fikieme u je fo re ma lẹ nọ ‘si omai no obọ oyoma na’?
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 21]
Ma rẹ rọ vrẹ amọfa hrọ otẹrọnọ a rẹ rọ vrẹ omai
[Ọnọ o wo uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 19]
Lydekker