Mwei wa 12

Ũndũ ũmwe wa kwendeesya ĩũlũ wa Yesũ nĩ kana e na ũtonyi wa kũelewa mathĩna ala matũkwataa twĩ andũ ene naĩ. Yĩla Yesũ waĩ kũũ ĩũlũ wa nthĩ, ‘nĩwatanaa na ala meũtana’ na ‘nĩwaĩaa na ala mekũĩa.’ (Alo. 12:15) Kwa ngelekanyʼo, yĩla Yesũ watũmie amanyĩwʼa make 70 mathi kũtavanyʼa na ũtavanyʼa weethĩwa wĩ mũseo, nĩmasyokie me atanu. Na ũndũ ũsu watuma Yesũ “atana mũno nthĩnĩ wa veva mũtheu.” (Luka 10:17-21) O na ĩngĩ, yĩla woonie ũndũ kĩkwʼũ kya Lasalo kyakũnie andũ ala mamwendete, Yesũ ‘nĩwaũmĩie ngoonĩ na athĩnĩka mũno.’ (Yoa. 11:33) O na kau Yesũ ndaĩ na naĩ, nĩ kyaũ kyatumaa amewʼĩa tei na ĩnee andũ ene naĩ? Ũndũ wa mbee nĩ kana Yesũ nĩwendete andũ. (Nth. 8:31) Na nũndũ nĩwendete andũ, ũndũ ũsu nĩwatumaa enda mũno kũmanya mosũanĩo moo. Mũtũmwa Yoana aĩtye: “Nĩweesĩ kĩla kyaĩ nthĩnĩ wa mũndũ.”—Yoa. 2:25. w19.03 20 ¶1-2

Satani nĩwaanangie ũthwii wa Yovu wʼonthe, oaa athũkũmi make, na amwanangĩa ĩsyĩtwa vyũ ũtũinĩ. Kuma vau, alikĩlĩĩile mũsyĩ wake oaa syana syake ĩkũmi wasyendete mũno. Ndaaĩanĩwa. Asyokie aetee Yovu ũwau mũthũku mũno wa mĩimu, ĩla yamũkwatie mwĩĩ wʼonthe kuma lolotya nginya nyaaĩ. Mũka wa Yovu aũmĩie mũno na akwatwa nĩ kyeva kingĩ, nginya eea Yovu akole kĩla kĩndũ amũume Ngai nĩ kana akwʼe. O na kũtwʼĩka Yovu mwene eewʼaa ayenda kũkwʼa, ndaaeka kũlũmya wĩanĩu wake. Nĩvo ĩndĩ Satani watatie kũmũlikĩlĩĩla atũmĩĩte nzĩa ĩngĩ. Atũmĩie aũme atatũ maĩ anyanyae ma Yovu. Aũme asu mookie kwona Yovu na mekalanga nake, ĩndĩ vaiĩ ũkiakisyo maamũnenga. Vandũ va kũmũkiakisya, mamũtetisye mate na tei. O na maisye atĩ Ngai nĩwe wamũeteete mathĩna make, na ndendaa kũmanya e na wĩanĩu kana nde nawʼo. Ũndũ ũngĩ mawetie nĩ atĩ Yovu aĩ mũndũ mũthũku, na nĩkyo kĩtumi wakwatĩtwe nĩ mathĩna asu!—Yovu 1:13-22; 2:7-11; 15:4, 5; 22:3-6; 25:4-6. w19.02 4 ¶7-8

Ve wia ũtonya kũtũtethya. Kwa ngelekanyʼo, nĩtwaĩle kũkĩa kũmũthatya Yeova. Keka Atamu na Eva maĩ na wia ũsu, mayĩthĩwa maaleana na kĩla Yeova wamatavĩtye. Ĩndĩ nĩmaleanile na kĩla Yeova wamatavĩtye. Ĩtina wa kwĩka ũu, metho moo nĩmavingũkie, na ũu nĩ kwasya, nĩmeethĩiwe matonya kũmanya nesa kana nĩmeekĩte naĩ. Yu kĩla maĩ matiĩa nzyawa syoo no naĩ na kĩkwʼũ. Na nũndũ maĩ matonya kwona, kana kwambĩĩa kũelewa nĩmatũlĩte mwĩao wa Ngai, nĩmambĩĩie kwĩwʼa nthoni nĩkwĩthĩwa maĩ athei na kwoou meevwʼĩka. (Mwa. 3:7, 21) O na kau nĩtwaĩlĩte kũmũkĩa Yeova, tũyaĩlĩte kũkĩa kĩkwʼũ mũno. Yeova nĩwĩkĩte mĩvango nĩ kana twĩthĩwe tũtonya kũkwata thayũ wa tene na tene. Tweeka naĩ na tweelila kuma ngoonĩ, Yeova nũtũekeaa. Atũekeaa nũndũ wa mũĩkĩĩo witũ nthĩnĩ wa nthembo ya wovosyo ya Mwana wake. Ũndũ ũmwe wa vata twĩkaa twonanyʼe kana twĩ na mũĩkĩĩo nĩ kwĩyumya kwa Ngai na kũvatiswa.—1 Vet. 3:21. w19.03 5-6 ¶12-13

Aisilaeli maĩ na itumi mbingĩ mũno sya kũtũnga mũvea. Kwa ngelekanyʼo, nĩmathaiwʼe kuma ũkombonĩ yĩla Yeova waetie ala Mothĩnyʼo Ĩkũmi nthĩ ya Misili. Na ĩndĩ Ngai amavonokya kuma thĩnanĩ yĩla waminĩie ita sya Amisili Ũkanganĩ Mũtune. Aisilaeli nĩmatũngie mũvea mũno kwa kwina wathi wa ũsindi wa kũmũtaĩa Yeova. Ĩndĩ nĩmaendeeie kwĩthĩwa andũ me mũvea? Yĩla Aisilaeli makwatiwe nĩ mathĩna angĩ, nĩmoolilwe o mĩtũkĩ nĩ maũndũ onthe maseo ala Yeova wamekĩte. Na ĩndĩ moonanyʼa kana maĩ andũ mate mũvea. (Sav. 106:7) Ata? Mbivilia yaĩtye: “Na ũmbano wʼonthe wa ana ma Isilaeli wamanyungunyĩĩsya Mose na Aluni.” Kwĩka ũu kwaĩ ũndũ ũmwe na kũmũnyungunyĩĩsya Yeova. (Kuma 16:2, 8) Yeova ndaatana kwona andũ make mate na mũvea. Ĩtina nĩwathanie kana nzyawa ĩsu yonthe ya Aisilaeli ĩkathelela weũnĩ, eka Yosua na Kalevu.—Mot. 14:22-24. w19.02 17 ¶12-13

