Jihova Ọ Be Kiẹ Omai Riwi Re U Woma Kẹ Omai

“Ibiaro ỌNOWO na e rẹ nya akpọ na re re o dhesẹ ẹgba riẹ rọ kẹ enọ i wo eva efuafo rọ kpahe iẸe.”—2 IRV. 16:9.

1. Fikieme Jihova ọ be rọ kiẹ omai riwi?

JIHOVA họ Ọsẹ ọgbagba na. Ọ riẹ omai te epanọ ọ tubẹ rọ riẹ “iroro eva” mai. (1 Irv. 28:9) Rekọ, orọnikọ ọ rẹ kiẹ omai riwi re ọ ruẹse gwọlọ iruthọ evaọ oma mai hi. (Ol. 11:4; 130:3) Ukpoye, avọ uyoyou, ọ be kiẹ omai riwi re ọ ruẹse thọ omai no oware jọ kpobi nọ o rẹ raha usu mai kugbei hayo ẹruore uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ nọ ma wo.—Ol. 25:8-10, 12, 13.

2. Amono Jihova ọ rẹ rehọ ẹgba riẹ fi obọ họ kẹ?

² Jihova o wo ibe he yọ ọ rẹ ruẹ eware kpobi. Fikiere, ọ rẹ sae dhogbo bru enọ e be gọe evaọ oke kpobi nọ a te bo bru ei, yọ o re fi obọ họ kẹ ai evaọ oke edawọ. Obe 2 Iruẹru-ivie 16:9 o ta nọ: “Ibiaro ỌNOWO na e rẹ nya akpọ na re re o dhesẹ ẹgba riẹ rọ kẹ enọ i wo eva efuafo rọ kpahe iẸe.” Muẹrohọ inọ ahwo nọ e be rehọ eva efuafo gọe eye Jihova ọ rẹ rehọ ẹgba riẹ fi obọ họ kẹ. O re dhesẹ oghẹrẹ ọdawẹ otiọye kẹ eviẹwẹ hẹ.—Jos. 7:1, 20, 21, 25; Itẹ 1:23-33.

Lele Ọghẹnẹ Nya

3, 4. Eme u dhesẹ re a “lele Ọghẹnẹ nya,” kọ iriruo vẹ e rrọ Ebaibol na nọ i ru onana vẹ?

³ Ahwo buobu a rẹ rọwo ho inọ Ọnọ ọ ma ehrugbakpọ na ọ kuvẹ re ahwo-akpọ a lele iei nya wọhọ odẹme. Ghele na, ere Jihova ọ gwọlọ nọ ma ru. Evaọ oke anwae, Enọk gbe Noa a “lele Ọghẹnẹ nya.” (Emu. 5:24; 6:9) Mosis “o thihi akọ wọhọ ẹsenọ ọ be ruẹ ọ nọ a rẹ ruẹ hẹ.” (Hib. 11:27) Devidi Ovie na ọ rehọ oma kpotọ lele Ọsẹ obọ odhiwu riẹ nya. Ọ ta nọ: “Keme [Jihova] ọ rọ obọze mẹ, mẹ gbẹ sae ti kie he.”—Ol. 16:8.

⁴ Uzẹme o rrọ, ma rẹ sai gine kru Jihova obọ re ma nya lele iei hi. Rekọ ma rẹ sai ru ere evaọ edhere ẹwoho. Evaọ oghẹrẹ vẹ? Asaf ọso-ilezi na o kere nọ: “Mẹ rọ kugbe owhẹ ẹsikpobi; whọ rọ obọze ra kru omẹ. Whọ rehọ areghẹ ra su omẹ.” (Ol. 73:23, 24) Oware nọ u dhesẹ họ, ma re lele Jihova nya nọ ma te bi lele ithubro nọ ọ be rọ k’omai ẹkwoma Ebaibol na gbe ‘ọrigbo nọ o wo ẹrọwọ avọ areghẹ na.’—Mat. 24:45; 2 Tim. 3:16.

