Nya Evaọ Edhere Ẹgbakiete

“Rọ kẹ omẹ, eva ẹgbakiete mẹ rẹ jọ nya.”—OLEZI 26:11.

1, 2. (a) Fikieme ẹgbakiete ohwo-akpọ o jẹ rrọ abọ ologbo ọrọ ẹme esuo-ehrugbakpọ Ọghẹnẹ? (b) Ẹvẹ emama iwareghẹ a sai ro dhesẹ nnọ a rrọ abọ esuo-ehrugbakpọ Jihova?

OKENỌ Setan ọ kpareso evaọ ogba Idẹn, ọ kpare onọ nọ u kpomahọ ehrugbakpọ na sọ Ọghẹnẹ o wo udu nọ o re ro su emama Riẹ kpobi. Oke ofa nọ oyena o vrẹ no, o te se eha inọ fiki erere nọ o re noi te ai ọvo ahwo-akpọ a jẹ be gọ Ọghẹnẹ. (Job 1:9-11; 2:4) Fikiere, ẹgbakiete ohwo-akpọ o te zihe ruọ abọ ologbo ọrọ avro esuo-ehrugbakpọ Jihova na.

² Dede nọ esuo-ehrugbakpọ Ọghẹnẹ ọ rehọ oma hwa ẹgbakiete emama riẹ hẹ, ahwo-akpọ gbe emọ ẹzi erọ Ọghẹnẹ a rẹ sai dhesẹ oria nọ a dikihẹ evaọ ẹme nana. Evaọ oghẹrẹ vẹ? Ẹkwoma ẹsalọ sọ a re yere uzuazọ ẹgbakiete hayo a re ru ere he. Fikiere, ẹgbakiete ohwo yọ uvi ehri nọ a re ro gu ei ẹdhọ.

3. (a) Eme Job gbe Devidi a gwọlọ nọ Jihova ọ kiẹ riwi? (b) Didi enọ e roma via kpahe ẹgbakiete?

³ Avọ udu, Job ọ ta nọ: “[Jihova ọ te wawọ] omẹ eva owawọ nọ ogbakiete, re Ọghẹnẹ ọ riẹ ewoma [hayo, ẹgbakiete] mẹ!” (Job 31:6) Ẹgbakiete họ oware nọ Devidi Ovie Izrẹl anwae na ọ yare Jihova nọ ọ kiẹ riwi nọ ọ lẹ nọ: “Jẹ omẹ rehọ O ỌNOWO, keme ẹgbakiete mẹ kpobi mẹ be rọ nya, mẹ rehọ ẹro suọ ỌNOWO na no, u gbe wo ekurẹriẹ hẹ.” (Olezi 26:1) Ẹvẹ u wuzou te inọ mai omamai re ma rẹ nya evaọ ẹgbakiete! Rekọ eme họ ẹgbakiete, kọ eme u dhesẹ re a nya evaọ ẹgbakiete? Eme o re fi obọ họ k’omai daji edhere ẹgbakiete?

“Ẹgbakiete Mẹ Kpobi Mẹ be rọ Nya”

4. Eme họ ẹgbakiete?

⁴ A rẹ sai dhesẹ ẹgbakiete wọhọ ekiete, ababọ-afuẹwẹ, kiẹrẹe, kare ẹthọthọ. Dede na, ẹgbakiete o gwọlọ vi eruo oware nọ o gba ọvo. O rrọ ẹgbagba uruemu gbe omarọkẹ udu-kpobi rọkẹ Ọghẹnẹ. Setan ọ ta avro fihọ ẹjiroro Job nọ ọ ta kẹ Ọghẹnẹ nọ: “Rekọ enẹna whọ rọ obọ ra ro te enwa [Job] gbe oma riẹ, ọ rẹ te la owhẹ eka eva iraro ra.” (Job 2:5) U te no emamọ owọ nọ a rẹ jẹ no, ẹgbakiete o gwọlọ emamọ iroro nọ e rẹ wọ ohwo no udu ze.

