Wha Hai Ru Eware Kugbe Ziezi

Ezae-avọ-eyae buobu a ruẹ nọ a tẹ make rrọ oria ovo, a rẹ ta ẹme kugbe tere he. Eme ọ be whae ze?

• Fikieme a rẹ rọ jọ oria ovo rekọ o wọhọ ẹsenọ a rrọ ọvuọ oboriẹ?

• Oware nọ whọ rẹ sai ru

• Ẹme nọ ezae-avọ-eyae jọ a ta

• Eware nọ wha rẹ sae ta ẹme kpahe

Fikieme a rẹ rọ jọ oria ovo rekọ o wọhọ ẹsenọ a rrọ ọvuọ oboriẹ?

• Oma o rrọ rai no

  “Oke kpobi nọ mẹ avọ ọzae mẹ ma tẹ keria re ma lele ohwohwo ta ẹme, yọ oma o rrọ riẹ gaga no hayo oma o rrọ omẹ gaga no. Nọ oma o tẹ rrọ omẹ no, eware nọ i te oware ovo ho me re ro mu ofu. Ukpenọ ma lele ohwohwo ta ẹme, kọ etẹlẹvisiọno ma re dhugbe rri.”—Anna.

• Itanẹte gbe ifonu

  “Iwou nọ a rẹ jọ itanẹte vi gbe ighe nọ a rẹ jariẹ rri e sae re oke ra kpobi no. Who je ri rri hi, euwa buobu e vrẹ no, yọ who ri lele ọzae hayo aye ra ta ẹme he. O vẹ wọhọ ẹsenọ wha rrọ ọvuọ ubruwou riẹ.”—Katherine.

• A wo ọvuọ eware riẹ nọ e rẹ were ae

  “Ẹsibuobu nọ ọzae mẹ o te no iruo te uwou, o re ru eware jọ nọ e rẹ were iẹe. Who te rri oghẹrẹ nọ iruo riẹ e ga te, u fo nọ o re gine ru eware itieye na nọ o te te uwou. O make rrọ ere na, o hae were omẹ o hae jọ nọ mẹ avọ iẹe ma re ru eware kugbe ziezi.”—Jane.

• Iruo nọ a rẹ wha kpobọ uwou

  “Fiki ekọmputa avọ itanẹte, oke nọ ohwo ọ hae rọ jọ kugbe uviuwou riẹ yọ ọ be rehọ iẹe ru iruo. Nọ mẹ tẹ rrọ uwou, ẹsibuobu ukpenọ me lele aye mẹ ta ẹme, kọ iwou nọ ahwo iruo mẹ a vi se omẹ eye me re se, me ve je vi se ai.”—Mark.

Oware nọ whọ rẹ sai ru

• Hai lele ọzae hayo aye ra ru eware kugbe ẹsikpobi, orọnikọ ẹmẹsejọ ọvo ho.

  Ohrẹ Ebaibol: “Vuhu eware nọ e mae roja.”—Ahwo Filipai 1:10.

  Roro kpahe enọ nana: Kọ uruemu ra u dhesẹ nọ orọo ra o rrọ owhẹ oja vi iruo ra gbe eware efa nọ e rẹ were owhẹ? Kọ oke nọ uvẹ o rrọ owhẹ oma ọvo who re lele ọzae hayo aye ra ta ẹme?

  Oware jọ nọ u re fiobọhọ: Whọ hẹrẹ bọwo oke nọ who re wo uvẹ ziezi taure who te ti lele ọzae hayo aye ra ru eware kugbe he. Fi oke họ nọ whẹ avọ ọzae hayo aye ra ọvo wha re ro ru eware jọ kugbe.

  “Ọzae mẹ ọ tẹ ta nọ ma ru oware jọ kugbe, eva e rẹ were omẹ gaga. O rẹ lẹliẹ omẹ riẹ nọ mẹ rrọ ghaghae kẹe, yọ ọ gwọlọ jọ kugbe omẹ. O rẹ lẹliẹ omẹ you rie gaga.”—Anna.

• Hae vuẹ omara nọ “jọ ifonu e jọ etẹe tao.”

  Ohrẹ Ebaibol: “Oware kpobi u wo oke riẹ.”—Ọtausiuwoma Na 3:1.

  Roro kpahe onọ nana: Kọ ẹsikpobi nọ who te bi lele ọzae hayo aye ra ta ẹme, uwou nọ a vi ziọ ifonu ra u re si iroro ra no ẹme nọ wha be ta na?

