Mwei wa 12

Kwĩ kũndũ kũtatũ Mbivilianĩ kũwetete kana Avalaamu aĩ mũnyanyae wa Ngai. (2 Mav. 20:7; Isa. 41:8; Yak. 2:23) Vai mũndũ ũngĩ ũwetetwe ĩmwe kwa ĩmwe Mbivilianĩ akewa aĩ mũnyanyae wa Ngai eka Avalaamu. Nũndũ wa ũu, no twasye atĩ Avalaamu e weka no we mũndũ ũla waatuma ndũũ na Yeova? Tũyĩsa kwasya ũu nĩkwĩthĩwa Mbivilia o ĩsu noyo ĩwetete kana vai mũndũ ũtatwʼĩka mũnyanyae wa Ngai. Ndeto ya Ngai nĩwetete andũ aingĩ mũno, aka o na aũme, ala maĩ aĩkĩĩku na mamũkĩaa Yeova. Andũ asu nĩmamũĩkĩĩe na nĩmatwʼĩkie anyanyae. Kwa ngelekanyʼo, mũtũmwa Vaulo nĩwawetie ĩũlũ wa ‘mũumbĩ mũnene wa ngũsĩ.’ No nginya asu onthe wawetie methĩwe maĩ anyanyae ma Ngai. (Aevl. 12:1) Asu onthe maĩ andũ aseo na ma mĩthemba yĩ kĩvathũkanyʼo. Na nĩmakwatie ĩla ndaĩa nene ya kwĩthĩwa me anyanyae ma Ngai. Tũikaaeke kwĩyĩelekanyʼa na andũ ta asu. (Aevl. 6:11, 12) Twaendeea kwĩka ũu, no twĩkale tũte na nzika kana ĩtuvi yĩla tũkakwata nĩ ĩnene, nayo nĩ kwĩthĩwa anyanyae ma Yeova tene na tene! w16.02 2:1, 2, 19

Twasye mũnyanyau nĩwaũnenge mũthĩnzĩo wa ngalĩ. Na ĩndĩ aiũnenga valũa wa ngalĩ ĩsu na aikwĩa: “Ninyie ngekalaa na i mbungũo. Na ninyie ngatwaaa ĩ ngalĩ, tuuwe.” We wĩwʼa ata? Yu kwasyoka ũsũanĩe. Twasye mũndũ nĩweeyumya amũthũkũme Yeova, kana kwa ndeto ingĩ amwĩa, “Nĩnaũnenga thayũ wakwa. Nyie nĩ waku.” Yeova enda mũndũ ta ũsu eanĩsye wĩvĩto wake. Ĩndĩ nata mũndũ ũsu akambĩĩa kwĩka maũndũ mathũku evithĩte, ta kwa ngelekanyʼo, akambĩĩa kwĩvaanyʼa na mũndũ ũte Ngũsĩ? Nata aketĩkĩla kũandĩkwa wĩa ũũtuma ateyumya na ngoo yonthe ũtavanyʼanĩ kana ũũtuma ambĩĩa kũtĩĩa maũmbano? We ndũkwona kana ũsu no ũndũ ũmwe na kũnenga mũndũ ngalĩ na ũiema na i mbungũo? Kwĩyumya ũmũthũkũme Yeova no ũndũ ũmwe na kũmwĩa atĩĩ: “Ngekalaa kwondũ waku ĩndĩ ti kwondũ wakwa. Ĩla nesa kũkomana na ũndũ mũna na ngĩsaanĩwʼa nĩĩka kwenda kwaku-ĩ kana nĩĩka kwenda kwakwa, ĩvinda yonthe nganyuvaa kwĩka ũndũ we ũkwenda.” Mũndũ eeka ũu ethĩawa e na woni ta ũla wa Yesũ, ũla wonanĩtwʼe ĩandĩkonĩ ya ũmũnthĩ. w16.03 1:16, 17

Vakuvĩ myaka 3,000 mĩvĩtu, mwathani Eliya nĩwakũlilye mwanake ũmwe weetawa Elisa atwʼĩke mũthũkũmi wake. Elisa nĩweetĩkĩlile wĩa ũsu ateũtindĩa, na ambĩĩa kũtetheesya mwathani ũsu waĩ mũkũũ kwa kũthũkũma mawĩa ala mavũthawʼa nĩ andũ. Athũkũmie mawĩa asu e mũĩkĩĩku. (2 Asu. 3:11) Elisa nĩwekalile e mũmanyĩwʼa vandũ va myaka ta thanthatũ, na ĩndĩ myaka ĩsu ĩithela nĩwamanyie kana Eliya akilyĩ anamina wĩa wake nthĩ ya Isilaeli. Kũvikĩĩa vau Elisa aĩ mũmanyĩsye nesa vyũ. Nĩvo ĩndĩ Eliya wamwĩie nĩ aeke kũendanyʼa nake, ĩndĩ Elisa atwʼĩte kwĩkala na mwalimũ wake ĩvinda yĩasa ũndũ vatonyeka. Ethĩwa wĩ mwana-a-asa wa mũika ũtonya ata kũatĩĩa ngelekanyʼo ya Elisa? Wanengwa mawĩa ĩtĩkĩla ũteũtindĩa, o na ethĩwa nĩ mawĩa ala mavũthĩtwʼe. Tuma ndũũ na mwalimũ waku, na ũimũtavasya ũndũ ũtũngaa mũvea nũndũ wa kyonthe kĩla ũtethasya kwondũ waku. Na ĩndĩ ũndũ ũla wa vata vyũ nĩ kana waĩlĩte kũtethya mawĩa onthe ala wanengwa wĩ mũĩkĩĩku. Nĩkĩ ũsu nĩ ũndũ wa vata? Nĩ wa vata nĩkwĩthĩwa atumĩa moona wĩ mũĩkĩĩku na wĩ wa kwĩkwatwʼa, nĩmamanyaa kana Yeova nũkwenda ũnewe mawĩa maingangĩ kĩkundinĩ.—Sav. 101:6; 2 Tim. 2:2. w15 4/15 2:13, 14

Saulo eekĩaa vinya Yonathani ekĩe kĩthito eosa ũsumbĩ nowe. (1 Sam. 20:31) Ĩndĩ nũndũ Yonathani nĩwalũmanĩtye na Ngai, nĩweesĩ kavaa akatuma ndũũ na Ndaviti vandũ va kwĩyosea ũsumbĩ. Yonathani ‘nĩweanĩisye wĩvĩto’ ũla weevĩtĩe Ndaviti. O ta ũu naitũ no nginya tũkeanĩasya maũndũ ala twĩvĩtĩte. Kwa ngelekanyʼo, nĩtũtonya kũandĩkana na mũndũ maũndũ ma viasala, ĩndĩ maũndũ maialyũka ũyĩthĩa nĩ vinya kwĩanĩsya ũndũ twĩĩwʼanĩte. Ĩndĩ nũndũ nĩtũlũmanĩtye na Ngai na nĩtũnengete Mbivilia ndaĩa, no nginya twĩkĩe kĩthito twĩanĩsye wĩvĩto witũ. Nao nata mũtwaano witũ ũkalika mathĩna tũtaasũanĩa kana nĩtwĩsa kũmona? Nũndũ nĩtwendete Ngai, tũkekala tũlũmanĩtye na ũla tũtwaanĩte nake. (Mal. 2:13-16) O na ĩngĩ, nĩtwonanyʼe vyũ kana nĩtũlũmanĩtye na Yeova kwa kũlũmanyʼa na andũ make, o na ala matũvĩtĩsya. Twalũmanyʼa na Yeova o na ĩla maũndũ metu, nĩtũtanĩthasya ngoo yake. (Nth. 27:11) O na ĩngĩ, twekala tũlũmanĩtye na Yeova tũkoonaa ũndũ waĩlasya maũndũ onthe kwondũ wa ala mamwendete. w16.02 3:16, 17