5. Ẹvẹ Jihova o bi ro fi ẹro họ ahwo nọ a bi lele iei nya, kọ ẹvẹ ma re rri rie?

⁵ Fikinọ Jihova o rri ahwo nọ a bi lele iei nya ghaghae, o bi fi ẹro họ ai wọhọ ọsẹ, be sẹro rai, thọ ai, je wuhrẹ ai. Ọghẹnẹ ọ ta nọ: “Me re ti wuhrẹ owhẹ dhesẹ kẹ owhẹ edhere nọ whọ rẹ te nya; ẹro mẹ me re ti ro su owhẹ.” (Ol. 32:8) Dae nọ omara inọ: ‘Kọ mẹ be ruẹ oma mẹ wọhọ ẹsenọ me bi lele Jihova nya, gaviezọ kẹ eme areghẹ riẹ jẹ riẹ inọ o fi ẹro họ omẹ? Nọ mẹ riẹ inọ Ọghẹnẹ ọ rrọ gb’omẹ na, kọ u bi kpomahọ iroro, ẹme, gbe uruemu mẹ? Okenọ me te ruthọ, kọ mẹ be ruẹ Jihova wọhọ Ọsẹ oyoyou nọ ọ gwọlọ fi obọ họ kẹ ahwo nọ a kurẹriẹ re a wariẹ wo usu okpekpe kugbei, orọnikọ wọhọ Ọghẹnẹ ọgeva ha?—Ol. 51:17.

6. Ẹvẹ Jihova o ro woma vi esẹgbini mai?

⁶ Evaọ ẹsejọ, Jihova ọ rẹ sae dhogbo bru omai ze taure ma te ti ru oware uyoma. Wọhọ oriruo, ọ rẹ sai muẹrohọ inọ udu mai nọ o vọ avọ ẹghẹ na o mu isiuru eware iyoma họ e wo no. (Jeri. 17:9) Evaọ oke utioye na, ọ rẹ sae dhogbo vẹrẹ vi esẹgbini mai keme “ikparo riẹ” i wo ẹgba nọ e rẹ rọ ruẹ edidi eva mai, kiẹ iroro ididi eva mai riwi. (Ol. 11:4; 139:4; Jeri. 17:10) Dai roro kpahe oware nọ Ọghẹnẹ o ru evaọ okenọ Barọk, okere-obe gbe ogbẹnyusu ọkpekpe Jerimaya ọruẹaro na, ọ rẹriẹ ovao ku ẹbẹbẹ jọ.

Uvi Ọsẹ kẹ Barọk

7, 8. (a) Ono họ Barọk, kọ iroro ethọthọ vẹ e jariẹ udu? (b) Ẹvẹ Jihova o ro dhesẹ ọdawẹ kẹ Barọk wọhọ ọsẹ-ọmọ?

⁷ Barọk ọ jọ emamọ okere-obe kẹ Jerimaya evaọ okenọ o je whowho ẹdhoguo Jihova kẹ Juda, iruo nọ e jọ bẹbẹ. (Jeri. 1:18, 19) U te okejọ no, Barọk, ọnọ o wọhọ nọ o no uviuwou nọ o viodẹ ze, o te muọ “ikpeware” họ ẹgwọlọ kẹ omariẹ. Ẹsejọhọ o mu okpiroro hayo isiuru ekwakwa-efe họ e wo evaọ udu riẹ. Makọ oghẹrẹ iroro nọ o wo kpobi kẹhẹ, Jihova ọ ruẹ inọ iroro ethọthọ nana e jọ Barọk udu. Jihova ọ rrọ ẹkwoma Jerimaya ta kẹ Barọk evaọ ẹruoke nọ: “Whọ ta nọ, ‘Mẹ nyathọ no! keme ỌNOWO na ọ rehọ enuobro rọ ba edada mẹ; oma imẹidio mẹ o rọ omẹ no, me gbe wo ufuoma ha.’” Kẹsena Ọghẹnẹ ọ tẹ ta nọ: “Kọ whọ be gwọlọ ikpeware kẹ oma ra? Whọ gwọlọ ae he.”—Jeri. 45:1-5.