5. Eme o dhesẹ nọ ekru ẹgbakiete o gwọlọ ẹgbagba mi omai hi?

⁵ Dede na, ekru ẹgbakiete o gwọlọ ẹgbagba ha. Devidi Ovie na ọ gba ha yọ o kie ruọ izieraha ilogbo buobu evaọ etoke uzuazọ riẹ. Ghele na, Ebaibol na e ta kpahe iẹe wọhọ ohwo nọ “ọ rehọ eva ezi” hayo ẹgbakiete udu nya. (1 Ivie 9:4) Fikieme? Fikinọ Devidi o you Jihova. Ọ rehọ udu riẹ kẹ ẹgọ Ọghẹnẹ. Ọ rehọ unevaze rọwo iruthọ riẹ, jẹ ọwhọkuo rehọ, jẹ kpọ idhere riẹ vi. Evaọ uzẹme, a rẹ ruẹ ẹgbakiete Devidi evaọ omarọkẹ udu riẹ kpobi gbe uyoyou nọ o wo kẹ Ọghẹnẹ riẹ, Jihova.—Iziewariẹ 6:5, 6.

6, 7. Eme ẹnya evaọ ẹgbakiete o kẹre te?

⁶ Orọnikọ abọvo jọ uruemu ohwo-akpọ ọvo a jọ gwọlọ ẹgbakiete he, wọhọ evaọ egagọ. U re kpomahọ kabọ kabọ uzuazọ mai. Devidi ọ “nya” evaọ ẹgbakiete riẹ. “Oghẹrẹ nọ a rehọ ubiẹme ọ ‘nya’ ro ruiruo evaọ etenẹ u dhesẹ ‘edhere uzuazọ’ hayo ‘eyere uzuazọ,’ ” ere obe na The New Interpreter’s Bible o ta. Be ta kpahe enọ “edhere rai ọ kare afuẹwẹ,” ọso-ilezi na ọ so nọ: “Oghale u te otu nọ i bi koko isẹi [Ọghẹnẹ], nọ ebe rọ eva rai kpobi gwọlọ iẹ, enọ i ru ovuovo thọ họ, rekọ a be nya evaọ idhere riẹ!” (Olezi 119:1-3) Ẹgbakiete o gwọlọ eruo oreva Ọghẹnẹ ẹsikpobi gbe ẹnya evaọ idhere riẹ.

⁷ Ẹnya evaọ ẹgbakiete o gwọlọ omarọkẹ Ọghẹnẹ riẹriẹriẹ, makọ evaọ otọ iyero ẹbẹbẹ. Ma te thihakọ evaọ otọ edawọ, dikihẹ ga ghelọ uye, hayo mugba kẹ edawọ nọ i bi no akpọ nọ ọ riẹ Ọghẹnẹ hẹ ze, ẹgbakiete mai o ti dhesẹ oma via. Ma re ‘ru udu Jihova ghọghọ’ keme ọ rẹ sae ruẹ uyo nọ ọ rẹ kẹ ọnọ ọ be poviẹe na. (Itẹ 27:11) Fikiere, avọ emamọ ẹjiroro, ma rẹ sae gbaemu wọhọ epanọ Job ọ gba riẹ mu: “Bẹsenọ me re ti whuẹ na mẹ sae ti siobọ no oruọzewọ [hayo, ẹgbakiete] mẹ hẹ.” (Job 27:5) Olezi avọ 26 na u dhesẹ oware nọ u ti fi obọ họ k’omai nya evaọ ẹgbakiete.

“Dao Udu Mẹ gbe Iroro Mẹ”

8. Eme who wuhrẹ no olẹ Devidi ze inọ Jihova ọ kiẹ iroro gbe udu riẹ riwi?

⁸ Devidi ọ lẹ nọ: “Ri omẹ te, O ỌNOWO, re whọ dao omẹ ri; dao udu mẹ gbe iroro mẹ.” (Olezi 26:2) Ubiẹme Hibru nọ a jọ etenẹ fa “iroro” na u dhesẹ iroro obeva ohwo nọ e mae diwi kpobi. Yọ udu ẹwoho na u dikihẹ kẹ oghẹrẹ nọ ohwo ọ rrọ evaọ obeva—ọwhọ riẹ, iroro riẹ, gbe ereghẹ riẹ. Nọ Devidi ọ yare Jihova nnọ ọ kiẹe riwi, koyehọ ọ be lẹ nnọ Ọghẹnẹ ọ kiẹ iroro ididi obeva riẹ kpobi riwi.