Yeova nĩwĩsĩ nesa kĩla tũtonya kũmĩĩsya na kĩla tũtatonya kũmĩĩsya. (Sav. 103:14) Kwoou, ndekwatasya kana nĩtũkũmĩĩsya matatwa na vinya witũ ĩndĩ nũtũtetheeasya o tondũ mwana ũtetheeawʼa nĩ ĩthe. Nĩ wʼo kana mavinda angĩ nĩtũtonya kwĩwʼa ũu ta twavika mũthya. Ĩndĩ Yeova nũtũĩkĩĩthasya kana ndaketĩkĩla athũkũmi make mathĩne kũvĩtũka ũndũ matonya kũmĩĩsya. Atwathĩte kana ‘akatũmanthĩa nzĩa ya kũthonoka.’ (1 Ako. 10:13) Nũndũ wa ũu, twĩ na kĩtumi kĩseo kya kũĩkĩĩa kana Yeova nĩwĩthĩawa esĩ kĩla tũtonya kũmĩĩsya. Ĩla twekalanga tũte kwona Yeova aisũngĩa mboya sitũ, ekai tũmweteele nũndũ nĩwe wĩsĩ ĩvinda yĩla yaĩle ya kũtũsũngĩa. Lilikana kana o nake ethĩawa ekĩte o kũmĩĩsya nũndũ kĩla ĩvinda ethĩawa e na mea ma kũtwĩtaana. Mbivilia yaĩtye atĩĩ: “Yeova aketeela, nĩ kana amwĩke nesa; na kwondũ wa ũu akanenevwʼa, nĩ kana amwĩwʼĩe tei: nũndũ Yeova nĩ Ngai ũla ũsilaa katĩ.” w15 4/15 4:8, 9

Mavinda ala twĩthĩawa na Ũthaithi wa Mũsyĩ nĩ mavinda methĩawa mausĩe maũndũ ma kĩ-veva, kwoou nĩmatetheeasya mũsyĩ wĩthĩwe na ngwatanĩo. O na ĩngĩ kwĩyũmbanĩsya ũndũ mũtonya kũthi kũtavanyʼa no kũmũtetheesye inywʼonthe mwĩthĩwe mũtonya kũtavanyʼa nesa. O na mavinda maingĩ wĩthĩaa ĩla kĩla ũmwe weewʼa ũla ũngĩ aielesya kĩla wemanyĩsya Ndetonĩ ya Ngai, na ĩla inywʼonthe mwoona kana mwendete Ngai ũla ũmwe na kana mwendaa kwĩka kwenda kwake, kyu kũtumaa mwĩthĩwa na ngwatanĩo. Ala matwaanĩte matonya kwĩka ata mekale na ngwatanĩo nĩ kana Yeova ataĩwe? Ethĩwa mũndũ na mũka nĩ athũkũmi aĩkĩĩku ma Yeova, no methĩwe na ngwatanĩo nzeo na kĩu nĩkĩmaeteae ũtanu mwingĩ mũno. Kwa ngelekanyʼo, andũ aa nĩmoonanasya wendo mĩtwaanonĩ yoo: Avalaamu na Sala, Isaka na Leveka, na Elikana na Aana. O naitũ twaĩlĩte kũtata twĩke o tamo. (Mwa. 26:8; 1 Sam. 1:5, 8) Kwĩka ũu nĩkũtũthengeanĩasya na aũme maitũ kana na iveti sitũ, na kũituma twĩthĩwa na ngwatanĩo nzeo na Asa witũ wa ĩtunĩ.—Mũta. 4:12. w16.03 3:12, 13

Satani aendeee kũkitana na etĩkĩwʼa mauta ala matiele kũũ nthĩ vamwe na “malondu angĩ.” (Yoa. 10:16) Kĩeleelo kya Ndevili nĩ kũya (kũmelya) athũkũmi aingĩ ma Yeova ũndũ ũtonya kavindanĩ kaa kakuvĩ wĩ nako. (Ũvu. 12:9, 12) Ĩndĩ no tũmũsinde Satani? Ĩĩ! Mbivilia yaĩtye atĩĩ: “Mũsiĩĩei ndevili, nake akamũkĩa.” (Yak. 4:7) Andũ aingĩ nĩmavũthĩĩasya meewʼa Satani e kwʼo. Mo monaa Satani na ndaimoni no maimũ ala monanawʼa sinemanĩ na mathaũnĩ ma vitio, na makawetwa mavukunĩ ma mbano. Andũ ma mũthemba ũsu monaa kana vai mũndũ wĩ kĩlĩko wĩsa kũĩkĩĩa kana kwĩ maveva mavuku. We wĩona Satani ta wonaa ũu ta ũndũ ĩla wamanya kana andũ mesilasya kana we na nguthu yake ti syũmbe syĩ thayũ? Mwa ti Satani! Yu o na eka ũu, we onaa avũthĩwʼa wĩa wa kũkenga andũ ethĩwa maikũĩkĩĩa kana e kwʼo. (2 Ako. 4:4) Nzĩa ĩmwe Satani ũtũmĩaa kwasya andũ nĩ kũtuma maĩkĩĩa kana kũi maveva mavuku. w15 5/15 2:1, 2

Asyai make nĩmamũmanyĩĩtye ĩũlũ wa Yeova na kĩeleelo kyake kya kumya Aevelania ũkombonĩ na kũmanenga ĩla Nthĩ ya Watho. (Mwa. 13:14, 15; Kuma 2:5-10) O ũndũ Mose watũmĩie ĩvinda yĩana aivindĩĩsya mũno kĩla Yeova wathĩte Aisilaeli, nowʼo wamũĩkĩĩe mũnango na amwenda mũnango. Mose nũtonya kwĩthĩwa akũnaa visa ĩũlũ wa ĩvinda yĩla Yeova ũkaumya andũ ũkombonĩ wa kĩkwʼũ, o tondũ athaithi ala angĩ ma Ngai meekaa. (Yovu 14: 14, 15; Aevl. 11:17-19) Kĩu nĩkyatumie amanya ũndũ Ngai weewʼĩaa tei Aevelania vamwe na andũ ala angĩ onthe, na nũndũ wa ũu nĩwamwendie mũnango. Kũmwenda Ngai na kũmũĩkĩĩa nĩkwʼo kwamwĩkĩie vinya ĩvinda yonthe yĩla waĩ thayũ. (Kũt. 6:4, 5) O na ĩla Valao wamwĩie aũngama mbee wake nũkũawa, mũĩkĩĩo ũla waĩ nawʼo na ũndũ wamwendete Ngai nĩsyatumie ethĩwa na ũkũmbaũ. O na no kwĩthĩwa visa ũla wakũnaa kĩlĩkonĩ wa ĩvinda ĩseo yĩla yaĩ mbee wake wamũtetheeisye kwĩthĩwa na ũkũmbaũ ũsu.—Kuma 10:28, 29. w15 5/15 3:11-13

