A RỌ UNEVAZE FIALOMA VIA Evaọ obọ West Africa

PASCAL ọ jẹ rria ẹwho jọ nọ uvuhu o dafia evaọ Côte d’Ivoire. Nọ oke o be nyaharo na, ọ tẹ gwọlọ nọ o re yeri emamọ uzuazọ. Fikinọ ọ jẹ hae tehe-ego, o te je roro kpahe obonọ o re kpohọ nọ ọ jẹ sae kparo ziezi evaọ ego-etehe na jẹ jọ ọdafe. Nọ ọ kpako te oware wọhọ ikpe 25 no, ọ tẹ gbaemu nọ o re kpohọ Europe. Rekọ fikinọ o wo ebe onya edhere he, o te gwọlọ nọ ọ rọ edhere nọ uzi o kuvẹ riẹ hẹ whaliẹ oma ruọ Europe.

Evaọ ukpe 1998 nọ Pascal o te ikpe 27 no, ọ tẹ wọ. Ọ tẹ fa no Côte d’Ivoire ruọ Ghana, kẹsena o te no etẹe ruọ Togo jẹ fa ruọ Benin Republic, kẹsena o te je no etẹe fa ruọ Niger Republic evaọ ẹwho nọ a re se Birni Nkonni. Whaọ obọnana onya riẹ na o be te mai muozọ kpaobọ. O te gwọlọ nọ ọ rẹ lẹlẹ ruọ omoto nọ ọ te wọe fa Sahara Desert vrabọ. Nọ o te te abade Mediterranean, ọ vẹ te ruọ okọ nọ o rẹ wọe kpohọ Europe. Omaa nọ o wo họ iroro oye, rekọ eware ivẹ jọ e whaha e riẹ nọ o te Niger Republic no.

Orọ ọsosuọ, ugho riẹ u re. Orọ avivẹ, ọ nyaku ọkobaro jọ nọ a re se Noé, ọnọ o mu uwuhrẹ Ebaibol họ kugbei. Oware nọ o wuhrẹ u duobọtei udu gaga, o tẹ lẹliẹe wo eriwo ọkpokpọ kpahe uzuazọ. Ọ tẹ kpairoro vrẹ omaa ọsosuọ riẹ jẹ tẹrovi epanọ o re ro le utee egagọ Ọghẹnẹ. Pascal ọ họ-ame evaọ December 1999. Re o dhesẹ nọ eva e were riẹ gaga nọ Jihova o ro fi obọ họ kẹe wuhrẹ uzẹme na, evaọ ukpe 2001 o te mu iruo ọkobaro họ evaọ Niger Republic, ẹwho ọvona nọ ọ jọ kurẹriẹ na. Ẹvẹ iruo usiuwoma ota na e riẹe oma? Ọ ta nọ, “Eva e be were omẹ gaga enẹna.”

EVA E BE WERE AE VI EPAỌ ANWẸDẸ EVAỌ AFRICA

Wọhọ epanọ o rrọ kẹ Pascal na, amọfa buobu a ruẹ no inọ a re wo evawere nọ a tẹ be rọ uzuazọ rai le itee nọ i wobọ kugbe egagọ Ọghẹnẹ. Re a sai le itee itieye na t’obọ, otujọ ọ kwa kpohọ eria sa-sa nọ a jọ mae gwọlọ iwhowho-uvie evaọ Africa no. Iwhowho-uvie nọ i bu te 65 nọ e rrọ umuo ikpe 17 rite 70 a kwa no Europe kpohọ erẹwho West Africa sa-sa wọhọ Benin Republic, Burkina Faso, Niger Republic, gbe Togo.a Eme o wọ rae kwa? Kọ eme o no rie ze?

Anne-Rakel nọ o no Denmark ze ọ ta nọ: “Ọsẹgboni mẹ a jọ iruo imishọnare evaọ obọ Senegal. A jẹ hae ta kpahe epanọ iruo na i woma te, onọ u ru omẹ wo isiuru kpahe iruo na.” Oware wọhọ ikpe 15 nọ i kpemu nọ Anne-Rakel ọ dina kpako vrẹ ikpe 20 no, ọ tẹ kwa kpohọ Togo nyai kuomagbe ukoko ẹvẹrẹ obọ rọ t’ẹme jọ. Ẹvẹ onya riẹ nana u kpomahọ amọfa? Ọ ta nọ: “Oniọvo-ọmọzae gbe oniọvo-ọmọtẹ mẹ a nyaze ti kuomagbe omẹ uwhremu na evaọ obọ Togo.”

