Mwei wa 1

Asyaĩĩsya ma mũthyũlũlũko kĩla vandũ ĩũlũ wa nthĩ nĩmesĩte kwĩthĩa kana atumĩa ma ikundi nĩmaĩle kũtata mũnango mamanyĩsye ana-a-asa ala angĩ kĩkundinĩ ũndũ matonya kũsũvĩa ĩĩthya, methĩwe nĩ ma mũika kana nĩ akũũ. Ĩndĩ kwĩka ũu ti laisi. Nĩkĩ ti laisi? Ethĩwa wĩ mũtumĩa, vate nzika nĩwĩsĩ kana nĩ ũndũ wa vata mũno kũmanyĩsya ala angĩ. Na nĩwĩsĩ kana nĩveendeka ana-a-asa aingĩ matonya kũtetheesya ikundi ila syĩ vo iendeee kwĩkala syĩ na vinya, na ũyĩthĩa ikundi ingĩ nĩsyakwata mwanya wa kwambĩĩwʼa. (Isa. 60:22) O na ĩngĩ nĩwĩsĩ kana Ndeto ya Ngai nĩkwĩkĩĩte vinya ‘ũmanyĩsye angĩ.’ Ĩndĩ o na vailyĩ ũu, nũtonya kwona ũndũ ũsu wĩ vinya. Nĩkĩ? Nũndũ nũtonya kwĩthĩwa wonaa ũte na ĩvinda ya kũmanyĩsya ala angĩ kĩkundinĩ ĩtina wa kũtinda ũtethetye mawĩa ala wĩwʼaa maikũandũa ta kwĩanĩsya mavata ma andũ maku, mawĩa ala ũnengetwe kĩkundinĩ, wĩa wa kĩ-mwĩĩ ũla ũthũkũmaa, na mawĩa angĩ me vata. Ĩndĩ no nginya angĩ mamanyĩwʼe nĩ kana matetheesye mawĩa ala me kĩkundinĩ. Na ĩndĩ ũndũ ũsu weekwa, kĩla ũmwe ndalea kũunĩka. w15 15/4 1:2, 3

Ĩla mwana-a-asa wanengwa mawĩa mana kĩkundinĩ, ndaĩle kũtata kwona ta waĩle kũvĩndũa maũndũ vau kwa vau makekawa kĩvathũkanyʼo vyũ na ũndũ manatwĩe mekawa. Maũndũ kĩkundinĩ mavĩndũawa kwosana na mavata ma kĩkundi na kwosana na ũndũ ũseũvyo wa Yeova ũkwasya, ĩndĩ ti kwosana na wendi wa mũndũ. O naku ethĩwa nĩwanengwa kĩanda, waendeea kwĩka maũndũ kwosana na ũndũ Mbivilia yaĩtye o tondũ ũmanyĩĩtwʼe nĩ atumĩa ala me na ũmanyi, no ũtume Aklĩsto ala angĩ makwĩkwatya, na ũkonanyʼa kana nũnengete atumĩa asu ndaĩa. Ĩndĩ o ũndũ ũmanyi waku ũkũendeea kwongeleka, ũkekalaa ũkona moalyũku maĩle kwĩkwa kĩkundinĩ ala makatetheeasya kĩkundi kĩikatiwe ĩtina nĩ ũseũvyo wa Yeova, ũla wĩkalaa ũsongete. Na mweethĩwa mwĩ amanyĩwʼa aĩkĩĩku, Yeova nũtonya kwĩsa kũtuma mwĩka maũndũ manene mũno mbee wa ala mekĩtwe nĩ alimũ menyu.—Yoa. 14:12. w15 4/15 2:17

Ĩla wakwatwa nĩ ũndũ mũito, nũtonya kwĩwʼa o tondũ Vaulo weewie. Nũtonya kwĩwʼa ta wĩ “kanywʼanĩ wa ũla mũnyambũ,” kana ta wĩ vakuvĩ kwakĩlwa nĩ mũnyambũ. (2 Tim. 4:17) O na kau mavindanĩ ta asu kũmũĩkĩĩa Yeova kwĩthĩawa kwĩ vinya vyũ, asu nĩmo mavinda ala twaĩle kũmũĩkĩĩa vyũ. Kwa ngelekanyʼo, twasye nũwaĩtye mũno mũndũ wa mũsyĩ na nũmwendete mũno. No kwĩthĩwa ũvoyete ũnengwe ũĩ na vinya. Na nũndũ nĩwĩkĩte ũla wʼonthe ũtonya, we tyo wĩwʼe wĩ mwĩanĩe wamanya kana Yeova nũkũsyaĩĩsye na nũkũũnenga ũtethyo ũla ũkwenda nĩ kana ũendeee kũmĩĩsya wĩ mũĩkĩĩku? Ĩndĩ ve thĩna ũtonya kũũkwata ũkona Yeova ta ũkũekete. Kwa ngelekanyʼo, ndakĩtalĩ ũmwe nũtonya kũũtavya ũndũ ũteũkwatĩanĩa na kĩla watavwʼa nĩ ndakĩtalĩ ũngĩ. Kana andũ ala angĩ ma mũsyĩ wĩĩkwatĩtye maũtetheesye makeka ũkũitavĩsya maũndũ. Endeea kũmwĩkwatya Yeova aũnenge vinya. Endeea kũmũthengeea. (1 Sam. 30:3, 6) Ĩla maũndũ makesa kũseũva, ngwatanĩo yaku na Yeova ĩkatiwa yĩ nũmangu. w15 4/15 4:10, 11

Nũndũ ithyĩ twĩ athũkũmi ma Yeova, tũyaĩtwʼe nĩ kĩsũanĩo kya kana Satani nde kwʼo. Mbee, nĩtwĩsĩ kana Ndevili e kwʼo nũndũ nĩwe waneenie na Eva aitũmĩa nzoka. (Mwa. 3:1-5) Kelĩ, Satani nĩwe wamũvũthĩĩisye Yeova ĩvindanĩ ya Yovu. (Yovu 1:9-12) Katatũ, Satani ũsu no we wamũtataa Yesũ. (Mt. 4:1-10) Na ĩndĩ ĩtina wa Ũsumbĩ wa Ngai kwambĩĩa kũsumbĩka mwakanĩ wa 1914, Satani nĩwe wambĩĩe ‘kũkita’ ũtialo wa etĩkĩwʼa mauta. (Ũvu. 12:17) Kaũ ũsu no ũendeee nũndũ Satani eenda mũno kwananga mũĩkĩĩo wa Aklĩsto ala matialĩte ma ala 144,000 vamwe na malondu angĩ. Nĩ kana tũsinde kaũnĩ ũsu, twaĩlĩte kũmũsiĩĩa Satani tũlũmĩte mũĩkĩĩonĩ. Satani e ngathĩĩo itesene. Nĩkĩ? Nũndũ vai kyũmbe kĩtĩkĩla kũvũthĩĩsya ũsumbĩki mũnene wa Yeova na kĩketwʼĩkĩthya kakali ate o kĩ na ngathĩĩo mbingĩ ki na mĩngʼathĩlĩlyo. Kwoou nzĩa ĩmwe tũtonya kũmũsiĩĩa Satani nĩ kwa kũleana na ngathĩĩo na kũtata twĩthĩwe na wĩnyivyo.—1 Vet. 5:5. w15 15/5 2:3, 4