Yesũ eekie kyama kya mbee ĩvinda yĩmwe kwaĩ na alũsi vandũ veetawa Kena, nthĩ ya Kalilii. No kwĩthĩwa alũsi ĩsu yookie andũ aingĩ mbee wa ala mathoketwʼe. Ĩndĩ o na kũtwʼĩke kwaendie ata, kĩla twĩsĩ nĩ kana mbinyu ĩla yaĩ vo nĩyathelile. Meli, inyia wa Yesũ, nĩ ũmwe wathoketwʼe. No nginya ethĩwe asũanĩĩte kwa myaka mingĩ ĩũlũ wa mawathani ala mathanĩte maũndũ mana ĩũlũ wa mwana ũsu wake. O na nĩweesĩ mwana ũsu akeetwa “Mwana wa Ũla Wĩ Ĩũlũ wa Onthe.” (Luka 1:30-32; 2:52) We Meli nũtonya kwĩthĩwa aĩkĩĩaa kana ve syama Yesũ waĩ atonya kwĩka ĩndĩ ũtaĩ aaĩsa kũsyĩka? Kĩla kĩ vo nĩ kana ĩvinda yĩu Meli na Yesũ maĩ Kena nĩmeewʼĩie asu matwaanaa tei na nĩmendie kũtetheesya nĩ kana asu meũtwaana maikatie meevaka nthoni. Yesũ nĩweesĩ kana kũthokya aeni ti ũndũ wa kwoswa oou laisi. Nũndũ wa ũu eekie kyama avĩndũa lita ta 380 sya kĩwʼũ syatwʼĩka “mbinyu ĩla nzeo.” (Yoa. 2:6-11) Yaĩ lasima Yesũ eke kyama kĩu? Aiee. Eekie ũu nũndũ nĩwathĩnĩkĩaa andũ, na aĩ mũlau ta Ĩthe wake wa ĩtunĩ. w15 6/15 1:3

Yesũ atanamba kwambata ĩtunĩ, atũmwa make nĩmamũkũlilye ĩkũlyo yĩu. Ũsungĩo wa Yesũ woonanisye kana mayaĩ maneanĩĩa kũtavwʼa ĩla Ũsumbĩ wa Ngai wĩambĩĩa kũsumbĩka. Eeie amanyĩwʼa make nĩmatũnge ilĩko syoo wĩanĩ wa vata ũla maaĩle kũtethya, nawʼo waĩ kũtavanyʼa. (Meko 1:7, 8) Ĩndĩ o na amatavĩtye oou, nĩwamamanyĩisye maendeee kweteela mũno Ũsumbĩ wa Ngai. Kyu nĩkyo kĩtumi kuma ĩvinda yĩu ya atũmwa, Aklĩsto methĩĩtwe maivoya Ũsumbĩ wa Ngai wũke. Vatiele kavinda kanini Yesũ ambĩĩe kũsumbĩka ĩtunĩ, Yeova nĩwatetheeisye andũ make maelewe nĩ mwaka wĩva Yesũ wĩambĩĩa kũsumbĩka. Kwa ngelekanyʼo, mwakanĩ wa 1876, ve kĩlungu kĩmwe kyaandĩkiwe nĩ Charles Taze Russell na kyaumĩthwʼa ĩkasetinĩ yĩtawa Bible Examiner. Kĩlungu kyu kyaĩ na kyongo, “Mavinda ma Mbaĩ Ingĩ: Makathela Ĩndĩĩ?,” na nĩkyaeleisye ũndũ mwaka wa 1914 ne wa vata. Kĩlungu kyu nĩkyoonanisye kana ala “mavinda mũonza” mawetetwe wathaninĩ wa Ndanieli nĩmakonanĩtye na “mavinda ma Andũ-ma-mbaĩ-ingĩ” ala Yesũ wawetie.—Nda. 4:16; Luka 21:24. w15 6/15 4:11, 12

Yesũ nĩwathĩnĩkaa oona ala angĩ maithĩna. Kwa ngelekanyʼo, ĩla woonie ala angĩ maiĩa ĩla mũnyanyae Lasalo wakwʼĩte, Yesũ ‘nĩweewie woo vevanĩ’ na “aũũya.” Akwatiwe nĩ kyeva kĩu o na kau nĩweesĩ akilyĩ anathayũũkya Lasalo. (Yoa. 11:33-36) Yesũ ndaakĩa kwonanyʼa kyeva kĩla waĩ nakyo. O na ala masyaĩĩsye nĩmoonie nesa kana Yesũ nĩwendete Lasalo na mũsyĩ ũsu. Ũndũ ũsu Yesũ weekie wa kũtũmĩa vinya ũla wanengetwe nĩ Ngai amũthayũũkye mũnyanyae woonanisye e tei mwingĩ mũno. (Yoa. 11:43, 44) Mbivilia yaĩtye kana Yesũ nĩwe “mũvwʼano ki wa mũvwʼanĩle [wa Mũmbi].” (Aevl. 1:3) Kwoou ĩla weekie syama, nĩwaĩkĩĩthisye kana we na Ĩthe me na wendi wa kũvetanga mathĩna ala maaetwe nĩ mowau na kĩkwʼũ. Ĩndĩ ti atĩ wendi ũsu woo nĩwathelile ĩla mathayũũkisye andũ ala mawetetwe Mbivilianĩ. Nĩkyo kĩtumi Yesũ wawetie ndeto ii: “Saa nĩwũkĩte, yĩla onthe ala me mbũanĩ . . . makauma.”—Yoa. 5:28, 29. w15 6/15 2:13, 14

