Eria Ekiakiẹ Rọkẹ Obe Ewuhrẹ Uzuazọ Oleleikristi gbe Usi Uwoma Ota Mai

AZIE 2-8

EWARE AGHAE NỌ E RRỌ EBAIBOL NA | AHWO HIBRU 7-8

“Ozerẹ Bẹdẹ Bẹdẹ Wọhọ Epaọ Mẹlkizẹdẹk”

it-2 366

Mẹlkizẹdẹk

Ovie Salẹm oke anwae nọ ọ jọ “ozerẹ Ọghẹnẹ nọ Ọ Mai Kpehru na,” Jihova. (Emu 14:18, 22) Ọye họ ozerẹ ọsosuọ nọ a fodẹ evaọ Ikereakere na; ọ jọ ọkwa yena evaọ etoke jọ taure 1933 B.C.E. o te ti te. Nọ orọnọ Mẹlkizẹdẹk ọ jọ ovie Salẹm nọ otofa riẹ o rrọ “Udhedhẹ” na, Pọl o se rie “Ovie Udhedhẹ,” ọ tẹ jẹ ta nọ otofa odẹ riẹ họ “Ovie Ẹrẹreokie.” (Hib 7:1, 2) Evaọ oke nọ u kpemu, a dhesẹ Salẹm wọhọ okpẹwho Jerusalẹm nọ a riẹ uwhremu na, yọ odẹ yena a kugbe ro se Jerusalẹm, ọnọ a re je se “Salẹm.”​—Ol 76:2.

Nọ Abram (Abraham) o fi Kẹdọlaoma gbe ivie nọ e jọ abọ riẹ kparobọ no, ọ tẹ nyaze ukiekpotọ Shavẹ hayo “Ukiekpotọ Ovie na.” Mẹlkizẹdẹk o te zere Abraham evaọ etẹe, “ọ tẹ rehọ ebrẹdi avọ enwaene” kẹe jẹ ghale iẹe. Mẹlkizẹdẹk ọ ta nọ: “Jọ Ọghẹnẹ nọ Ọ Mai Kpehru na, ọnọ ọ ma odhiwu gbe otọakpọ na, ọ ghale Abram; jọ ujiro u te Ọghẹnẹ nọ Ọ Mai Kpehru na, ọnọ ọ rehọ enọ i bi kienyẹ owhẹ họ obọ ra!” Kẹsena Abraham ọ tẹ rehọ “abọvo abakpe eware kpobi” kẹ ovie gbe ozerẹ nana, koyehọ, “eware nọ e mai woma evaọ egbo-ẹmo” nọ ọ kwa mi ivie nọ o fi kparobọ na.​—Emu 14:17-20; Hib 7:4.

it-2 367 ¶4

Mẹlkizẹdẹk

Oghẹrẹ vẹ Mẹlkizẹdẹk o gbe ro ‘wo okenọ a ro yẹe hayo okenọ o ro whu hu’?

Pọl ọ ta oware jọ nọ u wo ohẹriẹ gaga kpahe Mẹlkizẹdẹk, ọ ta nọ: “O wo ọsẹ hẹ, o wo oni hi, o wo oria ọvo nọ a kere uyẹ riẹ fihọ họ, yọ o wo okenọ a ro yẹe he hayo okenọ o ro whu hu, rekọ fikinọ a ru rie tho Ọmọ Ọghẹnẹ, ọ rrọ ozerẹ oke kpobi.” (Hib 7:3) Fikinọ Mẹlkizẹdẹk yọ ohwo wọhọ mai, eyẹ a yẹ riẹ yọ o whu. Rekọ a se odẹ ọsẹ riẹ hayo oni riẹ hẹ, a fodẹ uyẹ nọ o no ze gbe emọ riẹ hẹ, yọ Ikereakere na e ta oware ovo kpahe oke nọ a ro yẹe hayo okenọ o ro whu hu. Fikiere, ma sae ta nọ Mẹlkizẹdẹk o dikihẹ kẹ Jesu Kristi, ọnọ ọkwa-ozerẹ riẹ o wo ekuhọ họ. Wọhọ epanọ Mẹlkizẹdẹk ọ rehọ ẹta ohwo ọvo yọ ohwo ọvo ọ rehọ ẹta ọkwa-ozerẹ riẹ hẹ na, ere ọvona Kristi ọ rehọ ẹta ozerẹ okpehru ohwo ọvo ho, yọ Ebaibol na o te je dhesẹ nọ ohwo ọvo ọ te rehọ ẹta riẹ gbe he. U te no ere no, orọnikọ fikinọ a yẹ Jesu evaọ orua Juda, o te je no uyẹ uvie Devidi ze, o ro wo ọkwa-ozerẹ riẹ na ha, yọ orọnikọ fiki uyẹ ohwo-akpọ nọ o no ze o ro wo ọkwa-ozerẹ jẹ rrọ ovie he. Rekọ Jihova ọ kẹ riẹ ọkwa nana avọ iyei iduwu.

it-2 366

Mẹlkizẹdẹk

Oware nọ Ọkwa-Ozerẹ Kristi O Dikihẹ Kẹ. Evaọ eruẹaruẹ jọ nọ a ruẹ kpahe Mesaya na, Jihova o duwu iyei kẹ “Olori” Devidi inọ: “Whẹ yọ ozerẹ bẹdẹ bẹdẹ wọhọ epaọ Mẹlkizẹdẹk!” (Ol 110:1, 4) Eruẹaruẹ nana nọ e rrọ olezi na i ru nọ ahwo Hibru a rọ rọwo inọ Mesaya nọ a ya eyaa riẹ na họ ọnọ a rehọ ọkwa-ozerẹ gbe ovie na kẹ evaọ oke ovona. Evaọ ileta nọ Pọl ukọ na o kere se ahwo Hibru na, ọ kẹ rai imuẹro ivevẹ inọ “Jesu, ọnọ o zihe ruọ ozerẹ okpehru wọhọ epaọ Mẹlkizẹdẹk bẹdẹ bẹdẹ” na họ ọnọ a ya eyaa riẹ na.​—Hib 6:20; 5:10; rri ỌVỌ.