Yesũ ndaaĩmanthĩa nguma kwa kũvangĩthya kyathĩ kĩnene mũno na kĩ maũndũ maingĩ kya kũlilikanaa kĩkwʼũ kyake. Vandũ va ũu, eeie amanyĩwʼa make mamũlilikanae kwa kwĩthĩwa na kyaũya kĩte maũndũ maingĩ o yĩmwe kwa mwaka. (Yoa. 13:15; 1 Ako. 11:23-25) Kyaũya kĩu kĩte na maũndũ maingĩ, ĩndĩ kya vata, kyoonanisye kana Yesũ nĩweenyivĩtye. Nĩtũtanaa mũno kũmanya kana nguma ĩmwe ya vata mũno ya Mũsumbĩ waitũ wa ĩtunĩ nĩ wĩnyivyo. (Avi. 2:5-8) Tũtonya kũatĩĩa ngelekanyʼo ya Yesũ ya wĩnyivyo ata? Nĩ kwa kwamba kũsũanĩa mavata ma ala angĩ mbee wa ala maitũ. (Avi. 2:3, 4) Kwasũanĩa ũtukũ wa mũthya wa Yesũ kũũ nthĩ. Nĩweesĩ kana akilyĩ kũkwʼa kĩkwʼũ kĩ woo, ĩndĩ nĩwasũanĩie mũno ĩũlũ wa atũmwa make aĩkĩĩku, aimanya kana ematia na kyeva kingĩ mũno. Kwoou ũtukũ ũsu wa mũthya nĩwoosie ĩvinda amamanyĩsya, amathangaasya, na amekĩa vinya. (Yoa. 14:25-31) Nũndũ Yesũ e wĩnyivyo, nĩwathĩnĩkĩaa mavata ma angĩ mũno kũte ala make. Atũtiĩe ngelekanyʼo nzeo ta kĩ! w19.01 21 ¶5-6

Nĩwĩwʼaa kĩwʼũ kyetĩka nda kĩla ĩvinda wasũanĩa kũkĩlya kwʼoko umye maelesyo? Ethĩwa nĩwĩwʼaa ũu, tuuwe weka. Vate nzika, aingĩ maitũ nĩmewʼaa wia yĩla mekumya maelesyo. Aĩ wia ũsu nũtonya kwĩthĩwa ne wia mũseo. Nĩkĩ? Nũndũ wonanasya wĩ na wĩnyivyo na nũkwona ala angĩ me ma vata kwĩ we. Yeova nĩwendete nguma ĩsu. (Sav. 138:6; Avi. 2:3) Ĩndĩ o na vailye ũu, Yeova nĩwendaa ũmũtaĩe na ũyĩkĩa ana-a-asa na eĩtu-a-asa maku vinya maũmbanonĩ. (1 Ath. 5:11) Nũkwendete na akaũnenga ũkũmbaũ. Kwasũanĩa maũndũ aa me Maandĩkonĩ. Mbivilia yaĩtye kana ithyonthe nĩtwĩkaa mavĩtyo kwĩsĩla ũndũ tũũneena na kĩla tũũweta. (Yak. 3:2) Yeova nĩwĩsĩ kana twĩ ene naĩ na no twĩke mavĩtyo, o na ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ nĩmesĩ no tũvĩtye. (Sav. 103:12-14) Twĩ namo twĩ andũ ma mũsyĩ ũmwe, na kwoou nĩmatwendete. (Mko. 10:29, 30; Yoa. 13:35) Nĩmaeleawa kana maelesyo maitũ mavinda maingĩ mayumaa ũndũ twĩĩvangĩte. w19.01 8 ¶3; 10-11 ¶10-11

Ũmũnthĩ ti laisi kwĩka ũu. Ĩndĩ ũu ti kwasya vaitonyeka. Yeova endaa mũendeee nesa na mũyĩkala mwĩ eanĩe vyũ thayũnĩ. Ngai no aũtetheesye ũkeka ũu ĩvindanĩ yĩĩ wĩ wa mũika, na ũiendeea kwĩka ũu o na watwʼĩka mũndũ mũima. Nĩ kana tũelewe ũndũ ũsu nesanga, sũanĩa kĩla kyatetheeisye Aisilaeli kwosa Nthĩ ya Watho. Yĩla Aisilaeli mathengeeie kũlika Nthĩ ya Watho, Ngai ndaamatavya meke masoesi mamanye kũkita vyũ. (Kũt. 28:1, 2) Vandũ va ũu, ameie makwate mĩao yake na maimũĩkĩĩa. (Yos. 1:7-9) Mũndũ aĩ atonya kwona ũtao ũsu wĩ wa ũtumanu vyũ! Ĩndĩ ũsu nĩwʼo ũtao ũla waaĩle vyũ nũndũ Yeova nĩwatetheeisye Aisilaeli ĩngĩ na ĩngĩ nginya mesa kũsinda Akanaani. (Yos. 24:11-13) Nĩ kana mũndũ amwĩwʼe Ngai, nĩwaĩle kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo, ĩndĩ kĩla ĩvinda mũĩkĩĩo ũsu nũmũtethasya. Ũsu nĩ ũwʼo ũtaalyũkaa. Mũĩkĩĩo nũtethasya ũmũnthĩ o ũndũ watethasya tene. w18.12 25 ¶3-4

Ve amwe malulutĩkie yĩla ũndũ mũna twamanyĩĩtwʼe waeleiwʼe kwa nzĩa ĩngĩ. Angĩ namo nĩmetĩkĩlĩte kwelelũkwʼa nĩ momanyĩsyo ma ũvũngũ, ala mamanyĩawʼa ĩũlũ witũ nĩ andũ ala makaĩĩte mũĩkĩĩo na andũ angĩ matũvĩngaa. Maũndũ asu nĩmatumĩte amwe mambĩĩa kwelelũka na ‘kũtia’ Yeova na kĩkundi o mesĩ. (Aevl. 3:12-14) Mwa ti kavaa keka no malũmanilye na mũĩkĩĩo woo na maiendeea kũmwĩkwatya Yesũ, o tondũ mũtũmwa Vetelo weekie! Angĩ namo nĩmatonya kwĩthĩwa matiĩte ũla wʼo o kavola kavola o na mateũmanya kĩla kĩendeee. No tũelekanyʼe andũ asu na ĩsiwa yĩũkuwa nĩ kĩwʼũ o kavola kuma ũsĩnĩ ũtee yĩlikĩte nthĩnĩ. Nĩkyo kĩtumi Mbivilia ĩtũmĩĩte ndeto “kwelelũka” yonanyʼe ũndũ maaa. (Aevl. 2:1, NWT) Ala mekaa kwelelũka me kĩvathũkanyʼo na ala matiaa wʼo mesĩ ũndũ mekwĩka. Ĩndĩ asu melelũkaa mateũmanya methĩawa mayananga ngwatanĩo yoo na Yeova, na maendeea ũu no mese kũmũtia vyũ. w18.11 9 ¶5-6

