Mwei wa 1

Athũkũmi onthe aĩkĩĩku ma Ngai nĩmaĩle kwĩmanyĩsya ũndũ matonya ‘kwĩanĩsya vyũ ũthũkũmi’ ũla manengetwe. (2 Tim. 4:5) Na ũu nĩwaĩle nũndũ ũsu nĩwʼo wĩa ũla wa vata vyũ, na waĩle kũtethwʼa na mĩtũkĩ vyũ kwĩ wĩa ũngĩ o na wĩva. Ĩndĩ ti laisi kũtũmĩa ĩvinda yingĩ ũthũkũminĩ tondũ tũtonya kwenda. Maũndũ angĩ ma vata nĩmendaa ĩvinda yitũ na vinya witũ. Kwa ngelekanyʼo, kĩla mũthenya nĩtũtonya kwĩthĩwa tũlasimĩkaa kũthũkũma masaa maingĩ nĩ kana twĩanĩsye mavata maitũ na ma mĩsyĩ yitũ. O na ve maũndũ angĩ matonya kwĩthĩwa matũthĩnasya, ta mowau, kũkwʼa ngoo, ũkũũ, kana o mavata angĩ ma mũsyĩ. Ethĩwa nĩtũvinyĩĩwe nĩ maũndũ ũkethĩa ti laisi kũtũmĩa ĩvinda yingĩ ũthũkũminĩ, tũyaĩle kũkwʼa ngoo. Yesũ nĩweesĩ kana andũ onthe maisyaaa ũsyao wa Ũsumbĩ wĩanene. (Mt. 13:23) Yeova nĩwonaa kyonthe kĩla twĩkaa kwondũ wa ũthũkũmi wake kĩ kya vata, na mũno mũno ethĩwa twĩĩka ũu na ngoo yonthe.​—Aevl. 6:10-12. w19.04 2 ¶1-3

Ũvũngũ ũla Satani ũnyaĩĩkasya ĩũlũ wa akwʼũ nũmwanangĩaa Yeova ĩsyĩtwa. Ũmanyĩsyo ũmwe nĩ kana akwʼũ nĩmathĩnĩawʼa mwakinĩ. Momanyĩsyo ta asu nĩmamwanangĩaa Ngai ĩsyĩtwa vyũ! Nĩkĩ? Nũndũ Ngai nĩ wendo, ĩndĩ ala mamanyĩasya ũvũngũ ũsu methĩawa mayonanyʼa athũkĩte o ta Ndevili. (1 Yoa. 4:8) We wĩwʼaa ata wavindĩĩsya ũndũ ũsu? Nao wĩona Yeova ta wĩwʼaa ata? Nĩtwĩsĩ kana nũmenete kwona angĩ mainyamawʼa. (Yel. 19:5) Ũvũngũ ũla Satani ũnyaĩĩkasya ĩũlũ wa akwʼũ ũtumaa andũ masũanĩa kana vai vata wa kũĩkĩĩa nthembo ya wovosyo ya Klĩsto. (Mt. 20:28) Ũvũngũ ũngĩ wa Satani nĩ kana mũndũ akwʼa thayũ wake ndũkusaa. Keka ũu nĩ wʼo, kĩla mũndũ ethĩwa ayĩkala tene na tene. Na ethĩwa vailye ũu, Klĩsto ndaĩ na vata wa kumya thayũ wake kwondũ witũ nĩ kana tũkwate thayũ wa tene na tene. Ĩndĩ lilikana kana vai kĩndũ kĩngĩ kyonanasya nesa vyũ ũndũ Ngai na Yesũ mendete andũ ta nthembo ya Klĩsto. (Yoa. 3:16; 15:13) We wĩona Yeova na Mwana wake ta mewʼaa ata meewʼa momanyĩsyo asu matumaa mũthĩnzĩo ũsu wa vata woneka ta kĩndũ kĩte vala kĩĩ? w19.04 14 ¶1; 16 ¶8-9

Momanyĩsyo ma Yesũ maandĩkiwe va? Ala Mavuku ma Ũvoo Mũseo ana nĩmawetete maũndũ ala Yesũ weekie na aneena e vaa ĩũlũ wa nthĩ. Namo mavuku ala angĩ me nthĩnĩ wa Maandĩko ma Kĩkiliki ma Kĩklĩsto nĩmatũtetheeasya kũelewa ũndũ Yesũ woonaa maũndũ. Mavuku asu maandĩkiwe nĩ aũme matongoewʼe nĩ veva mũtheu na maĩ na “kĩlĩko kya Klĩsto.” Momanyĩsyo ma Yesũ nĩmatũtetheeasya maũndũnĩ onthe ala twĩkaa. Kwoou “mwĩao wa Klĩsto” nũtũtongoeasya maũndũnĩ onthe, twĩthĩwe twĩ mũsyĩ, twĩ wĩanĩ, twĩ sukulu, kana twĩ kĩkundinĩ. (Aka. 6:2) Twĩmanyĩasya ĩũlũ wa mwĩao ũsu kwa kũsoma na kũvindĩĩsya Maandĩko ma Kĩkiliki ma Kĩklĩsto. Tũkwataa mwĩao ũsu kwa kũatĩĩa maũndũ ala tũtavĩtwʼe twĩke vamwe na ala twĩaĩwe, na kwa kũatĩĩa myolooto ĩla tũnengetwe maandĩkonĩ asu me Mbivilianĩ. Yĩla twakwata mwĩao wa Klĩsto, twĩthĩawa tũimwĩwʼa Ngai waitũ wĩ wendo, Yeova, ũla nĩwe wamanyĩisye Yesũ maũndũ onthe ala watũmanyĩisye.​—Yoa. 8:28. w19.05 3 ¶6-7

Nĩ kĩndũ kĩũmĩasya mũno yĩla andũ meeka kĩla kĩũtanĩthya Ndevili. Ĩndĩ Yeova ethĩawa ene maũĩ onthe ma Satani. Nĩwĩsĩ woo ũla twĩ nawʼo, na no atũkiakisye. Nĩ ũtanu kũthũkũma “Ngai wa ũkiakisyo wʼonthe, ũla ũtũkiakiasya matatwanĩ maitũ onthe nĩ kana tũtonye kũmakiakisya ala me matatwanĩ ma kĩla mũthemba kwĩsĩla ũkiakisyo ũla Ngai ũtũkiakiasya nawʼo.” (2 Ako. 1:3, 4) Ala mataasũvĩwa nĩ asyai moo ũndũ vaĩle, kana ala matũmĩiwe naĩ nĩ andũ ma mũsyĩ kana anyanya, nĩmaĩle kũkiakiwʼa mũno. Mũandĩki wa Savuli, Ndaviti, nĩweesĩ kana kĩla ĩvinda no tũmwĩkwatye Yeova vyũ atũkiakisye. (Sav. 27:10) Ndaviti aĩ na mũĩkĩĩo kana Yeova nũsũvĩaa ala mataasũvĩwa nĩ andũ moo ũndũ vaĩle. Ata? Atũmĩaa athũkũmi make aĩkĩĩku. Ana-a-asa na eĩtu-a-asa kĩkundinĩ nĩmatwendete o tondũ andũ ma mũsyĩ matonya kwĩthĩwa matwendete. Kwa ngelekanyʼo, ve ĩvinda Yesũ waisye kana ala mathaithaa Yeova, nĩmo maĩ ta ana-a-inyia, eĩtu-a-inyia, na aa-inyia make.​—Mt. 12:48-50. w19.05 15-16 ¶8-9

