Mwei wa 4

Tũtonya kwĩka ata nĩ kana mĩthĩnzĩo ĩsu ĩtũtethye? Ũndũ ũmwe tũtonya kwĩka nĩ kũatĩĩa ngelekanyʼo yoo na kũtata twĩthĩwe na mũĩkĩĩo ta woo. Ũndũ ũngĩ nĩ kũatĩĩa ũtao ũla matũnengae wa Maandĩko. (Aevl. 13:7, 17) Atumĩa nĩmatwendete na mendaa tũmũthengeee Ngai. Twasye nĩmoona tũikosa maũmbano kana moona kĩthito kitũ kĩioleka, mailea kũmantha ĩvinda mĩtũkĩ matũtetheesye. Mooka kũtũtetheesya, nĩmatwĩthukĩĩasya nesa na maimantha ũtao mũseo wa Maandĩko na ndeto nzeo itonya kũtwĩkĩa vinya. We nĩwonaa ũtethyo ũsu ũikũĩkĩĩthya kana Yeova nũkwendete? Ĩndĩ ndũkaaĩse kũsũanĩa atumĩa ta mewʼaa wĩ ũndũ wĩ laisi kũtũnenga ũtao. Kwoou ũtonya kwĩka ata ũtetheesye atumĩa mewʼe vate vinya kũũnenga ũtao? Ĩkalaa wĩnyivĩtye, ũthalĩkĩtye ngoo, na ũitũngaa mũvea. Tala ũtethyo woo ta nzĩa ĩmwe Ngai ũtũmĩĩte kũkũĩkĩĩthya kana nũkwendete. Woni ũsu ũkaũtetheeasya ũendeee nesa, na ũkatumaa atumĩa matanĩa kwĩanĩsya kĩanda kyoo. w18.03 31 ¶15-16

Vai mwana ũilyĩ ũla ũngĩ. Syana imwe ianaa mĩtũkĩ kwĩ ila ingĩ. Na nũndũ wa ũu, imwe ieleawa ũwʼo syĩ o nini, ikamanya kwĩka motwi maseo, na ikenda kũvatiswa syĩ o na myaka mĩnini. Ĩndĩ no wĩthĩe ingĩ syaĩle kwĩananga iitwʼĩka nĩsyavatiswa. Kwoou asyai oĩ maisukumaa syana syoo ivatiswe. Mekaa kũtetheesya kĩla mwana eke maendeeo a vake kwosana na ũtonyi wake. Asyai nĩmatanaa ĩla mwana woosa kwa ũito ndeto ila syĩ ĩandĩkonĩ ya ũmũnthĩ. Ĩndĩ mayaĩle kũlwa kana kĩeleelo kyoo nĩ kũtetheesya syana syoo itwʼĩke amanyĩwʼa. Kwoou mesĩ ũu maĩlĩte kwĩkũlya-ĩ, ‘We mwana wakwa e na ũmanyi ũtoetye kũmũtetheesya ende kwĩyumya amũthũkũme Ngai na aivatiswa?’ w18.03 9 ¶6

Ethĩwa nĩtwathokwʼa na tweetĩkĩla, tũyaĩle kũtĩsya kyathĩ kĩu oou vate kĩtumi kĩseo. Ũla ũtũthoketye nũtonya kwĩthĩwa eyũmbanisye mũno, na kĩthito kyake kyonthe no kĩthĩwe kĩ kya mana twatĩsya kyathĩ kyake. (Mt. 5:37) Ve andũ matĩasya kyathĩ mathoketwʼe nĩ kana mathi kyathĩnĩ kĩngĩ mekwona kĩ kĩseango. We wĩona kwĩka ũu ta kwonanasya mũndũ e na ndaĩa na nĩwendete angĩ? Vandũ va kwĩka ũu, nĩtwaĩle kũthi vala tũthoketwʼe na tũitũnga mũvea nũndũ wa kĩla ũla ũtũthoketye watũathĩsya. (Luka 10:7) Na ethĩwa ve maũndũ meũtũsiĩĩa vyũ kũthi kyathĩnĩ kĩu, nũseo kũtĩsya ũla ũtũthoketye mĩtũkĩ ũndũ vatonyeka. Kwĩka ũu kũkoonanasya nĩtũmwendete na nĩtũũsũanĩa kĩthito kyake. Na ĩngĩ, nĩ ũndũ wa vata mũno kũnenga ndaĩa syĩthĩo sya kũla mũĩ. Kũndũ kũmwe andũ nĩmathokasya aeni mateĩtaĩĩe kana nĩmekũka, ĩndĩ kũndũ kũngĩ andũ mendaa ũmatavye tene ethĩwa nũũmathokea. Na kwĩ kũndũ kũngĩ nakwʼo andũ methĩawa mekwatĩtye kana mathokya mũndũ ndeamba kwĩtĩkĩla ya mbee kana o na ya kelĩ, na kũngĩ mũndũ ũtonya kwoneka ta wĩ na kĩvũthya athokwʼa vandũ na ailea. Twĩsĩ ũu, ekai twĩkae kyonthe kĩla tũtonya nĩ kana tũtanĩthye ala matũthokya. w18.03 18 ¶20-21

Ethĩwa nũkwenda kũtwʼĩka mũndũ wa kĩ-veva, manya kana o kwĩthĩwa wĩsĩ kĩla Mbivilia ĩmanyĩasya kũitoetye. (1 Asu. 4:29, 30; 11:4-6) Kwoou nĩ kyaũ kĩngĩ twaĩlĩte kwĩka eka o kũmanya kĩla Mbivilia ĩmanyĩasya? Twaĩlĩte kũendeea kwĩyaka kĩ-veva. (Ako. 2:6, 7) Ĩtambya yĩmwe ya vata nĩ kwĩmanyĩsya yĩla ĩvuku yĩtawa “Ĩyĩkalyei Ene Wendonĩ wa Ngai.” Weemanyĩsya ĩvuku yĩu nginya mũthya, nĩyĩũkũtetheesya kũmanya ũndũ ũtonya kũatĩĩa myolooto ya Mbivilia. Ethĩwa nũminĩte ĩvuku yĩu, wĩona ata ũkosa ĩvuku yĩngĩ yĩtonya kũlũlũmĩlya mũĩkĩĩo waku? (Ako. 1:23) We nũvindĩĩasya kĩla wasoma na ũivoya nĩ kana ũmanye ũndũ ũtonya kũkĩatĩĩa mwĩkalĩlenĩ waku? Ĩla ũũsoma na kũvindĩĩsya kĩla ũũsoma, lilikanaa kana waĩlĩte kwĩthĩwa na kĩeleelo kya kũtetheesya ngoo yaku yĩthĩwe na wendi wa kũmwendeesya Yeova na kũatĩĩa mĩao yake. (Sav. 40:8; 119:97) Na eka ũu, nĩtwaĩlĩte kwĩmanyĩsya kwĩvathana na syĩndũ syonthe ila itonya kũtuma tũteana kĩ-veva.—Tito 2:11, 12. w18.02 24-25 ¶7-9