Ngũsĩ sya Yeova syĩ kĩvathũkanyʼo na andũ amwe ma ndĩni ala maĩkĩĩaa atĩ makataĩa Ngai mavika ĩtunĩ. Ngũsĩ syonthe nĩsyĩsĩ kana syaĩle kũmũtaĩa Ngai ĩvindanĩ yĩĩ syĩ vaa nthĩ. Kwa kwĩka ũu twĩthĩawa tũiatĩĩa ngelekanyʼo ya athũkũmi aĩkĩĩku ma Yeova ala mawetetwe ĩandĩkonĩ ya Savuli 99:1-3, 5. Ĩandĩko yĩu yonanĩtye kana Mose, Aluni, na Samueli nĩmakwete mbau vyũ mũvango wa ũthaithi wa wʼo ũla waĩ kwʼo ĩvinda yoo. (Sav. 99:6, 7) Ũmũnthĩ ana-a-asa ma Yesũ ala matiele kũũ nthĩ matanamba kũthi kũthũkũma ta athembi ĩtunĩ vamwe na Yesũ, mamũthũkũmaa Ngai me aĩkĩĩku, me kĩwanzanĩ kĩla kĩ nza wa ĩkalũ ya kĩ-veva. Methĩawa makwetwe mbau nĩ milioni mbingĩ sya “malondu angĩ.” (Yoa. 10:16) O na kau ikundi isu syelĩ ii na wĩkwatyo ũvwʼanene, syonthe imũthaithaa Yeova syĩ ngwatanĩo. Ĩndĩ kĩla ũmwe witũ aĩle kwĩkũlya-ĩ, ‘Nyie nĩnĩkwataa mbau nesa vyũ mũvango ũla Yeova wĩkĩte wa ũthaithi wa wʼo?’ w15 7/15 1:4, 5

Kuma tene athaithi ma Yeova nĩmekalaa meteele mone mawathani make maianĩa. Isaia nĩwathanie Yeova akatũnga athaithi make nthĩ yoo ĩtina wa Yuta kwanangwa. Aisye atĩĩ: “Nĩ aathime onthe ala mamweteelaa.” (Isa. 30:18) O ta ũu Mika nĩwathanie maũndũ makonetye athaithi ma tene ma Ngai, na we mwene aisye kana ngalĩ ĩ yake ‘akeeteelaa Mwĩai Ngai na wĩkwatyo.’ (Mika 7:7, The Holy Bible in Current Kikamba Language) Na ĩndĩ kwa myaka mingĩ o namo athũkũmi ma Ngai ma tene nĩmekalaa meteele mone ala mawathani makonetye Masia, kana Klĩsto, maianĩa. (Luka 3:15; 1 Vet. 1:10-12) Nũndũ ve maũndũ amwe mathaniwe ĩũlũ wa Masia maendeee kwĩanĩa o na ũmũnthĩ, athũkũmi ma Ngai no maendeee kweteela mone maianĩa. Kwa ngelekanyʼo, Yeova akilyĩ anatũmĩa Ũsumbĩ wa Masia nĩ kana avetangĩe andũ mathĩna. Akaũtũmĩa kwananga ala athũku na kũvetea andũ make nthĩ ĩno nthũku ya Satani. (1 Yoa. 5:19) Kwoou ekai twĩkale twĩ metho na twĩsĩ kana o mĩtũkĩ nthĩ ĩno nĩkũvetwa. w15 8/15 2:1, 2

Aisilaeli nĩmaseũvisye ĩeema maatĩĩe mũtalatala ũla Yeova wamanete. (Kuma 25:8) O na nĩmesie kwaka ĩkalũ ya kũmũthaithĩa Yeova. (1 Asu. 8:27, 29) O na ĩngĩ, ĩla Ayuti mesie kuma ũkombonĩ wa Mbaviloni, mambĩĩe kũthaithĩaa masinakokenĩ. (Mko. 6:2; Yoa. 18:20; Meko 15:21) Nayo ĩvinda ya atũmwa, Aklĩsto nĩmoombanĩaa mĩsyĩ kwa ana-a-asa ala angĩ. (Meko 12:12; 1 Ako. 16:19) Na ĩndĩ ũmũnthĩ, andũ ma Yeova nĩmombanĩaa Nyũmbanĩ sya Ũsumbĩ nĩ kana mamanyĩwʼe na maimũthaitha Yeova. Na kũvikĩĩa yu kwĩ Nyũmba sya Ũsumbĩ ngili mĩongo yĩana ũna nthĩ yonthe. Yesũ nĩwendete mũno ĩkalũ ya Yeova yĩla yaĩ Yelusaleme na nĩwayĩnengete ndaĩa. Nĩkyo kĩtumi ũmwe wa ala maandĩkie mavuku ma Ũvoo Mũseo woonanisye kana wathani ũla wĩ ĩandĩkonĩ ya ũmũnthĩ nĩwamũkonetye. (Sav. 69:9) Ũmũnthĩ vai Nyũmba ya Ũsumbĩ o na yĩva yaĩlĩtwe vyũ nĩ kwĩtwa “nyũmba ya Yeova” ũndũ ũmwe na ũndũ ĩkalũ yĩla yaĩ Yelusaleme yeetawa. (2 Mav. 5:13; 33:4) O na vailyĩ ũu, Mbivilia yĩ na myolooto ĩtwonasya ũndũ kũla tũthaithĩaa ũmũnthĩ kwaĩlĩte kũtũmĩwa na kũnengwa ndaĩa. w15 7/15 4:1, 2

Tũkekalanyʼa na andũ ala angĩ nesa ĩvindanĩ ya ũla Ũsumbĩki wa Myaka Ngili wa Klĩsto? Tweemanyĩsya kũekea ala angĩ na kwĩkalanyʼa namo nesa, tũikaemwa nĩ kwĩka oou ĩvindanĩ yĩla yũkĩte. (Ako. 3:12, 13) Ĩla twĩlika nthĩ nzaũ, ti lasima tũkakwataa kĩndũ kĩla tũkwenda ĩvinda yĩla tũũkyenda. Kwoou o na kau Yeova akatũathimaa nũndũ wa kwĩnyivĩsya ũsumbĩki wake, no nginya ĩvinda yĩu twĩĩmanyĩsya kũtũngaa mũvea na kwĩanĩwa nĩ kĩla twĩ nakyo. Kwĩthĩwa na nguma ila Yeova ũtũmanyĩasya ũmũnthĩ nĩkũkatũtetheesya ĩvinda yĩu. Kwondũ wa ũu, tweemanyĩsya kwĩkalaa ta andũ meteele kwĩsa kũtũa nthĩ nzaũ, nĩtwĩthĩawa na nguma ila ikatũtetheesya kwĩkala tene na tene. O na ĩngĩ ĩvindanĩ yĩĩ nowʼo tũlũlũmĩlasya mũĩkĩĩo witũ nthĩnĩ wa maũndũ ala matũĩkĩĩthĩtye kana kwĩ ‘nthĩ yũkĩte.’ (Aevl. 2:5; 11:1) Na ĩndĩ nĩtwĩkaa maũndũ mekwonanyʼa kana twĩ na mea mũno ma kwĩsa kwona nthĩ yusĩe ũlũngalu. Kwoou nĩ wʼo vyũ, tũendeee kwĩyũmbanĩsya ĩvinda yĩla tũkekala tene na tene nthĩnĩ wa nthĩ nzaũ ĩla Ngai ũtwathĩte. w15 8/15 3:11, 12

