Gọ Jihova, Ovie Ebẹdẹ Bẹdẹ Na

1, 2. (a) Ono họ “Ovie ebẹdẹ bẹdẹ,” kọ fikieme odẹ-ova nana u ro foi? (Rri uwoho nọ o rrọ emuhọ na.) (b) Eme ọ were omai kpahe isuẹsu Jihova?

OVIE ahwo Swaziland nọ a re se Sobhuza II ọ joma su te ikpe 61. Ovie ọyena o su kri gaga nọ a tẹ rehọ iẹe wawo ivie efa evaọ oke mai na. Rekọ ovie jọ ọ rrọ nọ esuo riẹ o re wo oba ha. Ebaibol o se rie ‘Ovie ebẹdẹ bẹdẹ.’ (1 Tim. 1:17) Ọso-ilezi jọ ọ fodẹ odẹ ovie yena nọ ọ mai kpehru na, inọ: “[Jihova, NW] họ ovie ebẹdẹ rite ebẹdẹ.”—Ol. 10:16.

² Fikinọ esuo Ọghẹnẹ o re wo oba ha, u ru nọ o ro wo ohẹriẹ no ọrọ ohwo-akpọ. Rekọ oghẹrẹ nọ o re ro su họ oware nọ o mae were omai kpahe isuẹsu riẹ. Ovie Izrẹl jọ evaọ oke anwae nọ o su te ikpe 40, ọ ta ẹme nana ro jiri Ọghẹnẹ: “ỌNOWO ọ vọ avọ ohrọ gbe aruoriwo, ọ rẹ kaki muofu hu; o wo emamọ eva gaga. ỌNOWO ọ ruẹrẹ oria ẹkeria riẹ họ eva odhiwu, uvie riẹ u bi riwi ahwo kpobi.” (Ol. 103:8, 19) U te no Ovie mai nọ ọ rrọ no, Jihova yọ Ọsẹ oyoyou kẹ omai. Onana o wha enọ ivẹ jọ ze: Oghẹrẹ vẹ Jihova o ro dhesẹ nọ ọ ginẹ rrọ Ọsẹ kẹ omai? Ẹvẹ Jihova o bi ro su anwọ oke ọwọsuọ Idẹn ze? Uyo enọ nana u ti fi obọ họ kẹ omai si kẹle Jihova jẹ rọ eva mai kpobi gọe.

OVIE EBẸDẸ BẸDẸ NA O WO UVIUWOU EHRUGBAKPỌ

3. Ono họ ohwo ọsosuọ evaọ uviuwou ehrugbakpọ Ọghẹnẹ, kọ emama efa vẹ Ọghẹnẹ o se “emọ” riẹ?

³ Avro ọ riẹ hẹ, eva e were Jihova gaga nọ ọ ma Ọmọ ọsosuọ riẹ. Jihova o ru Ọmọ otuyẹ riẹ na fihọ kuẹku hu. Ukpoye, o you rie gaga jẹ rehọ ẹkwoma riẹ ma emama efa gbagba. (Kọl. 1:15-17) Ikọ-odhiwu buobu e rrọ usu emama egbagba nana. A se ikọ-odhiwu na “idibo [Ọghẹnẹ] nọ i bi ru eware nọ e rẹ were iẹe,” a be rọ evawere gọ Jihova, yọ o bru ọghọ họ ae oma keme o se rai “emọ” riẹ. A rrọ uviuwou ehrugbakpọ Jihova.—Ol. 103:20-22; Job 38:7.

4. Ẹvẹ ahwo-akpọ a ro kuomagbe uviuwou ehrugbakpọ Ọghẹnẹ?

⁴ Nọ Ọghẹnẹ ọ ma idhiwu gbe otọakpọ no, o te ru uviuwou ehrugbakpọ riẹ na rro vi epanọ o jọ. Nọ ọ ruẹrẹ otọakpọ na wowoma evaọ oghẹrẹ nọ a sae rọ rriae no, ọ tẹ ma ọzae ọsosuọ na Adamu tho ọyomariẹ. (Emu. 1:26-28) U gine fo nọ Adamu o re yoẹme kẹ Jihova nọ ọ ma riẹ. Jihova ọ rọ edhere owowou vuẹe oware nọ ọ gwọlọ nọ o ru. Dede na, ọ kẹ riẹ uvẹ nọ ọ rẹ rọ salọ onọ u je rie.—Se Emuhọ 2:15-17.