Romatotọ Kiẹ Eware Aghae Via

w00 9/1 6 ¶11

Idhe Nọ E Were Ọghẹnẹ

¹¹ “Kozerẹ kozerẹ kpobi a rehọ iẹ mu re ọ hae rehọ ekẹ gbe iwẹ kẹ,” ere Pọl ukọ na ọ ta. (Ahwo Hibru 8:3) Muẹrohọ nọ Pọl ọ ghale idhe nọ ozerẹ okpehru Izrẹl anwae o je dhe fihọ ẹko ivẹ, eye họ, “ekẹ” gbe “iwẹ,” hayo “idhe izieraha.” (Ahwo Hibru 5:1) Ẹsibuobu ahwo a rẹ kẹ ekẹ ro dhesẹ uyoyou gbe ovuhumuo, jẹ rọ bọ usu, aruoriwo, hayo ọjẹrehọ. (Emuhọ 32:20; Itẹ 18:16) Epọvo na re, a rẹ sai rri idhe buobu nọ a jọ Uzi na dhesẹ na wọhọ “ekẹ” rọkẹ Ọghẹnẹ re a gwọlọ ọjẹrehọ gbe aruoriwo riẹ. Ẹraha Uzi na o gwọlọ aruẹrẹ, yọ re a ru aruẹrẹ, a re dhe “idhe izieraha.” Ebe Isoi Ọsosuọ Ebaibol na, maero kọ ebe ọ Ọnyano, Iruo-Izerẹ, gbe Ikelakele, i dhesẹ eware buobu kpahe eghẹrẹ ọ idhe gbe akpẹwẹ sa-sa. Nọ o rẹ sae jọ use-abọ ulogbo k’omai re ma riẹ jẹ kareghẹhọ abọ riẹ kpobi na, u fo nọ ma muẹrohọ igogo eme jọ nọ i wuzou kpahe eghẹrẹ ọ idhe sa-sa.

it-1 523 ¶5

Ọvọ

Oghẹrẹ vẹ ọvọ Uzi na u ro zihe ruọ “onọ u gbe wo iruo ho”?

Ọvọ Uzi na ọ rọ oghẹrẹ jọ zihe ruọ “onọ u gbe wo iruo ho” evaọ okenọ Jihova ọ rọ rehọ Jerimaya ọruẹaro na ro whowho inọ ọvọ ọkpokpọ ọ te jọ. (Jer 31:31-34; Hib 8:13) Evaọ 33 C.E., ọvọ Uzi na u te no otọ fiki uwhu nọ Kristi o whu evaọ ehru ure-oja na (Kọl 2:14), kẹsena ọvọ ọkpokpọ na o te nwene ẹta riẹ.​—Hib 7:12; 9:15; Iru 2:1-4.

Ẹme nọ A re Ru Ovavo

it-1 524 ¶3-5

Ọvọ Ọkpokpọ Na

Evaọ ikpe-udhusoi avọ ihrẹ B.C.E., Jihova ọ rọ ẹkwoma Jerimaya ọruẹaro na ta kpahe ọvọ ọkpokpọ na inọ ọ te jọ wọhọ ọvọ Uzi na nọ emọ Izrẹl a raha na ha. (Jer 31:31-34) Evaọ aso Nisan 14, 33 C.E. taure Jesu o te ti whu, nọ ọ jẹ to ehaa Emu Owọwọ Olori na họ, ọ ta nọ ọvọ ọkpokpọ na o ti mu iruo họ ẹkwoma azẹ riẹ nọ o ti ro dhe idhe. (Luk 22:20) Evaọ ẹdẹ avọ udhuvẹ-gbikpe nọ ọ kparoma no uwhu ze no, koyehọ nọ edẹ ikpe e vrẹ no nọ o muvrẹ kpobọ odhiwu bru ọsẹ riẹ no, o te ku ẹzi ọfuafo nọ ọsẹ riẹ ọ kẹ riẹ na ku ikọ riẹ nọ i kokohọ ubrukpẹ obehru evaọ obọ Jerusalẹm.​—Iru 2:1-4, 17, 33; 2Kọ 3:6, 8, 9; Hib 2:3, 4.

Ahwo nọ a rrọ ọvọ ọkpokpọ na họ, Jihova Ọghẹnẹ gbe “Izrẹl Ọghẹnẹ,” koyehọ Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo na nọ e rrọ usu kugbe Kristi. (Hib 8:10; 12:22-24; Gal 6:15, 16; 3:26-28; Rom 2:28, 29) Ọvọ ọkpokpọ na o mu iruo họ ẹkwoma azẹ Jesu Kristi nọ o hwẹ, koyehọ, uzuazọ Jesu Kristi nọ o ro dhe idhe, onọ ọ rehọ aghare riẹ bru Jihova nọ o muvrẹ kpobọ odhiwu no. (Mt 26:28) Nọ Ọghẹnẹ ọ tẹ salọ ohwo re o kpohọ odhiwu (Hib 3:1), ọ rẹ rehọ ohwo yena ziọ otọ ọvọ ọkpokpọ na ẹkwoma idhe Kristi. (Ol 50:5; Hib 9:14, 15, 26) Jesu Kristi họ obruthe ọvọ okpokpọ na (Hib 8:6; 9:15), ọ tẹ jẹ rrọ Ọmọ Abraham nọ a ya eyaa riẹ na. (Gal 3:16) Jesu nọ ọ rrọ obruthe ọvọ ọkpokpọ na, o bi fiobọhọ kẹ enọ e rrọ otọ ọvọ na re a jọ emọ Abraham dẹẹ (Hib 2:16; Gal 3:29) ẹkwoma erọvrẹ izieraha rai. Jihova o kuenu kẹ ae nọ a kiẹrẹe.​—Rom 5:1, 2; 8:33; Hib 10:16, 17.