Ũkanengwa matunda meu ma mĩthemba yĩ kĩvathũkanyʼo wĩthĩa onthe maivwʼanene. Ĩndĩ o na ethĩwa me kĩvathũkanyʼo, onthe nĩmatutenyʼe maũndũnĩ mana na maũndũ asu nĩmo matonya kũtuma wasya kana onthe nĩ meu. Aklĩsto ala aima mailyĩ o ta matunda asu. Ata? Methĩawa me ma nthĩ syĩ kĩvathũkanyʼo, maeetwe kĩvathũkanyʼo, maianenyʼe ũmanyi na ũkũũ, na me mathĩna ma mwĩĩ me kĩvathũkanyʼo. O na mombĩtwe kĩvathũkanyʼo na maatĩĩaa syĩthĩo itavwʼanene. Ĩndĩ o na mavathũkene oou, Aklĩsto asu onthe me nguma ivwʼanene ila itonya kũtuma twasya kana nĩ aima kĩ-veva. Nĩ nguma ta syĩva? Mũthũkũmi wa Yeova mũima kĩ-veva ekaa maũndũ onthe thayũnĩ wake aatĩĩe Yesũ nĩkwĩthĩwa nĩwatũtiĩe ngelekanyʼo ‘tũatĩĩae nyaĩĩ syake.’ (1 Vet. 2:21) Kwoou kyo nĩ kyaũ Yesũ woonaa kĩ kya vata vyũ? Aisye kana nĩ kũmwenda Yeova na ngoo yonthe, na thayũ wʼonthe, na kĩlĩko kyonthe, na kũmwenda mũtũi o tondũ mũndũ wĩyendete. (Mt. 22:37-39) Mũklĩsto mũima atataa kyonthe kĩla ũtonya aatĩĩe ũtao ũsu. Kwoou thayũ wake wonanasya nesa vyũ kana kĩla wonaa kĩ kya vata vyũ nĩ ngwatanĩo yake na Yeova, o na nĩwonanasya kana nĩwendete ala angĩ kwĩ ũndũ we mwene wĩyendete. w15 9/15 1:3-5

Wasya mũseo wa ngoo nũtũtetheeasya maũndũnĩ angĩ eka o kũtũkanyʼa tũikeke ũthũku. Nũtũthangaasya twĩke mawĩa maseo. Wĩa ũmwe mũseo vyũ nĩ kũtavanyʼa nyũmba na nyũmba na kũtavanyʼa ĩla mwanya waumĩla twĩ maũndũnĩ maitũ. Wasya wa ngoo wa Vaulo nĩwamũthangaaisye eke ũu. Aandĩkie ũũ: “Nĩnthingaatĩtwe; na woo nĩ wakwa, ethĩwa ndiũtavanyʼa ũvoo mũseo.” (1 Ako. 9:16) Twaatĩĩa ngelekanyʼo ĩsu ya Vaulo, wasya witũ wa ngoo ũkatũtavasya kana tũendeee kwĩka ũndũ ũla waĩlĩte. Na ĩla tũũtavanyʼa ũvoo mũseo, ala tũũmatavya nĩmatwĩthukĩĩasya nũndũ wa kwona ngelekanyʼo yitũ nzeo. Vate nzika, wasya witũ wa ngoo no ũtũtetheesye mũno. Ĩndĩ nĩ kana tũmanyĩsye wasya witũ wa ngoo twaĩlĩte kũsomaa na kĩthito Ndeto ya Ngai tũteũtĩĩa, tũkasũanĩa kĩla twasoma, na tũitata kwĩkala kwosana na kĩla twasoma. Tweeka ũu, tũkeethĩwa tũtonya kwĩkwatya wasya witũ wa ngoo ũtũtetheesye tũendeee kwĩthĩwa Aklĩsto aseo! w15 9/15 2:16, 18

Ngewa sya Yosevu, Mose, na Ndaviti nimwe katĩ wa ngewa ila ieleetwʼe nesa vyũ Mbivilianĩ. Kũsoma ũndũ Yeova waĩ namo matatwanĩ moo na ũndũ wesie kũmatũmĩa mũno wĩana, kũtumaa twona nesa vyũ ũndũ Yeova wendete athũkũmi make na ũndũ ũmasũvĩaa. Ũkanyʼo ũla Yeova ũtũnengae nũtumaa tũmanya ũndũ ũngĩ ũkonetye wendo wake. Ala mavĩtya na makanwʼa nĩ Yeova na meetĩkĩla ũkanyʼo ũsu na maalyũka, ‘nũmaekeaa vyũ.’ (Isa. 55:7) Yeova aekeaa vyũ ata? Ndeto ila Ndaviti watũmĩie kũelesya ũndũ Yeova ũekeaa nitũkiitaa ngoo. Aisye ũũ: “[Yeova nĩwe] ũkũekeeaa mothũku maku onthe; ũla ũvoasya mowau maku onthe; ũla wovoasya thayũ waku kuma wanangĩkonĩ; ũla ũkwĩkĩaa ngovia ya ũsumbĩ ya ũseo wĩ wendo na matei mololo.” (Sav. 103:3, 4) Ekai ĩvinda yonthe tũkethukĩĩasya ũtao wa Yeova, o na tũkamwĩwʼaa atũkanyʼa, na tũyĩtĩkĩlaa na mĩtũkĩ kũalyũka nũndũ nĩtwĩsĩ kana ũkanyʼo nĩ ũndũ ũmwe ũtwonasya kana nũtwendete mũno.—Sav. 30:5. w15 9/15 4:13, 14

Matha akwatanie mũno ayĩua lĩu mũseo kwondũ wa Yesũ. Ĩndĩ wĩa ũsu wʼonthe watumie athĩnĩka mũno nginya amũthatĩa Meli. Yesũ nĩwamanyie kana Matha nĩweekwatanĩtye na maũndũ maingĩ mũno na kwoou amwĩa atĩĩ: “Matha, Matha, nũkwĩnyamasya na kwĩthĩnʼya na maũndũ maingĩ.” Na ĩndĩ amwĩa vayaĩ vata wa kũua malĩu maingĩ. Ĩtina wa ũu, Yesũ nĩwoonanisye kana Meli ndavĩtĩtye ĩla wamũkathie akyasya atĩĩ: “Meli nũnyuvie kĩlungu kĩseo, kĩla ũtakavenwa.” (Luka 10:38-42) Ĩtina wa ĩvinda yĩte yĩasa, no kwĩthĩwa Meli oolilwe nĩ kĩla waĩye mũthenya ũsu wa mwanya, ĩndĩ ndaĩ olwa nĩ ũndũ Yesũ wamũkathie na maũndũ ma vata mũno ala weemanyĩisye mũthenya ũsu wamwĩthukĩĩisye Yesũ nesa vyũ. Ĩtina wa myaka mbee wa 60, mũtũmwa Yoana aandĩkie atĩĩ: “Yesũ nĩwamwendete Matha, na mwĩĩtu-a-inyia.” (Yoa. 11:5) Vate nzika, ndeto isu mbeveee syĩtũĩkĩĩthya kana Matha nĩweetĩkĩlile kũlũngwa nĩ Yesũ na eekĩa kĩthito amũthũkũme Yeova e mũĩkĩĩku nginya ĩla wakwie. w15 10/15 3:3, 4