Nĩ kana twĩthĩwe na mũĩkĩĩo ta Noa, twaĩle kwĩmanyĩsya Ndeto ya Ngai na kĩthito, kũeka kĩla tweemanyĩsya kĩlike ngoonĩ, na ĩndĩ tũieka ũmanyi ũsu ũtũlũnge na ũitũtongoesya. (1 Vet. 1:13-15) Tweeka ũu tũkeethĩawa na mũĩkĩĩo mũlũmu na ũĩ wa Ngai. Kĩu kĩkatũsũvĩaa tũikawʼe nĩ mawũĩ ma Satani na tũikalikwe nĩ veva mũthũku wa nthĩ ĩno. (2 Ako. 2:11) Veva ũsu ũtumaa andũ menda mũno ũngʼendu na mĩkalĩle mĩthũku. Na eka ũu, nũtumaa andũ menda mũno kwĩanĩsya mĩmeo yoo. (1 Yoa. 2:15, 16) O na no ũtume ala mate na mũĩkĩĩo mũlũmu mavũthĩĩsya maũndũ ala meũtũĩkĩĩthya kana mũthenya wa Ngai nũthengeee. Kwavindĩĩsya kĩla Yesũ wawetie ĩla waelekanasya ĩvinda ya Noa na yĩĩ yitũ. Ndaaneenea mũno ũngʼendu ũla waĩ ĩvindanĩ ya Noa na mĩkalĩle ya ĩvinda yĩu, ĩndĩ aneeneie mũno mũisyo ũla ũtonya kũkwata mũndũ eelelũkwʼa na aieka kũmũthũkũma Ngai (Mt. 24:36-39) Ĩkũlye atĩĩ: ‘Wʼo mwĩkalĩle wakwa nĩwonanasya kana nĩnĩmwĩsĩ Yeova nesa? Wʼo mũĩkĩĩo wakwa nũtumaa nenda kũatĩĩa myolooto ya Ngai, na eka ũu, nĩnĩmanyĩasya angĩ myolooto ĩsu?’ Makũlyo asu no maũtetheesye kũmanya ethĩwa o naku ‘nũendanasya na Ngai’ kana ndwĩkaa ũu.—Mwa. 6:9. w18.02 9-10 ¶8-10

Nĩtwĩsĩ kana vai ũndũ twĩsa kwĩka tũkatwʼĩka tũivulana vyũ na andũ onthe me nguma nthũku. Nĩkĩ? Nũndũ andũ asu nomo ala tũthũkũmaa namo, tũsomaa namo, na twĩkalaa namo mũsyĩ. Ĩndĩ ti lasima tũkasũanĩa tamo kana tũkeka maũndũ tamo. Kĩla kĩtonya kũtũtetheesya nĩ kũlũlũmĩlya ngwatanĩo yitũ na Yeova kwa kwĩmanyĩsya Mbivilia na kũmantha kĩtindo kya ala matwʼĩte vyũ kũmũthũkũma Yeova. Ũndũ ũngĩ nĩ kana nĩtwaĩle kũtata tũtetheesye angĩ mamũmanye Yeova. Tũmĩaa nesa myanya ĩla yaumĩla ya kumya ũkũsĩ, na ũimũvoya Yeova aũtetheesye kũmanya kĩla waĩle kũweta na ĩvinda yĩla waĩle kũkĩweta. Nũseo tũkatavasya ala angĩ kana twĩ Ngũsĩ sya Yeova. Tweeka ũu mwĩkalĩle witũ mũseo ũkamũtaĩaa Ngai na ti ithyĩ ene. Nĩtũmanyĩĩtwʼe “tũlee maũndũ onthe mate ma kũmũkĩa Ngai na mawendi onthe ma nthĩ, twĩkalasye mathayũ maitũ na kĩlĩko kĩanĩu na ũlũngalu na kũmũkĩa Ngai ĩvindanĩ yĩĩ tũĩ.” (Tito 2:11-14) Tweekua nesa ũndũ Ngai wendaa, ala matũsyaĩĩsye maikalea kwona kĩu. O na amwe moo nĩmatonya kwasya: “Nĩtũkũthi nenyu, nũndũ nĩtwĩwʼĩte kana Ngai e vamwe nenyu.”—Nzek. 8:23. w18.01 31 ¶17-18

Vo ve ũthũku mũndũ kwĩthĩwa eyendete? Aiee, ti ũthũku. Kĩu nĩ kĩndũ twĩthĩawa nakyo ngoonĩ na ve vata wa mũndũ kwĩyenda. Yeova nĩwe watũmbie tũilyĩ ũu. O nake Yesũ aisye: ‘Mwende mũtũi waku o tondũ wĩyendete mwene.’ (Mko. 12:31) Tũyĩsa kwenda mũtũi ethĩwa tũyĩyendete. O na ĩngĩ Maandĩko nĩmaĩtye: ‘Aũme namo nĩmaĩlwe nĩ kũsyenda iveti syoo o ũndũ mendete mĩĩ yoo ene. Ũla wendaa kĩveti kyake eyendaa mwene: nũndũ vai mũndũ waamena mwĩĩ wake o na ĩndĩĩ; ĩndĩ nĩwũnengae lĩu na kũũsũvĩa.’ (Aev. 5:28, 29) Kwoou kwĩyenda kwa nzĩa ĩla yaĩlĩte ti kũthũku. Kwĩyenda kũla kũwetetwe ĩandĩkonĩ ya 2 Timotheo 3:2 nĩ kwĩyenda kũla kwa mũndũ ũkwenda o kwĩyĩuna ne we mwene. Andũ ala meyendete mũno mesũanĩaa mũno mbee wa ũndũ maĩle kwĩsũanĩĩa. (Alo. 12:3) Kĩla monaa kĩ kya vata thayũnĩ woo no maũndũ ala moo ene. Maimakawʼa nĩ maũndũ ma ala angĩ. Maũndũ mesa kwanangĩka, matũlaa angĩ mũtĩ vandũ va kwĩtĩkĩla mavĩtyo moo. Andũ meyendete ũu mayĩthĩawa na ũtanu wa wʼo. w18.01 23 ¶4-5