Ahwo nana nọ a rọ ẹzi wholo na, nọ e rrọ inievo Kristi na, a rrọ ethabọ-izerẹ, koyehọ “izerẹ nọ e rrọ ivie” rọkẹ Ozerẹ Okpehru na. (1Pi 2:9; Ev 5:9, 10; 20:6) A bi ruiruo ozerẹ, “iruo odibọgba” (Fil 2:17), fikiere a se rai “egbodibo ọvọ ọkpokpọ” na. (2Kọ 3:6) Ahwo nana nọ a ti kpohọ obọ odhiwu na, a re lele ithihi Kristi kpekpekpe, je kru ẹrọwọ rai bọwo oke nọ a re whu; kẹsena Jihova o ve ti ru ae họ uvie izerẹ, a vẹ te jọ wọhọ Ọghẹnẹ, ọ te jẹ kẹ ae oma nọ u re whu hu gbe oma nọ u re gbo ho re a sai kuomagbe Kristi su evaọ obọ odhiwu. (1Pi 2:21; Rom 6:3, 4; 1Kọ 15:53; 1Pi 1:4; 2Pi 1:4) Ẹjiroro ọvọ ọkpokpọ na họ re a jọ udevie rai rehọ ahwo kẹ odẹ Jihova, enọ e te jọ “emọ” Abraham. (Iru 15:14) A zihe ruọ “ọmọtibobo” Kristi, a tẹ jẹ rọ ahwo nọ Kristi ọ re ọvọ Uvie na kugbe, enọ i ti lele iei su. (Jọ 3:29; 2Kọ 11:2; Ev 21:9; Luk 22:29; Ev 1:4-6; 5:9, 10; 20:6) Ọvọ ọkpokpọ na o ti gbe ru iruo bẹsenọ “Izrẹl Ọghẹnẹ” na kpobi a rẹ kparoma kpohọ uzuazọ obọ odhiwu no.

AZIE 9-15

EWARE AGHAE NỌ E RRỌ EBAIBOL NA | AHWO HIBRU 9-10

“Uwoho Eware Iwoma nọ E te Tha”

it-1 862 ¶1

Erọvrẹ

Evaọ uzi nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ ahwo Izrẹl na, nọ ohwo ọ tẹ thọ uzi Ọghẹnẹ hayo ru ọrivẹ riẹ thọ, re a sae rọvrẹ riẹ, ọ rẹ ruẹrẹhọ kugbe Ọghẹnẹ hayo ohwo na wọhọ epanọ Uzi na o ta, yọ evaọ ẹsibuobu, ọ rẹ rehọ azẹ dhe idhe kẹ Jihova. (Ize 5:5–6:7) Oyejabọ nọ Pọl ọ rọ ta nọ: “Ẹhẹ, wọhọ epanọ o jọ evaọ otọ Uzi na, azẹ a re ro ru enwenọ eware kpobi fo, yọ a gbe ku azẹ lahwe he, a rẹ rọ izieraha rọvrẹ ohwo ho.” (Hib 9:22) Uzẹme riẹ họ, azẹ erao nọ a re ro dhe idhe e rẹ sai voro izieraha no ho, re u ru ohwo nọ ọ raha uzi na wo obruoziẹ-iroro ọfuafo. (Hib 10:1-4; 9:9, 13, 14) Rekọ, ọvo ọkpokpọ na u ru nọ ma sai ro wo erọvrẹ izieraha ẹkwoma idhe ẹtanigbo Jesu Kristi. (Jer 31:33, 34; Mt 26:28; 1Kọ 11:25; Ẹf 1:7) Makọ okenọ Jesu ọ jọ otọakpọ, o dhesẹ nọ o wo udu nọ ọ rẹ rọ rehọ izieraha vrẹ ahwo-akpọ evaọ okenọ o siwi ọzae jọ nọ okie o kie.​—Mt 9:2-7.

cf 183 ¶4

‘Lele Omẹ Ẹsikpobi’

⁴ Ikereakere na e ta ha kpahe oghẹrẹ nọ a ro dede Jesu rehọ nọ ọ wariẹ kuomagbe Ọsẹ riẹ no evaọ obọ odhiwu. Rekọ, Ebaibol na e ta oware nọ o te via evaọ obọ odhiwu nọ Jesu ọ tẹ nwani te obei no. U te ikpe odu ọvo gbe egba isoi (1,500) no nọ ahwo Ju a be hai ro ru obọdẹ oware jọ. Ẹdẹjọ evaọ kukpe kukpe, ozerẹ okpehru na ọ jẹ hae ruọ oria Ọrẹri Erẹri na evaọ etẹmpol na re ọ frẹ azẹ erao nọ a ro dhe idhe evaọ Ẹdẹ Omavoro na ku aro okọ ọvọ na. Evaọ ẹdẹ ọyena, ozerẹ okpehru na o dikihẹ kẹ Mesaya na. Nọ Jesu o zihe kpohọ odhiwu no o ru oware nọ idheidhe yena i dikihẹ kẹ gba. Ọ roma via evaọ aro Jihova​—oria nọ o mae rrọ ọrẹri evaọ ehrugbakpọ na, ọ tẹ rehọ aghare idhe ẹtanigbo riẹ kẹ Ọsẹ riẹ. (Ahwo Hibru 9:11, 12, 24) Kọ Jihova ọ jẹ riẹ rehọ?