Aklĩsto nĩmewʼaa makwata vinya ĩla makũna visa wa mũthenya ũla wĩkwatyo woo ũkeanĩwʼa, wĩthĩwe nĩ wa kũthi ĩtunĩ kana nĩ wa kwĩkala kũũ nthĩ. We nũkũnaa visa ũkona ũitanĩa moathimo ala Ngai wathanĩte? Vate nzika kũsũanĩa kĩla wĩĩka Ngai eanĩsya wĩkwatyo waku nĩkũtonya kũũtanĩthya mũno. Kwa ngelekanyʼo, no kwĩthĩwa ũkũnaa visa ũkona ũilyĩ ĩũlũ wa nthĩ tene na tene. Kwasũanĩa wĩ na andũ angĩ mũendeee kũthesya nthĩ ĩno yĩkale ũndũ mũũnda wa Eteni wailyĩ. Atũi maku onthe mamwendete Yeova o ũndũ ũmwendete. Ndwĩ na thĩna o na ũmwe wa mwĩĩ, wĩ na vinya, na maũndũ onthe ala wĩkwatĩtye kwĩsa kwona nĩ maseo. Andũ ala maũngamĩe wĩa wenyu wa kũthesya nthĩ maiũmũtulya nũndũ nĩmamwendete vyũ. Naku wĩĩwʼa mũyo ũitũmĩa inengo syaku na ũtũĩka waku nũndũ kyonthe kĩla ũkwĩka nĩkĩũtethya ala angĩ na nĩkĩũmũtaĩa Ngai. Kwa ngelekanyʼo, nũũtũmĩa ĩvinda ũkatetheesya ala mathayũũkwʼa mamũmanye Yeova. (Yoa. 17:3; Meko 24:15) Ethĩwa nũsũanĩaa maũndũ asu onthe, ndwĩthĩawa ũiota. Nĩkĩ? Nũndũ kũkũna visa wa maũndũ asu maseũvĩte ũu nĩkwosanĩte na kĩla Maandĩko mawetete ĩũlũ wa ĩvinda yũkĩte.—Isa. 11:9; 33:24; 35:5-7; 65:22. w15 5/15 3:15

Mbinyu ĩsu nzeo Yesũ waseũvisye kwa nzĩa ya kyama yaĩ ĩtonya kũnyuwa nĩ andũ aingĩ. (Yoa. 2:6-11) Yesũ ndaatũmĩa vinya wake kwĩanĩsya mawendi make. Kwa ngelekanyʼo, ĩla Ndevili wamũtatie avĩndũe mavia matwʼĩke imũtũ, we nĩwaleile. (Mt. 4:2-4) Ĩndĩ nĩwatũmĩaa vinya wake kwĩanĩsya mavata ma andũ ala angĩ. Tũtonya kũatĩĩa ata ngelekanyʼo ĩsu ya Yesũ ya kũthĩnĩkĩa ala angĩ kuma ngoonĩ? Yesũ nĩwathangaaisye athũkũmi ma Ngai memanyĩsye ‘kũnengane.’ (Luka 6:38) Kwoou ĩkũlyo nĩ atĩĩ, No twonanyʼe nguma ĩsu ĩseũvĩte ũu ya ũlau kwa kũthokya ala angĩ mũsyĩ kwitũ nĩ kana tũĩsanĩe namo kana tũthangaanyʼe? Nĩtũtonya kwĩthĩwa twĩ alau tũkatũmĩa ĩvinda ĩtina wa ũmbano tũtetheesye ala angĩ? Kwa ngelekanyʼo, ethĩwa ve mwana-a-asa ũkũseũvya ũvoo wake na eenda mũndũ ethukĩĩsye ũndũ ũkawumya, no tũmwĩthukĩĩsye. Na ĩndĩ tũtonya kũtetheesya ata ala me na thĩna mũna wa kũtavanyʼa? Ĩla twatata ũndũ tũtonya tũtetheesye angĩ maũndũnĩ ma kĩ-mwĩĩ kana tũmathangaasye, twĩthĩawa tũyonanyʼa kana nĩtũatĩĩe ngelekanyʼo ya Yesũ ya kwĩthĩwa twĩ alau. w15 6/15 1:3, 4, 6

Twekala twĩ aĩkĩĩku, nĩtũtonya kwĩsa kwona kyama kĩnene vyũ kũte syama syonthe ila syaaĩkĩka, nakyo nĩ kũvonoka ũla thĩna mũnene. Na ĩndĩ ĩtina wa kaũ wa Ali–Maketoni, tũkoona syama ingĩ mbingĩ ila ikatuma andũ methĩwa na ũima wa mwĩĩ. (Isa. 35:5, 6; Ũvu. 21:4) Kwa kũna visa andũ mayĩkya mĩwanĩ, ndata, tũsululu twa ala onzu mamutha, tũmasinĩ twa matũ, na syĩndũ ingĩ ta isu. Ala makavonoka Ali–Maketoni makethĩwa na wĩa wa kũtethya. Na nũndũ makeethĩwa na ũima wa mwĩĩ, makethĩwa matonya kũtethya na kĩthito wĩa wa kũseũvya nthĩ ĩno Ngai watũnengie ta mũthĩnzĩo yĩkale ũndũ mũũnda wa Eteni wailyĩ. (Sav. 115:16) Syama ila Yesũ weekie tene sya kũvosya andũ nĩsyĩkĩaa vinya yĩla “ĩkomano ĩnene ya andũ” ũmũnthĩ yĩlũlũmĩlye wĩkwatyo wayo wa kwĩsa kũvetewa mowau onthe. (Ũvu. 7:9) O na ĩngĩ syama isu nĩsyoonanisye ũndũ Mwana ũsu mũsyawa wa mbee wa Ngai wĩwʼaa ngoonĩ, na syoonanyʼa ũndũ wendete andũ. (Yoa. 10:11; 15:12, 13) Ũndũ ũngĩ nĩ kana tei wa Yesũ nũtwonasya nesa ũndũ Yeova ũthĩnĩkĩaa kĩla ũmwe wa athũkũmi make.—Yoa. 5:19. w15 6/15 2:16, 17