⁸ Dede nọ o fi unu họ akotọ t’ẹme kẹ Barọk ho, orọnikọ evedha Jihova ọ rọ t’ẹme kẹe he, rekọ wọhọ epanọ ọsẹ ọ rẹ t’ẹme kẹ ọmọ nọ o you. U muẹro inọ Ọghẹnẹ ọ ruẹ nnọ isiuru nọ e rrọ ọzae na eva na e rrọ muomu hu. Jihova ọ tẹ jẹ riẹ inọ Jerusalẹm avọ Juda a rrọ edẹ urere rai, yọ ọ gwọlọ re Barọk o zoruẹ hẹ nọ oke ọraha o kẹle kpobi no na. Fikiere, re ọ kpọ iroro odibo riẹ vi, Ọghẹnẹ ọ tẹ kareghẹhọ iẹe inọ Ọ “be te raha ahwo kpobi” no, o te fibae inọ otẹrọnọ Barọk o ru oware nọ u fo, ọ rẹ te zọ. (Jeri. 45:5) O wọhọ ẹsenọ Ọghẹnẹ ọ be ta kẹe nọ: ‘Barọk, rri otọ mu. Kareghẹhọ oware nọ o te via kẹ Juda gbe Jerusalẹm kẹle na. Yoẹme re whọ zọ! Mẹ rẹ te thọ owhẹ.’ U muẹro inọ eme nọ Jihova ọ ta na i te Barọk udu, keme o gine ru epanọ Ọghẹnẹ ọ ta na ọ tẹ zọ nọ a raha Jerusalẹm nọ ikpe 17 e vrẹ no.

9. Ẹvẹ whọ rẹ za enọ nọ e rrọ edhe-ẹme na?

⁹ Nọ who bi roro kpahe ikuigbe Barọk na, kiẹ enọ gbe eria Ikereakere nana riwi: Eme oghẹrẹ nọ Ọghẹnẹ o yeri kugbe Barọk o dhesẹ kpahe Jihova gbe oghẹrẹ nọ ọ rehọ idibo riẹ? (Se Ahwo Hibru 12:9.) Nọ urere akpọ nana o nwẹnwẹ no na, eme ma rẹ sai wuhrẹ no ohrẹ nọ Ọghẹnẹ ọ rọ kẹ Barọk ze gbe oghẹrẹ nọ Barọk ọ rehọ ohrẹ na? (Se Luk 21:34-36.) Evaọ aruorokele Jerimaya, ẹvẹ ekpako ukoko a re ro wo ọkpọ ọdawẹ nọ Jihova o wo kẹ idibo riẹ?—Se Ahwo Galesha 6:1.

Jesu Ọ Raro Kele Uyoyou Ọsẹ Riẹ

10. Eme o kẹ Jesu ẹgba nọ o bi ro ru iruo wọhọ Ọnọ o wuzou ukoko Ileleikristi na?

¹⁰ Taure Jesu ọ tẹ te ziọ otọakpọ, uyoyou nọ Jihova o wo kẹ ahwo riẹ u dhesẹ oma via evaọ oma eruẹaro riẹ gbe idibo riẹ efa. No ikpe-udhusoi ọsosuọ ze, a rẹ mae jọ oma Jesu Kristi ruẹ e riẹ, Ọnọ o wuzou ukoko Ileleikristi na. (Ẹf. 1:22, 23) Fikiere, a jọ obe Eviavia dhesẹ Jesu wọhọ omogodẹ nọ o wo “ibiaro ihrẹ nọ erọ izi ihrẹ Ọghẹnẹ nọ a vi ruọ evaọ akpọ na soso.” (Evia. 5:6) Ẹhẹ, avọ ẹzi ọfuafo Ọghẹnẹ nọ ọ vọ riẹ oma, Jesu ọ riẹ omai ziezi. Ọye omariẹ ọ riẹ iroro eva mai, oware ovo nọ u dhere iei o rrọ họ.