it-2 602-603

Ẹgbagba

Ẹgbagba Uzi Mosis Na. Evaọ Uzi nọ Ọghẹnẹ ọ rọ ẹkwoma Mosis kẹ ahwo Izrẹl na, o wo ọruẹrẹfihotọ nọ a rẹ rọ rehọ izerẹ mu jẹ rehọ erao sa-sa ro dhe idhe. Wọhọ epanọ ukọ na ọ ta, dede nọ Uzi na u no obọ Ọghẹnẹ ze, yọ o rrọ gbagba, makọ Uzi na, ọkwa-ozerẹ riẹ, hayo idhe sa-sa nọ a je dhe u ru ahwo nọ a jọ otọ Uzi na gbagba ha. (Hib 7:11, 19; 10:1) Ukpenọ u re si ahwo no igbo uzioraha gbe uwhu, Uzi na u ru oware nọ uzioraha o rrọ vevẹ. (Rom 3:20; 7:7-13) Ghele na, ọruẹrẹfihotọ Ọghẹnẹ nana u ru ẹjiroro Ọghẹnẹ gba; Uzi na o jọ wọhọ “ọsẹro” nọ o su ahwo bru Kristi, onọ u dhesẹ “uwoho eware iwoma nọ e te tha” gbagba. (Gal 3:19-25; Hib 10:1) Fikiere, nọ Pọl ọ jẹ ta kpahe “oware nọ Uzi na o sai ru hu fikinọ uwo na u ru nọ u gbe ro wo ẹgba ha” (Rom 8:3), ọ ta kpahe epanọ ozerẹ okpehru ahwo Ju (ọnọ a ro mu ẹkwoma Uzi na nọ o re dhe idhe jẹ rehọ azẹ nọ a ro dhe idhe na ruọ eva Ọrẹri Erẹri na evaọ Ẹdẹ Omavoro) na o gbe ro wo ẹgba nọ ọ sai ro siwi ahwo na “riẹriẹriẹ” hẹ wọhọ epanọ o rrọ obe Ahwo Hibru 7:11, 18-28 na. Dede nọ idhe nọ izerẹ nọ i no uyẹ Erọn ze a je dhe i fiobọhọ kẹ ahwo na wo emamọ usu kugbe Ọghẹnẹ, idhe na i ru rai nọ a ro no otọ uzioraha riẹriẹriẹ hẹ. Ukọ na o ru onana vẹ nọ ọ jẹ ta kpahe idhe omavoro na inọ u re ru “enọ e be gọ Ọghẹnẹ jọ gbagba vievie he,” koyehọ u re ru ai wo obruoziẹ-iroro ọgbagba ha. (Hib 10:1-4; je rri Hib 9:9.) Ozerẹ okpehru na ọ sae hwa osa ẹtanigbo nọ o re si ahwo no igbo uzioraha riẹriẹriẹ hẹ. Idhe Kristi nọ ọ rrọ ozerẹ na ọvo o rẹ sai ru onana.​—Hib 9:14; 10:12-22.

Romatotọ Kiẹ Eware Aghae Via

w92 3/1 31 ¶4-6

Enọ Ahwo nọ A s’Ebe

Pọl ọ ta nọ re ọvọ nọ Ọghẹnẹ ọ re kugbe ahwo-akpọ ọ sai wo iruo, ohwo o re whu. Ọvọ Uzi na u ru onana vẹ. Mosis ọ jọ obruthe ọvọ Uzi na, ọnọ ọ jọ udevie Ọghẹnẹ avọ ahwo Izrẹl. Mosis o wo abọ ologbo evaọ onana, keme ọye họ ohwo-akpọ nọ Ọghẹnẹ ọ jẹ rehọ ta ẹme kẹ ahwo Izrẹl evaọ okenọ a jẹ re ọvọ na. Fikiere, a sai rri Mosis wọhọ ohwo-akpọ nọ ọ re ọvọ Uzi nọ Jihova ọ to họ kugbe ahwo Izrẹl na. Kọ o gwọlọ nọ Mosis o re whu re ọvọ Uzi na ọ sai wo iruo? Ijo. Ukpoye, a jẹ rehọ erao dhe idhe, onọ a rehọ azẹ rai ro nwene azẹ Mosis.​—Ahwo Hibru 9:18-22.

Kọ ẹvẹ kpahe ọvọ ọkpokpọ nọ Jihova ọ re kugbe Izrẹl Ọghẹnẹ na? Jesu Kristi o wo abọ ologbo evaọ ọvọ nana, keme ọye họ obruthe ọvọ nọ Jihova ọ re kugbe Izrẹl Ọghẹnẹ na. Dede nọ Jihova ọ to ọvọ nana họ, Jesu Kristi họ ohwo nọ o dikihẹ wọhọ ọnọ ọ re ọvọ na. U te no obruthe ọvọ ọkpokpọ na nọ Jesu ọ rrọ no, ọ jọ ohwo-akpọ nọ ọ rria kugbe ahwo ọsosuọ nọ a rehọ ziọ otọ ọvọ nana. (Luk 22:20, 28, 29) Fikiere, Jesu o te ohwo nọ ọ rẹ rehọ uzuazọ riẹ dhe idhe re ọvọ na ọ sai wo iruo. Orọnikọ erao a ro dhe idhe nana ha, rekọ uzuazọ ohwo-akpọ nọ o rrọ gbagba. Fiki onana Pọl ọ rọ ta nọ Kristi họ ohwo-akpọ nọ ọ re ọvọ ọkpokpọ na. Ọvọ ọkpokpọ na o mu iruo họ nọ “Kristi ọ ruọ eva . . . odhiwu dẹẹ, re ọ romavia evaọ aro Ọghẹnẹ fiki mai.”​—Ahwo Hibru 9:12-14, 24.

Nọ Pọl ọ jẹ ta kpahe Mosis avọ Jesu wọhọ ahwo-akpọ nọ a re ọvo na, orọnikọ ọ jẹ ta nọ ae họ ahwo nọ a to evọ na họ họ, keme Ọghẹnẹ họ ọnọ ọ to rai họ. Rekọ, aimava na họ ahwo-akpọ nọ a dikihẹ wọhọ ibruthe evọ ivẹ na. Evaọ evọ ivẹ na, o gwọlọ nọ ohwo o re whu​—erao a ro nwene uzuazọ Mosis, rekọ Jesu ọ rehọ uzuazọ obọriẹ dhe idhe fiki ahwo nọ a rrọ otọ ọvọ ọkpokpọ na.