Ĩla tũkwĩmanyĩsya Mbivilia twĩthĩawa tũimwĩthukĩĩsya Yeova, na ĩla tũũvoya twĩthĩawa tũineena nake. Mũklĩsto ndaĩle kũvoya aĩ nũndũ nĩkũvoyawa kana kwona mboya ta kĩndũ kya kũmũtetheeasya ĩla ũkwenda maũndũ make mathi nesa. Ĩndĩ mboya nĩ nzĩa ya kũneena na Mũmbi witũ. Yeova nĩwendaa kwĩwʼa ũineena nake. (Avi. 4:6) Wesa kũkwatwa nĩ thĩna, lilikana kana Mbivilia ĩkwĩĩte: “Mwaũĩe Yeova mũio waku.” (Sav. 55:22) We nũĩkĩĩaa kana kĩu no kĩũtethye? Ve ana-a-asa na eĩtu-a-asa milioni mbingĩ matonya kũkũĩkĩĩthya kana kĩu nĩkĩmatethetye. Na o naku no kĩũtethye! Tũyaĩle kũvoya o ĩla tũkwenda kwĩtya Yeova ũtethyo. Mavinda angĩ no tũsũanĩe mũno mathĩna ala twĩ namo nginya tũkolwa nĩ moathimo ala tũkwatĩte. Wĩona ata ũkatwʼa kĩla mũthenya kũsũanĩaa maũndũ ta atatũ ũtonya kũtũnga mũvea kwondũ wamo? Wamasũanĩa mũtavye Yeova ĩla ũũvoya. w17.12 25-26 ¶10-11

Andũ ngili mbingĩ mũno nĩmemanyĩasya Mbivilia na makeyumya mamũthũkũme Yeova na ĩndĩ maivatiswa. Aingĩ moo nĩ amũika maeewe ũwʼonĩ na makatwʼa kũlũmanyʼa nawʼo. (Sav. 1:1-3) Ethĩwa wĩ mũsyai Mũklĩsto, no nginya wĩthĩwe wĩ na mea ma kwona mũthenya ũla mwana waku wĩvatiswa. (Sianĩsya na 3 Yoana 4.) We ta wĩ mũsyai Mũklĩsto nĩwendaa mũno mwana waku amanye maandĩko matheu ala twĩ namo ũmũnthĩ, namo nĩ Maandĩko ma Kĩevelania na Maandĩko ma Kĩkiliki ma Kĩklĩsto. O na syana ila nini vyũ no syĩmanyĩsye maũndũ ala ma vata ĩũlũ wa andũ na ngewa ila iwetetwe Mbivilianĩ. Ũseũvyo wa Yeova nũtũnengete syĩndũ mbingĩ asyai matonya kũtũmĩa matetheesye syana syoo. Lilikana kana mũndũ enda kwĩthĩwa na ngwatanĩo nzeo na Yeova, no nginya ethĩwe na ũmanyi wa Maandĩko. w17.12 18 ¶1; 19 ¶4

Nata ethĩwa ũtwaĩtwe nĩ mũndũ ũte mwĩtĩkĩli na ndwĩwʼaa aiũkua nesa? We nũkwona kũtinda ũitetanyʼa nake ta kũtethya? O na ethĩwa ĩteta yaku nĩyatuma eka ũndũ ũkwendaa, we wĩona ĩteta yĩu ta yĩtuma emanyĩsya ũwʼo? Ve vinya. Kĩla kĩtonya kũũtethya nĩ kwĩnyivĩsya ũkũmũ wa mũemeu. Kwĩka ũu nĩkũtonya kũtuma mũsyĩ wenyu wĩthĩwa na mũuo, ũetee Yeova ndaĩa, o na kũkatuma mũemeu emanyĩsya ũwʼo, na mũthya inywʼelĩ mũikwata ũla mũthĩnzĩo. (1 Vet. 3:1, 2) Nata ethĩwa mũka waku ti mwĩtĩkĩli na wonaa ateũkũnenga ndaĩa? We wĩona kũmũkũnĩa kelele nĩ kana amanye nũũ mũtwe wa mũsyĩ ta kwĩsa kũtuma aũnenga ndaĩa? Eka mwa! Ngai endaa ũũngamĩe mũsyĩ waku wĩ na wendo o tondũ Yesũ ũũngamĩaa kĩkundi. Yesũ nĩwendete kĩkundi na akĩtongoeasya na wũmĩĩsyo. (Luka 9:46-48) Mwana-a-asa aatĩĩa ngelekanyʼo ya Yesũ, no atetheesye mũka emanyĩsye ũwʼo. w17.11 28-29 ¶13-14

Kũsũanĩa ta andũ ma nthĩ kũtumaa mũndũ alea kana akavũthya myolooto ya Yeova, na mosũanĩo asu nĩmatonya kwonzya mũĩkĩĩo wake o kavola. Ũmũnthĩ syĩndũ ila itonya kũtuma tũtavwa nĩ mosũanĩo ma nthĩ syĩ kĩla vandũ. Kũsũanĩa kwa mũthemba ũsu nĩkũkathĩĩawa televiseninĩ, Indanetinĩ, wĩanĩ, kana o sukulu. Ti ũsengyʼo kwĩwʼa andũ nthĩ mbingĩ mayasya maiĩkĩĩaa kana kwĩ Ngai. Maasyaa mo mayĩsa kwĩkwatanyʼa na ndĩni. Nĩmatonya kwĩthĩwa mataaĩka ũkunĩkĩli nesa mamanye kana kwĩ Ngai, ĩndĩ ũyĩthĩa kĩla mendaa no kwĩkala me na ũthasyo wa kwĩka kĩla mekwenda. (Sav. 10:4) Angĩ namo monaa mũndũ mũĩ nũla ũkwasya, “Ti lasima nĩĩkĩĩe kwĩ Ngai nĩ kana nĩthĩwe na mwĩkalĩle mũseo.” Ala maasya kũi Ngai nĩmethĩawa masũanĩĩte nesa? Mũndũ akatwʼa kũkũlya andũ ma saenzi kana syĩndũ syeekie kũmbwa, akwata ũvoo mwingĩ ũtekũeleeka akeka kũtuanĩwa nĩ nthĩ. Ĩndĩ ũwʼo nĩ kana ũsũngĩo ndwĩ vinya. Ethĩwa nyũmba ndĩũngama ĩte mbake nĩ mũndũ, syĩndũ syĩ thayũ nĩsyĩsa kwĩthĩwa vo itombĩtwe? w17.11 20-21 ¶2-4