Mwakanĩ wa 1914, nthĩ sya Europe nĩsyambĩĩe kũkita, na kaũ ũsu nĩwesie kũnyaĩĩka nthĩ yonthe. Kaũ ũsu ũyĩsa kũthela mwakanĩ wa 1918, andũ makwatĩtwe nĩ yũa ĩvyũ mũno na makasyoka makakwatwa nĩ ndetema nthũku mũno ĩla yooaie andũ aingĩ kwĩ ala mooaĩtwe nĩ ũ kaũ. Maũndũ asu meekĩkie moonanisye kana “wonanʼyo” ũla Yesũ waisye kana ũkatetheesya andũ mamanye nĩwatwʼĩkĩthwʼa Mũsumbĩ ĩtunĩ nĩwambĩĩa kwĩanĩa. (Mt. 24:3-8; Luka 21:10, 11) Ve maũndũ maingĩ maĩkĩĩthasya kana Mwĩaĩi Yesũ Klĩsto ‘anengiwe ngovia ya ũsumbĩ’ mwakanĩ wa 1914. Mwakanĩ ũsu nĩwʼo ‘waumaalile aikĩlanyʼa, na nĩ kana akĩlanyʼe.’ (Ũvu. 6:2) Nĩwatheisye ĩtunĩ ĩla wokitie na Satani na ndaimoni syake na amekya kũũ nthĩ. Kuma ĩvinda yĩu andũ nĩmakwatĩtwe nĩ kĩla kĩwetetwe ndetonĩ mbeveee, ila syĩ ĩandĩkonĩ ya ũmũnthĩ. w15 6/15 4:13

Myaka 100 ĩte mĩthelu kuma kĩkundi kya Kĩklĩsto kyambĩĩwʼa, andũ nĩmambĩĩe kũkaĩa ũla mũĩkĩĩo o tondũ kwathanĩtwe. (Meko 20:28-30; 2 Ath. 2:3, 4) Kuma ĩvinda yĩu kwaĩ vinya mũno kũmanya mo naaũ ala mathaithĩaa Ngai ĩkalũnĩ yake ya kĩ-veva. Ĩtina wa myaka maana maingĩ ĩvinda ya Yeova nĩyavikie ya kũtetheesya andũ maelewe nesa naaũ mamũthaithaa ũndũ vaĩle. Eekie ũu aitũmĩa Mũsumbĩ ũla waĩ anekalĩla kĩvĩla, nake nĩ Yesũ Klĩsto. Kũvikĩĩa mwaka wa 1919, ala meetĩkĩlĩtwe nĩ Yeova, namo nĩ ala mamũthũkũmĩaa ĩkalũnĩ yake ya kĩ-veva, nĩmamanyĩkie nesa. Kũvikĩĩa vau nĩmeekĩte moalyũku ũthaithinĩ woo nĩ kana Ngai awĩtĩkĩle nesa vyũ. (Isa. 4:2, 3; Mal. 3:1-4) Na kwa nzĩa ĩsu, ũla woni mũtũmwa Vaulo woonete myaka mingĩ mũno mĩvĩtu nĩwambĩĩe kwĩanĩa o vanini. Woni ũsu wa Vaulo wĩ ĩandĩkonĩ ya 2 Akolintho 12:2-4. Woni ũsu Vaulo wooniwʼe nĩ Yeova weetiwe ũvuanyʼo. Kĩla Vaulo wooniwʼe kĩyesaa kwĩanĩa ĩvinda yake, ĩndĩ kyaĩ kĩanĩe ĩvinda yĩngĩ yaĩ mbee. w15 7/15 1:6-8

Mo etĩkĩwʼa mauta ‘makavulwʼa’ o tondũ andũ ma ndĩni maeleetwe ndeto ĩsu? Andũ aingĩ ma ndĩni ila syĩyĩtaa sya Kĩklĩsto maeleawa kana ndeto ‘kũvulwʼa’ ĩkonanĩtye na kwambatwʼa kwa Aklĩsto kuma vaa nthĩ me na mwĩĩ wa nyama. Na mesĩ kana ĩtina wa ũu Yesũ akasyoka e na mwĩĩ wa nyama nĩ kana asumbĩke nthĩ. Ĩndĩ mbee Mbivilia yaĩtye kana “wonanʼyo wa Mwana wa mũndũ” ũkooneka ĩtunĩ, na ĩkasyoka ĩkasya kana Yesũ akoka “ĩũlũ wa mathweo ma ĩtu.” (Mt. 24:30) Maũndũ asu me elĩ monanasya kana Yesũ mwene ndakoneka. O na ĩngĩ “nyama na nthakame ititonya kũtiĩwa ũsumbĩ wa Ngai.” Kwoou no nginya ala makathi ĩtunĩ meamba ‘kũalyũkwʼa, kavinda kanini, kũvenyʼa na kũsalukya, ũivuvwa soo wa mũminũkĩlyo.’ (1 Ako. 15:50-53) Kwoou o na kau tũitũmĩa ndeto ‘kũvulwʼa’ ũndũnĩ ũũ nũndũ ĩtũmĩawa naĩ, nĩtwĩsĩ kana etĩkĩwʼa mauta ala aĩkĩĩku makethĩwa matiele makombanwʼa vamwe ĩvenyʼa na ĩsalukya. w15 7/15 2:14, 15

Nyũmbanĩ ya Ũsumbĩ nĩvo andũ ma ũtũi mũna matonya kũkomanĩa nĩ kana mamũthaithe Yeova. Maũmbano ma kĩla kyumwa ala mekĩawa Nyũmbanĩ ya Ũsumbĩ nĩ mũthĩnzĩo ũmwe Yeova ũtũnengete nĩ kana tũlũlũmĩlye ngwatanĩo yitũ vamwe nake. Ĩla twathi maũmbanonĩ asu nĩtwĩkĩawa vinya na tũkatavwʼa ũndũ tũtonya kwĩka maũndũ. Ĩndĩ o na kau mavinda onthe nĩtwĩthĩawa tũthoketwʼe tũye “mesanĩ ya Mwĩaĩi,” tũyaĩle kwĩsa kwona ũsu ta ũndũ mũnini. (1 Ako. 10:21) Yeova onaa mavinda asu tũmbanaa nĩ kana tũmũthaithe na tũyĩkĩana vinya me ma vata mũno, na nĩkyo kĩtumi wamũveveee mũtũmwa Vaulo atũthangaasye tũendeee kũmbana vamwe tũte kũeka. (Aevl. 10:24, 25) Kwoou-ĩ, nĩtwĩthĩwa tũimũnenga Yeova ndaĩa ethĩwa tũkatĩĩaa maũmbano ma Kĩklĩsto vate kĩtumi kĩ va kĩĩ? Ĩla tweeyũmbanĩsya maũmbano nesa na twaumya maelesyo na ngoo yonthe, twĩthĩawa tũyonanyʼa kana nĩtũmũtũngĩaa Yeova mũvea, na kana nĩtwĩwʼaa mũyo nũndũ wa maũmbano asu. w15 7/15 4:3, 4