it-1 249-250

Ame-ọhọ

Luk ọ ta nọ evaọ oke nọ Jesu ọ jẹ họ-ame ọ jẹ lẹ. (Luk 3:21) Ofariẹ, ọnọ o kere ileta na se ahwo Hibru na ọ ta nọ evaọ okenọ Jesu Kristi “ọ nyaze akpọ na,” (orọnikọ okenọ a ro yẹe nọ ọ re riẹ epanọ a rẹ ta ẹme hayo se obe he a be ta kpahe na ha, rekọ okenọ ọ họ-ame je mu iruo odibọgba riẹ họ) ọ jẹ ta eme nọ e rọwokugbe obe Olezi 40:6-8 (LXX) inọ: “Whọ gwọlọ idheidhe erao gbe idhe efa ha, rekọ whọ ruẹrẹ ugboma họ kẹ omẹ. . . . Rri! Mẹ nyaze (a jọ uko-obe na kere kpahe omẹ) re me ru oreva ra, O Ọghẹnẹ.” (Hib 10:5-9) A yẹ Jesu fihọ orẹwho ahwo Ju, orẹwho nọ o re ọvọ kugbe Ọghẹnẹ, koyehọ, ọvọ Uzi na. (Ọny 19:5-8; Gal 4:4) Fikinọ Jesu o no orẹwho yena ze, ọ jọ otọ ọvọ nọ Jihova ọ re kugbe ai na evaọ okenọ ọ nyabru Jọn re ọ họe ame. Oware nana nọ Jesu o ru na o rro vi oware nọ Uzi na o gwọlọ mi ei. Jesu ọ jẹ rehọ omariẹ kẹ Ọsẹ riẹ Jihova evaọ okenọ ọ jẹ rọ họ-ame na re o ru “oreva” riẹ jẹ rehọ ugboma obọriẹ nọ a “ruẹrẹ” họ na ro dhe idhe, re o je si idhe nọ a jẹ rọ erao dhe evaọ otọ Uzi na no otọ. Pọl ukọ na ọ ta nọ: “A rọ ẹkwoma ‘oreva’ nana ru omai fo no ẹkwoma ugboma Jesu Kristi nọ o ro dhe idhe ẹsiẹvo rọkẹ oke kpobi.” (Hib 10:10) Iruo Uvie na nọ Jesu o je ru yọ oreva Ọsẹ riẹ re, yọ ọ rehọ omariẹ kẹ iruo nana gaga. (Luk 4:43; 17:20, 21) Jihova ọ jẹ oware nọ Jesu o ru na rehọ, ọ tẹ jẹ rehọ ẹzi ọfuafo na wholo Ọmọ riẹ evaọ okenọ ọ rọ ta nọ: “Whẹ yọ Ọmọzae mẹ, oyoyou mẹ na, mẹ jẹ owhẹ rehọ.”​—Mak 1:9-11; Luk 3:21-23; Mt 3:13-17.

AZIE 16-22

EWARE AGHAE NỌ E RRỌ EBAIBOL NA | AHWO HIBRU 11

“Epanọ Ẹrọwọ O Wuzou Te”

w16.10 27 ¶6

Dhesẹ nọ Who Fi Ẹrọwọ họ Eyaa Jihova

⁶ Ma rẹ jọ obe Ahwo Hibru 11:1 (sei) ruẹ epanọ Ebaibol na o dhesẹ ẹrọwọ. Eware ivẹ jọ nọ a rẹ ruẹ hẹ i ru ẹrọwọ via: (1) “Oware nọ a bi rẹro riẹ,” onana o sai kugbe eware nọ Ọghẹnẹ ọ ya eyaa rai inọ e te via rekinọ e re te via ha, wọhọ ekuhọ eyoma kpobi gbe ẹtha akpọ ọkpokpọ na. (2) “Eware nọ a rẹ ruẹ hẹ [nọ] e ginẹ rrọ.” Rọwo kugbe eme nọ e wariẹ oria ikere nana họ, ẹme Griki nọ a fa “imuẹro ivevẹ” na, u dhesẹ imuẹro egaga nọ ohwo o re wo kpahe eware nọ a rẹ ruẹ hẹ nọ e ginẹ rrọ, wọhọ Jihova Ọghẹnẹ, Jesu Kristi, ikọ-odhiwu, gbe Uvie Ọghẹnẹ nọ o rrọ obọ odhiwu su enẹna. (Hib. 11:3) Ẹvẹ ma sai ro dhesẹ nọ ẹruore mai ọ rrọ gaga gbe inọ ma rọwo eware nọ a rẹ ruẹ hẹ nọ a ta kpahe evaọ Ebaibol na? Ẹmeunu gbe iruẹru mai ma re ro dhesẹ onana via, yọ ababọ rai ẹrọwọ mai ọ rẹ sae gbunu hu.

w14 1/1 11 ¶2-5

‘Ọnọ Ọ Rẹ Hwosa kẹ Enọ E Gwọlọ E Riẹ’

Eme o gwọlọ re ma sai ru Jihova eva were? Pọl o kere nọ: “O rẹ bẹbẹ re ohwo ọ were Ọghẹnẹ ababọ ẹrọwọ.” Muẹrohọ nọ Pọl ọ ta nọ o gwọlọ ẹrọwọ re ma sae gọ Ọghẹnẹ ziezi. Koyehọ re ma sae gọ Ọghẹnẹ, ma re wo ẹrọwọ hrọ.

Oghẹrẹ ẹrọwọ vẹ Jihova ọ ginẹ gwọlọ? Re ma ta nọ ma wo ẹrọwọ, o gwọlọ eware ivẹ. Orọ ọsosuọ, ma rẹ “rọwo nọ Ọghẹnẹ ọ rọ.” Kọ ẹvẹ ma sae rọ gọ Ọghẹnẹ otẹrọnọ ma rọwo nọ ọ rrọ họ? Re ma rọwo nọ Ọghẹnẹ ọ rrọ ọvo u te he, keme idhivẹri na dede a rọwo ere re. (Jemis 2:19) Ma tẹ ginẹ rọwo nọ Ọghẹnẹ ọ rrọ, ma re dhesẹ onana via nọ ma te bi yeri uzuazọ nọ o rẹ were iẹe.​—Jemis 2:20, 26.

Orọ avivẹ, ma “rẹ rọwo nọ Ọghẹnẹ . . . ọ rẹ te hwosa kẹ e nọ e guọlọ e riẹ.” U re mu ohwo nọ o gine wo ẹrọwọ ẹro inọ oma nọ ọ be dawo re ọ sae gọ Ọghẹnẹ, o rrọ uvrẹvru vievie he. (1 Ahwo Kọrint 15:58) Kọ ẹvẹ ma sae rọ gọ Jihova ma gbẹ rọwo nọ ọ te hwosa kẹ omai hi? (Jemis 1:17; 1 Pita 5:7) Ohwo nọ o roro nọ Ọghẹnẹ ọ be daezọ mai hi, hayo oma nọ ma be dawo o be dae ẹro ho, yọ ọ re ginẹ riẹ Ọghẹnẹ hẹ.