We nĩwĩthĩwa ũyenda kũmanyĩwʼa nĩ kana wĩthĩwe na ũtũĩka mwingangĩ wa kũendeea kũmũthũkũma Yeova? Ethĩwa vailye ũu, no usũsye vomu ya kũkũlya wĩtwe Sukulu ya Atavanyʼa ma Ũsumbĩ. Sukulu ĩsu nĩmanyĩasya ana-a-asa na eĩtu-a-asa ala methĩawa me ngelekanyʼo nzeo na me ũthũkũminĩ wa ĩvinda yonthe ũndũ matonya kwongelanga ũthũkũmi woo. Ala meũkũlya metwe sukulu ĩsu maĩle kwĩthĩwa meyũmbanĩtye kwĩtĩkĩla kĩanda o na kĩva kya ũthũkũmi kĩla meũnengwa mamina sukulu. We no wende kũthi sukulu ĩsu nĩ kana ĩkũvingũĩe myanya mingĩ mĩseo ya ũthũkũmi? (1 Ako. 9:23) O na ĩngĩ, andũ ma Yeova methĩawa me alau. Ũlau nĩ nzĩa ĩmwe ya kwonanyʼa twĩ aseo, nĩtwendete kwĩka angĩ nesa, na nĩtũmendete. Kĩla mũthenya nĩtũthĩnĩkĩaa ala angĩ. Tweeka ũu, twĩkalaa twĩ eanĩe, twĩ atanu, na twĩ na mũuo. (Aka. 5:22, 23) O na ethĩwa maũndũ maku mailye ata, weethĩwa wĩ mũlau o ta Yeova na weethĩwa wĩ ũmwe wa atethya ma wĩa vamwe nake, ũkatanaa mũno!—Nth. 3:9, 10. w18.08 27 ¶16-18

Mũndũ no akũlye-ĩ, ‘Vo ve kĩtumi o na kĩmwe kĩnengete Mũklĩsto mwanya wa kũthasya mũtwaano na aisyoka atwaane kana atwawe ĩngĩ?’ Kwasũanĩa ndeto ila Yesũ wawetie ĩũlũ wa kũthasya mũtwaano. Aisye: “O ũla ũkamũeka mũka wake, na aitwaa ũngĩ, nĩwamũvĩtanĩsya mũka kwa kwĩka ũlaalai: na ethĩwa mũka ewe akamũeka mũũme, na aitwawa nĩ ũngĩ, nũnũũlaalaa.” (Mko. 10:11, 12; Luka 16:18) Ĩandĩko yĩu yĩonanyʼa kana Yesũ nĩwanengete mũtwaano ndaĩa, na endaa ala angĩ meke o take. Awetie kana mũndũ akathasya mũtwaano wake mũka atekĩte ũlaalai na aitwaana ĩngĩ, ethĩwa ayĩka ũlaalai. O nakyo kĩveti kĩkeka oou mũũme atekĩte ũlaalai, kĩthĩwa kĩyĩka ũlaalai. Vethĩawa vailye ũu nũndũ o na andũ mathasya mũtwaano woo vate ũlaalai ũneekwa, mũtwaano ũsu ndwĩthĩawa ũnathela. Na kĩtumi nũndũ Ngai aendeeaa kũmatala ta “mwĩĩ ũmwe.” Eka ũu, Yesũ aisye kana mũndũũme athasya mũtwaano kĩveti kĩtekĩte ũlaalai, ethĩawa akĩlikya mũisyonĩ wa kũlaalaa. Ũu ũtonyeka ata? Ĩvindanĩ ya Yesũ, mũndũũme athasya mũtwaano, kĩveti kyaĩ kĩtonya kwĩwʼa kyaĩle kũtwawa ĩngĩ nĩ kana kyone mũndũ wa kũkĩsũvĩa. Nakyo kĩkatwawa ĩngĩ, kĩthĩwa kĩyĩka ũlaalai. w18.12 11 ¶8-9

Avakuki nĩweethĩiwe na mũuo wa kĩlĩko ĩtina wa kũneena na Yeova. Kwoou atwʼa kũendeea kũmweteela Yeova e na mũĩkĩĩo kana Yeova akoosa ĩtambya. Ũsu ndwaĩ ũndũ wa kũthũlũmũkĩla, nũndũ ĩtina nĩwatũngĩlĩile ũtwi ũsu yĩla waisye kana no mũvaka ‘eteele mũthenya wa ũnyamao auĩtye.’ (Ava. 3:16) Ũtwi ũla Avakuki weekie wĩtũmanyĩsya kyaũ? Mbee, wĩtũmanyĩsya kana tũyaĩlĩte kũeka kũmũvoya Yeova o na twakwatwa nĩ mathĩna meva. Kelĩ, wĩtũmanyĩsya kana twaĩlĩte kwĩthukĩĩsya ũndũ Yeova ũkũtwĩa aitũmĩa Ndeto yake na ũseũvyo wake. Na katatũ, wĩtũmanyĩsya kana twaĩlĩte kũmweteela Yeova twĩ na wũmĩĩsyo na twĩ na mũĩkĩĩo vyũ kana ĩvinda yake yavika, akavetanga maũndũ ala matũthĩnasya. Twaendeea kũneena na Yeova kuma ngoonĩ o vamwe na kũmwĩthukĩĩsya na kũmweteela o ta Avakuki, tũkeethĩwa na mũuo wa kĩlĩko, na ũu ũitũtetheesya kũmĩĩsya. Wĩkwatyo witũ ũkalũlũmĩĩlya wũmĩĩsyo witũ, na ũu ũitũtetheesya kwĩthĩwa na ũtanu o na twakwatwa nĩ mathĩna meva. Wĩkwatyo nũtumaa twĩthĩwa na mũĩkĩĩo kana Ĩthe witũ wa ĩtunĩ akoosa ĩtambya.—Alo. 12:12. w18.11 15-16 ¶11-12