Ve maũndũ maingĩ matumaa tũĩkĩĩa kana Ngai nũtethasya andũ ũmũnthĩ. Kwa ngelekanyʼo, mavinda maingĩ nĩtwĩwʼaa ĩũlũ wa andũ amwe mamũvoyete Ngai amatetheesye na akamatetheesya. (Sav. 53:2) Kwasũanĩa ĩũlũ wa kĩveti kĩmwe kĩkalaa kathamanĩ ke Philippines, kĩla kyeethĩiwe nĩ mwana-a-asa wĩtawa Allan aitavanyʼa nyũmba na nyũmba. Ĩla kyamanyie kana Allan nĩ Ngũsĩ nĩkyambĩĩe kũĩa. Allan easya: “Kwakya ku kyaĩ kĩnamũvoya Yeova atũme Ngũsĩ syake kwakyo. Ngai asũngĩie mĩtũkĩ mũno ĩla mboya kyaĩ kĩnavoya nginya ũkethĩa nĩkĩkwoneka kyakiitwa ngoo.” O na mwaka ũte mũthelu, nĩkyeeyumisye kĩmũthũkũme Yeova. Athũkũmi aingĩ ma Yeova nĩmaĩkĩĩte kana nũtethasya andũ nũndũ nĩmonete aimatethya makĩlye vinya imanyĩo ite laisi kũekana nasyo ta kũnywʼa sikala, kũtũmĩa ndawa sya kũmila, kana kwĩloela mavisa ma ũlaalai. Amwe maasyaa kana matambĩte kũmũmanya Yeova nĩmatatĩte mavinda maingĩ kũeka maũndũ asu na makaemwa. Ĩndĩ ĩla mesie kũmwĩkwatya Yeova amatethye, nĩwamanengie ‘vinya mũnene ũvĩtũkĩte,’ na maeka imanyĩo isu.—Sav. 37:23, 24. w15 10/15 1:10, 11

Amwe maamũkaa kwakya tene nĩ kana masome, masũanĩe kĩu masoma, na maivoya. Namo angĩ mekaa ũu ĩla mekwosa nzeve saa sya mũthenya. O na no kwĩthĩwa ũyona ne kavaa ũkeka ũu ĩ ya mawĩoo kana wĩoo ũtanamba kũkoma. Na ĩndĩ ve angĩ mendete kũsoma Mbivilia kwakya na maisyoka mamĩsome sua o ũsu wĩoo matanakoma. Kwa kwĩka maũndũ ta asu methĩawa ‘maimĩsũanĩa mũthenya na ũtukũ,’ kana kwa ndeto ingĩ, mamĩsomaa mate kũtĩĩa. (Yos. 1:8) Kwoou, kĩla kya vata nĩ kwosa ĩvinda yĩla ũtũmĩaa kwĩka maũndũ mate ma vata mũno ũyĩtũmĩe kũsũanĩa Ndeto ya Ngai kĩla mũthenya. Kwĩ kũndũ kwingĩ Ndetonĩ ya Ngai kũwetete kana ala mamĩsũanĩaa na matataa maatĩĩe kĩla masoma makaathimĩkaa. (Sav. 1:1-3) O nake Yesũ aisye ũũ: “Nĩ aathime mbee, ala mewʼaa ndeto ya Ngai, makĩmĩkwata.” (Luka 11:28) Na ĩndĩ ũseo ũla mũnene nĩ kana kũsũanĩaa maũndũ ma kĩ-veva kĩla mũthenya kũkatumaa twĩka maũndũ matonya kũmũtaĩa Mũmbi ũla woombie wʼongo wa mũndũ. Nake ndakalea kũtũathima na ũtanu ĩvindanĩ yĩĩ tũĩ, na ayĩsa kũtwĩtĩkĩlya twĩkale nthĩ nzaũ yĩ na ũlũngalu tene na tene.—Yak. 1:25; Ũvu. 1:3. w15 10/15 4:17, 18

Mũtũmwa Vetelo ndaĩ na kĩeleelo kĩthũku ĩla weeie Yesũ nĩ aeke maũndũ ala mesaa kũmũkwata methĩwe me kũasa nake nĩ kana ndakese kũawa. Ĩndĩ Yesũ nĩweesĩ kana ũneeni ũsu wa Vetelo woonanasya ndasũanĩaa kĩla kyaĩlĩte. Nĩ kana Yesũ amũtetheesye na aitetheesya amanyĩwʼa ala angĩ, nĩwamũkanisye ateũvithanyʼa kĩndũ, na aweta ũthũku wa kũlea kwĩyumya vamwe na moathimo ala mũndũ ũkwataa eethĩwa na veva wa kwĩyumya. (Mt. 16:21-27) Vetelo nĩwakwatisye kĩla Yesũ wamũmanyĩisye. (1 Vet. 2:20, 21) Voya Yeova akũnenge ũmanyi nĩ kana ũelewe vala ũtonya kũtetheesya mwana waku. (Sav. 32:8) Kwa ngelekanyʼo, ũtonya kũmanya ata kana mũĩkĩĩo wa mwana waku nũtinie kũleela? Nũtonya kwona ambĩĩe kwĩthĩwa ate mũtanu, ambĩĩe kũneenea naĩ ana-a-asa ala angĩ, kana e na kĩmbithĩ kingĩ ũtanaĩ nakyo. Wesa kwona mwana waku ailyĩ ũu, ndũkese kũsũanĩa mĩtũkĩ kana e na mwĩkalo mũthũku, na kana nĩwĩkĩte naĩ ngito. O na ũu wĩ o vo, ndwaĩlĩte kũvũthĩĩsya maũndũ ta asu. Na ĩla mwana waku watina kũvitha tũmaũndũ twake ndũkasũanĩe atĩ ũsu no ũndũ ũvĩtĩte. w15 11/15 2:12, 13

Wendo wa kuma ngoonĩ na ngwatanĩo nĩsyo itumaa andũ mamanya kana athũkũmi ma Yeova nĩmo methĩawa na ndĩni ĩla ya wʼo. Nĩkĩ? Nũndũ Yesũ aisye ũũ: “Kwondũ wa ũu andũ onthe makamanya kana mwĩ amanyĩwʼa makwa, ethĩwa mwĩthĩwa na wendo ĩnywʼĩ kwa inywʼĩ.” (Yoa. 13:34, 35) Nake mũtũmwa Yoana aandĩkie ũũ: “Ũndũnĩ ũũ syana sya Ngai nikwonanwʼa, o na syana sya ndevili: o mũndũ ũla ũtekaa ũlũngalu ti wa Ngai, o na ũla ũtamwendaa mwana-a-ĩthe. Nũndũ ũtũmane ũla mweewie kuma mwambĩlĩlyonĩ nĩ ũũ, twendane ene kwa ene.” (1 Yoa. 3:10, 11) Kwendana kũla twendene kũtumaa twĩthĩwa na ngwatanĩo ĩtoneka vangĩ, na kĩu kĩtumaa andũ mamanya kana Ngũsĩ sya Yeova nĩmo aatĩĩi ma wʼo ma Klĩsto na nĩmo Ngai ũtũmĩaa kwĩanĩsya kĩeleelo kyake. Kĩeleelo kĩla meanĩasya nĩ kũtavanyʼa ũvoo wa Ũsumbĩ ĩũlũ wa nthĩ yonthe.—Mt. 24:14. w15 11/15 4:10, 11