Oniọvo-ọmọzae obọ France jọ nọ a re se Aurele nọ ọ kpako te ikpe 70 no ọ ta nọ: “Okenọ me no iruo egọmeti no evaọ ikpe isoi nọ i kpemu, uvẹ u te rovie fihọ kẹ omẹ nọ mẹ rẹ rọ salọ sọ mẹ rẹ daji France re me yeri uzuazọ mẹ dhedhẹ bẹsenọ Aparadase ọ rẹ ze hayo me re kpohọ ẹkwotọ nọ a jọ mae gwọlọ iwhowho-uvie.” Orọ avivẹ na Aurele o ru. Oware wọhọ ikpe esa nọ i kpemu, tei te aye riẹ nọ a re se Albert-Fayette a kwa kpohọ obọ Benin Republic. Aurele ọ ta nọ: “Iruo Uvie na nọ ma ziọ obonẹ ti ru na họ oware nọ o mai woma kpaobọ nọ ma ru no.” O fibae avọ ohwẹ inọ: “Abọjọ ẹkwotọ na nọ ọ kẹle abade ọ be hae kareghẹhọ omẹ epanọ Aparadase ọ te jọ.”

Ikpe 16 nọ i kpemu, Clodomir avọ aye riẹ nọ a re se Lysiane a kwa no France kpobọ Benin Republic. Oke ọsosuọ, ẹro egbẹnyusu gbe ahwo uviuwou rai nọ a nya seba obọ France o je vo ae, yọ ozọ u je mu ai nọ ẹsejọhọ a te sai yeri uzuazọ evaọ obonọ a kpohọ na ha. Rekinọ a te obei, eva e jẹ were ae viukpọ ozọ. Clodomir ọ ta nọ, “Anwọ ikpe 16 nọ ma rrọ obonẹ na, ma bi fi obọ họ kẹ omọvo kurẹriẹ ziọ ukoko na kukpe kukpe nọ a tẹ ghale iẹe.”

Ọzae-avọ-aye jọ nọ a re se Sébastien avọ Johanna a kwa no France kpohọ Benin Republic evaọ 2010. Sébastien ọ ta nọ: “Iruo e vọ ukoko nọ ma kpohọ na. Iruo buobu nọ ma jẹ hai ru na o jọ obọdẹ edhere nọ ma je ro wuhrẹ eware vẹrẹ gaga evaọ ukoko na.” Kọ ẹvẹ usiuwoma na o jọ ahwo oma? Johanna ọ ta nọ: “Ahwo a gwọlọ wuhrẹ ẹme Ọghẹnẹ. Makọ ẹsenọ ma rrọ usiuwoma dede he, ahwo a re se omai dikihẹ evaọ iyẹrẹ a vẹ nọ omai enọ kpahe Ebaibol, jẹ rehọ ebe mi omai.” Ẹvẹ ẹkwa na o kpomahọ orọo rai? Sébastien ọ ta nọ: “U ru usu orọo mai ga vi epanọ o jọ no. Mẹ avọ aye mẹ nọ ma be hae jọ usu evaọ usiuwoma ẹsikpobi na o be kẹ omai evawere gaga.”

Eric avọ aye riẹ nọ a re se Katy a jọ iruo ọkobaro evaọ ofẹ Benin Republic jọ nọ ahwo a rrọ tere he. Okenọ a jọ obọ France ikpe 10 nọ i kpemu, a jẹ hai se eware nọ ukoko u kere kpahe usiuwoma ota evaọ ekwotọ nọ a jọ mae gwọlọ iwhowho-uvie, yọ a jẹ hai lele ekobaro oke-kpobi ta ẹme ẹsikpobi re. Onana o tẹ lẹliẹ ai wo isiuru inọ a rẹ kwa kpohọ orẹwho ofa kẹ iruo Uvie na, yọ ere a ru evaọ 2005. Ẹvi nọ a rọ ẹro ruẹ no evaọ ẹkwotọ na o wo umuo ho. Eric ọ ta nọ: “Ikpe ivẹ nọ i kpemu, utu jọ evaọ ẹwho Tanguiéta nọ iwhowho-uvie izii e jọ vẹre, a wo iwhowho-uvie 30 no enẹna. Enẹna ahwo nọ a bu te 50 hayo 80 a be hae ziọ ewuhrẹ evaọ Ẹdoka. A rẹ ruẹ obọ evawere riẹ hẹ re ohwo ọ rọ ẹro ruẹ ẹvi otiọna.”