Mo maũndũ ala ma vata nĩ meva? Nĩtwaĩlĩte kũtũmĩaa ĩvinda kĩla mũthenya kwĩmanyĩsya Ndeto ya Ngai. Ilungu sya Mbivilia ila syĩthĩawa ivangĩtwe kĩla kyumwa ineenewe ũmbanonĩ yu iyĩthĩawa syĩ mbingĩ. Ũu wĩkĩtwe nĩ kana tũkwate ĩvinda yingangĩ ya kũvindĩĩsya kĩla twasoma na tũyĩka ũkunĩkĩli mũnango. Kĩeleelo kitũ kĩyaĩlĩte kwĩthĩawa o kũsoma na kũmina ilungu isu, ĩndĩ nĩ kũsoma na kũvindĩĩsya ũndũ itonya kũtũtetheesya thayũnĩ na kũlũlũmĩĩlya ngwatanĩo yitũ vamwe na Yeova. (Sav. 19:14) Yĩla tũkwĩmanyĩsya Ĩsomo ya Mũsyaĩĩsya twĩthĩawa tũyĩmanyĩsya Mbivilia. Kwoou, ũendeee kwĩyũmbanyʼa, sũanĩĩa nesa maandĩko onthe, na mũno mũno ala twĩĩtwe tũsome. Sisya wone ũndũ maũndũ ala manene maandĩkonĩ asu makwatĩanĩe na maũndũ ala maeleetwʼe kalungunĩ. O na ĩngĩ, vindĩĩsya maandĩko asu wone ũndũ matonya ũkũtetheesya thayũnĩ.​—Yos. 1:8. w19.05 27 ¶5; 28 ¶9

Yesũ aĩ na woni mũseo mũno ĩũlũ wa ũthũkũmi, na nũndũ wa ũu, nĩwatũtiĩe ngelekanyʼo nzeo mũno. Kĩndũ kĩla kyaĩ vata vyũ thayũnĩ wake kyaĩ kũtavya andũ ĩũlũ wa Ũsumbĩ wa Ngai. Angangie mũno aitavya andũ aingĩ ũndũ vatonyeka ũvoo mũseo. Atũmĩie myanya yonthe ĩla waĩ akwata aneene na andũ me mĩsyĩ kwoo na kũla kwĩ andũ aingĩ. Yesũ oonaa ũthũkũmi newʼo ũndũ ũla wa vata vyũ. Tũatĩĩaa ngelekanyʼo ya Klĩsto kwa kũmantha myanya ya kũtavya andũ ũvoo mũseo twĩ vala tũĩ na yĩla tũtonya. O na twĩthĩawa twĩyũmbanĩtye kwĩyĩima maũndũ ala twendete nĩ kana tũtethye wĩa ũũ wa kũtavanyʼa. (Mko. 6:31-34; 1 Vet. 2:21) Amwe kĩkundinĩ nĩmeyumĩtye matwʼĩke mavainia ma mwanya, mavainia ma kĩla ĩvinda, kana mavainia atetheesya. Angĩ namo nĩmemanyĩĩtye kĩthyomo kĩngĩ kana makathamĩĩa kũndũ kwĩ vata mũnene wa atavanyʼa. Ĩndĩ wĩa ũla mwingĩ wa kũtavanyʼa ũtethawʼa no atavanyʼa ala matatonya kwĩyumya meke maũndũ asu, ĩndĩ mekĩaa kĩthito meanĩsye kĩla matonya. O na vailye ũu, twĩthĩwe nĩtũtonya kwĩanĩsya maũndũ maingĩ kana tũitonya, Yeova ndatwĩaa twĩke ũndũ tũtatonya. w19.04 3-4 ¶7-8

Ĩkũlye-ĩ: ‘Nĩnĩthĩwa nĩ na kĩwĩu ngoonĩ yakwa, o na ethĩwa no kĩnini?’ (1 Vet. 2:1) ‘Nĩnonaa nĩ wa vata nũndũ wa wumo wakwa, kĩsomo kĩla nĩ nakyo, kana ũkwati wakwa?’ (Nth. 16:5) ‘Nĩnĩvũthasya andũ ala mate na syĩndũ ila nĩnasyo kana ala maumĩte mbaĩ yĩ kĩvathũkanyʼo na yakwa?’ (Yak. 2:2-4) ‘Nĩnendeeawʼa nĩ syĩndũ sya nthĩ ĩno ya Satani?’ (1 Yoa. 2:15-17) ‘Nĩnĩtanĩthasya na syĩndũ syĩ na ũngʼendu kana maũndũ mavuku?’ (Sav. 97:10; 101:3; Amo. 5:15) Kwĩsũngĩa makũlyo asu no kũũtetheesye kũmanya maũndũ ala waĩle kwĩkĩa kĩthito ũmakĩlye vinya. Ala tũtindanasya namo no matume twĩthĩwa na mosũanĩo maseo kana mate maseo, mavinda angĩ o na tũteũmanya. (Nth. 13:20) Wĩanĩ kana sukulu nĩtũtonya kwĩthĩwa tũthyũlũlũkĩtwe nĩ andũ matatũtetheesya kũsũanĩa kwa nzĩa ĩla Ngai wendaa. Ĩndĩ no tũkwate atindanyʼa aseo vyũ maũmbanonĩ ma Kĩklĩsto. Twathi maũmbanonĩ nĩtwĩkĩawa vinya twĩthĩwe na “wendo na meko maseo.”​—Aevl. 10:24, 25. w19.06 12 ¶13-14

Ti kwenda kwa Yeova tũkwatwe nĩ mathĩna ala matũkwataa ũmũnthĩ. Kwoou yĩla mũthũkũmi wa Yeova mũĩkĩĩku wĩ na thĩna mwingĩ waneena ateũsũanĩa, nĩtwaĩle kũmũelewa. (Yovu 6:2, 3) O na akaweta maũndũ mate ma wʼo ĩũlũ wa Yeova kana ĩũlũ witũ, tũyaĩle kũmũthatĩa mĩtũkĩ kana kũmũtũla mũtĩ. Mavinda amwe mũndũ ũkũngʼangʼana na thĩna mũna nĩwĩthĩawa aĩle kũnengwa ũtao kana kũlũngwa. (Aka. 6:1) Atumĩa matonya kwĩka ũu ata? Maĩle kũatĩĩa ngelekanyʼo ya Eliu, ũla wamwĩthukĩĩisye Yovu nesa na amwĩwʼĩa tei. (Yovu 33:6, 7) Eliu ambie kũelewa Yovu nesa atanamũnenga ũtao. Atumĩa ala maatĩĩaa ngelekanyʼo ya Eliu nĩmambaa kwĩthukĩĩsya mũndũ nesa, na maitata kũelewa thĩna wake. Meeka ũu, nĩmatonya kũmũvikĩa ngoo yĩla meũmũnenga ũtao. w19.06 22-23 ¶10-11