Twaĩle kũtũmĩa kĩlĩko tũmanye nĩ ĩvinda yĩva ĩseo ya kũneena na andũ nĩkwĩthĩwa maatĩĩaa syĩthĩo syĩ kĩvathũkanyʼo na maĩkĩĩaa maũndũ me kĩvathũkanyʼo. Na ve mavinda angĩ maingĩ twaĩle kwĩka ũu. Kwa ngelekanyʼo, mũndũ no atũtavye ndeto ate na kĩeleelo kĩthũku ĩndĩ ũyĩthĩa nĩwatũvĩtĩsya. Wĩthĩwa wĩ ũseo tũkamba kwosa ĩvinda tũsũanĩe nĩ kana tũmanye ethĩwa ũndũ ũsu nĩ mũito ũkethĩa nĩtwaĩle kũtumũa. Na ethĩwa no nginya tũtumũe, ndwĩthĩwa wĩ ũseo kũmũneenyʼa ĩla tũthatĩte nũndũ no tũmũneenyʼe naĩ. (Nth. 15:28) O na ĩngĩ, twaĩlĩte kũtũmĩa kĩlĩko ĩla tũũtavya andũ ma mũsyĩ mate Ngũsĩ ũla wʼo. O na kau nĩtũkwenda mamũmanye Yeova, twaĩlĩte kũtũmĩa kĩlĩko na tũimomĩĩsya. Kũtũmĩa ndeto ila syaĩle ĩvindanĩ yĩla yaĩle no kũtume menda ũla wʼo. w15 12/15 3:6, 8, 9

Kwĩthĩwa na “kĩlĩko kĩanĩu” nĩkwaĩle kũtũtetheesya ĩla twesa kũkomana na mũndũ ũkũelesya nzĩa ĩla ũtũmĩaa kũthima andũ kana kũiita andũ na tũyĩwʼa yĩ ya kũsaanyʼa kana ĩte kũeleeka nesa. We mũndũ ũla ũiitaa na nzĩa ĩsu kana ũla ũkũmĩkathĩĩa no akũelesye ĩũlũ wayo nginya ũkewʼa weanĩwa? We wethukĩĩsya nũkwĩwʼa ĩyosana na maũndũ ala asomi maĩkĩĩthĩtye nĩ ma wʼo, na ve matakĩtalĩ aingĩ monaa yaĩlĩte? (Nth. 22:29) Kana nĩ ũiiti ũkwĩka kũkathĩĩwa nĩ kenda o woneke wĩ mũseo? O na amwe matonya kwasya ũiiti ũsu wamanyĩkĩe kũndũ kũasa mũno kana ũtũmĩawa kũndũ naku makuthunĩ, ũkethĩa meneena ũu kũu meũweta ta kũtaaĩsa kũvika maendeeo ala me kwʼo. Ĩkũlye-ĩ, ‘Ndeto ta isu nĩsyosanĩte na kĩlĩko na nitethya?’ Mĩio ĩmwe ya kũthima mũndũ kana nzĩa imwe sya ũiiti itwʼĩkaa atĩ itũmĩaa kĩndũ kĩna kĩtamanyĩka kana vinya mũna wa mwĩĩ. Twaĩle kwĩsũvĩana mũno na syĩndũ sya mũthemba ũsu nũndũ Ngai nũleanĩte na “maũndũ ma mowe” na kũkũlya ũtao kuma kwa ala mesene na maveva.—Ali. 19:26; Kũt. 18:10-12. w15 12/15 4:16

Maandĩko nĩmawetete aũme aingĩ maĩ na mũĩkĩĩo mũlũmu, ala veva mũtheu wathũkũmaa na vinya mũnene nthĩnĩ woo, o na kau mayaĩ na wĩkwatyo wa kũthi ĩtunĩ. Ũmwe woo aĩ Yoana Mũvatisi. Yesũ nĩwamũkathie Yoana mũno ĩndĩ asyoka asya ndakethĩwa ũmwe katĩ wa ala makasumbĩka Ũsumbĩnĩ wa ĩtu. O nake Ndaviti nĩwatongoewʼe nĩ veva mũtheu. (1 Sam. 16:13) Veva mũtheu nĩwamũtetheeisye aelewa maũndũ maliku ĩũlũ wa Yeova, o na nĩwaveveeiwe aandĩka ilungu kauta sya Mbivilia. (Mko. 12:36) Ĩndĩ mũthenya wa Vendekosito, Vetelo aisye kana Ndaviti “ndaambata ĩtunĩ.” (Meko 2:34) O na kau veva mũtheu nĩwathũkũmaa na vinya mũnene nthĩnĩ wa andũ asu, ndwaamakũsĩĩa kana nĩ anyuve methi ĩtunĩ. Ũu ndwaaonanyʼa kana ve vandũ matielye kana mayaaĩlĩte. Ĩndĩ woonanisye kana Yeova akamathayũũkya mekale nthĩ nzaũ.—Yoa. 5:28, 29; Meko 24:15. w16.01 3:16

Ĩla twatethya wĩa vamwe na andũ ala twendete, nĩtũtumaa ndũũ namo na tũimamanya nesa. Nĩtũmanyaa maũndũ ala mavangĩte kwĩanĩsya na ũndũ mavangĩte kũmeanĩsya. Yesũ nũtonya kwĩthĩwa atethisye wĩa na Yeova vandũ va myaka mbilioni mbingĩ, na ũu nĩwatumie mendana mũno vyũ nginya weethĩa vai kĩndũ kĩmataananyʼa. Myaka ĩsu yonthe nĩmatanĩaa kwĩthĩwa me na ngwatanĩo ndũmu, na ĩvinda yonthe mathũkũmaa ĩmwe me na wĩwʼano. Ĩvinda yĩmwe Yesũ aivoya amũkũlilye Yeova asũvĩe amanyĩwʼa make. Nĩkĩ? Aisye ũũ aendeee kũvoya: “Nĩ kana methĩwe me ũmwe, o taitũ.” (Yoa. 17:11) Ĩla twaatĩĩa myolooto ya Ngai na tweeyumya tũtavanyʼe, nĩtwonaa ũndũ ũseũvĩte. O na ĩla tweeka ũu, nĩtũmanyaa ũseo wa kũmũĩkĩĩa na kũatĩĩa ũtao wake. Na ĩndĩ twaendeea kũmũthengeea Ngai, nake nũendeeaa kũtũthengeea. (Yak. 4:8) O na nĩtũendeeaa kũlũlũmĩlya ngwatanĩo yitũ na ana-a-asa na eĩtu-a-asa nũndũ ithyonthe tũkwatawa nĩ mathĩna mavwʼanene, tũtanĩaa maũndũ o ala ala, na twĩthĩawa na mĩvango ĩvwʼanene. w16.01 5:9, 10