Mwĩao ũsu wa Yesũ nũtũnengete kĩtumi kĩseo kya kwĩkala tweteele. Andũ ma Yeova nĩ ngelekanyʼo nzeo ũndũnĩ ũsu. Ata? Kĩla ĩvinda nĩmaumasya mavuku meũtwĩkĩa vinya ‘tweteele na tũyenda mũno kũka kwa mũthenya wa Ngai’ na tũiendeea kwia wĩkwatyo witũ nthĩnĩ wa nthĩ nzaũ ĩla ũtwathĩte. (2 Vet. 3:11-13) O na kau Aklĩsto ma tene nĩmaaĩle kwĩkala meteele mũthenya wa Yeova, ũmũnthĩ nithyĩ twaĩle kwĩka ũu mũnango. Nĩkĩ? Nũndũ tũtwĩe ĩvindanĩ yĩla Klĩsto ũsumbĩkĩte e mũsumbĩ ũtenekee. Wonanyʼo wa kana nũsumbĩkĩte nĩwĩthĩĩtwe ũyoneka kuma mwaka wa 1914. Ũsu nĩ wonanyʼo wĩ na maũndũ maingĩ, ta nthĩ ĩno kũendeea kũthũkĩĩa na wĩa wa kũtavanyʼa ĩũlũ wa Ũsumbĩ nthĩ yonthe. Maũndũ asu metwonyʼa vyũ kana tũilyĩ ‘wĩanĩunĩ wa ĩvinda yĩĩ.’ (Mt. 24:3, 7-14) Nũndũ Yesũ ndaaweta ĩvinda yĩu ya mũminũkĩlyo yĩkaendeea kwa ĩvinda yĩana ata mũthya ũyĩsa kũtwʼĩka nĩwavika, nĩ ũndũ wa vata mũno tũkekalaa twĩ metho na tũsyaĩĩsye. w15 8/15 2:4, 5

Kĩndũ kĩla kĩkatũtanĩthya mũno vyũ ĩla twĩvika nthĩ nzaũ nĩ kwona tũyĩanĩĩwʼa mavata maitũ ma kĩ-veva. (Mt. 5:3) Kũmũthũkũma Yeova nĩkwʼo kũkethĩwa ũndũ ũla wa vata, na tũkatanĩa mũno kwĩka ũu. Kwoou twoona kũmũthũkũma Yeova newʼo ũndũ ũla wa vata ĩvindanĩ yĩĩ, tũkeethĩawa tũyĩyũmbanĩsya kũtanĩa ũla thayũ wa wʼo ĩvinda yũkĩte. (Mt. 6:19-21) Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya tũtanĩe mũnango kũmũthũkũma Yeova ĩvindanĩ yĩĩ? Kĩndũ kĩmwe kĩtonya kũtũtetheesya nĩ kwĩvangĩĩa kwĩka maũndũ mana ũthũkũminĩ wa Yeova. We wĩ mũndũ wa mũika ũsũanĩaa mũno ĩũlũ wa kũmũthũkũma Yeova na ngoo yonthe? Wĩona ata ũkasoma maũvoo amwe maeleetye mĩthemba yĩ kĩvathũkanyʼo ya ũthũkũmi wa ĩvinda yonthe na ũyĩvangĩĩa ũla ũkwenda kwĩanĩsya? O na no ũneene na amwe methĩĩtwe ũthũkũminĩ wa ĩvinda yonthe kwa myaka mingĩ. Weeyumya vyũ ũmũthũkũme Ngai, no ũkwate ũmanyi wa vata ũla ũkaũtetheesya ũmũthũkũme wĩ nthĩ nzaũ. w15 8/15 3:13, 14

Ilungu ila ingĩ sya veva ta ũuu, wĩtingʼo, na wũmĩĩsyo no sya vata. (Aka. 5:23) Nguma isu no inenge Mũklĩsto mũima vinya wa kũmĩĩsya maũndũ momũ ateũthata, na no imũtetheesye ndakakwʼe ngoo ĩla walea kũkwata kĩndũ wathie ngoo yake. Ũndũ ũngĩ nĩ kana ĩla Mũklĩsto mũima ũkwĩmanyĩsya e weka, ndaekaa kũmantha Maandĩkonĩ myolooto ĩtonya kũmũtetheesya avathũkanyʼe ũseo na ũthũku. Na ĩla ũkwĩka motwi ekaa motwi mekwonanyʼa kana nĩ wʼo nĩ mũima kĩ-veva. Kwa ngelekanyʼo, nũndũ wasya wake wa ngoo nũmanyĩĩtwʼe nĩ Mbivilia, nũwĩthukĩĩasya. O na nĩwĩthĩawa esĩ kana myolooto ya Yeova nĩ mĩseo kwĩ ĩla yake, na kwa nzĩa ĩsu ayonanyʼa kana nĩwĩnyivĩtye. O na nũtavanasya ũvoo mũseo na kĩthito na aitata vyũ ndakanange ngwatanĩo ĩla yĩ kĩkundinĩ. Ĩndĩ o na twĩthĩwe tũmũthũkũmĩte Yeova kwa myaka yĩana ata, nũseo tũkekũlya-ĩ, ‘Kwĩ kũndũ kũmwe nĩsĩ naĩle kũtata nĩatĩĩe nesanga ngelekanyʼo ya Yesũ nĩ kana nĩendeee kwĩana?’ w15 9/15 1:6, 7

Mũthenya ũmwe amanyĩwʼa nĩmoonie Yesũ atambĩlye Ũkanganĩ wa Kalilii. Nĩvo ĩndĩ Vetelo weetie Yesũ na amũkũlya athi vala ũĩ atambĩlye o vau kĩwʼũnĩ. Yesũ nĩwamwĩtĩkĩlilye, nake auma ĩsiwanĩ na akinyĩla ũkanganĩ ĩũlũ kwa nzĩa ya kyama o na kau waĩ na itulumo. Ĩndĩ o na vatathelete ĩvinda yĩana ũndũ, Vetelo nĩwambĩĩie kũvota kĩwʼũnĩ! Thĩna walikĩile va? Akwatiwe nĩ wia ĩla woonie ũndũ kĩseve kyaingĩvĩte. Ĩndĩ nĩwamwĩkaĩlile Yesũ, nake amwĩtaana mĩtũkĩ na amũkũlya ĩkũlyo yĩla yĩ ĩandĩkonĩ ya ũmũnthĩ. (Mt. 14:24-32) Vetelo aĩ na mũĩkĩĩo na kĩu nĩkyo kyatumie auma ĩsiwanĩ na akinyĩla kĩwʼũnĩ ĩũlũ. Nĩkĩ waĩ na mũĩkĩĩo ũsu? Kĩtumi nũndũ Yesũ nĩwe wamwĩie nĩ oke, na ndaĩ na nzika kana vinya wa Ngai nũũmũtetheesya o tondũ wamũtetheetye Yesũ. O ta ũu, ĩla tweeyumisye tũmũthũkũme Yeova na twavatiswa tweekie ũu nũndũ twaĩ na mũĩkĩĩo. Yesũ nĩwe watwĩtie tũtwʼĩke amanyĩwʼa make na tũiatĩĩa nyaaĩ syake. Na twaĩ no nginya tũmũĩkĩĩe Yesũ na Ngai, na tũyĩthĩwa tũte na nzika kana nĩmeũtũtetheesya.—Yoa. 14:1; 1 Vet. 2:21. w15 9/15 3:1, 3