Ũtonya kũendeea kũmũthaitha Yeova ata wĩa witũ ũkũnĩtwe maluvuku? Ovisi wa ũvonge ũkatavya atumĩa ma kĩkundi kyaku myolooto na maũndũ ma vata ĩũlũ wa ũndũ mũtonya kũkwata lĩu wa kĩ-veva, ũndũ mũtonya kũmbana kwondũ wa ũthaithi, na ũndũ mwaĩle kũtavanyʼa ũvoo mũseo. Ethĩwa ovisi wa ũvonge ndũtonya kũneena na atumĩa, no maũtetheesye wĩ na ala angĩ kĩkundinĩ mũendeee kũmũthaitha Yeova. Atumĩa makatwonasya kĩla twaĩle kwĩka maatĩĩe ũtao ũla wĩ Mbivilianĩ na mavukunĩ maitũ ma Kĩklĩsto. (Mt. 28:19, 20; Aevl. 10:24, 25) Yeova nĩwathĩte athũkũmi make kana makaĩthawʼa nesa kĩ-veva. (Isa. 65:13, 14; Luka 12:42-44) Kwoou no wĩthĩwe na mũĩkĩĩo kana ũseũvyo wake ũkeeka kyonthe kĩla ũtonya nĩ kana ũũtetheesye kũendeea kwĩkala wĩ mũĩkĩĩku. Ĩndĩ waĩle kwĩka ata? Ĩvinda yĩla twakũnwa maluvuku, mantha vandũ vaseo ũvithe Mbivilia yaku na mavuku angĩ ala ũtonya kwĩthĩwa wĩ namo. Nĩwaĩle kwĩthĩwa wĩ metho ndũkaie syĩndũ isu sya vata vandũ itonya kwoneka na mĩtũkĩ, syĩthĩwe nĩ mavuku matumbĩthye kana wĩthĩwe wĩkĩĩte syĩndũnĩ ta simũ. Kĩla ũmwe witũ nĩwaĩle kwĩka kĩla ũtonya nĩ kana aendeee kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo mũlũmu. w19.07 10 ¶10-11

Kwa ĩvinda ya myaka mingĩ mũno, andũ aingĩ ĩũlũ wa nthĩ methĩĩtwe me ma ndĩni. Ĩndĩ ve ũalyũku mũnene wonekete myakanĩ ya mĩtũkĩ. Andũ aingĩ nĩmaendeee kũtia ndĩni. Ũwʼo nĩ kana nthĩ imwe ũkakũlya andũ aingĩ makwĩa mo mayĩthĩawa makwetye ũu wa ndĩni. (Mt. 24:12) Nĩkĩ? Amwe nĩmatavĩtwe nĩ maũndũ ma kwĩtanĩthya, kana makelelũkwʼa nĩ mawĩmakĩo. (Luka 8:14) Angĩ nĩmaekete kũĩkĩĩa kana kwĩ Ngai. Namo angĩ nĩmaĩkĩĩaa Ngai, ĩndĩ monaa maũndũ ma ndĩni nĩmavĩtiwe nĩ ĩvinda, maitethya, mayosanĩte na saenzi, na mũndũ ũkũsũanĩa maũndũ nesa ndesa kwĩkwatanyʼa na ndĩni. Nĩmatonya kwĩthĩwa mewʼaa anyanya moo, alimũ moo, kana andũ ma maũvoo mayasya kana syĩndũ syeekie kwĩyumĩlya, ĩndĩ ũyĩthĩa mayaakomana na mũndũ akamanenga itumi nzeo sya kũmũĩkĩĩa Ngai. O na ve angĩ meewie mathatwʼa nĩ atongoi ma ndĩni nũndũ wa ĩtomo yoo ya mbesa, na kwenda kwĩthĩwa mbee maũndũnĩ onthe. Na ĩndĩ kwĩ kũndũ kũngĩ silikalĩ yĩkĩĩte mĩao ĩtetĩkĩlasya andũ kũmũthaitha Ngai na ũthasyo. w19.07 20 ¶1-2

Ti lasima wĩthĩwe na vinya mwingĩ wa mwĩĩ nĩ kana ũendeee kwĩthĩwa na kĩthito wĩanĩ wa Yeova, na wĩthĩwe na mũĩkĩĩo mwingangĩ. Ũwʼo nĩ kana, aingĩ mate na vinya mwingĩ wa mwĩĩ nũndũ wa ũkũũ methĩawa na wendi mwingĩ wa kũmũnenga Yeova kĩla kĩseo vyũ. (2 Ako. 4:16) Nũtonya kwĩthĩwa ũmũthũkũmĩte Yeova kwa myaka mingĩ, ĩndĩ ũyĩthĩa nĩwambĩĩie kũemwa nĩ kwĩanĩsya maũndũ maingĩ ta tene nũndũ wa mathĩna ma mwĩĩ. Ethĩwa ũu nĩ wʼo vailye, ndũkakwʼe ngoo. Ĩthĩwa na mũĩkĩĩo kana Yeova nũlilikanaa na nũtanaa mũno nũndũ wa maũndũ ala weanĩisye. (Aevl. 6:10) Ĩndĩ lilikanaa kana Yeova ndasiasya twĩanĩĩtye maũndũ meana ata ũthũkũminĩ wake nĩ kenda amanye kana ũthũkũmi witũ nĩ wa ngoo yonthe. Vandũ va ũu, twonanasya kana nĩtwĩyumĩtye na ngoo yonthe tweethĩwa na woni mũseo na tweeka kyonthe kĩla tũtonya na vinya ũla twĩ nawʼo. (Ako. 3:23) Yeova nũeleawa mawonzu maitũ, na ndendaa twĩke maũndũ tũtatonya.​—Mko. 12:43, 44. w19.08 3 ¶6; 5 ¶11-12