Kwasũanĩa nĩkĩ ũmbano wa kũlilikana kĩkwʼũ kya Yesũ nĩ wa vata mũno. Lilikana kana kũthi maũmbanonĩ ma kĩkundi nĩ nzĩa ĩmwe ya kũmũthaitha Yeova. Kwoou vate nzika, Yeova na Yesũ nĩmonaa andũ ala mekĩaa kĩthito maikatĩe ũmbano ũsu wa mwanya. O naitũ nĩtwendaa mone kana tũilea kũthi kũlilikana kĩkwʼũ kya Yesũ ate o tũkwatiwe nĩ thĩna mũnene tũtesa kũwathũkĩa. Ĩla twoonanyʼa na meko maitũ kana nĩtwonaa maũmbano me ma vata mũno, twĩthĩawa tũyongeleela Yeova kĩtumi kya kũekana na masyĩtwa maitũ nthĩnĩ wa “ĩvuku ya ũĩ wa vata .” Yĩu no yo yĩla ‘ĩvuku ya thayũ’ yĩandĩkawa masyĩtwa ma ala maĩle kwĩsa kũnengwa thayũ ũtathela. (Ũvu. 20:15) Mĩthenyanĩ ĩla yĩthĩawa ĩtiele ũmbano wa kũlilikana kĩkwʼũ kya Yesũ ũvike, nĩtwaĩle kũmantha ĩvinda ya kũvoya na kũvindĩĩsya ĩũlũ wa ngwatanĩo yitũ na Yeova.—2 Ako. 13:5. w18.01 13 ¶4-5

Mũndũ amina kũlika ndũanĩ ya kwĩvitha, ndaĩ mũisyonĩ. Yeova aisye kana ndũa isu ‘ikeethĩawa kwoo kwondũ wa kwĩvitha.’ (Yos. 20:2, 3) Yeova ndendaa ĩkoani ya mũndũ ũsu yĩse kũsilwa ĩngĩ ya kelĩ, o na mũĩvanĩsya wa nthakame ndeetĩkĩlĩtwʼe kũlika ndũanĩ ĩsu ya kwĩvitha amũae. Kwoou mũndũ ũsu ndaĩ na kĩtumi kya kwĩkala aikĩa ayona ta ũawa. Amina kũlika ndũanĩ ya kwĩvitha aĩ ungu wa ũsũvĩo wa Yeova na ndaĩ akwatwa nĩ mũisyo. O na ĩngĩ, e vau ndekalaa ta mũvungwa. Andũ ala mathi ndũanĩ ya kwĩvitha nĩmanengawe mwanya wa kũthũkũma, kũtetheesya angĩ, na kũmũthaitha Yeova me na mũuo. Kwoou wĩ vau waĩ ũtonya kwĩkala o nesa ũuĩtye na wĩ mũtanu! Ve athũkũmi amwe ma Ngai mekĩte naĩ ngito na makelila, ĩndĩ ũkethĩa no mathĩnĩkaa mũno nũndũ wa naĩ yoo. O na amwe mavikaa vandũ makewʼa Yeova ta ũtakesa kũlwa nĩ naĩ ĩla meekie. Ethĩwa nĩwĩwʼaa ũu, mwa manya nesa ki kana Yeova akũekea, nĩwakũekea vyũ, na vai vata wa kũendeea kũthĩnĩka! w17.11 9 ¶6; 11 ¶13-14

Nzĩa ĩmwe ya kũlũlũmĩlya ngwatanĩo nĩ kũvindĩĩsya kĩla kyonanawʼa nĩ mũkate na mbinyu ĩla ĩtũmĩawa ĩvinda ya kũlilikana kĩkwʼũ kya Yesũ. Ĩla ũendeee kwĩyũmbanĩsya mũthenya ũsu vindĩĩsya mũno nĩkĩ kũtũmĩawa mũkate ũte ĩlawa na mbinyu ndune, na nũseo ũkavindĩĩsya maũndũ asu mũno mũno ũtukũ ũsu wa mwanya. (1 Ako. 11:23-25) Mũkate ũsu wonanasya mwĩĩ ũte na naĩ ũla Yesũ waumisye ta nthembo, nayo mbinyu yonanasya ĩla nthakame yake yetĩkie. Lilikana kana nthembo ya wovosyo ya Klĩsto ĩtumaa twona ũndũ Yeova na Yesũ matwendie mũno kũte mũndũ ũngĩ o na wĩva. Yeova oonanisye nũtwendete kwa kũtũnenga Mwana wake, nake Yesũ oonanisye kana nũtwendete kwa kwĩtĩkĩla na ngenda akwʼe kwondũ witũ. Kũsũanĩa kĩu kwaĩlĩte kũtuma o naitũ tũmenda. Na nũndũ kĩla ũmwe witũ nũmwendete Yeova, wendo ũsu ũilyĩ mũkwa ũtwovanĩtye vamwe ũla ũlũlũmĩlasya ngwatanĩo ĩla twĩthĩawa nayo. w18.01 15 ¶11

