Kọ Ahwo-Akpọ A Sai Ku Ẹmo gbe Ozighi Họ?
Ahwo a rẹ họre fiki eware buobu. Ahwo jọ a rẹ họre fiki esuo, eware nọ e rrọ gaga, hayo okienyẹ. Amọfa jọ a rẹ họre fiki etọ gbe eware itieye na efa. Eware efa jọ nọ e rẹ wha ẹmo ze gaga họ, egrẹ nọ ọ rrọ otọ kri no fiki egagọ hayo uyẹ nọ ohwo o no ze. Eme ahwo a bi ru re a siọ ohọre ba, a vẹ sae rria dhedhẹ kugbe ohwohwo? Kọ ahwo-akpọ a sae whaha ẹmo?
Drazen_/E+ via Getty Images
EGỌMETI A BE DAOMA RE A RU EWARE LỌHỌ KẸ AHWO
Utee rai: A gwọlọ ru re akpọ o woma kẹ ahwo. Nọ orọnọ uvuhu o rrọ usu eware nọ e be mae wha ozighi ze na, nọ eware e tẹ lọhọ, ahwo a gbe ti wo iroro ohọre tere he.
Oware nọ o rọ rrọ bẹbẹ: Onana o gwọlọ nọ egọmeti a rẹ raha ugho fihọ eware nọ ahwo a ginẹ gwọlọ. Evaọ 2022, egọmeti a raha oware wọhọ edọla ima-idu ọgbagbene (34.1 billion U.S. dollars) ro ru eware nọ i re ru akpọ lọhọ kẹ ahwo re udhedhẹ o jariẹ. Rekọ ugho yena u te oware ovo ho nọ a tẹ rehọ iẹe wawo ugho nọ a raha fihọ ẹmo evaọ ukpe yena.
“Ugho nọ ma be raha ro fiobọhọ kẹ ahwo nọ a be jọ oria rai fi ẹmo u bu vi onọ ma be raha re ma ruẹ nọ ma whaha ẹmo je ru eware nọ e rẹ wha udhedhẹ ze.”—António Guterres, secretary-general of the United Nations.
Oware nọ Ebaibol na ọ ta: Dede nọ egọmeti gbe ikoko ahwo-akpọ a sai fiobọhọ kẹ iyogbe, a sai si uvuhu notọ riẹriẹriẹ hẹ.—Iziewariẹ 15:11; Matiu 26:11.
ỌTAMUO
Utee rai: Egọmeti a rẹ gwọlọ whaha ẹmo hayo ku ẹmo họ ẹkwoma itu ivẹ nọ e be họre nọ a re lele ta ẹme re a rọwo fihọ oware nọ u re kiehọ itu ivẹ na oma.
Oware nọ o rọ rrọ bẹbẹ: Ẹsejọ itu jọ a rẹ rọwo keria re a ta ẹme na ha, hayo rọwo fihọ abọjọ ẹme na ha, yọ ẹsejọ dede a rẹ rọwo fihọ ẹme na vievie he. Yọ ẹsibuobu ahwo a re ru oware nọ a ta mu hu.
“Orọnikọ ẹsikpobi ọtamuo ọ rẹ whaha ẹmo ho. Ẹsejọ dede oware nọ a rọwo fihọ na u re yoma te epanọ o sae rọ wha ẹmo ze evaọ obaro.”—Raymond F. Smith, American Diplomacy.
Oware nọ Ebaibol na ọ ta: Ebaibol na ọ ta nọ jọ ahwo a “gwọlọ udhedhẹ.” (Olezi 34:14) Rekọ nẹnẹ, ahwo buobu a re “ru ẹme rai gba ha,” a rẹ “rọwo ru ọtamuo ho,” yọ a re “vivie ahwo.” (2 Timoti 3:1-4) Iruemu nana e rẹ whae ze nọ o rẹ rọ jọ bẹbẹ re ahwo egọmeti a sai ku ẹmo họ.
EGỌMETI A RẸ DAOMA RE A SIOBỌNO EKWAKWA ẸMO NỌ A WO
Utee rai: Egọmeti a rẹ daoma re a siobọno ekwakwa ẹmo nọ a wo hayo ru unu nọ a wo kawo, maero kọ ebọmbo okpemuotọ, ebọmbo enua, gbe eware itieye na efa.
Oware nọ o rọ rrọ bẹbẹ: Erẹwho buobu a rẹ rọwo siobọno ekwakwa ẹmo rai hi fiki ozọ inọ a ti gbe wo ẹgba tere he hayo inọ amọfa a te vẹruọ ae. A tẹ maki siobọno ekwakwa ẹmo rai dede, eware nọ e be wha ohọre ze na e gbẹ rrọ etẹe.
“Egọmeti buobu nọ a ta nọ a ti siobọno ekwakwa ẹmo rai nọ ukpe 1991 o vrẹ no, a rọwo ru epanọ a ta ha. A ta nọ a ti si eware nọ e rẹ wha enwoma notọ, whaha egrẹ nọ o rrọ udevie erẹwho buobu, je ru eware nọ e rẹ wha udhedhẹ gbe ufuoma ze.”—“Securing Our Common Future: An Agenda for Disarmament.”
Oware nọ Ebaibol na ọ ta: Ebaibol na ọ ta nọ jọ ahwo a siobọno ekwakwa ẹmo rai re a “duwu egbọdọ rai zihe ruọ etẹkpe.” (Aizaya 2:4) U te no ere no, u fo nọ ahwo a re nwene keme obọ udu na iroro ozighi i re no ze.—Matiu 15:19.
EGỌMETI A RẸ GWỌLỌ KUOMAGBE HỌRE EWEGRẸ RAI
Utee rai: Erẹwho buobu a rẹ rọwo nọ a re kuomagbe họre ewegrẹ rai. A roro nọ ewegrẹ rai a te wọ ohọre bru ae ze he nọ a tẹ riẹ nọ erẹwho efa buobu a ti kuobọgbe họre ae.
Oware nọ o rọ rrọ bẹbẹ: Ozọ inọ erẹwho buobu a te jọ abọ ọwegrẹ ohwo o sae whaha ẹmo ho. Erẹwho buobu a re ru oware nọ a ta mu na ha, yọ a rẹ rọwo fihọ oghẹrẹ nọ a ti ro kuobọgbe họre ewegrẹ gbe oke nọ a ti ro ru ei hi.
“Dede nọ ukoko League of Nations gbe United Nations a daoma gaga re a fiobọhọ kẹ erẹwho buobu hai kuomagbe họre ewegrẹ rai . . . Onana o whaha ẹmo ghele he.”—“Encyclopedia Britannica.”
Oware nọ Ebaibol na ọ ta: Ẹsibuobu eware e rẹ riẹ nya ziezi nọ ahwo buobu a te bi fiobọhọ kẹ ohwohwo. (Ọtausiuwoma Na 4:12) O make rrọ ere na, egọmeti gbe ikoko ahwo-akpọ a sae wha udhedhẹ nọ o rẹ tọ ze he. Ebaibol na ọ ta nọ, “Who fi eva ra họ emọ ivie he hayo ọmọ ohwo ho, keme a wo obọufihọ họ. Keme nọ ẹwẹ riẹ o re no, o ve zihe kpo ẹkpẹ, evaọ ẹdẹọvo ọyena, oma iruo riẹ kpobi ovẹ raha.”—Olezi 146:3, 4, Ebaibol Ẹri Na.
Dede nọ erẹwho buobu e be daoma gaga re a ruẹ nọ ahwo-akpọ a rria kugbe dhedhẹ, ẹmo o bi kuhọ họ.