  Oware jọ nọ u re fiobọhọ: Wha daoma hae re emu kugbe, o tẹ kawo, ẹsiẹvo okpẹdẹ. Wha vẹ jẹ nyasiọ ifonu rai ba ubruwou ọfa evaọ oke yena. Omoke yena nọ wha be rọ re emu na, wha sae rehọ iẹe gbiku eware nọ e via evaọ ẹdẹ yena.

• Jọ ọzae-avọ-aye a hai ru iruo uwou kugbe hayo nyusu nyae dẹ oware, nọ uvẹ na o tẹ riẹ.

  Ohrẹ Ebaibol: “Imava i woma vi omọvo keme a wo erere nọ ọ mae rro.”—Ọtausiuwoma Na 4:9, ẹme-obotọ.

  Roro kpahe onọ nana: Kọ ẹsikpobi wha re ru ọvuọ oware riẹ nọ wha tẹ gwọlọ ru iruo uwou hayo nyae dẹ oware jọ?

  Oware jọ nọ u re fiobọhọ: Wha ru eware kugbe, wha fiobọhọ kẹ ohwohwo, o tẹ make rọnọ omọvo ọ sai ru oware na.

  “Ọzae-avọ-aye a sae nyusu kpobọ eki, fọrọ eware kugbe, aimava a sai kpiri iwu, je ru ighẹ rai fo. Ukpenọ omọvo o re ru eware nana, wha te ru ai kugbe, u re woma gaga.”—Nina.

• Wha si eware keke hrọ họ

  Ohrẹ Ebaibol: “Wha ru re ahwo kpobi a ruẹ nọ whai yọ enọ i re si eware kekeke he.”—Ahwo Filipai 4:5, ẹme-obotọ.

  Roro kpahe onọ nana: Dede nọ u fo re whẹ avọ ọzae hayo aye ra wha hae jọ kugbe ẹsikpobi, ẹvẹ whọ sai ro dhesẹ nọ who bi si eware keke hrọ họ?

  Oware jọ nọ u re fiobọhọ: Wha keria ta ẹme na, re wha je roro kẹ ohwohwo. Nọ wha tẹ be ta ẹme kpahe eware nọ wha re ru kugbe, who roro kpahe onọ u ti kiehọ owhẹ oma ọvo ho. Roro kpahe onọ u ti kiehọ owhai imava na oma.

  “Ọzae mẹ ọ rrọ gragragra yọ arozaha nọ u re ru oma jaja o rẹ were iẹe gaga. Rekọ me wo ẹgba nọ mẹ rẹ rọ zaha arozaha itieye na tere he fiki ẹyao. Fikiere mẹ rẹ vuẹ ọzae mẹ nọ jọ ọ rọ fiki mẹ seba ha, inọ jọ ọ nya re ọ nyaze. Mẹ rẹ jọ uwou serihọ keme oye oma mẹ na o gwọlọ, ọyomariẹ o ve kpohọ arozaha nọ u re ru ei oma sasa na. Ukuhọ riẹ, eva e rẹ were omai imava keme oware nọ u re kiehọ omai oma oye ma ru na.”—Daniela.

Eware nọ wha rẹ sae ta ẹme kpahe

Whẹ avọ ọzae hayo aye ra wha sae kake jọ ọvuọ oria riẹ kẹ uyo enọ nọ ma be te nọ na. Kẹsena wha ve kuomagbe ta kpahe ae.

• Kọ oghẹrẹ nọ wha bi yeri uzuazọ rai obọnana, whọ sae ta nọ whẹ avọ ọzae hayo aye ra wha be hai ru eware kugbe ziezi?

• Evaọ ẹme nana nọ ọ rrọ otọ na, eme ọzae hayo aye ra ọ be riẹ ru nọ whọ rẹ sai jiri ei kẹ?

• Kọ abọ vẹ who roro nọ ọzae hayo aye ra ọ sae jọ riẹ ru vi epanọ o bi ru obọnana?

• Ẹsikpobi nọ whẹ avọ ọzae hayo aye ra wha tẹ be ta ẹme, kọ ifonu hayo itanẹte i re si iroro ra no ẹme nọ wha be ta na?

• Ẹvẹ wha sai ro dhesẹ nọ wha bi si eware keke hrọ họ?

• Eme whai omomọvo wha rẹ sai ru oka nana re wha sai lele ohwohwo ta ẹme hayo ru eware kugbe ziezi?