Yeova nĩwonaa andũ me ma vata na nũmendete mũno. Nĩwaumisye Mwana wake na ngenda nĩ kana andũ matangĩĩwe na maikwata thayũ ũtathela. (Yoa. 3:16) Kethĩwa Yeova ndaaĩanĩsya mawatho make, Ndevili ethĩwa na kĩtumi kĩseo kya kũmwĩta mũkengani ũtendeaa syũmbe syake ũseo na ũisumbĩkaa naĩ. O na ĩngĩ kethĩwa vailyĩ ũu, ala mavĩngaa ũsumbĩki mũnene wa Yeova methĩwa me na kĩtumi kyaĩlu kya kwasya atĩĩ: “Ũla watho wa kũka kwa Klĩsto ũĩva? nũndũ, kuma ĩvinda yĩla aaũmae maitũ makomie, syĩndũ syonthe iilyĩ o ũndũ syailyĩ kuma mwambĩlĩlyo wasyo kũmbwa.” (2 Vet. 3:3, 4) Kwoou Yeova aitetea ũsumbĩki wake mũnene, akaĩkĩĩthya kana andũ ala ewi nĩmatangĩĩwa. (Isa. 55:10, 11) O na ĩngĩ, Yeova nĩwendete ala ũsumbĩkĩte. Nũndũ wa ũu, tũi na nzika kana kĩla ĩvinda akoonaa ala malũmanĩtye nake me ma vata, na akeethĩawa amendete.—Kuma 34:6. w17.06 23 ¶7

Kuma ndatĩka ĩla Yeova wathanie kana akatũma Mũtangĩĩi, kwĩanana na ĩandĩko ya Mwambĩlĩlyo 3:15, methonĩ make nthembo ya wovosyo yeanene na ĩla yumĩtwʼe. Na ĩndĩ ĩtina wa myaka ta 4,000, Yeova nĩweeyumisye kwa nzĩa nene mũno anengane Mwana wake mũsyawa weka akwʼe kwondũ wa andũ. (Yoa. 3:16) Tũtũngaa mũvea ta kĩ nũndũ wa wendo wa Yeova ũte maela! O naitũ no twonanyʼe wendo wa wʼo nũndũ tũmbĩtwe na mũvwʼano wa Ngai. Kwa ngelekanyʼo, Aveli nĩwoonanisye kana nĩwendete Ngai vyũ ĩla wamumĩisye kĩla kĩseo katĩ wa ila waĩ nasyo. (Mwa. 4:3, 4) Nake Noa oonanisye kana nĩwendete andũ vyũ kwa kũmatavya ũvoo kuma kwa Ngai kwa myaka mingĩ o na kũtwʼĩka vai ũmwe wamwĩthukĩĩasya. (2 Vet. 2:5) O nake Avalaamu nĩwoonanisye kana vai kĩndũ kĩngĩ wendete kwĩ ũndũ wamwendete Ngai ĩla weetĩkĩlile kumya mwana wake, Isaka. (Yak. 2:21) Kwoou, nĩtwaĩle kwĩka o ta aũme asu aĩkĩĩku twonanyʼe wendo o na ethĩwa ti laisi kwĩka ũu. w17.10 7-8 ¶3-4

Kĩanda kĩla kĩanĩawʼa nĩ Mũthembi Mũnene, Yesũ, kĩtũĩkĩĩthasya kana naĩ sitũ nikũekewa, na kana no “twose ĩnee, na kwona mumo [kana, “ũseo mwingĩ,” NWT] wa kũtũtethya ĩvinda ya vata.” (Aevl. 4:16) Kwoou ĩkĩĩa nthembo ĩla Yesũ waumisye. Ĩkĩĩa kana nthembo ĩsu nĩkũtethasya we mwene. (Aka. 2:20, 21) Ĩthĩwa na mũĩkĩĩo kana nthembo ya wovosyo nĩtumaa naĩ syaku iekewa. Na ũiĩkĩĩa vyũ kana nthembo ĩsu nĩyo ĩtumaa we mwene wĩthĩwa na wĩkwatyo wa kũkwata thayũ ũtathela. Nthembo ya Yesũ nĩ mũthĩnzĩo Yeova wanenganie kwondũ waku. Na Yeova amina kũtũekea naĩ yitũ, tũi na vata wa kwĩkalaa tũikĩa tũyona ta wĩkalaa atũsyaĩĩsye aimantha kaũndũ katonya kũtuma atũlilikanyʼa naĩ yitũ kana atũsilĩla. (Sav. 103:8-12) No twĩthĩwe tũte na nzika o na vanini kana Yeova nũekeaa vyũ naĩ sitũ. w17.11 11-12 ¶14-17

Ũtukũ ũla Yesũ wambĩĩisye Kyaũya kya Wĩoo kya Mwĩaĩi, avoyeie aatĩĩi make methĩwe na ngwatanĩo o tondũ we na Ĩthe me ngwatanĩo. Yeova nĩwasũngĩie mboya ĩsu Mwana wake mwendwa wavoyie, na nũndũ wa ũu ũmũnthĩ kwĩ andũ milioni mbingĩ maĩkĩĩaa kana nĩwatũmie Mwana wake. Vai ũmbano ũngĩ wa andũ ma Ngai wonanasya nesa ngwatanĩo ya Ngũsĩ sya Yeova ta ũmbano wa kũlilikana kĩkwʼũ kya Yesũ. Kũndũ kũmwe ndwĩsa kwĩwʼa atĩ andũ ma ngo syĩ kĩvathũkanyʼo nĩmombanie vamwe mathaithe, o na moombana, andũ amwe monaa kĩndũ kyu kĩsaanĩtye mũno. Ĩndĩ Yeova na Yesũ moona ngwatanĩo ĩsu matanaa mũno! Ithyĩ Ngũsĩ sya Yeova tũisengʼaa twoona ngwatanĩo ĩla twĩthĩawa nayo. Na kĩtumi nũndũ o na Yeova nĩwathanie tũkeethĩwa na ngwatanĩo ĩsu.—Esek. 37:15-17; Nzek. 8:23. w18.01 14 ¶7-9