We Ngai amwonaa ata ũla ũlulutĩkasya ũngĩ? Yesũ aisye atĩĩ: “O ũla ũkalulutĩkya kamwe ka tũũ tũnini tũla tũmbĩtĩkĩlaa, nĩ kavaa kwake kwoveewa ngingo ĩvia ĩnene ya kũthia, na akĩkwʼa ũkanganĩ.” (Mko. 9:42) Ndeto isu syĩonanyʼa kana kũlulutĩkya andũ angĩ ti ũndũ wa kwoswa oou. Yesũ ailye o ta Ĩthe wake. Kwoou nĩtwĩsĩ nesa ki kana Yeova nĩwĩwʼaa woo oona mũndũ ũkwĩka na ngũlũ ũndũ ũũlulutĩkya mũatĩĩi wa Yesũ. (Yoa. 14:9). Ithyĩ nĩtwĩthĩawa na woni ta wa Yeova na wa Yesũ? Nĩtwĩtĩkĩlanĩte nawʼo? Meko maitũ monanasya ata? Kwa ngelekanyʼo, nĩtũtonya kwĩthĩwa ve ũndũ ũla twendete kwĩyanakavya kana kwĩkĩa ngũa, ĩndĩ ũyĩthĩa andũ amwe kĩkundinĩ mayendeeawʼa nĩ ũu. O na nĩvatonyeka mwĩkĩĩle ũsu witũ ũkethĩwa ũamũkĩasya angĩ wendi ũte mũseo. We no wĩtĩkĩle kwenda ala angĩ kĩkundinĩ na kũmasũanĩa kũtume ũvĩndũa mwĩkĩĩle waku na ũndũ wĩyanakavasya? w18.11 25 ¶9-10

Nĩkĩ wĩanĩu nĩ wa vata mũno? Twaĩle kwĩthĩwa na nguma ya wĩanĩu nũndũ Satani nĩwaneeneie Yeova naĩ, na nũkũneeneete naĩ. Mũlaĩka ũsu waleanile na Yeova nĩwaanangĩie Yeova ĩsyĩtwa yĩla woonanisye kana we nĩ mũthũku, amanthaa kwĩyĩuna o we mwene, na ti Mũsumbĩki mũĩkĩĩku. Ũthũku nĩ kana Atamu na Eva nĩmakwatie Satani mbau, na o namo maleana na Yeova. (Mwa. 3:1-6) Mũũndanĩ wa Eteni vaĩ maũndũ maingĩ mũno maĩ matonya kũmatetheesya mamwende Yeova mũnango. Ĩndĩ Satani ayũka kũmatata, wendo woo waĩ vandũ watielye, waĩ na thĩna, na ndwaĩ musũu. Ĩtina ũndũ ũũ ũngĩ nĩwaumĩlile: Vo ve mũndũ ũmwendete Yeova Ngai ũndũ ũtonya kũlũmanyʼa nake vyũ? Kwa ndeto ingĩ, mo andũ nĩmatonya kwĩthĩwa na nguma ya wĩanĩu? Ĩkũlyo yĩu nĩyaumĩlile ĩvindanĩ ya Yovu. (Yovu 1:8-11) Yovu aĩ mũndũ wĩ na naĩ o taitũ. Nĩwavĩtasya. Ĩndĩ Yeova nĩwendete Yovu nũndũ wa nguma yake ya wĩanĩu. w19.02 3-4 ¶6-7

Yesũ anenganie ngelekanyʼo ya mũtandĩthya wamanthaa malũlũ ayenda kwonanyʼa ũndũ wʼo wa Ũsumbĩ wa Ngai ne wa vata kwa ala maũmanthaa. Mũtandĩthya ũsu oonie lũlũ ũmwe mũseo mũno. Lũlũ ũsu waĩ wa lato mũnene mũno nginya weethĩa ndekwona ta kĩndũ ‘kũthoosya’ na mĩtũkĩ syĩndũ syonthe ila waĩ nasyo nĩ kana aũthooe. (Mt. 13:45, 46) O nawʼo wʼo ũla tweemanyĩisye ĩũlũ wa Ũsumbĩ wa Ngai vamwe na maũndũ ala angĩ twĩmanyĩĩtye Ndetonĩ yake wĩ lato mũnene. Na waĩ wa vata nginya tweevata na mĩtũkĩ maũndũ maingĩ kwa ngenda nĩ kana tũũthooe. Twaendeea kwona wʼo ũsu wĩ wa vata, ‘tũikothoosya.’ (Nth. 23:23) Ĩndĩ ũndũ ũmwe ũmakasya nĩ kana ve o athaithi amwe ma Ngai maekaa kwona wʼo ũsu wĩ wa vata, na amwe o na nĩmaũthooetye. Mwa tũikaatate kwĩka ũu o na vanini! Nĩ kenda twonanyʼe kana nĩtwendete wʼo vyũ na ngoo yonthe, no nginya tũatĩĩe ũtao ũla Mbivilia ĩtũnengete yĩla ĩkwasya ‘tũendae nthĩnĩ wa ũla wʼo.’ (3 Yoa. 2-4) Mũndũ ũendaa nthĩnĩ wa ũla wʼo awiaa mbee vyũ thayũnĩ wake, na eka ũu, mwĩkalĩle wake wĩthĩawa wosanĩte vyũ na kĩla wĩmanyĩĩtye. w18.11 8 ¶3

Aisilaeli meeiwe maikavithũkĩe ndũa ya Yeliko. Vandũ va ũu meeiwe mamĩthyũlũlũkae kĩla mũthenya ĩthyũlũlũka yĩmwe kwa mĩthenya thanthatũ, na mũthenya wa mũonza maimĩthyũlũlũka savalĩ mũonza. Asikalĩ amwe nĩmatonya kwĩthĩwa maasya, ‘Kwʼo kũũ tyo kwananga saa na vinya?’ Ĩndĩ Mũtongoi woo, Yeova, nĩweesĩ nesa ũndũ ũkwĩka. Mbee, nĩweesĩ kwĩka ũu nĩkũũlũlũmĩlya mũĩkĩĩo wa Aisilaeli, na kelĩ, meeka ũu mailasimĩka kũkita na ita sya Yeliko syĩ vinya. (Yos. 6:2-5) Ngewa ĩsu yĩtũmanyĩsya kyaũ? Mavinda amwe no tũlee kũelewa nesa nĩkĩ ũseũvyo wĩkie motwi mana. Kwa ngelekanyʼo, noĩthwa tweekũlasya ethĩwa nũseo kwĩmanyĩsya tũitũmĩa simũ na syĩndũ ingĩ ta isu, kana kũitũmĩa yĩla tũũtavanyʼa kana twĩ maũmbanonĩ. Ĩndĩ nĩvatonyeka ũkethĩa yu nĩtwonete ũseo wa kũitũmĩa yĩla vatonyeka. Yĩla twoona ũseo wa moalyũku ala meekwa o na ethĩwa ya mbee twaĩ na nzika namo, nĩtwĩwʼaa mũĩkĩĩo witũ weekĩwa vinya na nĩtwĩthĩawa na ngwatanĩo nzeango na ana-a-asa maitũ. w18.10 23 ¶8-9