9. Edhere vẹ Jihova o bi ro ru iroro gbe udu ẹwoho mai fo?

⁹ Devidi ọ lẹ inọ a dao iroro gbe udu riẹ. Ẹvẹ Jihova ọ rẹ rọ dao oghẹrẹ nọ ma rrọ evaọ obeva? Devidi ọ so nọ: “Me re jiri ỌNOWO nọ ọ be jẹ omẹ iroro; udu mẹ u bi wuhrẹ omẹ re eva oke aso.” (Olezi 16:7) Eme oyena u dhesẹ? U dhesẹ nọ ohrẹ Ọghẹnẹ o nyate edidi eva Devidi o tẹ daji etẹe, be kpọ iroro gbe ọwhọ obeva riẹ kpobi vi. O rẹ sae jọ ere kẹ omai re otẹrọnọ ma rẹ rehọ ovuhumuo roro-didi kpahe ohrẹ nọ ma bi wo no Ẹme Ọghẹnẹ ze, ahwo ẹro riẹ, gbe ukoko riẹ, jẹ kẹ ohrẹ na uvẹ re o daji omai eva. Jihova nọ ma rẹ lẹ se ẹsikpobi re o ru omai fo evaọ edhere nana u ti fi obọ họ kẹ omai nya evaọ ẹgbakiete.

“Me Vuhu Uyoyou Ọriẹruo Ra”

10. Eme o fi obọ họ kẹ Devidi nya evaọ uzẹme Ọghẹnẹ?

¹⁰ Devidi ọ ta haro nọ: “Me vuhu uyoyou ọriẹruo ra, mẹ rẹ hẹ jọ onya mẹ kpobi fievahọ owhẹ.” (Olezi 26:3) Devidi ọ riẹ iruo uyoyou ọriẹruo Ọghẹnẹ ziezi, yọ ọ jẹ hai roro kpahe ae avọ ovuhumuo. Ọ so nọ: “Ẹzi mẹ jiri ỌNOWO, whọ jọ ọghọ riẹ ọ thọrọ owhẹ ẹro ho.” Be kareghẹhọ iruo “ọghọ” Ọghẹnẹ jọ, Devidi ọ so haro nọ: “ỌNOWO o bi ru uruemu uwoma o je bi fiobọhọ kẹ enọ a rẹ nwẹ. O dhesẹ idhere riẹ kẹ Mosis, gbe iruo riẹ kẹ emọ Izrẹl.” (Olezi 103:2, 6, 7) Ẹsejọhọ Devidi o je roro kpahe ewhariọ nọ ahwo Ijipti a wha Izrẹl re evaọ edẹ Mosis. O tẹ rrọ ere, eroro kpahe epanọ Jihova o ro ru idhere esiwo riẹ via kẹ Mosis u duobọ te Devidi udu jẹ bọ ọtamuo riẹ ga re ọ nya evaọ uzẹme Ọghẹnẹ.

11. Eme ọ rẹ sai fi obọ họ kẹ omai nya evaọ edhere ẹgbakiete?

¹¹ Ewuhrẹ Ẹme Ọghẹnẹ ẹsikpobi gbe eroro-didi kpahe oware nọ ma bi wuhrẹ noi ze u ti fi obọ họ kẹ omai nya evaọ edhere ẹgbakiete re. Wọhọ oriruo, ẹkareghẹhọ inọ Josẹf ọ dhẹ okenọ aye Pọtifa ọ jẹ gwọlọ bẹbẹ iẹe ruọ ọfariẹ-ogbe o rẹ ghinẹ ta udu họ omai awọ dhẹ no oghẹrẹ iyero itieye na eva oria iruo mai, eva isukulu, hayo oria ofa kpobi. (Emuhọ 39:7-12) Kọ a tẹ rehọ uvẹ nọ ma re ro fe dawo omai hayo uvẹ nọ ma re ro wo okpodẹ hayo ọkwa ologbo evaọ akpọ na? Ma wo oriruo Mosis, ọnọ ọ se oruaro Ijipti. (Ahwo Hibru 11:24-26) Ẹkareghẹhọ ithihakọ Job u ti fi obọ họ kẹ omai bọ ọtamuo mai ga re ma roma kpotọ kẹ Jihova ghelọ ẹyao hayo okpẹtu. (Jemis 5:11) Kọ ẹvẹ a tẹ be rehọ ukpokpoma te omai? Ẹhẹ, ẹkareghẹhọ oware nọ o via kẹ Daniẹl evaọ ọgọdọ ikpohrokpo na o sae k’omai udu!—Daniẹl 6:16-22.

“Mẹ be Keria gba Otu Ogbẹta Ha”

12, 13. Oghẹrẹ usu vẹ ma rẹ whaha?