5. Ọruẹrẹfihotọ vẹ Jihova o ru re ahwo a ruẹse vọ otọakpọ na?

⁵ Wo ohẹriẹ no ivie ahwo-akpọ buobu, o ruọ Jihova nọ ọ rẹ kẹ emama riẹ ewha-iruo nọ i wuzou, keme ahwo uviuwou riẹ a rrọ, yọ o fievahọ ae. Wọhọ oriruo, o mu emama nọ e rrọ otọakpọ kpobi họ Adamu obọ, ọ tẹ jẹ ta kẹe nọ o mu odẹ kẹ erao na. (Emu. 1:26; 2:19, 20) Ọghẹnẹ ọ ma ahwo ọgbagba vọ otọakpọ na ha. Ukpoye ọ ma Ivi gbagba re ọ jọ ofiobọhọ kẹ Adamu. (Emu. 2:21, 22) Kẹsena ọ tẹ kẹ ọzae-avọ-aye na owha-iruo nọ a yẹ vọ otọakpọ na. O hae jọnọ eware e nya epanọ Ọghẹnẹ ọ jiroro riẹ, ahwo-akpọ a hae te rọ ẹmẹrera zihe otọakpọ na soso ruọ Aparadase. A hai ti kuomagbe ikọ-odhiwu nọ e rrọ obọ odhiwu na gọ Ọghẹnẹ bẹdẹ bẹdẹ, nọ a rrọ abọjọ uviuwou ehrugbakpọ Ọghẹnẹ na. A rẹ ruẹ obọ uvẹ-ọghọ riẹ hẹ. Onana u te je dhesẹ uyoyou ulogbo nọ ọsẹ obọ odhiwu rai o wo kẹ ae.

EMỌ ỌWỌSUỌ A SIỌ ESUO ỌGHẸNẸ

6. (a) Oghẹrẹ vẹ ọwọsuọ o ro muhọ evaọ uviuwou Ọghẹnẹ? (b) Kọ ẹvẹ onana u gbe ro dhesẹ hẹ inọ Jihova ọ gbẹ be sai su ahwo-akpọ họ?

⁶ Uyoma kẹhẹ, Adamu avọ Ivi a gwọlọ nọ Jihova ọ jọ osu rai hi. Ukpoye, a yoẹme kẹ Setan, ukọ-odhiwu nọ ọ wọso Ọghẹnẹ. (Emu. 3:1-6) Onana o wha edada, uye-oruẹ gbe uwhu se ae gbe emọ rae. (Emu. 3:16-19; Rom 5:12) Uvumọ ohwo ọ gbẹ jọ otọakpọ nọ o je yoẹme kẹ Ọghẹnẹ hẹ. Kọ onana u dhesẹ nọ Ọghẹnẹ ọ gbẹ jẹ sai su ahwo-akpọ họ, je si obọ no udu-esuo riẹ? Vievie. O dhesẹ nọ o gbe bi su ẹkwoma ele nọ o le Adamu avọ Ivi no ọgbọ Idẹn, o te je fi ikọ-odhiwu họ oria nọ a rẹ rọ ruọ ọgbọ na re a seba ezihe. (Emu. 3:23, 24) Evaọ oke ovona, Ọghẹnẹ o gbe dhesẹ uyoyou riẹ via wọhọ ọsẹ. Ọ ta nọ o ti ru ẹjiroro riẹ gba, onọ o ti ro koko ikọ-odhiwu gbe ahwo-akpọ nọ a romakpotọ fihọ uviuwou ehrugbakpọ riẹ. Ọ yeyaa ‘ubi’ jọ nọ o rẹ te raha Setan je si uye kpobi nọ uzioraha Adamu o wha ze n’otọ.—Se Emuhọ. 3:15.