“Aki,” ala nĩmo atongoi ma Ayuti, nĩmamũleile Masia. Kũmũlea kũla mamũleile ti o kwĩka kũmũvũthya Yesũ kana kũlea kwĩtĩkĩla kana nĩwe Klĩsto. Ayuti aingĩ mamũleile nginya malonzanyʼa mayasya nĩoawe. (Luka 23:18-23) Vate nzika, nĩmakwatie vanene nthĩnĩ wa kũawa kwa Yesũ. Yesũ esaa kũtwʼĩka ata ĩvia “ĩnene ya kĩkotonĩ” ethĩwa nĩwaleilwe na ooawa? Nĩ kana ũndũ ũsu wĩanĩe, aĩ no nginya athayũũkwʼe. Mũtũmwa Vetelo nĩwaneenie ĩũlũ wa ‘Yesũ Klĩsto wa Nasaleti, ũla mamwambie, na Ngai amũthayũũkya kũmumya kwa akwʼũ.’ (Meko 3:15; 4:5-11; 1 Vet. 2:5-7) Amina kũthayũũkwʼa atwʼĩkie no we e weka ũla ĩsyĩtwa yake “yĩnengetwe andũ, yĩtwaĩle ithyĩ kũtangĩĩwa nayo.”—Meko 4:12; Aev. 1:20. w17.12 9-10 ¶6-9

Yesũ awetie ĩũlũ wa ũla thĩna mũnene tweteele asya: ‘Makoona Mwana wa mũndũ okĩte ĩũlũ wa mathweo ma ĩtu na vinya na ũtheu mũnene mũtisu. Nake [Yesũ] akatũma alaĩka make na wasya mũnene wa soo, nao makoombanyʼa ala anyuve make.’ (Mt. 24:29-31) Ĩla Yesũ waisye alaĩka “makoombanʼya ala anyuve make,” awetaa ĩvinda yĩla Aklĩsto etĩkĩwʼa mauta ala makethĩwa matiele kũũ nthĩ makakwata ĩtuvi yoo ya kũthi ĩtunĩ. Ũndũ ũsu ũkeekĩka kĩlungu kya mbee kya ũla thĩna mũnene kyavĩta na kaũ wa Ali–Maketoni ũtambĩĩe. Ĩtina wa ũu nĩvo ĩndĩ ala 144,000 makakwatĩanĩa na Yesũ kaũnĩ wa kũmina asumbĩ ma nthĩ. (Ũvu. 17:12-14) Ĩla tũkathi ũmbanonĩ wa kũlilikana kĩkwʼũ kya Yesũ na ĩtina wa vau ũ Yesũ ‘ayũka’ kũmbanyʼa etĩkĩwʼa mauta mathi ĩtunĩ, nĩwʼo tũkethĩwa tweeka ũmbano ũsu ya mũthya. w18.01 16 ¶15

Yu Yesũ e ĩtunĩ na ekalaa “tene na tene” atakesa kwona wanangĩko. (Ũvu. 1:5, 18; Alo. 6:9; Ako. 1:18; 1 Vet. 3:18) Yesũ nĩwaĩkĩĩthisye ala atũmwa make aĩkĩĩku kana makasumbĩka nake ĩtunĩ. (Luka 22:28-30) Vaulo aandĩkie asya kana ‘Klĩsto nĩwathayũũkiwʼe kuma kwa akwʼũ, ũsyao wa mbee wa ala makomete.’ Vaulo asyokie oonanyʼa kana ve angĩ makathayũũkwʼa mathi ĩtunĩ. Aandĩkie ũũ: ‘Kĩla mũndũ vandũ vake mwene: Klĩsto ũsyao wa mbee; na ĩtina nĩ ala ma Klĩsto, yĩla wĩũka [kana “ĩvinda ya kwĩthĩwa vo kwake,” NWT].’ (1 Ako. 15:20, 23) Kuma mwaka wa 1914 twĩthĩĩtwe tũyĩkala ‘ĩvindanĩ ya kwĩthĩwa vo’ kwa Yesũ. Tũtwĩe o ĩvindanĩ yĩu na mũthya wa nthĩ ĩno nthũku wĩ vakuvĩ mũno. w17.12 10 ¶11; 11 ¶14-16

O nake Ĩthe witũ wa matei mololo nĩwakwʼĩĩwe nĩ endwa make ta Avalaamu, Isaka, Yakovo, Mose, na Mũsumbĩ Ndaviti. (Mot. 12:6-8; Mt. 22:31, 32; Meko 13:22) Ndeto ya Ngai ĩtũĩkĩĩthĩtye kana Yeova ethĩawa na mea maingĩ, kana nĩweteele mũno mũthenya ũla ũkamathayũũkya. (Yovu 14:14, 15) Mathayũũkwʼa makekalaa me atanu na me na mĩĩ mĩseo. O na ĩngĩ lilikana kana ve ĩvinda Mwana wa Ngai mwendwa, ũla waĩ “ũtanu wake kĩla mũthenya,” wakwie kĩkwʼũ kĩ woo mũno. (Nth. 8:22, 30) Vai mũndũ ũtonya kũelesya nesa woo ũla Yeova weewie ĩvinda yĩu. (Yoa. 5:20; 10:17) No twĩkale tũte na nzika o na vanini kana Yeova akatũtetheeasya. Kwoou ĩla twĩ na kyeva tũyaĩle kũemwa nĩ kũmũvoya nĩ kana tũmũtulũĩle ngoo sitũ. Kũmanya kana Yeova nũeleawa kyeva kĩla twĩthĩawa nakyo na nũtũkiakiasya nesa, nĩkũtwĩkĩaa vinya mũno.—2 Ako. 1:3, 4. w17.07 13 ¶3-5

Ũmũnthĩ andũ milioni mbingĩ nĩmewʼaa ngoo syoo iimasukuma maumĩsye Yeova ‘syĩndũ syoo’ ila nzeo vyũ nĩ kana makwate mbau wĩa wa kwaka yĩla ĩkalũ yake ĩnene ya kĩ-veva. Syĩndũ isu nĩ ta ĩvinda yoo, vinya woo, na malĩ yoo. (Nth. 3:9) Wĩa ũla tũtethasya vamwe na wendo ũla twĩthĩawa nawʼo kwondũ wa Yeova nĩ syĩndũ ũtakolwa nĩsyo. Wĩa ũla ũtethetwʼe kwondũ wa ũthaithi wa wʼo ũtũĩkĩĩthasya kana Yeova nũtũathimĩte na Klĩsto e vamwe naitũ atũtongoesye. Ũsu nĩ ũĩkĩĩthyo mũlũmu na tũwene na metho maitũ. Twĩ ũseũvyonĩ mũlũmu ũtakanangĩka tene na tene na ũtũsũvĩaa. Tanĩa kĩanda kyaku andũnĩ ma Yeova na ‘ũyĩwʼaa na kĩthingʼĩĩsyo wasya wa Yeova Ngai waku.’ (Nzek. 6:15) Weeka ũu ũkekalaa ũsũvĩonĩ wa Mũsumbĩ na Mũthembi Mũnene. Ĩka kyonthe kĩla ũtonya ũkwate mbau ũthaithi wa wʼo. Weeka ũu, ĩthĩwa ũte na nzika kana Yeova wa nguthu akaũsũvĩaa ĩvindanĩ yĩĩ yĩtiele nthĩ ĩno ĩtanamba kũthela, o na kũvika tene na tene! w17.10 30 ¶18-19