Wĩkwatyo ũla Ayuti maĩ nawʼo ĩũlũ wa Masia, ta ũla amanyĩwʼa ma Yesũ maĩ nawʼo, nĩwatumie andũ ma Kalilii menda Yesũ atwʼĩke mũsumbĩ woo. No ũtaĩe maisũanĩa atĩĩ: ‘Yesũ nĩwe ũtonya kwĩthĩwa mũsumbĩ ũla mũseo vyũ nũndũ nĩ mũneeni mũseo, nũvoasya awau, o na nũĩthasya andũ me na nzaa.’ Yesũ nĩwaĩthisye aũme ta 5,000 na masengʼa mũno. Na nĩwamanyie kĩla andũ masũanĩĩte kwĩka ĩtina wa vau. Akililye “amanya kana makilyĩ kũka mamũtwae na vinya, makamũtwʼĩkĩthye mũsumbĩ, eeveta aenda ĩngĩ kĩĩmanĩ e weka.” (Yoa. 6:10-15) Kũikya ũnĩ ũsu andũ maĩ manausya, nake Yesũ aĩ mũingo ũla ũngĩ wa Ũkanga wa Kalilii. Nĩvo ĩndĩ waeleisye nesa kĩla watũmĩtwe eke. Ndookĩte kũnenga mbaĩ ĩsu ũtethyo wa kĩ-mwĩĩ, ĩndĩ ookĩte kũmĩtavya ĩũlũ wa Ũsumbĩ wa Ngai. Ameie atĩĩ: “Mũikathũkũmĩae lĩu ũla wanangĩkaa, ĩndĩ lĩu ũla wĩkalaa kũvika thayũ ũtathela.”—Yoa. 6:25-27. w18.06 4 ¶4-5

Yesũ nĩwaeleawa nesa andũ ala mailye ta mũangi mũkanyange kana ũtambi ũũtoa syũki. Na nũndũ wa ũu, nĩwamasũanĩaa, akamomĩĩsya, na aimeka maũndũ maseo. (Mko. 10:14) Ithyĩ tũitonya kũelewa andũ nesa na kũmamanyĩsya ta Yesũ. Ĩndĩ no twonanyʼe kana nĩtũũsũanĩa andũ ala me kĩsionĩ kitũ. Twaĩle kwĩka ũu kwa kũsũanĩa twĩneena namo ata, twĩneena namo ĩndĩĩ, na twĩtũmĩa ĩvinda yĩana ata namo. Ũmũnthĩ andũ milioni mbingĩ “nĩmanyamaawʼa na kũnyaĩĩkwʼa” nĩ akũni ma viasala, andũ ma siasa, na atongoi ma ndĩni. Andũ asu mamanyamaasya mai tei na methĩawa na ũlũsani mwingĩ. (Mt. 9:36) Nũndũ wa ũu, andũ aingĩ nĩmaekete kũĩkĩĩanĩa na mai na wĩkwatyo. Kwoou ve vata tũĩkĩĩthasye kana ndeto sitũ na mũneenele witũ nũkwonanyʼa kana nĩtũũmewʼĩa tei na ĩnee. Andũ aingĩ maitwĩthukĩĩasya atĩ no ũndũ twĩ na ũmanyi wa Mbivilia kana nĩtwĩsĩ kũelesya Maandĩko nesa, ĩndĩ nĩmatwĩthukĩĩasya moona tũyendeewʼa nĩmo na tũimasũanĩa. w18.09 31-32 ¶13-14

Tũtonya kwonanyʼa ata kana twĩ na ũkya wa ngoo, kana kwa ndeto ingĩ, nĩtwĩsĩ twĩ na nzaa ya kĩ-veva? Twonanasya ũu kwa kwĩyĩĩthya kĩ-veva, kũatĩĩa mĩao ya Ngai, na kwĩkaa maũndũ makonetye ũthaithi mbee wa maũndũ ala angĩ. Tweeka maũndũ asu, ũtanu witũ nĩwongelekaa. Nĩtũĩkĩĩaa mũnango kana maũndũ ala Ngai ũtwathĩte nĩmekwĩanĩa o mĩtũkĩ. (Tito 2:13) No nginya twĩkĩe kĩthito twĩthĩwe na ngwatanĩo nzeo na Yeova nĩ kana twĩkalae twĩ atanu. Mũtũmwa Vaulo aveveewe aandĩka atĩĩ: “Tanaai nthĩnĩ wa Mwĩaĩi [Yeova] mavinda onthe: na ĩngĩ nĩngwasya, Tanaai.” (Avi. 4:4) Nĩ kana twĩthĩwe na ngwatanĩo nzeo ta ĩsu na Yeova, no nginya twĩthĩwe na ũĩ ũla umaa kwake. (Nth. 3:13, 18) Ethĩwa nĩtũkwenda ũtanu witũ ndũkathele, nĩ ũndũ wa vata mũno tũkatũmĩaa maũndũ ala tũũsoma Ndetonĩ ya Ngai. Yesũ nĩwakindĩlĩĩile vata wa kũtũmĩa kĩla tũkwĩmanyĩsya ĩla waisye atĩĩ: “Ethĩwa nĩmwĩsĩ maũndũ aa, mwĩ [atanu] ethĩwa nĩmũũmeka.” (Yoa. 13:17; Yak. 1:25) Kwĩka ũu nĩ kwa vata mũno nĩ kana tũmine nzaa yitũ ya kĩ-veva na tũyĩkala twĩ atanu. w18.09 18 ¶4-6

Evavila nĩweesĩ ana-a-asa make nesa, na nĩwamathĩnĩkĩaa vyũ kuma ngoonĩ. O na kau aĩ na mathĩna a make nũndũ aĩ “mwovwa vamwe” na Vaulo, kĩu kĩyaatuma aema kwona kana ala angĩ maĩ na vata wa kũtetheewʼa. (Vil. 23) Na nĩwasũanĩie kĩla kĩtonya kũmatethya. Ũndũ ũsu wĩonanyʼa nesa kana Evavila nĩwathĩnĩkĩaa ana-a-asa make kuma ngoonĩ. Kũvoyea ana-a-asa maitũ nĩkũmatethasya mũno, na mũno mũno ethĩwa yĩla tũũvoya nĩtũũmaweta na masyĩtwa. (2 Ako. 1:11; Yak. 5:16) Kwasũanĩa nĩ andũ meva ũtonya kũmaweta na masyĩtwa mboyanĩ syaku. O ta Evavila, ana-a-asa na eĩtu-a-asa aingĩ nĩmavoyeaa ala me na mĩsyĩ na Aklĩsto angĩ kĩkundinĩ, ala methĩwa me na maũndũ mamavinyĩĩe. Aklĩsto asu nĩmatonya kwĩthĩwa makwatĩtwe nĩ maũndũ maito meũtata mũĩkĩĩo woo kana me na ũtwi mũito maĩle kwĩka. O na ĩngĩ no ũseo tũkalilikanaa ala methĩwa makwʼĩĩwe nĩ endwa moo, ala methĩwa manakwatiwe nĩ mĩisyo kana me kũndũ kwĩ kaũ, kana ala methĩwa me na mathĩna ma mbesa. Kwoou twĩ na ana-a-asa na eĩtu-a-asa aingĩ tũtonya kũvoyea na makatetheka nĩ mboya isu. w18.09 5-6 ¶12-13