Vate nzika, ũndũ ũmwe mũsyai wĩ wendo wonaa wĩ wa vata vyũ nĩ kũsũvĩa andũ make maikaũmĩe kana maikakwatwe nĩ mũisyo mũthũku. Ĩthe witũ wa ĩtunĩ, Yeova, ailyĩ oou. Kwasũanĩa ngelekanyʼo ĩno. We nĩwonaa metho maku me ma vata? Ethĩwa wasya, “Ĩĩ,” ĩkala wĩsĩ kana Yeova onaa andũ make me ma vata o tondũ we wonaa metho maku me ma vata. (Nzek. 2:8) Vate nzika, Yeova onaa andũ make me vata mũno. Mavinda amwe Yeova nĩwĩtĩkĩlasya athũkũmi make aĩkĩĩku moawe, o tondũ weetĩkĩlilye Sitivini ooawa. Ĩndĩ Ngai nũsũvĩaa andũ make me kĩkundi kwa kũmataa ĩvindanĩ yĩla yaĩle nĩ kana maikawʼe nĩ maũĩ ma Satani. (Aev. 6:10-12) Kwa ngelekanyʼo, nũtũmĩaa Ndeto yake na mavuku ma ĩla ngombo yĩ na kĩthito nĩ kana atũtetheesye tũmanye ũthũku wa kwenda ũthwii, ũthũku wa kwĩtanĩthya na syĩndũ syĩkwonanyʼa ũlaalai na ũngʼendu, wa kũtũmĩa Indaneti naĩ, na maũndũ angĩ ta asu. Kwoou nũndũ Yeova nĩ Ĩthe witũ na nũtwendete, nũtũsũvĩaa na nũtwendeaa ũseo. w15 9/15 4:15, 17

Yeova nũtũtetheesye “kũwũkitĩa na kũlũlũmĩlya” ũla ũvoo mũseo, na ũsu nĩ ũndũ ũtũĩkĩĩthasya kana kũla kwʼoko kwake kwĩ vinya nĩkũtũtwʼĩĩkaa. (Avi. 1:7) Kwa ngelekanyʼo, kwĩ silikalĩ imwe itatĩte mũno kũũngamya vyũ wĩa wa andũ ma Ngai. Ĩndĩ kuma mwaka wa 2000 Ngũsĩ sya Yeova isindĩte makoani ta 268 kotinĩ ila nene, na 24 katĩ wa asu masilĩlwe kotinĩ mũnene mũno wĩtawa European Court of Human Rights. Ĩla twesa kũvindĩĩsya na twoona ũndũ tũsindĩte makoani ta asu, twĩthĩawa tũte na nzika o na vanini kana vai mũndũ ũtonya kũtũnga kwʼoko kwa Ngai. (Isa. 54:17) Tũitonya kũtavanyʼa ũvoo mũseo nthĩ yonthe takethĩwa ti va vinya wa Ngai. (Mt. 24:14; Meko 1:8) O na kwatata ũsũanĩe ũndũ andũ ma Yeova methĩawa me ngwatanĩo o na kau me nthĩ syĩ kĩvathũkanyʼo. Ngwatanĩo ĩsu andũ ma nthĩ maimyona, na nĩkyo kĩtumi o na amwe matwĩaa ũũ: “Nĩ wʼo Ngai e katĩ wenyu.” (1 Ako. 14:25) Kwoou kũvikĩĩa vau no twasye kana ve maũndũ maingĩ matũĩkĩĩthasya vyũ kana Ngai e vamwe na andũ make.—Isa. 66:14. w15 10/15 1:13, 14

Kũtũmĩa mũno syĩndũ sya nthĩ ĩno nĩkũtonya kũtũlikya mũisyonĩ. (1 Ako. 7:29-31) Nĩ laisi mũno Mũklĩsto akasya ĩvinda yingĩ mũno ayĩka maũndũ mate mathũku. Maũndũ asu nĩ ta kwĩka maũndũ ala wendete ĩla ũthyũmũĩte, kũsoma mavuku nĩ kana wĩtanĩthye, kwĩloela televiseni, kũthi kũndũ nĩ kana wĩloele wũmbi, kũsisya syĩndũ matukanĩ, na kũmantha syĩndũ ila syumĩte mĩtũkĩ ta simũ kana syĩndũ ingĩ ite sya lasima. Maũndũ angĩ matonya kũtũkwata mũno na kũtwanangĩa ĩvinda nĩ kũtũmĩa isese sya kũea ngewa Indanetinĩ, kũtũmanĩa mesengyi na valũa ũitũmĩa simũ kana kombiũta, kwenda kũmanya maũvoo ma mathaũ na maũvoo angĩ kĩla ĩvinda. (Mũta. 3:1, 6) Tũkaema kũola ĩvinda yĩla tũtũmĩaa maũndũnĩ mate ma lasima, nĩtũtonya kwĩsa kwĩthĩa twaekie ũndũ ũla wa vata vyũ nawʼo nĩ ũthaithi witũ. (Aev. 5:15-17) Satani aseũvĩtye nthĩ ĩno yake ayenda tũmyende nĩ kana ĩtũvĩngĩĩse. Ĩvindanĩ ya atũmwa kwailyĩ ũu na ũmũnthĩ nĩ kũthũku mũnango. (2 Tim. 4:10) Kwoou nĩtwaĩle kũatĩĩa ũtao ũla wĩ ĩandĩkonĩ ya ũmũnthĩ. w15 10/15 3:7, 8

Ĩla Manoa wamanyie nĩmekũsyaa mwana nĩwatanie mũno o na kau nĩwamanyie kana yu nĩwakwata wĩa ũngĩ mũitango. Wĩa mwaũ? Ĩvinda yĩu matwĩe andũ maĩ athũku mũno, na no nginya ethĩwe asengʼaa matonya kũea ata mwana woo atwʼĩke mũthũkũmi wa Ngai. Nĩkyo kĩtumi Manoa “wamũvoyie Yeova,” na amwĩa: “Nĩngũũvoya, eka mũndũ wa Ngai [mũlaĩka] ũla ũnatũmĩte oke ĩngĩ kwitũ, na aitũmanyĩsya ũndũ twĩĩkana na kana kala kesyawa.” (Asi. 13:1-8) Ethĩwa wĩ mũsyai nĩvatonyeka ũkaelewa nĩkĩ Manoa wamwĩsũvie Ngai. Nĩkĩ? Nũndũ o naku wĩ na kĩanda kĩito mũno kya kũtetheesya mwana waku amũmanye Yeova na aimwenda. (Nth. 1:8) Asyai Aklĩsto nĩmatataa methĩwe na mũvango mũseo wa Ũthaithi wa Mũsyĩ ũla ũtonya kũtetheesya syana syoo iendeee kwĩmanyĩsya ĩũlũ wa Yeova na iimwenda mũnango. Vate nzika, Ũthaithi wa Mũsyĩ wĩ wʼoka ndũtuma ũtetheesya mwana waku alũmye ũwʼo ũla wĩ Mbivilianĩ. (Kũt. 6:6-9) We no wĩanĩsye kĩanda kĩu kya kũmanyĩsya mwana waku ũwʼo? w15 11/15 1:1, 2