Yeova akusasya andũ kwake kwĩsĩla ‘mawĩa maseo’ ala matethawʼa nĩ kĩkundi kya Kĩklĩsto. (Mt. 5:14, 15; 1 Vet. 2:12) Ethĩwa ũla ũtwaanĩte nake ti Ngũsĩ ya Yeova, aaĩsa kũkomana na andũ ala wĩthĩawa namo kĩkundinĩ? Mũthokye mũendanyʼe maũmbanonĩ. (1 Ako. 14:24, 25) Twĩkwatasya kana mũthenya ũmwe andũ maitũ onthe ma mũsyĩ makamũthũkũma Yeova vamwe naitũ. Ĩndĩ o na kũtwʼĩka nĩtwĩkĩĩte kĩthito kingĩ tũmatetheesye mamũthũkũme Ngai, nĩvatonyeka makaema kwĩtĩkĩla ũwʼo. Ethĩwa ũu nĩwʼo vailye, tũyaĩle kwĩtũla mũtĩ nũndũ wa motwi moo. Na kĩtumi nũndũ tũyĩsa kũlasimĩthya mũndũ etĩkĩle maũndũ ala tũĩkĩĩaa. O na vailye ũu, andũ ma mũsyĩ nĩmonaa ũndũ wĩ na ũtanu mwingĩ nũndũ wa kũmũthũkũma Yeova, na kĩu no kĩmatethye mũno. Kwoou mavoyee. Makue nesa yĩla ũũneena namo. Na ndũkanowʼe nĩ kũmatetheesya. (Meko 20:20) Ĩthĩwa na mũĩkĩĩo kana Yeova akaathima kĩthito kyaku. Na ĩndĩ andũ ma mũsyĩ matwʼa kũkwĩthukĩĩsya, makatangĩĩwa! w19.08 18-19 ¶15-17

We Yesũ endaa kwasya ata? Aasya kana tũyaĩle kwĩyũmbĩĩa maũndũ maingĩ, kana kwa ndeto ingĩ, twaĩle kũtũnga kĩlĩko kitũ ũndũnĩ ũmwe. Ũu nĩ kwasya, twĩthĩwe na kĩeleelo kĩmwe, tũte kwelelũkwʼa kana kũvĩngĩĩsĩka tũekane na kĩeleelo kitũ. Yesũ mwene nĩwatũtiĩe ngelekanyʼo nzeo ya kũtũnga kĩlĩko ũthũkũminĩ, na nĩwamanyĩisye amanyĩwʼa make mekale mate kumya ilĩko syoo ũthũkũminĩ wa Yeova na Ũsumbĩnĩ wake. Tũatĩĩaa ngelekanyʼo ya Yesũ kwa kũtũnga kĩlĩko kitũ ũthũkũminĩ wa Kĩklĩsto, na ũu nĩ kwasya, “kũmantha mbee Ũsumbĩ [wa Ngai] na ũlũngalu wake.” (Mt. 6:33) Nzĩa ĩmwe tũtonya kwonanyʼa kana wĩa wa kũtavanyʼa nĩwʼo wa vata vyũ thayũnĩ witũ nĩ kũolanga maũndũ maitũ nĩ kana tũtũmĩe ĩvinda yingangĩ tũitetheesya andũ angĩ mamũmanye na maimwenda Yeova. Kwa ngelekanyʼo, no tũolange masaa ala tũthũkũmaa nĩ kana tũtũmĩe ĩvinda yingangĩ katĩ katĩ wa kyumwa ũthũkũminĩ? Ethĩwa ve maũndũ ma kwĩtanĩthya mosaa ĩvinda yitũ yingĩ, no tũmaolange? w19.04 5-6 ¶12-13

Myakanĩ ya mĩtũkĩ, ana-a-asa na eĩtu-a-asa mamũthũkũmĩte Yeova kwa ĩvinda yĩasa nĩmakwatĩte ianda nzaũ. Ana-a-asa na eĩtu-a-asa asu nĩmonete wĩ ũndũ wĩ vinya kũmanyĩa moalyũku ala mamakwatie. Kũneena wʼo, nĩmendete mũno kĩanda kĩla maĩ nakyo nũndũ aingĩ moo makĩkwatĩĩe kwa ĩvinda ya myaka mingĩ. O na kũtia kĩanda mendete mũno nĩkwatumie amwe mathĩnĩka mũno kwa ĩvinda. Ĩndĩ ĩtina wa ĩvinda nĩmesie kũmanyĩa. Nĩkĩ? Ũndũ ũla mũnene wamatetheeisye nĩ kũmwenda Yeova. Nĩmeesĩ kana meeyumisye mamũthũkũme Ngai, ĩndĩ mayaaĩyumya kwondũ wa wĩa mũna kana kĩanda kĩna. (Ako. 3:23) Nĩmatanaa kũendeea kũmũthũkũma Yeova menyivĩtye, me kĩandanĩ o na kĩva. Na ‘nĩmamwiĩaa kwĩmakĩa kwoo kwʼonthe,’ nũndũ nĩmesĩ nũmathĩnĩkĩaa. (1 Vet. 5:6, 7) Yĩla tweethĩwa na nguma ya wĩnyivyo, ĩla nĩ ya vata mũno, angĩ nĩmatanĩaa kwĩthĩwa vamwe naitũ, o naitũ nĩtũtethekaa. Twĩthĩawa tũtonya kũmĩĩsya mathĩna ala matũkwataa. Na ũndũ ũla wa vata, nĩtũmũthengeeaa Ĩthe witũ wa ĩtunĩ. w19.09 6-7 ¶15-17

Yeova nĩwanengete Ndaviti ũkũmũ wa kũtongoesya mũsyĩ wake, na akasyoka akamũnenga ũkũmũ wa kũtongoesya mbaĩ ya Isilaeli. Vate nzika, Ndaviti aĩ na ũkũmũ mũnene nũndũ aĩ mũsumbĩ. Mavinda amwe nĩwatũmĩaa ũkũmũ ũsu naĩ, na ve mavinda weekie mavĩtyo manene. (2 Sam. 11:14, 15) Ĩndĩ yĩla wakaniwʼe nĩweethukĩĩisye, kwonanyʼa kana nĩwamwĩnyivĩsye Yeova. Na nĩwamũvoyie Yeova na amũtavya kyonthe kĩla kyaĩ ngoonĩ. O na nĩwatatie vala ũtonya aatĩĩe ũtao wa Yeova. (Sav. 51:1-4) Eka ũu, wĩnyivyo ũla waĩ nawʼo nĩwatumie etĩkĩla kũtawa nĩ aũme, o na aka. (1 Sam. 19:11, 12; 25:32, 33) Ndaviti ndaaĩtĩkĩla kũtũngĩlĩĩla mavĩtyo make, na kĩla woonaa kĩ kya vata nĩ kũmũthũkũma Yeova. Nĩweesĩ ũseo wa kũmwĩnyivĩsya Yeova. Ũmũnthĩ nĩtwonaa kĩvathũkanyʼo kya ala mamwĩnyivĩasya Yeova, na ala mataatĩĩaa ũtao wake. Mbivilia yaisye kana ala mamwĩnyivĩasya Yeova “makainaa ũndũ wa ũtanu wa ngoo.”​—Isa. 65:13, 14. w19.09 17 ¶15; 19 ¶21