DAOMA RIẸ ISE-ABỌ NỌ E RIẸ RE WHO JE FI AI KPAROBỌ

Ise-abọ vẹ inievo jọ nọ e kwa kpohọ ẹkwotọ nọ a jọ mae gwọlọ iwhowho-uvie a rẹriẹ ovao dhe no? Benjamin yọ oniọvo Anne-Rakel, yọ ọ kpako te ikpe 33 no. Evaọ ukpe 2000, ọ jọ obọ Denmark nyaku imishọnare jọ nọ ọ rrọ Togo ru iruo usiuwoma ota. Benjamin ọ ta nọ: “Nọ mẹ vuẹe nọ mẹ gwọlọ ru iruo ọkobaro, ọ tẹ ta nọ: ‘Whọ sae jọ obọ Togo ru iruo ọkobaro oke-kpobi.’” Benjamin o te roro kpahe ẹme na. Ọ ta nọ: “Oke yena yọ mẹ re tubẹ kpako te ikpe 20 he, rekọ inievo-emetẹ ivẹ mẹ a rrọ iruo na evaọ obọ Togo oke yena. Oyena u te ru ei lọhọ kẹ omẹ nọ mẹ rọ nya.” Rekọ use-abọ jọ o jariẹ ghele. Benjamin ọ ta nọ: “Mẹ riẹ ubiẹme ovuovo ho evaọ French. O jọ bẹbẹ k’omẹ evaọ etoke emerae ezeza ọsosuọ na, mẹ jẹ sai lele ahwo ta ẹme he.” Rekọ nọ oke o be nya haro na, o te ti yo ẹvẹrẹ na. Enẹna Benjamin ọ rrọ uwou ogha obọ Benin Republic ru iruo evaọ ofẹ nọ o rẹ wha ebe kpohọ otafe, yọ o re je fi obọ họ evaọ ofẹ ekọmputa re.

Eric avọ Katy nọ ma ta ẹme kpahe no vẹre na, a jẹ ta usiuwoma evaọ ẹkwotọ nọ a rrọ ta ẹvẹrẹ ọfa evaọ obọ France taure a tẹ te kwa kpohọ Benin Republic. Ẹvẹ ofẹ West Africa nana u ro wo ohẹriẹ? Katy ọ ta nọ: “O jọ bẹbẹ re ma sae ruẹ emamọ oria nọ ma rẹ rria. Evaọ emerae buobu, ma jẹ rria uwou nọ ikpẹ gbe ame ọ jọ họ.” Eric o fibae nọ: “Edo ikporakporo nọ a rovie t’oka ọ jẹ hae jọ oria nọ ma rrọ na makọ rite udevie aso. Who re thihakọ eware itieye na bẹsenọ e rẹ reria owhẹ oma.” Rekọ ọzae-avọ-aye na a ta nọ: “Ebẹbẹ nana i te oware ovo ho nọ ma te roro te evawere nọ ma bi wo evaọ ẹkwotọ nana nọ o wọhọ nọ usiuwoma u ri te vẹre he na.”

Evaọ ikpe isoi nọ i kpemu, ọzae-avọ-aye nọ a re se Michel avọ Marie-Agnès nọ a joma kpako te ikpe 60 no a kwa no France kpohọ Benin Republic. Oke ọsosuọ udu u je bru ae. Michel ọ ta nọ: “Ahwo jọ a jẹ ta nọ ẹkwa mai na o wọhọ ẹsenọ ma keria iwhibaro kẹ ohwo jọ inọ o ghelie omai nya ehru ufi nọ a thuru si oria jọ nọ obotọ riẹ o rrọ kokodo vrẹ kpohọ abọdekọ. Ozọ o rẹ sai gine mu owhẹ nọ whọ gbẹ riẹ nọ Jihova họ ọnọ o bi ghelie owhẹ na ha. Fikiere ma tẹ kwa re ma nyai ru iruo Jihova yọ ọ ginẹ jọ kugbe omai.”

EPANỌ WHỌ RẸ RỌ RUẸRẸ OMA KPAHE

Inievo nọ e be hae kwa kpohọ oria nọ ẹgwọlọ ọ mae rrọ kẹ iwhowho-uvie a ta nọ u wuzou gaga re who ru eware nana: Ma omaa na fihotọ. Daoma ru epanọ oria nọ whọ kwa nya na o rẹ rọ reria owhẹ oma. Raha ugho lele oghẹrẹ nọ whọ ma. Rẹroso Jihova.—Luk 14:28-30.