11. Iruo vẹ Kristi o wo, kọ ẹvẹ uruemu nọ o wo kpahe omai o rọ wọhọ orọ Ọsẹ riẹ?

¹¹ Wọhọ Jihova, Jesu yọ alakpa nọ ọ be gwọlọ mu enọ e be raha uzi hi. O bi muẹrohọ omai wọhọ ọsẹ oyoyou. Odẹ-ova Jesu jọ họ, “Ọsẹ Ebẹdẹ bẹdẹ,” yọ onana o kareghẹhọ omai obọ nọ o ti wo evaọ uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ nọ a te rọ kẹ enọ i fi ẹrọwọ họ iẹe kpobi. (Aiz. 9:6) Ofariẹ, Kristi Ọnọ o wuzou ukoko Ileleikristi na ọ rẹ sai duobọte udu Ileleikristi nọ e kpako ziezi evaọ abọ-ẹzi, enọ i wo ẹzi obufihọ kẹ amọfa, maero kọ ekpako ukoko, re a rehọ ohrẹ kẹ enọ e rrọ uye jẹ sasa ae oma.—1 Tẹs. 5:14; 2 Tim. 4:1, 2.

12. (a) Eme ebe-ovuẹ nọ a kere se ikoko ihrẹ nọ e jọ obọ Esia Minor na i dhesẹ kpahe Jesu? (b) Ẹvẹ ekpako na a bi ro dhesẹ ọdawẹ nọ Kristi o wo kẹ uthuru Ọghẹnẹ?

¹² Uvi ọdawẹ nọ Kristi o wo kẹ uthuru na u dhesẹ oma via evaọ ebe-evuẹ nọ o kere se ekpako erọ ikoko ihrẹ nọ e jọ obọ Esia Minor. (Evia. 2:1–3:22) Jesu ọ jọ ebe-evuẹ na dhesẹ inọ ọ riẹ kpahe eware nọ e jẹ via evaọ ukoko kpobi gbe epanọ ọdawẹ nọ o wo kẹ ilele riẹ o rro te. Onana o mai kie kpahe edẹ mai na keme eruẹaruẹ nọ e rrọ obe Eviavia na i bi rugba evaọ “edẹ Ọnowo na.”a (Evia. 1:10) Uyoyou Kristi o rẹ mae jọ oma ekpako na dhesẹ oma via, enọ i bi ru iruo wọhọ ithuru-igodẹ evaọ ukoko na. Ọ rẹ sai duobọte ‘ekẹ ahwo’ nana re a rehọ omosasọ, uduotahawọ, hayo ohrẹ nọ u fo rọ kẹ. (Ẹf. 4:8; Iruẹru 20:28; se Aizaya 32:1, 2.) Kọ who bi rri omodawọ rai wọhọ ọdawẹ nọ Kristi o wo k’owhẹ?

Obufihọ Evaọ Ẹruoke

13-15. Idhere vẹ Ọghẹnẹ ọ sae rọ kiyo elẹ mai? Kẹ iriruo jọ.

¹³ Kọ whọ lẹ gaga se Ọghẹnẹ no ẹdẹjọ kẹ obufihọ whọ tẹ ruẹ nnọ o yo olẹ na ẹkwoma Oleleikristi jọ nọ ọ kpako ziezi evaọ abọ-ẹzi nọ o weze ze te tuduhọ owhẹ awọ? (Jem. 5:14-16) O sae jọnọ whọ ruẹ uyo kẹ olẹ ra na evaọ obe mai jọ hayo evaọ ẹme jọ nọ a ru evaọ obọ ewuhrẹ. Jihova ọ rẹ kiyo elẹ evaọ idhere nana. Wọhọ oriruo, nọ ọkpako ukoko jọ o ru ẹme no, oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ a gboja kẹ evaọ eka jọ nọ e vrẹ ọ tẹ nyabru ei ze. Ukpenọ ọ ta kpahe ẹbẹbẹ riẹ na kẹ ọkpako na, o te yere iei ziezi kẹ eria Ikereakere nọ o duobọte evaọ ẹme riẹ na. E nwani kie kpahe ẹbẹbẹ riẹ na yọ e kẹ riẹ omosasọ. Eva e were riẹ gaga inọ ọ siọ ewuhrẹ ba ẹdẹ ọyena ha.