Mwakanĩ wa 1935, Ngũsĩ sya Yeova nĩsyamanyie kana ti lasima ala ma ĩkomano ĩnene mathi ĩtunĩ nĩ kana matwʼĩke nĩmaũngama “mbee wa kĩla kĩvĩla kya ũsumbĩ na mbee wa kala Kalondu.” Vandũ va ũu, mesaa kũũngama kwa nzĩa ya ngelekanyʼo. O na kau yĩla ĩkomano ĩnene yĩkekala ĩũlũ wa nthĩ, no yĩwe yĩkaũngama “mbee wa kĩla kĩvĩla kya ũsumbĩ” kwa kũmanya kana Yeova nĩwe Mũsumbĩ Ũla Mũnene na kwĩnyivĩsya ũkũmũ wake. (Isa. 66:1) O na ĩngĩ, no yĩwe yĩkaũngama “mbee wa kala Kalondu” kwa kũĩkĩĩa nthembo ya wovosyo ya Yesũ. O ta ũu, ĩandĩko ya Mathayo 25:31, 32 yonanĩtye kana “mbaĩ syonthe,” o vamwe na ala athũku, “ikoombanwʼa mbee” wa kĩvĩla kya Yesũ kĩtheu kya ũsumbĩ. Vate nzika, mbaĩ isu syonthe ikeethĩwa ĩũlũ wa nthĩ ĩndĩ ti ĩtunĩ. Ũmanyi ũsu mweũ twakwatie mwaka wa 1935 nũkũeleeka nesanga. Nũtumaa tũelewa nĩkĩ Mbivilia ĩtaĩtye kana ĩkomano ĩnene yĩkatwawa ĩtunĩ. No kĩkundi kĩmwe kya andũ kyathĩtwe kwĩkala tene na tene ĩtunĩ, nakyo nĩ ala 144,000 “makasumbĩka nthĩ me asumbĩ” vamwe na Yesũ.​—Ũvu. 5:10. w19.09 28 ¶9

Yeova endaa athaithi make mevathane vyũ na Mbaviloni Ĩla Nene. Ĩndĩ ũu ndũkwonanyʼa o kũtila ngwatanĩo nayo. No nginya twĩthĩwe twĩyumĩtye vyũ kũlũmanyʼa na ũthaithi mũtheu wa Yeova. Sũanĩa maũndũ aa elĩ tũtonya kwĩka tũkonanyʼa nĩtũlũmanĩtye na ũthaithi wa Yeova. Mbee, no nginya tũendeee kũlũmanyʼa na myolooto ya Yeova ya mwĩkalĩle. Tũyĩsa kwĩtĩkĩlana na mwĩkalĩle mũthũku ũla wĩ nthĩ ĩno. Kwa ngelekanyʼo, tũyĩtĩkĩlanaa na ũlaalai o na wĩva, o vamwe na mĩtwaano katĩ wa aũme na aũme kana aka na aka, na mĩkanĩlye ĩngĩ ta ĩsu. (Mt. 19:4, 5; Alo. 1:26, 27) Kelĩ, no nginya tũendeee kũthaitha vamwe na Aklĩsto ala angĩ. Twĩkaa ũu mũno ũndũ vatonyeka, twĩthĩwe twĩũmbanĩa Nyũmbanĩ ya Ũsumbĩ, kana ethĩwa nĩ lasima, mũsyĩ kwa mwana-a-asa, kana o vandũ kĩmbithĩnĩ. O na vathi ata, tũyĩsa kũeka kũmbana vamwe kwondũ wa ũthaithi. Eka ũu, twaĩle kwĩthĩwa na kĩthito kingĩ kya kũmbana vamwe, ‘na mũno mũno nũndũ nĩtũkwona mũthenya ũsu nũthengeee.’​—Aevl. 10:24, 25. w19.10 15-16 ¶6-7

Yeova endaa tũtanĩe kwĩkala thayũ, na kĩndũ kĩmwe kĩtũtetheeasya tũtanĩe thayũ nĩ maũndũ ma kwĩtanĩthya. Nĩkyo kĩtumi Ndeto ya Ngai yaĩtye kana “kũti ũndũ ũseo kwa mũndũ kũvĩtũka kũya na kũnywʼa, na kũtuma thayũ wake kũtanĩa ũseo wĩanĩ wake.” (Mũta. 2:24) Ĩndĩ maũndũ maingĩ ala me nthĩ ĩno ma kwĩtanĩthya no matwanange. Matumaa andũ aingĩ metĩkĩlana na maũndũ ala Ndeto ya Ngai ĩvatanĩte, o na nĩmatumaa menda maũndũ asu. Nũndũ twĩenda kũmũthaithaa Yeova e weka, tũyĩsa kũya “mesanĩ ya Yeova” na tũisyoka tũye “mesanĩ ya ndaimoni.” (1 Ako. 10:21, 22) Kũĩsanĩa na mũndũ kwonanasya mwĩ ndũũ. Kwĩtanĩthya na maũndũ me na andũ angʼendu, meũneenanyʼa na maveva, meũlaalaa, kana me na mawĩa angĩ ma mwĩĩ, kwĩthĩawa ne ũndũ ũmwe na kũya lĩu ũuĩtwe nĩ amaitha ma Ngai. Kũya lĩu ũsu nĩkũtwanangaa na kũkananga ũnyanya witũ na Yeova. w19.10 26 ¶2; 29-30 ¶11-12

Ve maũndũ elĩ mũtwai wa ĩsiwa waĩle kwĩka nĩ kana kĩseve kĩmũtetheesye. Mbee, no nginya atwae ĩsiwa vala kĩseve kĩsĩle. Na kĩtumi nũndũ akatwʼĩka eĩkala kĩlĩndĩnĩ kĩte na kĩseve kĩmũsukuma mbee, atũa o vau ũtee wa ũkanga. Kelĩ, nĩwaĩle kwambatya itambaa sya ĩsiwa yake na ayĩilingũla vyũ. Na kĩtumi nũndũ o na kĩseve kĩkũnĩte, ĩsiwa yĩisukumwa na mbee itambaa isu itatavĩte kĩseve. O ta ũu, nĩ kana tũendeee kũmũthũkũma Yeova twĩ na wũmĩĩsyo, no nginya tũtetheewʼe nĩ veva mũtheu. Ĩndĩ ũitwʼĩka nĩwatũtethya, no nginya twambe kwĩka maũndũ elĩ. Mbee, no nginya twĩsĩle kasĩlanĩ kala ke na veva wa Ngai, na ũu nĩ kwasya, twĩkae maũndũ ala veva mũtheu ũtongoeasya andũ ma Ngai meke. Kelĩ, nĩtwaĩle kũthasya itambaa sya ĩsiwa yitũ vyũ, na ũu nĩ kwasya, twĩkĩe kĩthito kitũ kyonthe maũndũnĩ asu. (Sav. 119:2) Ĩndĩ veva mũtheu ũkatũtetheeasya kũthi na mbee o na twakomana na matatwa mailye itulumo sya ũkanga. O na ũkatũtetheesya tũendeee kũmĩĩsya twĩ aĩkĩĩku. w19.11 9 ¶8; 10 ¶11