7, 8. (a) Ẹvẹ akpọ o yoma te evaọ oke Noa? (b) Kọ eme Jihova o ru ro si ahwo iyoma no otọakpọ jẹ sẹro ahwo-akpọ nọ a yoẹme?

⁷ Evaọ ikpe buobu nọ i lele i rie, ahwo jọ a salọ nọ a re yoẹme kẹ Jihova. Ebẹle avọ Enọk a jọ usu ahwo nana. Dede na, ahwo-akpọ buobu a siọ Jihova, nọ ọ rrọ Ọsẹ gbe Ovie rai. Evaọ oke Noa, “ozighi ọ . . . vọ akpọ na soso.” (Emu. 6:11) Kọ onana u dhesẹ nọ Ọghẹnẹ ọ gbẹ jẹ sae kpọ iruẹru otọakpọ na ha? Eme ikuigbe na i dhesẹ?

⁸ Roro kpahe ikuigbe Noa. Jihova ọ vuẹ Noa nọ o ku okọ ulogbo. Ọ tẹ jẹ vuẹe oghẹrẹ nọ o re ku ei, onọ u ti fi obọ họ kẹe avọ uviuwou riẹ zọ okenọ Owhe Ologbo o ti ku akpọ na. Ọghẹnẹ o te je dhesẹ nọ o wo uyoyou kẹ ahwo-akpọ ẹkwoma iruo nọ ọ kẹ Noa inọ ọ ‘vuẹ ovuẹ ẹrẹreokie’ hayo ta usiuwoma kẹ ahwo na. (2 Pita 2:5) Noa ọ jẹ vuẹ ahwo na nọ a kurẹriẹ inọ ọraha ọ be tha, rekọ uvumọ ohwo ọ jẹ daezọ ẹme riẹ hẹ. Ikpe buobu Noa avọ uviuwou riẹ a jẹ rria udevie ahwo ozighi gbe ọfariẹ. Jihova, Ọsẹ nọ o wo uyoyou na ọ thọ imaree uviuwou yena jẹ ghale ae. Jihova ọ rehọ ẹkwoma Owhe Ologbo nọ ọ rọ ze na dhesẹ nọ o gbe wo udu nọ o re ro su ahwo-akpọ gbe ikọ-odhiwu imuomu na. Avro ọ riẹ hẹ, Jihova ọ gbẹ jẹ ginẹ kpọ iruẹru akpọ na.—Emu. 7:17-24.

ESUO JIHOVA NỌ OWHE OLOGBO NA O KU VRẸ NO

9. Uvẹ vẹ Jihova ọ kẹ ahwo-akpọ okenọ Owhe Ologbo na o ku vrẹ no?

⁹ Avro ọ riẹ hẹ, Noa avọ uviuwou riẹ a yere Ọghẹnẹ rọkẹ ẹruọsa gbe uketha riẹ nọ a no eva okọ na ze jẹ rehọ ethihi te akpọ nọ Ọghẹnẹ o ru fo no avọ emamọ ofou nọ o fou ku ae. Noa ọ tẹ nwane bọ agbada-idhe je dhe idhe kẹ Jihova. Ọghẹnẹ ọ ghale Noa avọ uviuwou riẹ jẹ ta kẹ ae nọ, “wha vi, re wha vọ akpọ na.” (Emu. 8:20–9:1) Uvẹ o wariẹ rovie fihọ no nọ ahwo a rẹ rọ vọ akpọ na je kuomagbe evaọ egagọ uzẹme.

10. (a) Oghẹrẹ vẹ gbe oria vẹ a jọ wariẹ wọso esuo Jihova nọ Owhe na o ku vrẹ no? (b) Eme Jihova o ru re ọ sai ru ẹjiroro riẹ gba?