¹² Be ta kpahe oware ofa nọ o bọ ẹgbakiete riẹ ga, Devidi ọ ta nọ: “Mẹ be keria gba otu ogbẹta ha; hayo lele eviẹwẹ na jẹ iroro ho. Me mukpahe otu iru-umuomu, mẹ rẹ keria gba otu okpẹtu hu.” (Olezi 26:4, 5) Devidi ọ rẹ keria gba irumuomu hu. O mukpahe usu uyoma.

¹³ Kọ ẹvẹ kpahe omai? Kọ ma be siọ irumuomu ba ẹkeria gba ẹkwoma ighe etẹlivisiọno, ividio, isinima, eria Itanẹte, hayo evaọ eghẹrẹ efa? Kọ ma be kẹnoma kẹ eviẹwẹ? Otujọ eva obọ isukulu hayo oria iruo mai a rẹ sai ru ẹghẹ inọ a rrọ egbẹnyusu mai avọ iroro iyoma nọ a wo họ eva. Kọ ma ghinẹ gwọlọ wo usu okpekpe kugbe enọ e be nya evaọ uzẹme Ọghẹnẹ hẹ? Dede nọ ikọ-erue e rẹ ta nọ a wo oruọzewọ, a rẹ ko ẹjiroro nọ a gwọlọ ro si omai no ẹgọ Jihova dhere. Kọ ẹvẹ otẹrọnọ ahwo jọ a rrọ ukoko Ileleikristi na nọ e be rria uzuazọ agbava? Eviẹwẹ a rrọ re. Jayson, ọnọ ọ rrọ odibo oruiruo enẹna, o wo oghẹrẹ egbẹnyusu itieye na evaọ uzoge riẹ. Ọ ta kpahe ae nọ: “Ọvo rai jọ ọ ta kẹ omẹ ẹdẹjọ nọ: ‘Oware nọ ma ru enẹna kpobi u muẹme he keme okenọ akpọ ọkpokpọ na ọ be te nyaze yọ ma whu vrẹ no. Eware iwoma nọ e te jọ akpọ yena e te d’omai hi, keme ma te gbẹ riẹ onahona ha.’ Oghẹrẹ eme itieye na e tẹ jaja omẹ aro vi. Mẹ gwọlọ nọ mẹ rẹ jọ akpọ ọkpokpọ na orọnikọ me re whu vrẹ no ho.” Avọ areghẹ, Jayson o te bru usu no oghẹrẹ ahwo otiọye na. Pọl ukọ na ọ vẹvẹ unu nọ: “Wha jọ a viẹ owhai họhọ: ‘Usu uyoma o rẹ raha uruemu ezi.’ ” (1 Ahwo Kọrint 15:33) Ẹvẹ o rrọ oja te inọ ma whaha usu uyoma!

‘Me re Ti Gbiku Iruo Igbunu Ra Kpobi’

14, 15. Ẹvẹ ma sae rọ “nya eva aruẹri” Jihova?

¹⁴ Devidi ọ so haro nọ: “Mẹ rẹ te wozẹ abọ mẹ eva ẹrẹreokie, re mẹ nya eva aruẹri ra, O ỌNOWO.” Fikieme? “[Re mẹ] kpare ole akpẹwẹ kpehru, jọ etẹe gbiku iruo igbunu ra.” (Olezi 26:6, 7) Devidi ọ gwọlọ nọ ọ rẹ jọ fuafo evaọ uruemu re ọ sae gọ Jihova je whowho omarọkẹ riẹ rọkẹ Ọghẹnẹ.

¹⁵ Eware kpobi nọ i wo obọ kpahe egagọ uzẹme evaọ uwou-udhu na gbe etẹmpol nọ o lele i rie uwhremu na e jọ “ithatho gbe uwoho aruẹri obọ odhiwu.” (Ahwo Hibru 8:5; 9:23) Aruẹri na o dikihẹ kẹ oreva Jihova evaọ ẹjẹrehọ idhe Jesu Kristi kẹ ẹtanigbo ahwo-akpọ. (Ahwo Hibru 10:5-10) Ma rẹ wozẹ abọ mai evaọ ẹrẹreokie jẹ “nya eva aruẹri” Jihova ẹkwoma ẹrọwọ nọ ma re fihọ idhe na.—Jọn 3:16-18.

16. Ẹvẹ iruo igbunu Ọghẹnẹ nọ ma re whowho kẹ amọfa o rẹ rọ kẹ omai erere?