Amono Jihova ọ te hwosa kẹ? Pọl ọ ta nọ: “E nọ e guọlọ e riẹ.” Obe jọ o ta nọ ẹme Griki nọ a fa nọ “guọlọ” na, orọnikọ u dhesẹ epanọ a re wuhrẹ kpahe Ọghẹnẹ ọvo ho rekọ re a daoma gọe. Obe ofa jọ o tẹ jẹ ta nọ ẹme Griki nana o dhesẹ epanọ ohwo ọ rẹ daoma kpobi re ọ sai ru onana. Avro ọ riẹ hẹ, Jihova ọ rẹ ghale enọ e be rọ eva kpobi gọe fiki ẹrọwọ.​—Matiu 22:37.

w16.10 23 ¶10-11

Bọ Ẹrọwọ Ra Ga Kpahe Eware nọ Who bi Rẹro Rai

¹⁰ Evaọ obe Ahwo Hibru uzou avọ 11, Pọl ukọ na o dhesẹ edawọ sa-sa nọ idibo Ọghẹnẹ buobu nọ a fodẹ odẹ rai hi a thihakọ rai. Wọhọ oriruo, ukọ na ọ fodẹ eyae nọ i wo ẹrọwọ nọ emọ rai i whu, rekinọ a wo tobọ uwhremu na evaọ ẹkparomatha. Kẹsena ọ tẹ fodẹ amọfa nọ a gboja kẹ nọ a rọwo “vro ẹrọwọ rai hi re a ruẹsi siobọno ai, a ru onana re a sai wo uvi ẹkparomatha na tobọ.” (Hib. 11:35) Dede nọ ma nwane riẹ ahwo nọ Pọl o wo họ iroro dẹẹ hẹ, a rọ itho fi otujọ wọhọ Nebọt gbe Zekaraya kpe, fikinọ a yoẹme kẹ Ọghẹnẹ. (1 Iv. 21:3, 15; 2 Irv. 24:20, 21) A hai ti “siobọno” Daniẹl avọ egbẹnya riẹ o hae jọnọ a siobọno ẹgbakiete rai. Rekọ a ru ere he, ukpoye ẹrọwọ nọ a fihọ ogaga Ọghẹnẹ u ru rai “ruru enu ikpohrokpo” jẹ “raha ogaga erae,” wọhọ odẹme.​—Hib. 11:33, 34; Dan. 3:16-18, 20, 28; 6:13, 16, 21-23.

¹¹ Ẹrọwọ u ru nọ eruẹaro wọhọ Makaya gbe Jerimaya a sai ro thihakọ ‘ẹkoko gbe uwou-odi.’ Amọfa wọhọ Elaeja a “ghoro evaọ idhude gbe igbehru gbe ighogho-itho gbe egọdọ otọakpọ na.” Ahwo nana kpobi a thihakọ keme a wo “imuẹro inọ oware nọ a bi rẹro riẹ o te via.”​—Hib. 11:1, 36-38; 1 Iv. 18:13; 22:24-27; Jeri. 20:1, 2; 28:10, 11; 32:2.

Romatotọ Kiẹ Eware Aghae Via

it-1 804 ¶5

Ẹrọwọ

Oriruo Ahwo nọ A Wo Ẹrọwọ Evaọ Oke Anwae. U wo oware nọ o lẹliẹ omomọvo ahwo nọ Pọl o se “isẹri buobu nọ e wọhọ ẹgho” na (Hib 12:1) wo ẹrọwọ. Wọhọ oriruo, Ebẹle ọ riẹ kpahe eyaa Ọghẹnẹ nọ e ta kpahe “ọmọ” nọ ọ te whọlọ uzou “araomuomu” na. Yọ ọ rọ ẹro ruẹ epanọ oziẹ nọ Jihova o brukpe ọsẹ gbe oni riẹ evaọ Idẹn u ro rugba. Nọ a no ọgbọ Idẹn na no, Adamu avọ ahwo uviuwou riẹ a jẹ royẹ taure a tẹ te re emu, yọ fikinọ Ọghẹnẹ o duwu otọ na iyei, idhigbo gbe enwẹnwẹ e tẹ dhẹ no otọ na ze. O sae jọnọ Ebẹle ọ jẹ ruẹ nọ Ivi o wo ẹgwọlọ ọgaga kẹ ọzae riẹ, yọ Adamu o je su aye riẹ. Ababọ avro oni riẹ ọ jẹ ta kpahe edada nọ ọ jẹ ruẹ evaọ etoke nọ o ro dihọ. Ofariẹ, Ebẹle ọ ruẹ chẹrub na gbe ọgbọdọ nọ ọ be ware nwenwenwe nọ a ro gbere edhere nọ a rẹ rọ ruọ eva ọgbọ Idẹn na. (Emu 3:14-19, 24) Eware nana kpobi e jọ usu eware nọ e kẹ Ebẹle “imuẹro ivevẹ” inọ ‘ọmọ nọ a ya eyaa riẹ’ na ọ te wha esiwo ze. Fiki ẹrọwọ nọ o wo, Ebẹle o te “dhe idhe kẹ Ọghẹnẹ,” onọ u wo aghare vi orọ Keni.​—Hib 11:1, 4.

wp17.1 12-13

“O Ru Ọghẹnẹ Eva Were Ziezi”

O tẹ rrọ ere, edhere vẹ a rọ “rehọ” Enọk re o gbe “whu uwhu oja ha”? O wọhọ nọ Jihova ọ rehọ uzuazọ Enọk wọhọ epanọ owezẹ o rẹ rọ ẹmẹrera su ohwo vrẹ na, re o gbe whu uwhu oja ha. Rekọ a kaki “se isẹri kpahe iẹe nọ o ru Ọghẹnẹ eva were ziezi.” Evaọ oghẹrẹ vẹ? Taure Enọk o te ti whu, o sae jọnọ Ọghẹnẹ ọ jọ eruẹaruẹ dhesẹ oghẹrẹ nọ aparadase na ọ te jọ kẹe. Nọ Jihova ọ rọ eruẹaruẹ yena dhesẹ kẹe nọ ọ jẹ riẹ rehọ no, Enọk o te whu. Okenọ Pọl ukọ na o je kere kpahe Enọk avọ ezae gbe eyae ẹrọwọ efa, ọ ta nọ: “Ahwo nana kpobi a whu avọ ẹrọwọ.” (Ahwo Hibru 11:13) Nọ Enọk o whu no, o sae jọnọ ewegrẹ riẹ a jẹ gwọlọ ugboma riẹ, rekọ a “jọ oria ovo ruẹ e riẹ hẹ.” O sae jọnọ Jihova o ki rie fihọ oria nọ ohwo ọvo ọ riẹ hẹ, re a gbẹ lahiẹ ori riẹ hayo rehọ iẹe wha egagọ erue họ aro ho.