O na kau ndũtonya kũsoma ngoo tondũ Yesũ wasomaa ngoo, Ngai no akũtetheesye wĩthĩwe na ũmanyi. We ũkatũmĩa ũmanyi ũla Ngai ũkũnete nĩ kana wone ũseo wa mwana waku? Vai mũndũ wendaa kwĩtwa “mũndũ wa itai.” Ndwaĩlĩte kwĩta mwana waku “mbaa matũ” kana “nema kũvya,” o na ndwaĩlĩte kũsũanĩa ũu kĩlĩkonĩ. O na ethĩwa mwana waku nũkũemwa nĩ maũndũ amwe, mũtavye kana nĩwĩsĩ ũtonyi wake na wendi wake wa kwĩka ũla ũseo. Na woona kũndũ wĩkĩte nesa mũkathe. Vatonyeka, mũnenge ũthasyo wa kwĩka maũndũ amwe ala ũtanamwĩtĩkĩlasya kwĩka nĩ kana ũmũtetheesye emanyĩsye kwĩthĩwa na nguma nzeo. Ũu nĩwʼo Yesũ weekanaa na amanyĩwʼa make. Mwaka ũmwe na nusu ĩtina wa Yesũ kũkomana na Nathanaeli, nĩwamũnyuvie atwʼĩka mũtũmwa, na Nathanaeli eethĩwa e Mũklĩsto wĩ kĩthito. (Luka 6:13, 14; Meko 1:13, 14) Wakatha mwana waku na wamũthangaasya, akeewʼaa e Mũklĩsto ũtonya kũtũmĩwa nĩ Yeova ĩndĩ ti mũndũ ũteanĩsya ũla waĩlĩte. w15 11/15 2:15, 16

Mwakanĩ wa 1914, ĩla mĩthenya ya mũminũkĩlyo yambĩĩe, kwaĩ athũkũmi ma Yeova o ngili mbũthũ nthĩ yonthe. Kĩkundi kĩnini kya etĩkĩwʼa mauta kĩla kyaĩ kwʼo ĩvinda yĩu nĩkyatavanisye ũvoo mũseo wa Ũsumbĩ na kĩthito. Kyeekie ũu nũndũ nĩkyendete atũi na nũndũ nĩkyatetheeiwʼe nĩ veva mũtheu wa Ngai. Nũndũ wa kĩtumi kyu, ũmũnthĩ ve kĩkundi kĩngĩ kya ĩkomano ĩnene ya andũ kĩla kĩ na wĩkwatyo wa kwĩkala kũũ nthĩ kĩendeee kũmbanwʼa. Ngũsĩ sya Yeova nĩsyongelekete ikavika ta 8,000,000 na syĩthĩawa ikundinĩ mbee wa 115,400 ila syĩ nthĩ yonthe, na niendeee kwongeleka. Kwa ngelekanyʼo, mwakanĩ wa ũthũkũmi wa 2014, mbee wa andũ 275,500 nĩmavatisiwe matwʼĩka Ngũsĩ sya Yeova, na ũu nĩ ũndũ ũmwe na kwasya andũ ta 5,300 nĩmavatisawa kĩla kyumwa. Athũkũmi ma Yeova mongelekete ũmũnthĩ mũno wĩana ũu nũndũ nĩmamũĩkĩĩe Ngai na nĩmetĩkĩlĩte kana Mbivilia nĩyo Ndeto yake mbeveee. (1 Ath. 2:13) Ĩndĩ ũndũ ũla mũnene nĩ kana Yeova nũmaathimĩte mũno o na kũtwʼĩka nĩmamenetwe mũno na nĩmavĩngawa mũno nĩ Satani, ũla nĩwe “ngai ya nthĩ ĩno.”—2 Ako. 4:4. w15 11/15 4:12, 14, 16

Ala masomeete Mbivilia nĩmatatĩte vyũ kũsoma na kũsianĩsya mavuku maingĩ ma tene ma Mbivilia, vamwe na tũlungu twingĩ twa mavuku asu na Mbivilia mbingĩ ila syaalyũlilwe tene. Nũndũ wa kĩthito kyoo nĩmeethĩie kana mĩsoa ĩla mingĩ nĩ ya wʼo. Tũmĩsoa tũla moonie twavĩtũũkana tũyamba kũvĩndũa ũvoo ũla ũneenewe Mbivilianĩ. Ũkunĩkĩli ũsu nũtetheeasya ala memanyĩasya Mbivilia me na ngoo nzeo kũmanya kana Maandĩko ala me kwʼo ũmũnthĩ nĩmo Yeova waveveee andũ make tene mamaandĩka. O na kũtwʼĩka andũ nĩmatatĩte mũno kwananga Mbivilia, Yeova nũĩkĩĩthĩtye kana Mbivilia nĩyo ĩvuku yĩla yĩalyũlĩtwe mũno kwĩ ĩvuku yĩngĩ o na yĩva. Na o na kau ũmũnthĩ andũ aingĩ maimũĩkĩĩe Ngai mũno na angĩ o na maiĩkĩĩaa kana ũ Ngai e kwʼo, Mbivilia noyo ĩvuku yĩla yĩthooawa mũno, na kũvika yu ĩalyũlĩtwe na ithyomo mbee wa 2,800, yĩthĩwe nĩ yĩ nusu kana nĩ yĩ nima. Nĩwʼo kana nũtonya kwĩthĩa Mbivilia imwe itũmĩĩte ndeto syĩ vinya kana itaalyũlĩtwe ũndũ vaĩle. Ĩndĩ o na vailyĩ oou, vakuvĩ Mbivilia syonthe ila syaaalyũlwa no itetheesye mũndũ akamanya ũvoo ũla wĩ Mbivilianĩ ũla ũneenete ĩũlũ wa wĩkwatyo witũ na ũtangĩĩo witũ. w15 12/15 1:13, 14

Ndeto sitũ nitonya kũũmĩsya mũndũ kana ikamũkiakisya. Ũmũnthĩ andũ ma nthĩ ĩno ya Satani me vata mũno na kũtũmĩa ndeto nthũku nĩ kana maũmĩsye ala angĩ. Kwa ngelekanyʼo, ala makũnaa wĩa wa kũtanĩthya andũ matumaa angĩ ‘manoa nĩmĩ syoo ta ũvyũ’ na ‘maeleelya mĩsyĩ yoo, nayo nĩ ndeto syĩ ũũ.’ (Sav. 64:3) Mũklĩsto ndaĩlĩte kwĩkala ũu. Ngelekanyʼo ĩmwe ya “ndeto syĩ ũũ” nĩ ila ndeto andũ matũmĩaa me na kĩeleelo kya kũvũthĩĩsya angĩ kana kũmaumanyʼa. Mavinda maingĩ andũ maitũmĩa ndeto ta isu methĩawa mayenda kũthekanyʼa, ĩndĩ nĩ laisi mũno ikatwʼĩka sya kĩvũthya na numano. Ndeto ta isu nthũku nĩ mũthemba ũmwe wa numano, na Aklĩsto meĩtwe ‘nĩmavete’ ũneeni ta ũsu kwoo. O na kau ndeto sya mathekanyʼa nitumaa andũ matanĩa ngewa, tũyaĩle kũthekya andũ tũitũmĩa ndeto ikũũmĩsya ala angĩ kana ikũmavũthĩĩsya. Mbivilia ĩtwĩĩte atĩĩ: “Ndeto nthũku itikaume makanywʼanĩ menyu, ĩndĩ no ila nzeo sya kwaka o ũndũ vata wĩana, nĩ kana imanenge mumo ala mekwĩwʼa.”—Aev. 4:29, 31. w15 12/15 3:10