¹⁶ Ma te roro kpahe eware kpobi nọ ẹtanigbo na o ru lọhọ, kọ udu mai o gbẹ vọ avọ uyere kẹ Jihova gbe Ọmọ ọvo riẹ na? Fikiere, avọ uyere nọ o vọ omai udu, joma dhesẹ iruo igbunu Ọghẹnẹ via kẹ amọfa—no ẹma ohwo evaọ ogege Idẹn rite ezihetha ọgbagba eware kpobi evaọ akpọ ọkpokpọ Ọghẹnẹ. (Emuhọ 2:7; Iruẹru 3:21) Yọ dai roro oghẹrẹ ọthọwẹ abọ-ẹzi nọ iruo usiuwoma ota Uvie na gbe ilele-iruo na e rrọ! (Matiu 24:14; 28:19, 20) Owhreze iruo na nọ ma rẹ jọ u re fi obọ họ kẹ omai ru ẹruore mai kẹ obaro na kpokpọ, ru ẹrọwọ mai fihọ eyaa Ọghẹnẹ ga viere, gbe uyoyou mai kẹ Jihova gbe ibe ahwo-akpọ mai jọ dhidhidhi.

“Me You Ẹria Uwou Ra”

17, 18. Eme ọ rẹ jọ uruemu mai kpahe iwuhrẹ Ileleikristi?

¹⁷ Uwou-udhu na, avọ aruẹri riẹ nọ ọ rrọ kẹ idheidhe, oye o jọ oviede egagọ Jihova evaọ Izrẹl. Bi dhesẹ evawere nọ o wo kpahe oria yena, Devidi ọ lẹ nọ: “O ỌNOWO me you ẹria uwou ra, gbe oria nọ oruaro ra o rọ.”—Olezi 26:8.

¹⁸ Kọ o rẹ were omai oma re ma kokohọ oria nọ ma re jo wuhrẹ kpahe Jihova? Ọgwa Uvie kpobi avọ ọruẹrẹfihotọ uthubro abọ-ẹzi nọ a rẹ jariẹ kẹ ẹsikpobi o rrọ oviede egagọ uzẹme evaọ okegbe na. Fibae, ma wo ikokohọ ilogbo ẹsiẹvo ẹgbukpe, ikokohọ okogho, gbe edẹ ikokohọ obọdẹ. A rẹ jọ omakugbe itieye na ta ẹme kpahe ‘ekareghẹhọ’ Jihova. Ma te wuhrẹ re ma “you rai thesiwa,” oma u re mu omai re ma kpohọ iwuhrẹ jẹ gaviezọ okenọ ma tẹ nya. (Olezi 119:167) Ẹvẹ o rrọ omosasọ te re ma jọ kugbe ibe enọ e rọwo enọ i wo isiuru kpahe ewoma mai gbe enọ i bi fi obọ họ k’omai daji edhere ẹgbakiete!—Ahwo Hibru 10:24, 25.

‘Who Hwere Uzuazọ Mẹ Fiẹ Hẹ’

19. Izieraha vẹ Devidi ọ gwọlọ nnọ o re kie ro ho?

¹⁹ Fikinọ ọ riẹ oware nọ u re noi ze nọ ohwo o te gbabọkẹ ẹnya evaọ uzẹme Ọghẹnẹ, Devidi ọ yare nọ: “Who hwere omẹ kugbe erahaizi fiẹ hẹ, hayo uzuazọ mẹ kugbe erọ ijihẹ hẹ, enọ abọ rai evọ avọ umuomu, enọ obọze rai evọ avọ udioriọ.” (Olezi 26:9, 10) Devidi ọ gwọlọ nnọ a re kele iei kugbe ijihẹ nọ abọ rai ọ vọ avọ umuomu gbe udioriọ họ.

20, 21. Eme ọ rẹ sai su omai ruọ edhere ahwo nọ a riẹ Ọghẹnẹ hẹ?