AZIE 23-29

EWARE AGHAE NỌ E RRỌ EBAIBOL NA | AHWO HIBRU 12-13

“Ọwhọkuo yọ Odhesẹvia Uyoyou Jihova”

w12 3/15 29 ¶18

Who ‘Rri Emu’ Hu

¹⁸ Ohrẹ ogaga nọ a kẹ omai. Kọ ẹvẹ otẹrọnọ ma be hae jọ ọkora fikinọ oghẹrẹ jọ nọ a rọ kẹ omai ohrẹ u kiehọ omai ma ha? Onana o rẹ da jẹ lẹliẹ oma lọhọ ohwo. (Hib. 12:5) Otẹrọnọ ma rri ohrẹ na “vovovo” hayo jẹe rehọ rekọ ma fi rie h’iruo ho, ma sai wo erere no ohrẹ na ze he. O te jọ oware areghẹ re ma gaviezọ kẹ ẹme Solomọn nọ ọ ta nọ: “Yọrọ uwuhrẹ, ova owhẹ abọ họ, sẹro riẹ keme ọye họ uzuazọ ra.” (Itẹ 4:13) Wọhọ epanọ oka esabọdo nọ e rrọ edhere i re fi obọ họ kẹ ohwo nọ ọ be dhe omoto na, joma jẹ ohrẹ rehọ, fi ei h’iruo, re ma nyaharo.​—Itẹ 4:​26, 27; se Ahwo Hibru 12:​12, 13.

w12 7/1 21 ¶3

“Oke Kpobi nọ Wha tẹ be Lẹ, Wha Ta nọ: ‘Ọsẹ’”

Ọsẹ oyoyou ọ rẹ whọku emọ riẹ fikinọ ọ gwọlọ nọ eware i woma kẹ ai evaọ obaro. (Ahwo Ẹfisọs 6:4) Ọsẹ otiọye na o re rolo obọ họ, yọ o re dhuaro kẹ emọ riẹ nọ ọ tẹ be whọku ai gbe he. Epọvo na re, Ọsẹ obọ odhiwu mai ọ rẹ whọku omai nọ ma te ruthọ. Rekọ Ọghẹnẹ ọ rẹ whọku omai evaọ edhere oyoyou, yọ ọ rẹ rọ evedha ru ei hi. Wọhọ Ọsẹ riẹ, Jesu o je dhuaro kẹ ilele riẹ hẹ, makọ okenọ a jẹ kaki ru lele ọkpọvio nọ ọ kẹ rai hi.​—Matiu 20:20-28; Luk 22:24-30.

w18.03 32 ¶18

‘Gaviezọ kẹ Ọwhọkuo re Who Wo Areghẹ’

¹⁸ Ọwhọkuo ọ rẹ sae da, rekọ oware jọ o riẹ nọ u yoma vi edada nọ i re no ọwhọkuo ze​—oyehọ okpẹtu nọ o re noi ze nọ ma tẹ jẹ ọwhọkuo fiẹ. (Hib. 12:11) Joma ta kpahe iriruo imava jọ, Keni avọ Zẹdikaya ovie na. Okenọ Keni o fi ẹgo oyoma heva kpahe Ebẹle oniọvo riẹ, Ọghẹnẹ ọ ta kẹe nọ: “Fikieme whọ jẹ rọ ofu emuo avọ ovao usihọ? Orọnikọ whọ riẹ ru-oyo, a gbe he mi akpẹwẹ ra? Nọ whọ gbẹ riẹ ru ha na, umuomu o kpahe ẹta be hẹrẹ owhẹ eva unu-ẹthẹ, o be gwọlọ owhẹ, rekọ dao re whọ va ae abọ.” (Emu. 4:6, 7) Keni ọ gaviezọ họ. U te ru nọ ọ rọ raha uzi. Uye nọ Keni ọ robọ si se omariẹ o rro kẹhẹ! (Emu. 4:11, 12) O hae jọnọ ọ jẹ ọwhọkuo Jihova rehọ, edada riẹ e hae ga te okpẹtu nọ o te rie na ha.

Romatotọ Kiẹ Eware Aghae Via

w11 9/15 17-18 ¶11

Dhẹ Ohrẹ Na Avọ Ithihakọ

¹¹ Orọnikọ otu “isisẹri” nana yọ iriughe gheghe he, nọ i dikihẹ akotọ bi rri ahwo rai nọ a be dhẹ ohrẹ. Ukpoye, a jẹ dhẹ ohrẹ uzuazọ na. Yọ a dhẹ ohrẹ na te urere. Dede nọ a whu no, ma sai rri rai wọhọ enọ e riẹ ohrẹ ẹdhẹ ziezi nọ iriruo rai e rẹ sae jọ uduotahawọ kẹ enọ i muọ ohrẹ na họ ẹdhẹ obọ. Dai roro epanọ o rẹ jọ ọnọ ọ be dhẹ ohrẹ oma ọ tẹ riẹ inọ enọ e riẹ ohrẹ ẹdhẹ ziezi a rrọ ogbotu na bi rri rie. Kọ oma o gbẹ te wọe dhẹ vi epanọ ọ be hae dhẹ anwẹdẹ? Idibo Ọghẹnẹ erọ oke anwae na a kẹ imuẹro inọ dede nọ ohrẹ na o sae jọ bẹbẹ, a rẹ sae dhẹe te urere. Fikiere, Ileleikristi Hibru erọ ikpe-udhusoi ọsosuọ a tẹ kareghẹhọ oriruo ‘isisẹri nọ e wọhọ ẹgho’ na, a rẹ sai wo udu, a vẹ “rehọ oriori dhẹ ohrẹ” na, wọhọ epanọ ma rẹ sai ru nẹnẹ re.