Vaulo aneenaa ĩũlũ wa kũnengane syĩndũ sya kĩ-mwĩĩ, o vamwe na kwĩkĩa angĩ vinya, kumya ũtao, na kũtetheesya ala me na mavata ta asu. (Meko 20:31-35) Kwĩsĩla ndeto na ngelekanyʼo yake, Vaulo atũmanyĩisye kwĩyumya ithyĩ ene tũtũmĩe ĩvinda yitũ, vinya witũ, o vamwe na kwenda ala angĩ na kũmathĩnĩkĩa. Andũ ala mekaa ũkunĩkĩli ĩũlũ wa mĩkalĩle ya andũ methĩĩte kana ũlau nũtumaa andũ methĩwa me atanu. Livoti ĩmwe yaĩtye kana “andũ maasya yĩla meeka angĩ nesa ũtanu woo nĩwongelekaa mũno.” O na ĩngĩ, andũ ala mekaa ũkunĩkĩli maasya kũtetheesya angĩ nĩkũtumaa mũndũ “ewʼa e wa vata na e na kĩtumi kĩseo” kya kwĩkala thayũ, “nũndũ nĩkwĩanĩasya mavata ala ma lasima ma mũndũ.” Nĩkyo kĩtumi mavinda maingĩ asomi mathuthasya andũ meyumye wĩanĩ wa kũtetheesya angĩ nĩ kana ũtanu woo wongeleke na mayĩthĩwa mate na mathĩna maingĩ ma mwĩĩ. Ũndũ ũsu ndũmasengʼasya ala metĩkĩlaa kana Mbivilia nĩ Ndeto ya Yeova, Mũmbi wa andũ wĩ wendo.—2 Tim. 3:16, 17. w18.08 22 ¶17-18

Yĩla mwathani Isaia wathanaa ĩũlũ wa Yesũ Klĩsto Mwĩaĩi waitũ, nĩwawetie ndeto sya kũtwĩkĩa vinya. Athanie kana Yesũ “ndakasila kwĩanana na kwona kwa metho make, kana kũtwʼa kwĩanana na kwĩwʼa kwa matũ make; ĩndĩ nũkasilĩlaa ngya na ũlũngalu.” (Isa. 11:3, 4) Nĩkĩ ndeto isu syaĩle kũtwĩkĩa vinya? Kĩtumi nũndũ twĩkalĩte nthĩ yusĩe kĩmena na kyende. Vate nzika, ithyonthe nĩtwendeeawʼa vyũ nĩ ũla Mũsili ũte na naĩ ũtakatũsilĩla kwĩanana na kwona kwa metho! Vai mũthenya ũvĩtaa tũtasilĩle andũ. Ĩndĩ nũndũ twĩ ene naĩ, tũyĩsa kũsilĩla andũ kwa ũlũngalu vyũ ta Yesũ. Na kĩtumi nũndũ tũkothaa kũsilĩla kwosana na kĩla twene na metho. Ĩndĩ o na vailye ũu, ve mwĩao Yesũ waumisye yĩla waĩ ĩũlũ wa nthĩ. Aisye atĩĩ: “Mũikasile mũkĩtalĩlya [kana, kwĩanana na kwona kwa metho], ĩndĩ silai sila wa katĩ.” Kĩu kĩonanyʼa nesa kana Yesũ endaa twĩkae take vandũ va kũsilĩlaa angĩ kwĩanana na kwona kwa metho maitũ. w18.08 8 ¶1-2

Vate nzika, tũitonya kwĩwʼa wasya wa Ngai kuma ĩtunĩ. Ĩndĩ nũtũnengete Ndeto yake, Mbivilia, ĩla ũtũmĩaa kũtũmanyĩsya. O na eka ũu, veva wa Yeova nũtongoeasya “mũũngamĩi wa nyũmba mũĩkĩĩku” nĩ kana aendeee kũnenga athũkũmi make lĩu. (Luka 12:42) Nĩtũnengawe lĩu mwingĩ mũno wa kĩ-veva kwĩsĩla mavuku, maũvoo ala me Indanetinĩ, vitio, na syĩndũ ingĩ sya kwĩthukĩĩsya. Ekai ndeto sya Ngai ila iandĩkĩtwe Mbivilianĩ itũtetheesye kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo kana Yeova nĩwe wĩthĩawa na ũkũmũ ĩũlũ wa maũndũ onthe, na akaveta mathĩna onthe ala maetetwe nĩ Satani na nthĩ ĩno yake nthũku. O na ĩngĩ, ekai tũtwʼe vyũ kũendeea kwĩthukĩĩsya nesa wasya wa Yeova. Tweeka ũu, tũkeethĩwa tũtonya kũmĩĩsya mathĩna onthe ala matũkwataa ũmũnthĩ, o vamwe na ala makoka ĩvinda yũkĩte. Mbivilia ĩtwĩĩte atĩĩ: “No nginya mwĩthĩwe na wũmĩĩsyo nĩ kana ĩtina wa kwĩka kwenda kwa Ngai mwĩona mawatho ala mwathĩtwe mayĩanĩa.”—Aevl. 10:36. w19.03 13 ¶17-18

Nũndũ Mose nĩwe weethĩĩtwe aitongoesya andũ ma Ngai kwa ĩvinda yĩasa, Yosua nũtonya kwĩthĩwa eekũlasya kana nĩmekwĩtĩkĩla amatongoesye. (Kũt. 34:8, 10-12) Ve ĩvuku yĩmwe yĩeleetye ĩandĩko ya Yosua 1:1, 2 yĩkasya: “Kuma tene, nthĩ yakũanĩwʼa mũtongoi, kĩu nĩ kĩndũ kĩthĩawa kĩ vinya mũno na kĩtonya kũmĩetee thĩna mũnene.” Yosua aĩ o na itumi nzeo sya kwĩwʼa wia, ĩndĩ o na vatavĩtĩte mĩthenya mingĩ nĩwoosie ĩtambya yĩkwonanyʼa kana nũmwĩkwatĩtye Yeova. (Yos. 1:9-11) Nake Ngai ndaamũsonokya. O tondũ Mbivilia ĩwetete, Yeova nĩwatongoesye Yosua na mbaĩ ya Isilaeli aitũmĩa mũlaĩka. Nĩ ũndũ ũtonyeka ũkethĩa mũlaĩka ũsu nĩ ũla Mwana mũsyawa wa mbee wa Ngai wĩtĩtwe Ndeto. (Kuma 23:20-23; Yoa. 1:1) Yeova nĩwatetheeisye mbaĩ ya Isilaeli yeetĩkĩla o na vate thĩna moalyũku ala meethĩiwe Yosua atwʼĩkĩthwʼa mũtongoi vandũ va Mose. w18.10 22-23 ¶1-4