¹⁰ Rekọ Owhe Ologbo na o si sebaẹgba n’otọ họ, ahwo-akpọ a gbẹ rẹriẹ ovao dhe eviẹhọ Setan gbe ikọ-odhiwu nọ e ruọ abọ riẹ. U kri hi, ahwo-akpọ a tẹ wariẹ muọ esuo Jihova họ ẹwọso. Wọhọ oriruo, ọmọ-oruọmọ avivẹ Noa nọ a re se Nimrọd ọ rọ edhere oyoma ọfa jọ wọso Jihova. A je se Nimrọd ‘ozuẹ ologbo nọ ọ wọso ỌNOWO na.’ Ọ bọ ikpewho sa-sa, ọjọ rai họ Bebẹl, ọ tẹ jẹ rọ omariẹ mu ovie evaọ “otọ Shina.” (Emu. 10:8-12) Kọ eme Ovie ebẹdẹ bẹdẹ na o ti ru ovie nana nọ ọ gwọlọ nwene ẹjiroro Ọghẹnẹ inọ ahwo a rẹ “vọ akpọ na”? Ọghẹnẹ ọ tẹ wha ozighi họ ẹvẹrẹ ahwo na, onọ u ru nọ ahwo na a rọ “vaha . . . ruọ evaọ akpọ na soso.” A tẹ vaha egagọ erue gbe oghẹrẹ isuẹsu rai ruọ oria kpobi nọ a te.—Emu. 11:1-9.

11. Ẹvẹ Jihova o ro dhesẹ nọ o wo uyoyou nọ o rẹ hiẹ hẹ kẹ Abraham ogbẹnyusu riẹ?

¹¹ Dede nọ ahwo buobu a jẹ gọ eghẹnẹ erue nọ Owhe na o ku vrẹ no, otu jọ ọ jariẹ nọ i je yoẹme kẹ Jihova. Omọvo rai jọ họ Abraham, wọhọ epanọ Ọghẹnẹ ọ ta kẹe, ọ kwa no okpẹwho riẹ nọ a re se Ọr nọ ọruẹriọ ọ jọ kẹsena ọ tẹ jẹ rria iwou-udhu ikpe buobu. (Emu. 11:31; Hib. 11:8, 9) Okenọ Abraham o je no oria ruọ oria, ọ jẹ hae ruẹ ikpewho sa-sa nọ ivie rai a diogba wariẹ họ. Rekọ ọ rẹroso enana ha, ukpoye Jihova ọ sẹro Abraham avọ uviuwou riẹ. Ọso-ilezi jọ ọ ta kpahe oghẹrẹ nọ Jihova Ọsẹ obọ odhiwu mai ọ rọ thọ idibo riẹ oke anwae, inọ: “[Ọghẹnẹ] ọ rọwo nọ ohwo ọvo o kpokpo ai hi; ọ whọku ivie fiki rai.” (Ol. 105:14) Fikinọ Jihova o wo uyoyou nọ o rẹ hiẹ hẹ kẹ Abraham, ọ yeyaa kẹe nọ: “Ivie i re ti no udevie ra tha.”—Emu. 17:6; Jem. 2:23.

12. Ẹvẹ Jihova o ro dhesẹ kẹ ovie Ijipti nọ ọyomariẹ họ Osu Ehrugbakpọ, kọ ẹvẹ onana u ro fi obọ họ kẹ idibo riẹ?

¹² Ọghẹnẹ ọ wariẹ eyaa evona kẹ Aiziki ọmọ Abraham gbe Jekọp uruọmọ riẹ, inọ ọ rẹ te ghale ae yọ ivie i re ti no uyẹ rai ze. (Emu. 26:3-5; 35:11) Dede na, taure onana o tẹ te via, iruọmọ Abraham a jọ igbo evaọ Ijipti. Kọ onana u dhesẹ nọ Jihova o ti ru eyaa riẹ gba ha hayo inọ ọ gbẹ jẹ sae kpọ iruẹru otọakpọ họ? Vievie. Evaọ ẹruoke, Jihova o dhesẹ ogaga riẹ via je ru Fẹro riẹ nọ ọyomariẹ họ Osu Ehrugbakpọ. Emọ Izrẹl a fi ẹrọwọ họ Jihova nọ ọ rọ edhere igbunu su ai nya Abade Ọwawae na vrẹ. Avro ọ riẹ hẹ, Jihova ọ gbẹ jọ Osu Ehrugbakpọ, yọ ọ rọ ogaga ulogbo riẹ thọ idibo riẹ nọ o you gaga na.—Se Ọnyano 14:13, 14.