Ĩvindanĩ ya atũmwa, nzama ĩla ĩtongoesye nĩyatũmĩie ikundi valũa ũsu wa vata mũno. Ndeto isu sya mũthya vyũ no syonanyʼe “ĩthĩwai na vinya.” Vate nzika, nĩtwendaa ‘kwĩkala na ũvoo,’ na ũu nĩ kwasya kana nĩtwendaa kũendeea nesa na tũyĩthĩwa na vinya o tũendeee kũmũthũkũma Ngai witũ mũnene. No nginya twĩkalae tweteele kũkwatwa nĩ mowau nũndũ tũtwĩe nthĩ ĩte nzeo na ithyĩ ene twĩ andũ me naĩ. Tũyĩsa kwĩkwatya oyu tũvowʼe kwa nzĩa ya kyama. Ĩndĩ ĩandĩko ya Ũvuanʼyo 22:1, 2 nĩyĩwetete ĩvinda yĩla andũ makavowʼa vyũ. Nthĩnĩ wa ĩandĩko yĩu, mũtũmwa Yoana nĩwoonie woninĩ “ũsĩ wa manzĩ ma thayũ” na “mũtĩ wa thayũ” wĩ na matũ “ma kũvosya mbaĩ.” Kyu kĩwetetwe vau ti ũiiti wa mĩtĩ ũtonya kwoneka ĩvinda yĩĩ kana ũkoneka ĩvinda yũkĩte. Ĩndĩ nĩ mũvango Yeova wĩkĩte kwĩsĩla vala ve Yesũ nĩ kana ala ewi mekwata thayũ ũtathela. Kĩu nĩ kĩndũ ithyonthe tũkyeteele na mea maingĩ mũno vyũ.—Isa. 35:5, 6. w15 12/15 4:17, 18

Yeova nĩwaumisye wathani ũkonetye ĩvinda yĩĩ tũtwĩe. Athanie ũũ: “Mĩthenya ĩsu kũkeethĩwa, atĩ andũ ĩkũmi, kuma ithyomonĩ syonthe sya i mbaĩ, makakwata, ĩĩ, makakwata mũthya wa ngũa ya mũndũ Mũyuti, makyasya, Nĩtũkũthi nenyu, nũndũ nĩtwĩwʼĩte kana Ngai e vamwe nenyu.” (Nzek. 8:23) O ta andũ asu ĩkũmi, Aklĩsto ala me na wĩkwatyo wa kwĩkala kũũ nthĩ nĩmosete ĩtambya “makakwata mũthya wa ngũa ya mũndũ Mũyuti.” Nĩmatanĩaa kũthũkũma vamwe na Aklĩsto etĩkĩwʼa mauta, kana “Isilaeli ma Ngai,” nũndũ nĩmesĩ kana Yeova nũmaathimĩte. (Aka. 6:16) O nake Yesũ nĩwawetie ĩũlũ wa ngwatanĩo ĩla andũ ma Ngai methĩawa nayo. Awetie kana aatĩĩi make nĩ ikundi ilĩ. Kĩkundi kya mbee akĩtie “ĩĩthya ĩnini” na kya kelĩ akĩta “malondu angĩ.” Ĩndĩ aisye kana ikundi isu syelĩ ikeethĩwa “ĩĩthya yĩmwe” yĩtongoewʼe nĩ “mũĩthi ũmwe.”—Luka 12:32; Yoa. 10:16. w16.01 4:1, 2

Nĩtwaĩlĩte kũsũvĩa ngwatanĩo yitũ na Yeova. Nũndũ nthĩ ĩno twĩkalĩte ĩtongoewʼe nĩ Satani ũla Ndevili, na kelĩ twĩ na naĩ, nĩ laisi mũno tũkethĩa twambĩĩe kũsũanĩa na kwĩka maũndũ ta andũ ma nthĩ ĩno. Veva wa nthĩ no ũelekanwʼe na ũndũ kĩwʼũ kya ũsĩ kĩkuaa mũndũ kĩmũtwaĩte ngalĩko ĩla we ũtekwenda. Ethĩwa nĩtũkwenda tũikathi na ũsĩ, twaĩle kũthambĩa na vinya wʼonthe tũendete ngalĩko ĩla ĩngĩ. O ta ũu, no nginya twĩkĩe kĩthito kingĩ nĩ kana tũikelelũkwʼe nĩ veva wa nthĩ ĩno ya Satani. Kũtavanyʼa nĩkũtũtetheeasya twĩkale tũsũanĩĩte mũno maũndũ ma kĩ-veva ĩndĩ ti maũndũ ala matonya kwonzya mũĩkĩĩo witũ. Kũtavanyʼa nĩkũlũlũmĩlasya mũĩkĩĩo witũ nũndũ kũtũlilikanasya mawatho ma Ngai na myolooto yake. O na nĩkũtumaa twĩkala twĩyovete nesa mĩio yitũ ya kaũ. (Aev. 6:14-17) Ĩla tweekĩa kĩthito ũthaithinĩ wa Yeova, tũikwataa mwanya wa kũsũanĩa mũno mathĩna maitũ, na kĩu nĩkĩtũsũvĩaa. w16.01 5:12, 13

Kwasũanĩa ũndũ Luthi wamwendete Yeova. Nĩkyo kĩtumi o na ĩvinda yĩmwe mũndũ weetawa Mboasi wamũkathie Luthi nũndũ wa kũmantha wĩvitho nthwaunĩ sya Yeova. (Lu. 2:12) Ngelekanyʼo ĩsu Mboasi watũmĩie no ĩtũlilikanyʼe ĩũlũ wa kaswii kevithĩte nthwaunĩ sya ĩthe wako. (Sav. 36:7; 91:1-4) Yeova asũvĩie Luthi oou. Yeova nĩwamũathimie nũndũ wa mũĩkĩĩo wake, nake Luthi ndaaĩsa kwĩlila nũndũ wa ũtwi ũla weekie. O na kau andũ aingĩ ũmũnthĩ nĩmemanyĩasya ĩũlũ wa Yeova, nĩmakĩaa kũmantha wĩvitho kwake. Nĩmakĩaa kwĩyumya mamũthũkũme na maivatiswa. Ethĩwa we nũkĩaa kwĩyumya ũmũthũkũme Yeova, waaĩsa kwĩkũlya nĩkĩ ũkĩaa? Kĩla mũndũ wĩ thayũ e ngai ĩla ũthaithaa. (Yos. 24:15) Nĩkĩ we ũtatwʼa kũthaitha Ngai ũla ũmwe waĩle kũthaithwa? Nzĩa ĩla nzeo vyũ ĩtonya kwonanyʼa nũmũĩkĩĩe Yeova nĩ kwĩyumya ũmũthũkũme. Akaũtetheesya wĩanĩsye wĩvĩto waku na wũmĩĩsye mathĩna o na meva ala ũtonya kũkomana namo. Ũu nowʼo Ngai wamũtetheeisye Luthi. w16.02 2:6, 7