Naomi nũtwʼĩte vyũ kũthi nginya avike Isilaeli, kũla waumie. Ĩla Oliva wakwata nzĩa asyoka kwoo, Naomi atianĩwʼa na Luthi, na o nake e na ũtwi wa kwĩka. No kwĩthĩwa ataakomana na ũndũ ũngĩ ũitavĩte ũu. No anyuvaa ũndũ ũmwe katĩ wa aa elĩ: kũsyoka kwa andũ moo kũu Moavi kana kũlũmanyʼa na inyia wa mũũme, Naomi, na maiendanyʼa Mbethi-leemu. (Lu. 1:1-8, 14) Waĩ ũndũ wĩ laisi mũno kwa Luthi kwasya kana nũndũ inyia na andũ angĩ ma mũsyĩ me kũu Moavi, no mamwose makekala nake. Na nengĩ ũsu waĩ ũndũ ũtonyeka nũndũ Moavi kwaĩ mũsyĩ vyũ. Syĩthĩo sya kũu nĩsyo weanĩte nasyo, kĩthyomo kya kũu nĩkyo weanĩte esĩ, na andũ ma kũu nĩmo maĩ andũ make ki. Naomi ndaĩ esa kũmwatha kana mavika Mbethi-leemu akatanĩa maũndũ ta asu. Nĩkyo kĩtumi weeie Luthi natiwe kũu Moavi. Ndaĩ esa kũĩkĩĩthya aka-a-mwana asu make kana akamamanthĩa aũme na mĩsyĩ. Ĩndĩ Luthi esĩ oou, we eekie ata? Aĩ kĩvathũkanyʼo vyũ na Oliva, nũndũ Mbivilia yaĩtye kana Oliva ‘asyokie kwa andũ make, na kwa ngai yake.’ (Lu. 1:9-15) We Luthi nĩwĩthĩwa aĩ na mea ma kũsyokea ngai sya andũ make? Ũsũngĩo nĩ aiee. w16.02 2:4, 5

Ĩvinda yĩmwe Mũsumbĩ Saulo nĩwaumisye kyalo e na asikalĩ 3,000 mathi weũnĩ wa Yutia makamũsyĩme Ndaviti mamũae. Na yu ũtukũ ũmwe me kũu, Ndaviti na Avisai nĩmesĩlile matonete katĩ wa asikalĩ asu. Onthe maĩ too. Kwoou ĩla Ndaviti na Avisai mavikie katĩkatĩ wa kambi ĩsu ya asikalĩ meethĩie o nake Mũsumbĩ Saulo akomete akalĩkwa vyũ. Nĩvo ĩndĩ Avisai waneenie na kĩwe asya: “Eka nĩmũtonyanĩsye [Saulo] na nthĩ na ĩtumo ĩtonya o yĩmwe, na ndimũtonya ĩvinda ya kelĩ.” No tũsengʼwʼe nĩ ũndũ Ndaviti wasũngĩie. Aisye atĩĩ: “Ndũkamwanange; nũndũ nũũ ũtonya kũtambũũkĩsya mwĩtĩkĩwʼa mauta wa Yeova kwʼoko kwake, na akethĩwa ate ĩvĩtyo? . . . Yeova ndakandeke nĩtambũũkĩsye mwĩtĩkĩwʼa mauta wa Yeova kwʼoko kwakwa.” (1 Sam. 26:8-12) Ndaviti nĩweesĩ kĩla waaĩle kwĩka nĩ kana alũmanyʼe na Ngai. Ndaĩ na yĩsilya ya kwĩka Saulo naĩ. Nĩkĩ? Nũndũ nĩweesĩ Saulo nĩwe waĩ mũsumbĩ wa Isilaeli wĩtĩkĩwʼe mauta nĩ Ngai. Ala malũmanĩtye na Yeova nĩmanengae ndaĩa ala ũnyuvĩte. O na Yeova mwene eaĩe athũkũmi make onthe ‘mendae ũseo.’ Ndeto ya Kĩevelania ĩla ĩalyũlĩtwe “ũseo” mũsoanĩ ũũ no ĩalyũlwe “kũlũmanyʼa.” w16.02 4:1, 2

We wĩ mũndũ wa mũika ũvangĩte kũvatiswa? Ethĩwa ũu nĩ wʼo, kĩu weteele nĩkyo kĩanda kya vata vyũ mũndũ o na wĩva ũtonya kũnewa. Ĩndĩ ũvatiso ti kĩndũ kya ngũĩ. Wavatiswa wĩthĩawa ũyonanyʼa kana nĩwĩvĩtĩte ũmũthũkũme Yeova tene na tene kwa kwĩkaa kwenda kwake mbee wa maũndũ ala maku. Vate nzika waĩlĩte kũvatiswa weanĩa vyũ, ethĩwa ũtwi ũsu umĩte ngoonĩ, na ethĩwa nũkũelewa ũito wa ũtwi wa kwĩyumya ũmũthũkũme Yeova. Nata ũkethĩa ndwĩsĩ nesa kana nĩwĩyũmbanĩsye kũvatiswa? Kana nata ũkethĩa nũkwenda kũvatiswa ĩndĩ asyai maku mekwĩa waĩle kweteela wambe kwĩananga na ũikwata ũmanyi? O na ethĩwa vailyĩ ata, ndũkakwʼe ngoo. Tũmĩa ĩvinda yĩla wĩ nayo wĩke maendeeo nĩ kana ĩtina wa ĩvinda ĩnini wĩthĩe nũtonya kũvatiswa. w16.03 2:1, 2

Amwe meemanyĩisye ũwʼo me atwae kana matwaanĩte, na kwoou yu aũme kana aka moo ti Ngũsĩ. Ĩndĩ o na vailyĩ oou, kũatĩĩa myolooto ya Mbivilia no kũtetheesye mĩsyĩ ta ĩsu ĩkethĩwa na ngwatanĩo. Nĩ kana kyu kĩthĩwe, ũla Ngũsĩ no atate ũndũ ũtonya akwatĩanĩe na ũla ũngĩ maũndũnĩ ĩndĩ aisisya ndakatũle mĩao ya Yeova. Kwĩka ũu no kwĩthĩwe kwĩ vinya ĩndĩ sũanĩa ũathimo ũla wĩ vo. O na ĩngĩ, twasũanĩa ũndũ Satani ũvangĩte kwananga mĩsyĩ, ve vata mũnene wa athũkũmi onthe ma Ngai kũtata methĩwe na ngwatanĩo ndũmu mĩtwaanonĩ yoo. O na mwĩthĩwe mwatwaanie ĩndĩĩ, ĩkala nthĩ ũsũanĩe kĩla we mwene ũtonya kũweta kana kwĩka nĩ kana ũlũlũmĩlye mũtwaano wenyu. Ala akũangũ no matetheesye ala aninangi kĩkundinĩ nĩ kana o namo malũlũmĩlye mĩtwaano yoo. Mavinda kwa mavinda no mũthokye asu aninangi ĩla mwĩ na ũthaithi wa mũsyĩ. Ĩla mwĩ namo vau no methĩe kaĩ wendo na ngwatanĩo nĩ maũndũ ma vata o na andũ matwʼĩke matwaanie ĩndĩĩ!—Tito 2:3-7. w16.03 3:14, 15