²⁰ Iruemu ọfariẹ-ogbe e vọ akpọ na bi wowẹ nẹnẹ. Etẹlivisiọno, emagazini, gbe isinima e be ta udu họ uruemu otọtọ—“ogberẹ-obro, egbegbe, ẹnwae-obro, urusio.” (Ahwo Galesha 5:19) Ifoto-ẹbẹba nọ a re rri o reria ahwo jọ obọ no, onọ u re su kpohọ uruemu ọfariẹ. Izoge e mai bi kie ro iruemu itieye na. Evaọ ekwotọ jọ, usu omoriẹ ọmọtẹ-avọ-ọmọzae o rrọ uruemu nọ a jẹrehọ, yọ a rẹ duọ emoha na họ roro nnọ o rrọ ọgbahọ re a wo ọmọtẹ hayo ọmọzae nọ a rẹ gbẹ jọ usu. Izoge buobu a ve ti mu uruemu obẹlẹ họ edhesẹ, dede nọ a maha vi ahwo nọ a rẹ rọo. Re a ru isiuru owezẹ nọ onana o kpare ze na gba, a ve ti muọ uruemu ọfariẹ-ogbe họ edhesẹ te epanọ a re ro kie ruọ igberẹ-ibro.

²¹ Eware iyoma e rẹ sai kpomahọ enọ e kpako no re. Ekiọthuọ ewhariọ gbe iroro-ejẹ oriobọ yọ imuẹro orọ ababọ ẹgbakiete. Ẹnya evaọ idhere akpọ na o rẹ lẹliẹ omai thabọ no Jihova. Joma ‘mukpahe eyoma, re ma you onọ uwoma’ jẹ ruabọhọ ẹnya evaọ edhere ẹgbakiete.—Emọs 5:15.

“Ta Omẹ, re Whọ re Ohrọ Mẹ”

22-24. (a) Didi uduotahawọ whọ ruẹ evaọ eme urere erọ Olezi avọ 26? (b) Didi agbefẹ ma te ta ẹme kpahe evaọ uzoẹme n’otha?

²² Enẹ Devidi o ro ku eme riẹ se Ọghẹnẹ họ: “Rọ kẹ omẹ, eva ẹgbakiete mẹ rẹ jọ nya; ta omẹ, re whọ re ohrọ mẹ. Owọ mẹ u dikihẹ otọ opẹpẹriẹ; eva udevie ogbotu na me je ti jiri ỌNOWO.” (Olezi 26:11, 12) Nọ Devidi ọ ta nnọ ọ gba riẹ mu no re o kru ẹgbakiete riẹ, o fi ayare kẹ esiwo bae. Ẹvẹ oyena o rrọ uduotahawọ te! Ghelọ uyero uzioraha mai, Jihova o ti fi obọ họ k’omai ma tẹ gbae mu inọ ma rẹ nya evaọ edhere ẹgbakiete.

²³ Jọ oghẹrẹ uzuazọ-uyero mai u dhesẹ inọ ma wo adhẹẹ gbe ovuhumuo kẹ esuo-ehrugbakpọ Ọghẹnẹ evaọ kabọ kabọ uzuazọ mai. Mai omomọvo ọ rẹ sae yare Jihova evaọ olẹ re ọ kiẹ iroro obeva mai riwi je ru ai fo. Ma rẹ sai fi uzẹme riẹ họ aro mai ẹsikpobi ẹkwoma ọwhọ nọ ma re ro wuhrẹ Ẹme riẹ. Fikiere, joma dao oma kpobi whaha usu uyoma, je jiri Jihova evaọ udevie ogbotu ahwo riẹ. Joma rehọ ọwhọ wo obọ evaọ iruo usiuwoma ota Uvie gbe ilele-iruo na, ababọ uvẹ nọ ma rẹ kẹ akpọ na re ọ raha usu oghaghae mai kugbe Ọghẹnẹ. Nọ ma be dao oma mai kpobi nya evaọ edhere ẹgbakiete na, ma rẹ sai wo udufihọ inọ Jihova o ti dhesẹ aruoriwo kẹ omai.

²⁴ Nọ o rọnọ ẹgbakiete o kẹre te kabọ kabọ uzuazọ kpobi na, u fo re ma muẹrohọ otọ kẹ agbefẹ oyoma jọ—idieda thomawa. Ma te ta kpahe onana evaọ uzoẹme n’otha na.

Kọ Whọ Kareghẹhọ?

• Fikieme u je fo nnọ a rẹ rehọ ẹgbakiete emama iwareghẹ ro gu ai ẹdhọ?

• Eme họ ẹgbakiete, kọ eme o gwọlọ re a nya evaọ edhere riẹ?

• Eme o ti fi obọ họ k’omai nya evaọ edhere ẹgbakiete?

• Re ma yọrọ ẹgbakiete, didi enwoma ma re muẹrohọ otọ kẹ jẹ whaha?