O mĩtũkĩ maũndũ onthe ala me nthĩ ĩno ya Satani makathela, methĩwe makonetye siasa, ndĩni, kana viasala. Mwathani Esekieli na mwathani Nzevania mathanie kana syĩndũ ila syĩthĩĩtwe iitũmĩwa viasalanĩ kuma tene, ta vetha na thaavu, ikavika vandũ wĩthĩe iitethya. (Esek. 7:19; Nzev. 1:18) We wĩwʼa ata ũkesa kwĩthĩa nũkũie, na wasisya ĩtina kĩla wasembanisye mũno nakyo nĩ “ũthwii ũla ũte wa ũlũngalu” ĩndĩ ti ũla ũthwii wa wʼo? No kwĩthĩwa ũkewʼa ta mũndũ wanangĩte myaka yake yonthe aithũkũmĩa kĩvunda kya mbesa na mũthya ayĩsa kwĩthĩa mbesa isu ti sya wʼo. (Nth. 18:11) Vate ndĩi, ũthwii wa nthĩ ĩno ũkathela. Kwoou osa ĩvinda yĩĩ ũũtũmĩe nesa nĩ kana ‘wĩmanthĩe anyanya’ ĩtunĩ. Ũndũ wʼonthe ũla tweeka nĩ kana tũkwate mbau wĩa wa Ũsumbĩ wa Yeova ũtumaa twĩthĩwa na ngwatanĩo nzeo vamwe nake. w17.07 11 ¶16

Aklĩsto amwe meeka naĩ ngito matataa kũmĩvitha nĩ kana maikevake nthoni kana maikasonokye angĩ. (Nth. 28:13) Ĩndĩ mũndũ ũkũvitha naĩ nde wendo nũndũ ethĩawa ayĩyĩũmĩsya na ayĩũmĩsya ala angĩ. Kwĩka ũu kũsiĩĩaa veva wa Ngai ũilika nesa kĩkundinĩ, o na no kwanange mũuo ũla wĩ kĩkundinĩ. (Aev. 4:30) Kwoou ethĩwa Mũklĩsto nĩweeka naĩ ngito na e na wendo wa wʼo, kĩu kĩkatuma athi kũneena na atumĩa nĩ kana mamũtetheesye. (Yak. 5:14, 15) Wendo nĩwʼo nguma ĩla ya vata vyũ kwĩ syonthe. (1 Ako. 13:13) Nĩwʼo ũtumaa andũ mamanya kana twĩ aatĩĩi ma Yesũ, na kana twĩthĩawa tũyĩyĩelekanyʼa na ũla umanĩte na wendo ũsu, nake nĩ Yeova. Vaulo aandĩkie atĩĩ: “[Ethĩwa] ndi na wendo, nyie ti kĩndũ.” (1 Ako. 13:2) Kwoou “tũikendane na ndeto” tũ, ĩndĩ ekai tũendeee ‘kwendana na kwĩka, na kwendana wʼo.’—1 Yoa. 3:18. w17.10 11 ¶17-18

Kwasũanĩa ũkũmbaũ ũla Yosevu woonanisye ĩla mũka wa Votivali wamũtatie makome ĩmwe. Ndaema kwĩthĩwa eesĩ kana maũndũ nĩmatonya kũthi naĩ alea kĩla mũndũ mũka ũsu wendaa. Ĩndĩ o na vailyĩ ũu, nĩwoonanisye ũkũmbaũ na alea ngewa syake. (Mwa. 39:10, 12) Ũngĩ waĩ na ũkũmbaũ nĩ Laavi. Ĩla wathokeiwe kwake, Yeliko, nĩ athiani maumĩte Isilaeli, ĩndĩ nũndũ nĩwamwĩkwatĩtye Yeova na aĩ na ũkũmbaũ, nĩwavithie aũme asu elĩ na amatetheesya matoloka. (Yos. 2:4, 5, 9, 12-16) Atũmwa aĩkĩĩku ma Yesũ nĩmoonete ũkũmbaũ ũla Yesũ waĩ nawʼo. Kwoou o na matelemwʼa nĩ Asatukai mayaaeka kũtavanyʼa matũmĩĩte ĩsyĩtwa ya Yesũ. (Meko 5:17, 18, 27-29) Yosevu, Laavi, Yesũ, na atũmwa, maĩ na ũnyiau na kĩu nĩkyamekĩie vinya matethye mawĩa maseo. Ũu ti kwasya atĩ nĩmeyĩĩkĩĩte mũno. Ĩndĩ maĩ na ũkũmbaũ nũndũ nĩmamwĩkwatĩtye Yeova. Ve mavinda o naitũ twĩthĩawa na vata wa kwonanyʼa ũkũmbaũ. Vandũ va kwĩyĩĩkĩĩa twaĩle kũmwĩkwatya Yeova.—2 Tim 1:7. w17.09 29 ¶6-9