Sébastien nọ ma fodẹ no ẹsejọ na, ọ ta nọ: “Taure ma tẹ te kwa, mẹ avọ Johanna ma jẹ hai si ugho jọ no onọ ma rẹ raha fihọ eware nọ e roja tere he, ma tẹ rọ ere koko ugho họ obọ evaọ etoke ikpe ivẹ.” Re a sae ruẹ ugho nọ a rẹ rọ rẹrote omarai evaọ iruo ọkobaro na evaọ obọ Benin Republic, kukpe kukpe aimava a rẹ nyai ru iruo evaọ obọ Europe emerae jọ, kẹsena a ve zihe.

Marie-Thérèse yọ omọvo inievo-emetẹ 20 nọ e re rọo ho nọ i kpohọ oria nọ a jọ mae gwọlọ iwhowho-uvie evaọ West Africa. Ọ jẹ hae dhẹ omoto kẹ ohwo jọ evaọ obọ France. Rekọ evaọ ukpe 2006, o te mi uvẹ ẹgbukpe ọvo re ọ ruẹse rọ oke yena ru iruo ọkobaro evaọ Niger Republic. U kri hi, iruo ọkobaro na e were riẹ te epanọ ọ rọ gbaemu nọ ọ rẹ ruabọhọ iruo na. Marie-Thérèse ọ ta nọ: “Nọ me zihe kpohọ France, mẹ tẹ vuẹ ọga iruo mẹ nọ mẹ gwọlọ nọ o nwene omaa iruo mẹ, ọ tẹ rọwo. Enẹna, me re ru iruo omoto-ọdhẹ na evaọ obọ France no amara Asoi rite Aria, kẹsena me ve zihe kpohọ Niger Republic nyai ru iruo ọkobaro na no amara Azie rite Ane.”

Ahwo nọ a rọ ‘Uvie na karo’ a rẹ sai wo imuẹro nọ Jihova o ti ru ẹgwọlọ rai kẹ ae. (Mat. 6:33) Joma ta kpahe oware nọ o via kẹ Saphira, oniọvo-ọmọtẹ mai nọ o ri ti wo ọzae he nọ ọ joma kpako te ikpe 30 no, ọnọ o no France kpohọ Benin Republic kẹ iruo ọkobaro. Evaọ ukpe 2011, o te zihe kpohọ France nyai ru iruo re ọ ruẹse ruẹ ugho rẹrote omariẹ evaọ ukpe nọ u lele i rie, onọ o jọ ukpe avọ ezeza riẹ evaọ Africa. Saphira ọ ta nọ: “O jọ Edisoi-Oka, o tẹ jẹ jọ ẹdẹ urere mẹ evaọ iruo na, yọ o gwọlọ nọ me re ru iruo edẹ ikpe efa re mẹ tẹ sae ruẹ ugho nọ u re te omẹ rẹrote omamẹ evaọ ukpe nọ u lele i rie. Eka ivẹ ọvo i kiọkọ kẹ omẹ evaọ France. Mẹ tẹ lẹ se Jihova kpahe oware na. U kri hi, ahwo jọ nọ a be gwọlọ iruiruo a te se omẹ sọ mẹ sai nwene ohwo jọ evaọ iruo riẹ eka ivẹ.” Ẹdọvo-Oka, Saphira ọ tẹ nya kpohọ oria iruo na re ohwo nọ ọ gwọlọ nwene na ọ vuẹe oware nọ o ti ru. Saphira ọ ta nọ: “U gbunu kẹhẹ, kpakọ oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ o mi uvẹ edẹ ikpe re ọ ruẹsi kpohọ Isukulu Ekobaro Oke-Kpobi me bi ti nwene na. Ọga iruo riẹ ọ vuẹ riẹ nọ ọ rẹ kẹe uvẹ hẹ ajokpanọ ọ rẹ ruẹ omọfa nọ o re ru iruo riẹ na edẹ ikpe yena. Epanọ mẹ lẹ na, ere oniọvo na ọ jẹ lẹ re.”

OWARE NỌ O RẸ GINẸ KẸ EVAWERE

Inievo-emezae gbe inievo-emetẹ jọ nọ i no eria efa ziọ West Africa kẹ iruo Usiuwoma ota na a rria te ikpe buobu no, a tube zihe obei ruọ ẹwho rai no. Amọfa a rria te ikpe jọ kẹsena a te zihe kpohọ orẹwho rai. Dede na, a gbe bi wo erere no onya rai yena ze. A ruẹ no inọ egagọ Jihova e rẹ ginẹ kẹ evawere.