¹⁴ Rọ kpahe obufihọ nọ u re no olẹ ze, roro kpahe oriruo ezae esa jọ nọ i wuhrẹ uzẹme na no Ebaibol ze evaọ okenọ a jọ uwou-odi, a te ti zihe ruọ iwhowho-uvie nọ e re họ-ame he. Fiki ozighi jọ nọ enọ e jọ uwou-odi na a ru, a gbẹ jẹ kẹ ai uvẹ ru eware buobu nọ a jẹ hai ru vẹre he. Onana o tẹ wha ẹbẹbẹ ọfa ze. Enọ e rrọ uwou-odi na a tẹ gbẹgwae inọ a tẹ re emu ohiohiẹ no evaọ okiokiọ riẹ, a ti zihe imidhe nọ a rọ re emu na ha. Iwhowho-uvie esa nọ e re họ-ame he na a riẹ onọ a re ru hu. A te kuomagbe enọ i bi ru ozighi na yọ a be raha uzi Jihova nọ o rrọ Ahwo Rom 13:1. A gbe kuomagbe ru ozighi na ha, enọ a gbẹ rrọ uwou-odi na a te họre ae.

¹⁵ Fikinọ o lọhọ họ re ezae esa na a kuomagbe jiroro oware nọ a re ru, a tẹ lẹ kẹ areghẹ evaọ ọvuọ oria riẹ nọ a jọ. Okiokiọ riẹ, nọ a wọ emu kẹ enọ e rrọ uwou-odi na, ezae esa na, evaọ ọvuọ oria riẹ nọ a keria, a re emu hu, kọ ẹsiẹe a rọ riẹ nnọ kpakọ iroro evona a jẹ. Uwhremu na nọ enọ e be rẹrote uwou-odi na a nyaze te kwa imidhe na no, ezae esa na a wo imidhe nọ a re zihe he. Eva e were rai gaga inọ “ọnọ o re yo elẹ” na ọ jọ kugbe ai!—Ol. 65:2.

Wha Ruawa Eware nọ E Rrọ Obaro Tha Ha

16. Ẹvẹ usiuwoma ota na u ro dhesẹ ọdawẹ nọ Jihova o wo kẹ enọ e wọhọ igodẹ?

¹⁶ Usiuwoma nọ a be jọ akpọ na soso ta yọ imuẹro ọfa jọ ọrọ ọdawẹ nọ Jihova o wo kẹ ahwo udu-oruọzewọ, makọ oria kpobi nọ a be rria. (Emu. 18:25) Jihova ọ be rehọ ikọ-odhiwu riẹ kpọ idibo riẹ bru enọ e wọhọ igodẹ—o tẹ make rọnọ a be rria eria nọ emamọ usi na u ri te he. (Evia. 14:6, 7) Wọhọ oriruo, Ọghẹnẹ ọ rehọ ẹkwoma ukọ-odhiwu kpọ Filip ọtausiuwoma na bru ọwharo obọ Ẹtiopia, ọ tẹ f’otọ Ikereakere na kẹe. Eme o no rie ze? Ọzae na o te kurẹriẹ, je zihe ruọ olele Jesu nọ ọ họ-ame no.b—Jọn 10:14; Iruẹru 8:26-39.