Tũyĩsa kumya ũla mũndũ wa tene kwa vinya witũ. Ala mavotete kwĩka ũu mayaĩ mavota kũekana na mĩtuo yoo mĩthũku ta keka mayaaĩkĩa kĩthito kingĩ. Kĩla kyatetheeisye andũ amwe meeka ũu nĩ kwĩtĩkĩla matongoewʼe mosũanĩonĩ moo na ngoonĩ syoo nĩ vinya wa Ndeto ya Ngai na veva wake mũtheu. (Luka 11:13; Aevl. 4:12) Nĩ kana vinya ũsu ũtũtetheesye, no nginya tũsomae Mbivilia kĩla mũthenya, tũvindĩĩasye kĩla twasoma, na tũivoya kĩla ĩndĩ tũkwate ũĩ na ũtonyi wa kũatĩĩa ũtao wa Mbivilia. (Yos. 1:8; Sav. 119:97; 1 Ath. 5:17) O na ĩngĩ, veva mũtheu wa Ngai na Ndeto yake nitũtetheeasya ĩla tweeyũmbanĩsya maũmbano, na twathi maũmbanonĩ asu. (Aevl. 10:24, 25) Na eka ũu, nũseo tũtũmĩe nesa vyũ syĩndũ syonthe ila ũseũvyo wa Ngai ũtũmĩaa kũtũĩthya kĩ-veva. (Luka 12:42) Ĩndĩ o na kũtwʼĩka Aklĩsto nĩmaĩle kumya mũndũ wa tene vyũ, Ngai ndaathimaa ala mekĩte ũu wʼoka. No nginya twĩvwʼĩke ũla mũndũ mweũ.—Ako. 3:10. w17.08 21 ¶16-17

Mũsumbĩ Ndaviti nĩwathĩniwʼe mũno. O na kau Yeova amwĩtĩkĩĩsye mauta e mũnini etwʼĩka mũsumbĩ wa Isilaeli, ekalile myaka ta 15 ayĩsa ũtwʼĩka nĩwasumbĩka mbaĩ ĩ yake. (2 Sam. 2:3, 4) Ĩvinda ĩna myakanĩ ĩsu nowʼo Mũsumbĩ Saulo wamũmanthaa amũae. Kĩu kyatumie Ndaviti atwʼĩka mũndũ wa kwĩkalaa evithĩte. Ve ĩvinda waendie kwĩvitha nthĩ ya ũeninĩ, na mavinda angĩ eevithaa ngunganĩ weũnĩ. Mũthya Saulo nĩwesie kũaĩwa kaũnĩ. Ĩndĩ o na vailyĩ ũu, Ndaviti aĩ no nginya omĩĩsye myaka ĩngĩ mũonza ayĩsa kũtwʼĩka nĩwasumbĩka mbaĩ yonthe ya Isilaeli. (2 Sam. 5:4, 5) Nĩkĩ Ndaviti watwʼĩte kũmĩĩsya? Ndaĩ na nzika kana Yeova nĩwamwendete na ndaĩ esa kũmũtia. Nĩweeteele mũno kwona ĩvinda yĩla Yeova ũkamũvonokya mathĩnanĩ make, na nĩwekalaa aivindĩĩsya ũndũ wamũtetheetye. (Sav. 13:6) Vai nzika kana Ndaviti ndoonaa kũmĩĩsya kwake ta kwa mana. w17.08 6 ¶14-15

Ithyomo nĩsyĩkalaa iialyũka. O ũndũ ĩvinda yĩvĩtĩte, ndeto imwe nitonya kũalyũka ikambĩĩa kũeleeka ũndũ ũngĩ. Ũu nowʼo ithyomo sya Kĩevelania na Kĩkiliki syavĩndũkie. Ithyomo isu nĩsyo syatũmĩiwe kũandĩka mavuku ala maingĩ ma Mbivilia. Ũmũnthĩ andũ ala maneenaa Kĩevelania na Kĩkiliki maitũmĩaa ndeto ila syatũmĩawa ĩvinda ya andũ ala mawetetwe Mbivilianĩ. Kwoou vakuvĩ kĩla mũndũ ũkwenda kũelewa Ndeto ya Ngai no nginya amĩsome yĩ mbalyũle, o na atwʼĩke nĩwĩsĩ Kĩevelania na Kĩkiliki kĩla kĩneenawa ũmũnthĩ. Andũ amwe monaa maĩle kwĩmanyĩsya Kĩevelania na Kĩkiliki kya tene nĩ kenda masome Mbivilia na kĩthyomo kĩla yaandĩkiwe nakyo mwambĩĩonĩ. Ĩndĩ kwĩka ũu kũimatethya ũndũ masũanĩaa. Ũseo nĩ kana Mbivilia yonthe kana o ilungu imwe syayo nialyũlĩtwe na ithyomo mbee wa 3,000. Ũu nĩ kwonanyʼa nesa vyũ kana Yeova endaa andũ ma “kĩla mũthemba na mbaĩ na kĩthyomo” maunĩke nĩ Ndeto yake. (Ũvu. 14:6) We wĩona ata? Ũsu tyo ũndũ ũtuma ũmũthengeea Ngai witũ wĩ wendo na ũte mwendeesya wa andũ? w17.09 19 ¶4

Ethĩwa kwenyu ve mũndũ mũtenge, wĩtingʼo no ũũtetheesye ndũkamanthe itumi sya kwonana nake. Twalilikana kana twĩĩka ũla wosanĩte na ngelekanyʼo ĩla Ngai ũtwiĩe na wosanĩte na mĩao yake, tũikewʼaa vinya wa kwĩsiĩĩa maũndũnĩ ta asu. Ngelekanyʼo ĩngĩ nzeo nĩ ya Mũsumbĩ Ndaviti. O na kau aĩ na ũkũmũ mwingĩ, nĩweesiĩĩie ndakaũtũmĩe naĩ ĩla wathatiwʼe nĩ Saulo na Simei. (1 Sam. 26:911; 2 Sam. 16:5-10) Ũu ti kwasya kana Ndaviti eethĩawa na wĩtingʼo ĩvinda yonthe. Twĩasya ũu nũndũ nĩtwĩsĩ naĩ ĩla weekie e na Mbathi-sieva na kĩla wambie kũsũanĩa athatwʼa nĩ ĩtomo ya Navali. (1 Sam. 25:10-13; 2 Sam. 11:2-4) Ĩndĩ o na vailyĩ ũu, ve maũndũ ma vata tũtonya kwĩmanyĩsya ngewanĩ ya Ndaviti. Mbee, asyaĩĩsya ala masũvĩaa andũ ma Ngai nĩmaĩle kũtata mũno methĩwe na wĩtingʼo maikese kũtũmĩa ũkũmũ woo naĩ. Ũndũ ũngĩ nĩ kana vai mũndũ waĩle kwĩyĩelela ayona ta ũtesa kũlika ĩtatwanĩ.—1 Ako. 10:12. w17.09 5-6 ¶12-13