Yesũ nĩwathĩnĩkie mũno mũthenyanĩ wake wa mũthya kũũ nthĩ. Nĩweesĩ kana akilyĩ kũawa naĩ mũno nĩ atũli ma mĩao. Ĩndĩ kĩu ti kyo kyatumaa athĩnĩka mũno. Yesũ nĩwendete Ĩthe wake mũno na nĩwendaa kũmũtanĩthya. Nĩweesĩ oomĩĩsya ĩtatwa yĩla yaĩ mbee wake, nũkũtetheesya kũtetea ĩsyĩtwa ya Yeova. O na ĩngĩ Yesũ nĩwendete andũ, na kwoou nĩweesĩ no nginya aendeee kwĩthĩwa e mũĩkĩĩku nginya kĩkwʼũ nĩ kana twĩthĩwe na wĩkwatyo wa kũkwata thayũ wa tene na tene. O na kau ĩvindanĩ yĩu Yesũ nĩwakuĩte mũno, aĩ na mũuo. Aĩ na “mũuo wa Ngai.” Mũuo ũsu ũtumaa mũndũ ausya na ayĩkala ateũnyamaa nũndũ nĩwĩsĩ e na ngwatanĩo nzeo na Yeova. Mũuo ũsu nĩwʼo watumie kĩlĩko kya Yesũ na ngoo yake iusya. (Avi. 4:6, 7) O na kau onthe ala maatĩĩaa Yesũ maiema kũkwatwa nĩ matatwa, vai ũmwe witũ wĩsa kũkwatwa nĩ ĩtatwa ta yĩla Yesũ woomĩĩisye. (Mt. 16:24, 25; Yoa. 15:20) Na o ta Yesũ, mavinda amwe nĩtũthĩnĩkaa. w19.04 8 ¶1-3

Nũseo ũkekũlya ĩkũlyo yĩĩ, ‘Nyie nĩnĩtanĩaa kwĩthĩwa nĩ kĩlungunĩ kya ũseũvyo wa Yeova kya kũũ nthĩ?’ Maũndũ ala Yeova wĩkĩte akatũĩkĩĩthya kana nũkwete mbau ũseũvyo ũũ me ũtheinĩ vyũ. Kwa wʼo, tũi na kĩtumi kya kũlea kũtũnga mũvea. (1 Ath. 5:18) Tũtonya kwonanyʼa ata kana nĩtũkwete mbau ũseũvyo wa Yeova? Ũndũ ũmwe nĩ kũatĩĩa ũtao wa Mbivilia ũla tũnengawe mavukunĩ maitũ, maũmbanonĩ ma kĩkundi, na maũmbanonĩ manene. Ũndũ ũngĩ nĩ kwĩyumya vyũ ũndũ tũtonya tũtavanyʼe na tũimanyĩsya andũ ũwʼo. (1 Ako. 15:58) Ekai twĩkĩe kĩthito tũmwendeesye Yeova nĩ kana etĩkĩle nthembo sitũ. Ekai tũmũthũkũme Yeova nĩkwĩthĩwa twĩenda kũmũtũngĩa mũvea. Ekai tũmũnenge Yeova kĩla kĩseo nũndũ nĩtũmwendete na ngoo yonthe. Na nũndũ nũendeee kũathima ũseũvyo ũũ, ekai tũũkwate mbau na ngoo yonthe. Tweeka maũndũ asu, tũkeethĩawa tũyĩĩkĩĩthya Yeova kana nĩtũtũngaa mũvea mũno nũndũ wa mwanya ũũ wa vata ũtũnengete tũmũthũkũme twĩ Ngũsĩ syake! w19.11 25 ¶17-18

Yesũ ndavangaa tũkeekaa syama take. Kĩla wawetaa nĩ kana aatĩĩi make makathi kũndũ kwingĩ kwĩ we maitavanyʼa na kũmanyĩsya andũ, makatavya andũ aingĩ ũvoo mũseo kwĩ we, na makatavanyʼa myaka mingĩ kwĩ we. Ethĩwa nũandĩkĩtwe vandũ, ĩkũlye makũlyo aa: ‘Andũ wĩanĩ no masye nĩ mũthũkũmi wĩ kĩthito? Nĩnĩminaa wĩa ũla nanengwa saa ila nĩvangĩĩwe, na nĩnĩũtethasya nesa vyũ ũndũ ndonya?’ Ethĩwa wasũngĩa wasya, “Ĩĩ,” nĩ laisi mũno ũla ũkũandĩkĩte akethĩwa akũĩkĩĩe. O na kĩu no kĩtume ala makũsyaĩĩsye mendeewʼa nĩ ũvoo wa Ũsumbĩ. Yu kwasũanĩa ĩũlũ wa wĩa wa kũtavanyʼa na kũmanyĩsya, na ũyĩkũlya makũlyo aa: ‘Nĩnĩsĩkĩe ta mũtavanyʼa wĩ kĩthito? Yĩla ngũthi kũtavya mũndũ ũvoo ya mbee, nĩnĩyũmbanasya nesa? Nakwata andũ mekwendeewʼa, nĩnĩsyokaa kwoo mĩtũkĩ ũndũ vatonyeka? Na nĩnĩtũmĩaa nzĩa syĩ kĩvathũkanyʼo sya kũtavanyʼa?’ Ethĩwa wasũngĩa wasya, “Ĩĩ,” ũkatanĩaa wĩa waku. w19.12 5 ¶14-15

Ala matwʼĩte kwĩthĩwa na syana maĩlĩte kũneenea makũlyo aa elĩ ma vata: Mbee, meenda kwĩthĩwa na syana ĩndĩĩ? Kelĩ, meenda kwĩthĩwa na syana iana? Ĩndĩ nĩ ĩvinda yĩva ĩseo ya kũneenea maũndũ asu? Na nĩkĩ makũlyo asu elĩ nĩ ma vata? Mavinda maingĩ wĩthĩaa nũseo andũ matanatwaana makekũlya nĩmekwenda syana kana maikwenda. Nĩkĩ? Kĩtumi kĩmwe kĩseo nĩ kana nĩ ũndũ wa vata vyũ elĩ methĩwe na woni ũvwʼanene ũndũnĩ ũsu. O na ĩngĩ, methĩawa maĩle kũsũanĩa mamanye kana no mavote kũea syana. Amwe monaa nĩ kavaa maketeela mwaka ũmwe kana ĩlĩ ĩvĩte mamina kũtwaana maikaatwʼĩka nĩmamesya syana nũndũ kũiea nĩkũtũmĩaa ĩvinda na vinya. Masũanĩaa kana meeka ũu nĩmekwĩnenga mwanya wa kwamba kũmanyĩa mũtwaano na kũmanyana nesanga. w19.12 23 ¶4-5