Yeova nũmanyaa ala meyumĩtye na ngenda mamũthũkũme, na nũandĩkaa masyĩtwa moo nthĩnĩ wa ‘ĩvuku yake ya ũlilikanyʼo.’ Nĩ kana ĩsyĩtwa yitũ yĩandĩkwe nĩ Yeova nthĩnĩ wa ‘ĩvuku yake ya ũlilikanyʼo,’ ve maũndũ mana twaĩle kwĩanĩsya. Malaki awetie nesa kana nĩtwaĩle ‘kũmũkĩa Yeova na kũlilikanaa ĩsyĩtwa yake.’ Tũkathaitha mũndũ ũngĩ kana kĩndũ kĩngĩ, Yeova no avute ĩsyĩtwa yitũ ĩvukunĩ yake. (Kuma 32:33; Sav. 69:28) Kwoou kwĩyumya tũmũthũkũme Yeova ti o kũmwatha kana tũkeekaa kwenda kwake, na ti o kũvatiswa. Asu no maũndũ mũndũ wĩkaa ĩmwe na ũu ũivĩta. Ĩndĩ nĩ kenda twonanyʼe kana twĩ ngalĩko ya Yeova, no nginya kĩla mũthenya twonanasye na meko maitũ kana nĩtũmwĩwʼaa.—1 Vet. 4:1, 2. w18.07 23-24 ¶7-9

Ũsu ti ũndũ ũkaa oou mana. No nginya ‘twĩthingʼĩĩsye,’ kana twĩkĩe kĩthito nĩ kana tũwĩanĩsye. Nĩ kana tũtwʼĩke nĩtweana kĩ-veva, no nginya twongelange ũmanyi ũla twĩ nawʼo na tũielewa kwenda kwa Ngai mũnango. Nĩkyo kĩtumi twĩthĩĩtwe tũyĩkĩwa vinya tũsomae kĩlungu kĩna kya Mbivilia kĩla mũthenya. (Sav. 1:1-3) We nĩwĩkaa ũu? Kwĩka ũu no kũũtetheesye ũkamanya kwa ũliku mĩao na myolooto ya Yeova na ũielewa nesanga Ndeto ya Ngai. Mwĩao ũla mũnene Aklĩsto manengetwe nĩ mwĩao wa wendo. Yesũ eeie amanyĩwʼa make atĩĩ: “Kwondũ wa ũu andũ onthe makamanya kana mwĩ amanyĩwʼa makwa, ethĩwa mwĩthĩwa na wendo ĩnywʼĩ kwa inywʼĩ.” (Yoa. 13:35) Yakovo ũla waĩ mwana-a-inyia wa Yesũ eetie wendo “mwĩao ũla ũkĩlĩte ĩla ĩngĩ yonthe.” (Yak. 2:8) Nake Vaulo aisye “wendo nĩ wĩanĩsyo wa ĩla mĩao.” (Alo. 13:10) Ti ũsengyʼo kwona wendo ũithingĩlĩĩlwa ũu nũndũ Mbivilia ĩtwĩĩte kana “Ngai nĩ wendo.”—1 Yoa. 4:8. w18.06 19 ¶14-15

O na kũtwʼĩka Aisilaeli mamũvĩtĩisye Yeova, Mose nĩwe wathatie. Kũema kwĩsiĩĩa kwatumie aneena ateũsũanĩa kĩla kĩtonya kũmũkwata nũndũ wa ndeto syake. Mose nĩwaemiwe nĩ kwĩkala asyaĩĩsye Yeova yĩla weetĩkĩlile kũvĩngĩĩswa nĩ meko ma angĩ. Yĩla thĩna wa mbee waumĩlile, Mose eekie kĩla kyaĩle. (Kuma 7:6) Ĩndĩ nĩvatonyeka akethĩwa aĩ anoiwʼe nĩ Aisilaeli nũndũ wa ũlei woo wa ĩvinda yĩasa. We nũtonya kwĩthĩwa asũanĩaa mũno ũndũ Aisilaeli mamũthĩnĩtye vandũ va kũsũanĩa ũndũ ũtonya kũmũtaĩa Yeova? Ethĩwa mwathani mũĩkĩĩku ta Mose nĩwavĩngĩĩsĩkie na amũvĩtĩsya Yeova, nĩ laisi mũno o naitũ tũkeka o take. Ĩvindanĩ yĩu Mose akilĩlye kũlika Nthĩ ya Watho. O ta ũu, tũkilyĩ tũnalika nthĩ nzaũ ĩla Yeova ũtwathĩte. (2 Vet. 3:13) Vai mũndũ wenda kũvĩtũkwa nĩ ũathimo ũsu. Nĩ kana tũũkwate, no nginya tũendeee kũmũsyaĩĩsya Yeova na ĩvinda yonthe tũyĩkaa kwenda kwake.—1 Yoa. 2:17. w18.07 15 ¶14-16

Satani ndesa kũlasimĩthya andũ meke kĩla matekwenda. (Yak. 1:14) Andũ aingĩ ũmũnthĩ mekaa kwenda kwa Satani mateũmanya. Ĩndĩ mũndũ esa kwĩmanyĩsya ũwʼo wĩthĩaa no nginya atwʼe eenda kũthũkũma ũũ. (Meko 3:17; 17:30) Ethĩwa nĩtwatwʼa kwĩka kwenda kwa Ngai, vai ũndũ Satani wĩsa kwĩka akatũlasimĩthya tũmũtie Ngai. (Yovu 2:3; 27:5) Ve maũndũ angĩ Satani na ndaimoni mateka. Kwa ngelekanyʼo, vai vandũ Maandĩko mawetete kana no mamanye kĩla kĩ akilinĩ kana ngoonĩ sitũ. No Yeova na Yesũ meĩtwe me na ũtonyi ũsu. (1 Sam. 16:7; Mko. 2:8) Tweekĩa kĩthito vyũ tũtũmĩe ũneeni ũla Yeova wendete na tũyĩka maũndũ ala wendete, no twĩkale tũte na nzika kana ndakamwĩtĩkĩlya Ndevili atũlikye thĩnanĩ ũkatũnyamasya tene na tene. (Sav. 34:7) Nĩtwaĩle kwĩkala tũmwĩsĩ mũmaitha witũ, ĩndĩ tũi na vata wa kũtelema nũndũ wake. O na kau twĩ ene naĩ, twĩ na Yeova no tũmũsinde Satani. Twamũsiĩĩa akatũkĩa.—Yak. 4:7; 1 Vet. 5:9. w18.05 26 ¶15-17