Ĩla Avisai walikile kambinĩ ya Saulo, ndasũanĩĩte nũũ ũla waaĩle kwĩthĩwa alũmanĩtye nake mũno mbee wa ala angĩ. We alũmanĩtye na Ndaviti, na kwoou endaa mũno kũmũaa Mũsumbĩ Saulo. Ĩndĩ Ndaviti nĩwamũsiĩĩie ndakamũae nĩkwĩthĩwa nĩweesĩ nũthũku kũmwĩka naĩ “mwĩtĩkĩwʼa mauta wa Yeova.” (1 Sam. 26:9-11) Ve ũndũ ũmwe wa vata tũtonya kwĩmanyĩsya ngewanĩ ĩsu. Ũndũ ũsu nĩwʼo ũũ: O na kau no kwĩthĩwa ve andũ aingĩ tũkwona twaĩle kũlũmanyʼa namo, myolooto ya Mbivilia nĩyaĩle kũtũtetheesya tũmanye nũũ ũla waĩle kwĩthĩwa e mbee wa asu onthe. Vaitonyeka tũkalũmanyʼa na mũndũ ethĩwa tũikwĩka ũu kuma ngoonĩ, ĩndĩ twaĩle kũmanya kana ngoo nĩ ngengani. (Yel. 17:9) Kwoou, nĩ laisi mũndũ ũlũmanĩtye na Ngai akekala alũmanĩtye na mũnyanyae kana mũndũ wa mũsyĩ o na ethĩwa nĩwĩkaa naĩ. Nĩtwaĩle kũlilikana kana ĩvinda yonthe Yeova nĩwe twaĩle kwĩthĩwa tũlũmanĩtye nake mbee, na mũno mũno ĩla mũndũ wa mũsyĩ kana mũnyanyae witũ wamũtia Ngai.—Mt. 22:37. w16.02 4:5, 6

Nĩkĩ Aklĩsto ma Lomi maaĩle kwĩkuũa kĩndũ maminĩte kwĩtĩkĩla? Kwasũanĩa ngelekanyʼo ya mũndũ ũmwe ũwetetwe Mbivilianĩ. Timotheo nĩweesĩ Maandĩko nesa. Inyia na ũsũe mambĩĩe kũmũmanyĩsya kuma e “kana kanini.” O na ũu wĩ o vo, Vaulo amwĩsũvie Timotheo akĩmwĩa: ‘Ĩkala maũndũnĩ ala wamanyĩiwʼe na ala wamanyie vyũ.’ (2 Tim. 3:14, 15) Kwosana na ĩvuku yĩmwe ndeto ya tene ĩla yaalyũlilwe “wamanyie vyũ” no ĩeleeke ta “kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo mũlũmu kana kwĩthĩwa na ũwʼo wa ũndũ mũna.” Timotheo ndaĩ na nzika kana nĩwamanyĩte ũla wʼo. Ndawĩtĩkĩlĩte aĩ nũndũ inyia na ũsũe nĩmamwĩĩte eke ũu, ĩndĩ nũndũ nĩwoosete ĩvinda akaosya maũndũ asu watavĩtwʼe nginya akamanya vyũ kana nĩ ma wʼo. (1 Ath. 5:21) O ta ũu, kwĩmanyĩsya na kĩthito no kũũtetheesye ũkasũngĩa makũlyo ala wakũlwʼa, ũkavetanga nzika, na ũkalũlũmĩlya mũĩkĩĩo waku.—Meko 17:11. w16.03 2:3, 4, 7

Kwakũna visa Aisilaeli maimũtaĩa Yeova ĩvindanĩ ya sikũkũ me ĩkalũnĩ yake Yelusaleme. Nĩ kana mavike kũu meethĩawa mambie kwĩyũmbanyʼa, na ĩndĩ makwatya kyalo nĩmatethanasya nzĩanĩ nĩ kana ĩndĩ mese kũvika ĩkalũnĩ mathaithe me ĩmwe. Maũndũ asu onthe mendaa ngwatanĩo. O naitũ twaĩlĩte kwĩthĩwa twĩ kĩmwe na twĩ ngwatanĩo nũndũ twĩ kyalonĩ kya kũthi nthĩ nzaũ. Kwatata kũsũanĩa moathimo ala tweteele! O na kau nthĩ ĩno yusĩe andũ mate ngwatanĩo na mate mũuo, ithyĩ twĩ kĩvathũkanyʼo vyũ namo. Ithyĩ nĩtwene nesa kĩla Isaia na Mika mathanie kĩianĩa. Mathanie kana andũ ma Ngai makambata “kĩĩmanĩ kya Yeova” me ngwatanĩo. (Isa. 2:2-4; Mika 4:2-4) Vate nzika, ‘mĩthenyanĩ ĩĩ ya mũminũkĩlyo’ ũthaithi witũ nĩwʼo mũseo vyũ. Ĩndĩ ũtanu ũla mwingĩ vyũ tũkaũkwata ĩla twĩvika ĩvinda yĩla andũ onthe makekalaa ‘makomanĩtwʼe nesa’ na me na ngwatanĩo! w16.03 3:16, 17

Atumĩa amwe no maemwe nĩ kũmantha ĩvinda ya kũmanyĩsya ana-a-asa ala angĩ. No kwĩthĩwa amwe masũanĩaa atĩĩ: ‘Kũmanyĩsya ala angĩ no kwa vata, ĩndĩ ti lasima kũtethwʼe na mĩtũkĩ ta maũndũ ala angĩ ma kĩkundi matesa kweteela. O na ngakũĩĩsya wĩa wa kũmamanyĩsya, kĩkundi kĩyĩema kũendeea.’ O na kau nĩ wʼo kana ve mawĩa maingĩ maĩlĩte kũtethwʼa mĩtũkĩ ũndũ vatonyeka, kũkũĩĩsya wĩa wa kũmanyĩsya ala angĩ nĩkũtonya kũtuma kĩkundi kĩtaendeea nesa. Ve maũndũ maingĩ ma vata atumĩa maĩle kwĩka na mĩtũkĩ. Atumĩa makaendeea kũkũĩĩsya wĩa wa kũmanyĩsya ala angĩ, vesa kũvika vandũ ũkethĩa kĩkundi kĩi na ana-a-asa meanĩtye na matonya kũkĩsũvĩa. Kwoou, twaĩle kwĩthĩwa twĩ metho mũno tũikese kũsũanĩa kana kũmanyĩsya angĩ ti ũndũ waĩle kwĩkwa na mĩtũkĩ ũndũ vatonyeka. Atumĩa ala moneaa maũndũ vaasa na matũmĩaa ĩvinda yoo kũmanyĩsya ana-a-asa ala matesĩ maũndũ maingĩ, methĩawa me asũvĩi oĩ ma kĩkundi na me ũathimo mũnene.—1 Vet. 4:10. w15 4/15 1:4, 6, 7