Athũkũmi aingĩ ma Yeova ĩũlũ wa nthĩ ũmũnthĩ maendeee kũmĩanĩsya na mathĩna maingĩ maito na matumaa mewʼa me aitavĩe. Aklĩsto amwe maendeee kũmĩanĩsya na ũwau ũmavinyĩĩe kana kyeva kya kũkwʼĩĩwa nĩ mwendwa woo. Ve angĩ maendeee kũmĩanĩsya na thĩna mwingĩ ngoonĩ ĩtina wa kwona mũnyanya woo kana mũndũ wa mũsyĩ atia ũwʼo. Angĩ namo nĩmakwatĩtwe nĩ thĩna mwingĩ ĩtina wa mĩisyo ta ithingitho sya nthĩ. Ana-a-asa asu onthe me na vata wa kũkiakiwʼa. Tũtonya kũmatetheesya ata? Ĩthĩwa mũnyanya wa wʼo. Anyanya malũmanĩtye na ana-a-asa na eĩtu-a-asa moo nĩmeyĩimaa maũndũ nĩ kana mamatetheesye. Kwa ngelekanyʼo, mwana-a-asa wĩtawa Peter nĩwataviwʼe nĩ ndakĩtalĩ kana e na ũwau mũthũku ũtesa kũvoa. Mũka wake, Kathryn, aĩtye: “Mwana-a-asa ũmwe wa kĩkundi kitũ na mũka nĩmo matũtwaĩte sivitalĩ mũthenya ũsu Peter wataviwʼe ũwau wake. Mamanya ũu, nĩmatwie vau kwa vau kana maitũekanĩsya na thĩna witũ, na kwoou nĩmethĩĩtwe vamwe naitũ yĩla tũkwenda ũtethyo woo.” Kote ũndũ wa kũkiakisya kũmanya kana twĩ na anyanya ma wʼo matonya kũtũtetheesya ĩvindanĩ ya thĩna! w20.01 8 ¶1; 9 ¶5; 10 ¶6

Kethĩwa waĩ ũmwe wa amanyĩwʼa ala moombanie nyũmbanĩ ya ĩũlũ, mũthenya wa Vendekosito, mwaka wa 33, ndwĩthĩwa na nzika kana nĩwetĩkĩwʼa mauta kwĩsĩla veva mũtheu. (Meko 2:5-12) Ĩndĩ ũu nĩ kwasya kana etĩkĩwʼa mauta onthe metĩkĩawʼa mauta ũndũ ũmwe? Aiee. Kwasũanĩa ĩvinda yĩla mũndũ ũtonya kwĩtĩkĩwʼa mauta. Ala Aklĩsto ta 120 ti mo metĩkĩiwʼe mauta me oka mũthenyanĩ ũsu. Mũthenya ũsu ũte mũthelu ve angĩ ta 3,000 metĩkĩiwʼe veva mũtheu ũla mathĩtwe. Asu metĩkĩiwʼe mauta yĩla mavatisiwe. (Meko 2:37, 38, 41) Ĩndĩ myakanĩ ĩla yaatĩĩe ti Aklĩsto onthe metĩkĩawʼa mauta maivatiswa. Kwa ngelekanyʼo, Asamalia metĩkĩiwʼe mauta ĩvinda yĩana ũna ĩtina wa kũvatiswa. (Meko 8:14-17) Nake Kolinelio na andũ make metĩkĩiwʼe mauta kwa nzĩa yĩ kĩvathũkanyʼo vyũ na ũndũ andũ meesĩ nũndũ metĩkĩiwʼe veva mũtheu o na mate avatise.​—Meko 10:44-48. w20.01 20-21 ¶2-4

Nthĩnĩ wa ala Mavuku ana ma Ũvoo Mũseo, Yesũ eetie Yeova “Asa” mavinda ta 165. Nĩkĩ Yesũ wendete kũneena ĩũlũ wa Yeova mũno wĩana ũu? Ũndũ ũmwe nĩ kana endaa kũĩkĩĩthya andũ kana Yeova nĩ Ĩthe witũ wĩ wendo. (Yoa. 17:25) Ekai tũneenee kĩla tũkwĩmanyĩsya twasũanĩa ũndũ Yeova wathĩnĩkĩaa Mwana wake, Yesũ. Mavinda onthe Yeova nĩweewʼaa mboya sya Yesũ. Na ndeekaa o kũsyĩwʼa na ũu ũithelela vau; nĩwamũsũngĩaa. (Yoa. 11:41, 42) O na Yesũ akomana na mathĩna mailye ata, nĩweethĩawa esĩ Ĩthe wake nũmwendete na nũkũmũtetheesya. (Luka 22:42, 43) Nũndũ Yeova nĩ Asa wĩ wendo, nĩwaĩkĩĩthisye kana Yesũ nĩwamanya nũmũkwete mbau. (Mt. 26:53; Yoa. 8:16) O na kau Yeova ndaamũsiĩĩa Yesũ ndakakwatwe nĩ ũthũku, nĩwamũtetheeisye kũmĩĩsya matatwa. Yesũ nĩweesĩ kana ũndũ o na wĩva mũthũku ũla wesaa kũmũkwata waĩ o wa kavinda. (Aevl. 12:2) Yeova nĩwoonanisye kana nĩwendete Yesũ nũndũ nĩwamwĩthukĩĩasya, akamũnenga syĩndũ ila waĩ na vata nasyo, akamũmanyĩsya, na akamũtetheesya.​—Yoa. 5:20; 8:28. w20.02 3 ¶6-7, 9

Yĩla tũũtwʼa nĩtũkũatĩĩa kĩthĩo kĩna kana tũiatĩĩa, nĩtwaĩle kũsũanĩa wasya wa ngoo wa ala angĩ, na mũno mũno Aklĩsto ala angĩ. Tũyenda mũndũ alulutĩke nũndũ witũ! (Mko. 9:42) O na ĩngĩ, tũyenda kũthatya ala mate Ngũsĩ vate kĩtumi. Wendo ũkatũsukumaa tũmaneenyʼe na ndaĩa, twĩsĩ kana kĩu nĩkĩtumaa Yeova ataĩwa. Kwoou tũyĩsa kũkĩlya ngananĩo kana tũkambĩĩa kumanyʼa angĩ nũndũ wa syĩthĩo syoo. Tũikolwe kana wendo no ũtume o na maũndũ mekwoneka me vinya mekĩka. Wendo ũkatumaa tũnenga andũ ndaĩa na tũimakua nesa, na kĩu no kĩtume amwe matũvĩngaa mololosya ngoo. Eka kĩla mũndũ kĩsionĩ kyenyu amanye kana we wĩ Ngũsĩ ya Yeova. (Isa. 43:10) Ethĩwa nĩwatavisye andũ ma mũsyĩ na anyanyau kwĩ tene kana ũthaithaa Yeova Ngai, ũkeethĩaa nĩ laisi kũmanya ũndũ ũkwĩka yĩla makũthatĩa. Tũikaaĩwʼĩe nthoni o na vanini ũtwi witũ wa kũũngama na ũkũmbaũ na kũtetea ũwʼo ũla Mbivilia ĩmanyĩasya.​—Alo. 1:16. w19.04 17-18 ¶14-16