Kwasũanĩa wĩ na kyalo waĩle kũthi taoninĩ yĩ vaasa kwondũ wa ũndũ mũna wa mwanya. Na ndũvika vau ũte na mbasi. Wavika sitengyi vala ũkwosea mbasi ũyĩthĩa i mbasi nĩ mbingĩ. Ĩndĩ wĩenda o ũkwate mbasi ĩla ĩendete vala ũendete. Ũkasya wĩlika mbasi o ĩla ũkalika ndwĩsa kũvika vala ũendete. Amũika mailyĩ ta andũ maendete kyalo. Ĩndĩ kyalo kyoo ti kya kũthi na mbasi, nĩ kyalo kya thayũ woo. Mavinda amwe nĩmatuanĩawa nĩ nthĩ nũndũ wĩthĩaa ve maũndũ maingĩ ki matonya kwĩka, na kũnyuva kĩla maĩle kwĩka kũi laisi. Ĩndĩ inywʼĩ amũika no mwĩyololoesye maũndũ mwekala mwĩsĩ nĩ kyaũ mũkwenda kwĩanĩsya thayũnĩ wenyu. Wʼo wendi wa kũmwendeesya Yeova nĩwʼo ũndũ ũla wa vata thayũnĩ wenyu? Na nĩ kana mũmwendeesye, no nginya mũatĩĩae ũndũ ũkũmwĩa maũndũnĩ onthe, methĩwe nĩ maũndũ makonetye kĩsomo, wĩa, mũtwaano, kana o maũndũ angĩ. Na no nginya mwĩthĩwe na mĩvango ya kĩ-veva na mũimĩanĩsya. Amũika ala matwʼĩte kũmũthũkũma Yeova mate kwelelũkwʼa mekalaa mate na nzika kana Yeova nũkũmatetheesya maendeee nesa. w18.04 25 ¶1-3

Yevitha nĩweanĩisye wĩvĩto wake, na anengane mwĩĩtu wake akekalae Silo nĩ kana amũthũkũmae Yeova e vau myaka yake yonthe. (Asi. 11:30-35) Yevitha ndalea kwĩthĩwa aitavĩiwe nĩ ũndũ ũsu, ĩndĩ ũla waĩtavĩwe mũnango nĩ mwĩĩtu wake. O na vailyĩ ũu nĩweetĩkĩlile na ngenda kwĩanĩsya wĩvĩto wa ĩthe. (Asi. 11:36, 37) Nĩweetĩkĩlile kũvuta vyũ yĩsilya ya kũtwawa, kana yĩsilya ya kwĩsa kũmesya mũsyĩ na kũendeesya ĩsyĩtwa ya mũsyĩ woo. Kwoou ethĩwa ve mũndũ wendaa kũkiakiwʼa na kũthangaawʼa, nĩ mwĩĩtu ũsu. Mbivilia yaĩtye: “Na kyatwʼĩka kĩthĩo nthĩnĩ wa Isilaeli, atĩ eĩtu ma Isilaeli makĩendaa o kĩla mwaka kũmũlilikana [kana, kũmũkatha] mwĩĩtu wa Yevitha ũla Mũngileati mĩthenya ĩna kĩla mwaka.” (Asi. 11:39, 40) We wĩona ata? Tyo twaĩle kũkatha na tũithangaasya Aklĩsto mate atwae kana matatwaanĩte ala matũmĩaa mwanya ũsu kũthĩnĩkĩa mũno “maũndũ ma Mwĩaĩi”?—1 Ako. 7:32-35. w18.04 17 ¶10-11

Ve nguthu ya alaĩka yalikanile na Satani ũleinĩ wake. Mbua ya ĩvinda ya Noa ĩtanamba kua nĩwavotie kũkenga alaĩka amwe metwaĩe aka. Mbivilia nĩtũmĩĩte ngelekanyʼo yĩĩkĩĩthĩtye ũndũ ũsu. Yaĩtye kana mũkũnga ũla wavalũkile kuma ĩtunĩ wakusisye kĩlungu kya katatũ kya ndata sya ĩtunĩ waivalũkya kũũ nthĩ. (Mwa. 6:1-4; Ũvu. 12:3, 4) Ĩla alaĩka asu meevathũlile na ana ala angĩ ma Ngai, manengie Satani mwanya wa kũmatongoesya. Ĩndĩ ndũkese kũsũanĩa asu ta alaĩka meekie kwosana oou kĩtumbo mathokoe syũmbe ila ingĩ. Satani ambĩĩsye ũsumbĩ wake ũkwenda kwĩkala Ũsumbĩ wa Ngai, na eetwʼĩkĩthya mũsumbĩ. Satani e naku wĩthĩawa atenekee, avangĩte ndaimoni syake nesa, akainenga mokũmũ, na akaitwʼĩkĩthya asumbĩki ma nthĩ ĩno. (Aev. 6:12) Atũmĩaa ũsumbĩki ũsu wake kũtwaa silikalĩ sya andũ ũndũ ũkwenda. w18.05 23 ¶5-6

Mavinda amwe Ngai nũtũlũngaa nĩ kana atũĩkĩĩthye nũtwendete. Ekaa o tondũ mũndũ wendete mwana wake wĩkaa. Ndaviti nĩwoonaa ũtao wa Ngai wĩ wa vata. Nĩwavindĩĩasya mosũanĩo ma Ngai, akekĩa kĩthito asũanĩe take, na aketĩkĩla mamũlũnge. O naku weethĩwa na mũĩkĩĩo wa kwĩka ũu, ũkamwenda Ngai mũnango, na ũkewʼaa ũyenda kũmwĩwʼa. O na ĩngĩ, ũkatwʼĩka Mũklĩsto mũima. Mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Christin aĩtye, “Yĩla neeka ũkunĩkĩli na navindĩĩsya kĩla nasoma, nonaa Yeova ta inyie waandĩkĩaa ũvoo ũsu!” Tũyĩthĩwa tũyongela mautĩĩo tũkasya kana mũndũ wa kĩ-veva ethĩawa na ũmanyi wa mwanya na nũeleawa maũndũ nesa nũndũ o ta Ngai, nĩwonaa nthĩ ĩno ũndũ kwa wʼo ĩilye na akona vala ĩendete. Nĩkĩ Ngai ũũnengae ũmanyi ta ũsu na akaũtetheesya ũelewe maũndũ nesa? Endaa wĩthĩwe wĩsĩ maũndũ ala ma vata thayũnĩ nĩ meva, wĩke motwi maseo, na ũyĩkala ũte na nzika ĩũlũ wa ĩvinda yĩla yũkĩte.—Isa. 26:3. w18.12 26 ¶9-10