JIHOVA O ZIHE RUỌ OVIE KẸ EMỌ IZRẸL

13, 14. (a) Eme emọ Izrẹl a jọ ole ta kpahe esuo Jihova? (b) Eyaa vẹ Ọghẹnẹ ọ ya kẹ Devidi kpahe isuẹsu?

¹³ Nọ Jihova ọ nwane rọ edhere igbunu siwi emọ Izrẹl no obọ ovie Ijipti no, a tẹ so ole obokparọ ro jiri iei. Whọ rẹ jọ obe Ọnyano uzou avọ 15 ruẹ eme ole na, owọ avọ 18 o ta nọ: “ỌNOWO na o re ti suẹ bẹdẹ bẹdẹ.” Ẹhẹ, Jihova o zihe ruọ Ovie kẹ emọ Izrẹl. (Izie. 33:5) Rekọ emọ Izrẹl a gwọlọ nọ ohwo-akpọ ọ jọ ovie rai viukpọ Jihova nọ a be ruẹ hẹ. Nọ oware wọhọ ikpe egba ene (400) e ruemu no nọ a ro no Ijipti ze, a te bo se Ọghẹnẹ nọ ọ rọ ovie mu kẹ ai wọhọ epaọ erẹwho nọ e wariẹ e rae họ. (1 Sam. 8:5) Ghele na Jihova ọ gbẹ jọ Ovie, onana u dhesẹ oma via vevẹ okenọ Devidi ọ jọ ovie avivẹ Izrẹl.

¹⁴ Devidi ọ wọ etehe-ọvọ na ziọ Jerusalẹm. Ẹdẹ nọ a rọ wọe ze, ahwo Livai a so ole ujiro se Jihova, yọ a jọ ole na ta ẹme nana nọ ọ rrọ obe 1 Iruẹru-Ivie 16:31, inọ: “[Jọ] a ta eva udevie erẹwho kpobi nọ, ‘ỌNOWO na họ ọnọ o re suo!’” Evaọ efafa New World Translation, oria ikere nana o ta nọ, “Jihova omariẹ o zihe ruọ Ovie no.” Ohwo ọ sai roro nọ, ‘Nọ orọnọ Jihova họ Ovie ebẹdẹ bẹdẹ na, kọ ẹvẹ a rọ ta nọ o zihe ruọ Ovie evaọ oke yena?’ Jihova o re zihe ruọ Ovie nọ ọ tẹ rọ ohwo jọ mu re o su hayo fi obọ họ kẹ idibo riẹ evaọ etoke jọ. U wuzou gaga re ma riẹ oghẹrẹ nana nọ Jihova ọ rẹ rọ jọ Ovie na. Taure Devidi o te ti whu, Jihova ọ yeyaa kẹe nọ isuẹsu riẹ e rẹ te jọ bẹdẹ bẹdẹ. Ọ ta nọ: “Mẹ rẹ te kpare ọmọ ra kpehru, ọnọ o re ti no oma ra tha, me ve ti ru uvie riẹ whotọ.” (2 Sam. 7:12, 13) O vrẹ ikpe odu ọvo (1,000), taure “ọmọ” Devidi nana ọ tẹ te romavia. Ono họ ọmọ nana, kọ oke vẹ ọ te rọ jọ Ovie?

JIHOVA Ọ RỌ OVIE ỌKPOKPỌ MU

15, 16. Oke vẹ a rọ rehọ Jesu mu Mesaya nọ ọ te jọ Ovie evaọ obaro, kọ ọruẹrẹfihotọ vẹ o ru kẹ ilele riẹ nọ ọ jọ otọakpọ?

¹⁵ Evaọ ukpe 29 C.E., Jọn Ọhọahwoame na o je whowho nọ, “Uvie odhiwu o kẹle ino.” (Mat. 3:2) Nọ Jọn ọ họ Jesu ame no, Jihova ọ tẹ rehọ Jesu mu Mesaya nọ ọ te jọ Ovie ọrọ Uvie Ọghẹnẹ. Jihova o dhesẹ uyoyou nọ o wo kẹ ọmọ riẹ Jesu nọ ọ ta nọ: “Ọnana họ Ọmọ oyoyou mẹ, ọnọ ọ were omẹ hrọ.”—Mat. 3:17.