Ala atũmwa 12 nĩmaatĩĩaa Yesũ yĩla waĩ ũthũkũminĩ wake kũũ nthĩ, ĩndĩ Vaulo atwʼĩkie Mũklĩsto Yesũ aminĩte kũkwʼa na akathayũũka. O na kau Vaulo nĩwesie kũtwʼĩkĩthwʼa “mũtũmwa kwa andũ ma mbaĩ ingĩ,” ndaanengwa kĩanda kya mwanya kya kũtwʼĩka ũmwe wa ala atũmwa 12. (Alo. 11:13; Meko 1:21-26) Vaulo ndaaĩwʼĩa kĩwĩu aũme asu 12 nũndũ wa ngwatanĩo ĩla maĩ nayo na Yesũ. Vandũ va ũu nĩweanĩiwe nĩ kĩla waĩ nakyo. Tweanĩwa nĩ kĩla twĩ nakyo na tweethĩwa na wĩnyivyo, tũkeethĩawa ta Vaulo na tũkanengae ndaĩa ala Yeova ũmanengete ũkũmũ. (Meko 21:20-26) Yeova nũĩkĩĩthĩtye kana ve atumĩa matongoetye kĩkundinĩ kya Kĩklĩsto. O na kau aũme asu nĩ ene naĩ, Yeova atũnengete mo “methĩwe mĩthĩnzĩo.” (Aev. 4:8, 11) Twanenga ndaĩa aũme asu na twaatĩĩa ũtao woo twĩnyivĩtye, tũkamũthengeea Yeova na tũitanĩa mũuo vamwe na Aklĩsto ala angĩ. w20.02 17 ¶13-14

Ũtambĩĩe kwĩmanyĩsya Mbivilia na Ngũsĩ sya Yeova, no kwĩthĩwa wanengete Mbivilia ndaĩa mũno. Na no kwĩthĩwa wamwendete Yesũ. Yu nũndũ nĩwĩsĩ Ngũsĩ sya Yeova, no wĩthĩwe wendete kũtũmĩa ĩvinda vamwe nasyo. Ĩndĩ kwĩthĩwa wendete maũndũ asu kwĩ kwʼoka kũituma wenda kwĩyumya ũmũthũkũme Yeova na ũivatiswa. Kũmwenda Yeova Ngai nĩwʼo ũndũ ũla mũnene waĩle kũtuma wenda kũvatiswa. Wamwenda Yeova mũno, ndũketĩkĩlya mũndũ kana kĩndũ o na kĩva kĩũsiĩĩe kũmũthũkũma. No twasye kũmwenda Yeova nĩkwʼo kũũvingũĩaa nzĩa nĩ kana ũvatiswe, na nĩkwʼo kũũsiĩĩaa ndũkaume nzĩanĩ ĩla wakinya wambĩĩa kũmũthũkũma. Yesũ aisye kana no nginya tũmwende Yeova na ngoo yitũ yonthe, thayũ witũ wʼonthe, kĩlĩko kitũ kyonthe, na vinya witũ wʼonthe. (Mko. 12:30) Nĩ kyaũ kĩtonya kũũtetheesya ũmwende mũno wĩana ũu na ũimũnenga ndaĩa nene? Kũvindĩĩsya ũndũ Yeova ũtwendete kũtumaa o naitũ tũmwenda. w20.03 4 ¶4-5

Tũtonya ata kwĩanĩsya ũthũkũmi witũ vyũ? Kwa ũkuvĩ, nĩ kana twĩanĩsye ũthũkũmi witũ vyũ, no nginya tũtavanyʼe na tũimanyĩsya andũ mũno vyũ ũndũ tũtonya. Ĩndĩ ũu ti kwasya kana kĩla kyendekaa no kũtũmĩa ĩvinda yingĩ tũ. Yeova nĩwendaa kwona tũimũthũkũma twĩ na kĩeleelo kĩla kyaĩle. Kĩeleelo kĩva? Twĩyumasya tũmũthũkũme na thayũ witũ wʼonthe nũndũ nĩtũmwendete na nĩtwendete atũi maitũ. (Mko. 12:30, 31; Ako. 3:23) Kũmũthũkũma Ngai na thayũ witũ wʼonthe nĩ kwĩnengane vyũ ũthũkũminĩ wake. Ũu nĩ kwasya, tũmũthũkũme na vinya witũ wʼonthe. Twamina kũelewa kana wĩa ũũ wa kũtavanyʼa nĩ wa vata mũno, twĩkĩaa kĩthito tũneene na andũ aingĩ ũndũ vatonyeka. Nĩtũtonya kwĩthĩwa tũtatonya kũtũmĩa ĩvinda yingĩ ũndũ twendaa ũtavanyʼanĩ. Ĩndĩ ũsu nĩwʼo wĩa ũla twendete vyũ. Nũndũ wa ũu, nĩtũtataa mũno vyũ twongele ũtũĩka witũ wa kũvikĩa andũ ngoo yĩla tũũtavanyʼa. Nĩtũtataa wĩthĩe wĩa wa kũtavanyʼa nĩwʼo ũndũ ũla mũnene vyũ thayũnĩ witũ. w19.04 2 ¶3; 3 ¶4, 6

Ũvũngũ wa Satani wongeleelaa andũ kĩmeto na mathĩna. Kwa ngelekanyʼo, yĩla asyai makwʼĩĩwa nĩ mwana nĩmatonya kwĩwa nĩ Ngai ũmwosie, na nũtonya kwĩthĩwa aendie kũtwʼĩka mũlaĩka ĩtunĩ. Kwʼo ku nĩ kũmakiakisya kana nĩ kũmongela thĩna ĩũlũ wa ũngĩ? Nawʼo ũmanyĩsyo wa ũvũngũ ĩũlũ wa ĩia ya mwaki nĩwanengie andũ kĩtumi kya kũthĩnyʼa angĩ. Nũndũ wa ũu, ala ĩvinda ĩvĩtu maleanaa na momanyĩsyo ma makanisa mooveeawa ituĩnĩ na maivĩvwʼa. Ĩvuku yĩmwe yĩeleetye ĩũlũ wa koti ũmwe watwʼĩĩaa andũ kũawa (Spanish Inquisition), nĩyĩwetete nĩkĩ amwe matonya kwĩthĩwa maumasya sila ũsu. Yaĩtye no kwĩthĩwa meekaa ũu nũndũ maĩkĩĩaa kana menenga mũndũ mwanya wa “kwĩsamĩa ũndũ ĩia ya mwaki yĩsamasya,” nongi kana nĩwĩlila atanakwʼa nĩ kenda ndakathi ĩianĩ yĩu. Isionĩ imwe andũ monaa ne ũseo kũthaitha aa-ũmae moo ala makwie, kũmanenga ndaĩa, kana o na kũmetya ũathimo. Angĩ namo nĩmekaa maũndũ ma kũusya aa-ũmae moo nĩ kana maikese kũmaetee mũisyo. Ĩndĩ kĩla kĩmakasya nĩ kana mĩĩkĩĩo ta ĩsu yumanĩte na ũvũngũ wa Satani ndĩnengae andũ ũkiakisyo wa wʼo. Vandũ va ũu ĩtumaa andũ mambĩĩa kwĩmakĩa kana o na makakwatwa nĩ wia. w19.04 14 ¶1; 16 ¶10