17. Fikieme ma gbẹ rọ ruawa gaga kpahe eware nọ e rrọ obaro tha ha?

¹⁷ Nọ uyerakpọ nana u bi t’obọ ekuhọ riẹ na, “uye” u ti vihọ. (Mat. 24:8) Wọhọ oriruo, emuore o ti dhe ẹghẹghae fikinọ ahwo a bi dhe ebuebu, iso hayo uvo nọ e be ga hrọ, hayo ekọ nọ e be dọmu hu. O sae jọ bẹbẹ vi epaọ ọsosuọ re a ruẹ iruo, yọ enọ e be rehọ ahwo iruo a sae gwọlọ nọ enọ i bi ru iruo kẹ ae a ru iruo rite aso. Oghẹrẹ nọ o rẹ jọ kpobi kẹhẹ, ahwo nọ a rehọ eware abọ-ẹzi karo je ru ‘ẹro rai lọlọhọ’ a re du ruawa hrọ họ. A riẹ inọ Ọghẹnẹ o you rai gbe nnọ ọ te sẹro rai. (Mat. 6:22-34) Wọhọ oriruo, roro kpahe oghẹrẹ nọ Jihova ọ rọ rẹrote Jerimaya eva etoke ọraha Jerusalẹm evaọ 607 B.C.E.

18. Ẹvẹ Jihova o ro dhesẹ uyoyou riẹ kẹ Jerimaya evaọ okenọ ọraha Jerusalẹm o totọ no?

¹⁸ Jerimaya ọ jọ uwou-odi evaọ ọgwa irọwa na nọ ọraha Jerusalẹm o totọ no. Kọ ẹvẹ ọ te rọ ruẹ emu re? O gbẹ rọ uwou-odi nọ ọ jọ họ, ọ hae dhogbo emu nọ ọ rẹ re. Enọ ọ rẹroso nnọ a rẹ kẹe emu họ enọ i je rowu uwou-odi na, rekọ ibuobu rai a mukpahe iẹe! Ghele na, orọnikọ ahwo-akpọ Jerimaya ọ rẹroso ho rekọ Ọghẹnẹ, ọnọ ọ ya eyaa inọ ọ te rẹrote ei. Kọ Jihova o koko eyaa riẹ na? Ee! Jihova o ru re a kẹ Jerimaya ‘ukulu ebrẹdi kẹdẹ kẹdẹ bẹsenọ ebrẹdi i ro re okpẹwho na.’ (Jeri. 37:21) Jerimaya, Barọk, Ẹbẹdmẹlẹk, gbe amọfa a zọ vrẹ oke ohọwo, ẹyao, gbe uwhu yena.—Jeri. 38:2; 39:15-18.

19. Nọ ma rẹriẹ ovao ku obaro na, eme o rẹ jọ ọtamuo mai?

¹⁹ Ẹhẹ, “Ọnowo ọ be tẹro riẹ muẹ enọ ikiẹrẹe, ezọ riẹ i rovie kẹ elẹ rai.” (1 Pita 3:12) Kọ eva e be were owhẹ inọ Ọsẹ obọ odhiwu ra ọ tẹrovi owhẹ? Kọ udu u kie owhẹ vi inọ o fi ẹro họ owhẹ re ọ ruẹsi fi obọ họ k’owhẹ? Otẹrọ ere, gbaemu inọ who re lele Ọghẹnẹ nya ẹsikpobi—makọ oware kpobi nọ o te jọ obaro via. O rẹ sai mu omai ẹro inọ Jihova ọ te tẹrovi idibo riẹ kpobi.—Ol. 32:8; se Aizaya 41:13.

[Oruvẹ-obotọ]

Kọ Whọ Sae k’Iyo Enọ Nana Vevẹ?

• Ẹvẹ ma sai ro dhesẹ nnọ ma bi “lele Ọghẹnẹ nya”?

• Ẹvẹ Jihova o ro dhesẹ uyoyou riẹ kẹ Barọk?

• Ẹvẹ Jesu nọ o wuzou ukoko na o ro dhesẹ ọkpọ ọdawẹ Ọsẹ riẹ?

• Idhere vẹ ma sai ro dhesẹ nnọ ma fi eva họ Ọghẹnẹ evaọ oke obẹbẹ nana?

[Iwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 9]

Wọhọ epanọ Jerimaya o wo ọdawẹ kẹ Barọk na, ere ekpako ukoko a re wo ọdawẹ kẹ uthuru Ọghẹnẹ

[Uwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 10]

Ẹvẹ Jihova ọ sai ro fi obọ họ evaọ ẹruoke?