¹⁶ Jesu ọ wha orro se Ọsẹ riẹ evaọ etoke uzuazọ riẹ nọ ọ jọ otọakpọ. (Jọn 17:4) O ru onana ẹkwoma usiuwoma nọ ọ jẹ ta kẹ ahwo kpahe Uvie Ọghẹnẹ. (Luk 4:43) O tube wuhrẹ ilele riẹ re a lẹ re Uvie na o ze. (Mat. 6:10) Fikinọ ọ te jọ Ovie ọrọ Uvie Ọghẹnẹ, Jesu ọ ta kẹ ahwo nọ a jẹ wọso iẹe nọ: “Uvie Ọghẹnẹ o rọ udevie rai.” (Luk 17:21) Evaọ owọwọ urere nọ ọ jọ otọakpọ, Jesu ọ reọvọ kugbe ilele riẹ kpahe uvie jọ. Ọ tẹ rọ ere ya eyaa kẹ ilele riẹ nọ i kru ẹrọwọ rai inọ a ti lele ọyomariẹ su evaọ Uvie Ọghẹnẹ.—Se Luk 22:28-30.

17. Oghẹrẹ vẹ udu-esuo Jesu u ro mu oma họ edhesẹ via evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ, rekọ oke vẹ ọ hẹrẹ?

¹⁷ Oke vẹ Jesu o ti ro muhọ esuo evaọ Uvie Ọghẹnẹ? O muhọ esuo ẹsiẹsiẹe he. A kpe Jesu evaọ uvo okiokiọ riẹ, ilele riẹ e tẹ vahabọ. (Jọn 16:32) Dede na, wọhọ epanọ o jọ evaọ oke nọ u kpemu, Jihova ọ gbẹ jọ Osu. Jihova ọ kpare Ọmọ riẹ ze ẹdẹ avọ esa, kẹsena evaọ Pẹntikọst 33 C.E., Jesu o te zihe ruọ ọnọ o wuzou ukoko Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo na. (Kọl. 1:13) Ghele na, Jesu ọ te hẹrẹ okenọ o ti ro zihe ruọ ‘ubi’ hayo Ovie nọ a ya eyaa riẹ nọ o ti su otọakpọ na soso. Jihova ọ ta kẹ Jesu nọ: “Keria obọze mẹ, bẹsenọ me re ti ru ewegrẹ ra họ akpala-uthiawọ ra.”—Ol. 110:1.

GỌ OVIE EBẸDẸ BẸDẸ NA

18, 19. Eme oware nọ ma wuhrẹ no na o rẹ wọ omai ru, kọ eme ma te ta kpahe evaọ uzoẹme nọ ma ti te na?

¹⁸ A wọso udu-esuo Jihova evaọ obọ odhiwu gbe otọakpọ ikpe buobu. Dede na, Jihova o si obọ no udu-esuo riẹ ẹdẹvo ho. Wọhọ Ọsẹ oyoyou, ọ rẹrote jẹ thọ idibo riẹ nọ i yoẹme kẹe wọhọ Noa, Abraham, gbe Devidi. Kọ onana u gbe ru omai yoẹme kẹ Jihova Ovie gbe Ọsẹ oyoyou obọ odhiwu mai na, je si kẹle iẹe vi epaọ anwẹdẹ kpobi?

¹⁹ Rekọ obọnana ma sae nọ inọ: Oghẹrẹ vẹ Jihova o ro zihe ruọ Ovie no evaọ oke mai na? Ẹvẹ ma sai ro dhesẹ nọ ma be romakpotọ kẹ esuo Jihova, onọ u ti ru omai zihe ruọ ahwo uviuwou riẹ nọ e te jọ gbagba evaọ obaro? Eme u dhesẹ re ma lẹ nọ Uvie Ọghẹnẹ o ze? Ma te kuyo enọ nana evaọ uzoẹme nọ ma ti te na.