w89 12/15 22 ¶10

Dhe Idhe nọ E rẹ Were Ọghẹnẹ

¹⁰ O gwọlọ nọ ahwo Hibru na a rẹ whaha “iwuhrẹ sa-sa nọ i wo ohẹriẹ” no enọ a rọwo, nọ ahwo Ju a bi wuhrẹ. (Ahwo Galesha 5:1-6) Keme orọnikọ oghẹrẹ iwuhrẹ itieye na e rẹ lẹliẹ ohwo dikihẹ ga evaọ uzẹme na ha, rekọ ẹkwoma ‘uwowou ulogbo Ọghẹnẹ nọ o rẹ bọ udu na ga.’ Ahwo jọ a je sikẹ fiki emu gbe idheidhe, rekọ Pọl ọ ta nọ orọnikọ “emuore” nọ e rẹ kẹ erere he, u re ru udu na ga ha. Ma re wo erere nọ ma te wo omarọkẹ Ọghẹnẹ je dhesẹ edẹro kẹ ẹtanigbo na, orọnikọ oghẹrẹ emuore jọ nọ ma rẹ re gbe edẹ jọ nọ ma re koko ho. (Ahwo Rom 14:5-9) U te no ere no, fiki idhe Kristi na, idhe nọ ahwo Livae a je dhe na i gbe wo iruo ho.​—Ahwo Hibru 9:9-14; 10:5-10.

AZIE 30–AKPE 6

EWARE AGHAE NỌ E RRỌ EBAIBOL NA | JEMIS 1-2

“Oware nọ O rẹ Wha Uzioraha gbe Uwhu Ze”

g17.4 14

Odawọ

Nọ oware u te bi si ohwo urru yọ odawọ​—maero nọ o tẹ rrọ oware uyoma. Wọhọ oriruo, ma rehọ iẹe nọ whọ jọ obọ eki ruẹ oware jọ nọ u si owhẹ urru. Iroro ra e tẹ be ta kẹ owhẹ nọ who te tho oware na ohwo ọvo ọ te ruẹ owhẹ hẹ. Rekọ obruoziẹ-iroro ra o tẹ ta kẹ owhẹ nọ ijo! Who te si iroro na no udu ra no. Evaọ oke yena, yọ who fi odawọ na kparobọ no.

ẸME NỌ EBAIBOL NA Ọ TA

Nọ odawọ u te owhẹ u dhesẹ nọ whẹ yọ ohwo oyoma ha. Ebaibol na ọ ta nọ odawọ u re te omai kpobi. (1 Ahwo Kọrint 10:13) Oware nọ ma ru evaọ okenọ odawọ u ro te omai họ oware nọ u muẹme. Ahwo jọ a re si iroro iyoma na no udu hu, fikiere, nọ oke o be nyaharo na a ve kie ruọ odawọ na. Rekọ amọfa a re si iroro iyoma na no udu kpatakpata.

“Rekọ odawọ u re te omomọvo fiki isiuru obọriẹ nọ e rẹ wọe jẹ lẹliẹe họ.”​—Jemis 1:14.

g17.4 14

Odawọ

Ebaibol na o dhesẹ oware nọ u re su kpohọ uzioraha. Jemis 1:15 o ta nọ: “Nọ isiuru [iyoma] na i te dihọ no, i ve yẹ uzioraha.” Fikiere, nọ ma gbe bi si iroro iyoma no udu mai hi, nọ oke o be nyaharo na, ma ve ti ru oware na wọhọ epaọ aye nọ o dihọ nọ o bi yẹ. O make rrọ ere na, ma sae whaha isiuru iyoma. Ma sai fi ai kparobọ.

Romatotọ Kiẹ Eware Aghae Via

it-2 253-254

Elo

Jihova họ “Ọsẹ elo obọ ehru na.” (Jem 1:17) Ọye họ “ọnọ o fi ọre na họ re o kẹ elo evaọ uvo, je fi izi họ kẹ ọvẹre na gbe isi na re e kẹ elo evaọ aso” (Jer 31:35), ọ tẹ jẹ rrọ Ọnọ o bi fiobọhọ kẹ omai wo otoriẹ Ẹme riẹ vevẹ. (2Kọ 4:6) Izi riẹ, izi oziẹobro riẹ, gbe ẹme riẹ yọ elo rọkẹ ahwo nọ a kuvẹ re o kpọ ae. (Ol 43:3; 119:105; Itẹ 6:23; Aiz 51:4) Ọso-Ilezi na ọ ta nọ: “Ẹkwoma elo ra ma be sae rọ ruẹ elo.” (Ol 36:9; je rri Ol 27:1; 43:3.) Nwane wọhọ epanọ elo ọre na ọ rẹ rọ ẹmẹrera dhe evevẹ nọ oke u bi rie “bẹsenọ uvo o rẹ bẹre ze ziezi” na, ere areghẹ nọ o no obọ Ọghẹnẹ ze o re ru edhere ikiẹrẹe na dhe evevẹ. (Itẹ 4:18) Nọ ohwo o te bi ru oware nọ Jihova ọ ta, yọ ọ be nya evaọ elo riẹ. (Aiz 2:3-5) Ofariẹ, nọ ohwo ọ tẹ be rehọ ubiẹro othọthọ hayo ekpehre ubiẹro rri eware, yọ ohwo yena ọ be nya evaọ ebi ọlala. Jesu ọ ta nọ: “Otẹrọnọ ubiẹro ra o be re ihri, oma ra soso u re muebi. Otẹrọnọ ebi họ elo nọ ọ rrọ owhẹ oma, kiyọ ebi na ọ rrọ ruaro!”​—Mt 6:23; je rri Izi 15:9; 28:54-57; Itẹ 28:22; 2Pi 2:14.

it-2 222 ¶4

Uzi

“Uzi Ovie.” “Uzi ovie” na u wuzou gaga evaọ usu izi nọ ovie ọ rẹ kẹ re ahwo a sai wo emamọ usu kugbe ohwohwo. (Jem 2:8) Uyoyou họ oware nọ o mai wuzou evaọ ọvọ Uzi na; yọ “who re you ọrivẹ ra wọhọ omobọ ra hrọ” (uzi ovie na) họ ujaje avọ ivẹ nọ Uzi na soso gbe eme Eruẹaro na e roma hwa. (Mt 22:37-40) Dede nọ Ileleikristi a rrọ otọ ọvọ Uzi na ha, a rrọ otọ ọvọ ọkpokpọ na, fikiere a re koko uzi Jihova Ovie na gbe Ọmọ riẹ, Jesu Kristi Ovie na.