Mwei wa 1

Nĩ kyaũ kyatumie Timotheo ethĩwa e mũthũkũmi mũseo wa Yeova? Nĩ nguma syake nzeo sya Kĩklĩsto. (Avi. 2:​19-22) Maũndũ ala mũtũmwa Vaulo wawetie ĩũlũ wa Timotheo monanĩtye kana aĩ mũndũ wĩ wĩnyivyo, kĩthito, mũĩkĩĩku, na wa kwĩkwatwʼa. Nĩwathĩnĩkĩaa ana-a-asa make mũno. Nũndũ wa ũu, Vaulo nĩwamwendete mũno na ndaakĩa kũmũnenga ianda ngito. O naitũ tweethĩwa na nguma ila imwendeeasya Yeova, we mwene akatwenda mũno na tũkatetheeasya kĩkundi mũnango. (Sav. 25:9; 138:6) Kwoou voya na ũisũanĩa nĩ nguma syĩva ũkwenda kũseũvĩĩsya. Nyuva nguma ĩmwe katĩ wa isu ũkwona waĩle kwambĩĩa nayo. We no wĩkĩe kĩthito wĩwʼĩae ana-a-asa na eĩtu-a-asa tei mwingangĩ? Kana no wende kwĩthĩwa mũndũ wendete mũuo na ũekeaa ala angĩ mũnango? No ũtetheke wakũlya mũnyanya ũmũĩkĩĩe aũtetheesye kũmanya kĩla waĩle kwĩka ũmĩseũvĩĩsye.—Nth. 27:6. w22.04 23 ¶4-5

Yeova endaa twĩkale twĩ atanu. Na ũu nĩ wʼo nũndũ ũtanu nĩ kĩlungu kĩmwe kya ũsyao wa veva wake mũtheu. (Aka. 5:22) Nũndũ kũnengane kwĩ ũtanu mwingĩ kwĩ kwosa, nĩtũtanaa mũno yĩla tweeyumya na ngoo yonthe twĩanĩsye ũthũkũmi witũ wa Kĩklĩsto na tũtetheesye ana-a-asa maitũ maũndũnĩ me kĩvathũkanyʼo. (Meko 20:35) O tondũ ĩandĩko ya ũmũnthĩ yonanĩtye, mũtũmwa Vaulo nũwetete maũndũ elĩ matonya kũtũtetheesya twĩkale twĩ atanu. Mbee, twaĩle kũmũnengae Yeova kĩla kĩseo vyũ. Tweeka ũu, tũkekalaa twĩ atanu. (Mt. 22:​36-38) Kelĩ, tũyaĩle kwĩyĩelekanyʼa na ala angĩ. Twĩthĩwe twĩ na mathĩna ma mwĩĩ kana tũi namo, kana twĩ na ũmanyi na inengo kana tũi nasyo, mavinda onthe twaĩlĩte kũmũtũngĩaa Yeova mũvea nũndũ wa kĩla tũtonya kwĩanĩsya. O na ĩngĩ, ethĩwa ve maũndũ mana ala angĩ meanĩasya nesa ũthũkũminĩ woo kwĩ ithyĩ, nĩtwaĩlĩte kũtana nũndũ wa kwona maitũmĩa inengo syoo kũmũtaĩa Yeova. w22.04 10 ¶1-2

Kwanangwa kwa ndĩni sya ũvũngũ kũkooka na kĩthũlũmũko, na kĩu kĩkasengyʼa andũ ĩũlũ wa nthĩ. (Ũvu. 18:​8-10) Kwanangwa kwa Mbaviloni Ĩla Nene kũkatelemya nthĩ yonthe na kũkatuma maũndũ moma, ĩndĩ andũ ma Ngai makeethĩwa na itumi ilĩ sya kũtana. Mbee, ndĩni sya ũvũngũ, ila syĩthĩĩtwe syĩ mũmaitha wa Ngai kwa ĩvinda yĩasa, ikeethĩwa inaanangwa. Kelĩ, tũkeethĩwa tũkilyĩ kwovowʼa kuma nthĩ ĩno nthũku! Ndanieli nĩwathanie kana “ũmanyi ũkongeleka.” Na vate nzika, nĩwongelekete! Nĩtũeleetwe mawathani makonetye ĩvinda yĩĩ yitũ. (Nda. 12:​4, 9, 10) Mawathani asu meanĩĩte nesa vyũ, na kĩu kĩtumĩte tũmũnenga Yeova ndaĩa nene o vamwe na Ndeto yake mbeveee. (Isa. 46:10; 55:11) Kwoou endeea kũlũlũmĩĩlya mũĩkĩĩo waku kwa kwĩmanyĩsya Maandĩko na kĩthito, na kwa kũtetheesya angĩ methĩwe na ngwatanĩo nzeo na Yeova. We akamasũvĩa onthe ala mamĩkwatasya vyũ, na akamanenga ‘mũuo mwĩanĩu.’—Isa. 26:3. w22.07 6-7 ¶16-17

Ĩvuku ya Ũvuanyʼo yonanĩtye kana yu Ũsumbĩ wa Ngai nũsumbĩkĩte ĩtunĩ, na kana Satani nĩwekiwʼe kuma kũu. (Ũvu. 12:​1-9) Kĩu nĩkyatumie ĩtunĩ kwĩthĩwa na mũuo, ĩndĩ kyaete mathĩna kũũ nthĩ. Nĩkĩ? Nũndũ Satani nĩ mũthilĩku na avithũkĩaa ala mamũthũkũmaa Yeova me aĩkĩĩku kũũ nthĩ. (Ũvu. 12:​12, 15, 17) Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya twĩkale twĩ aĩkĩĩku o na Satani atũkita? (Ũvu. 13:10) Ũndũ ũmwe ũtonya kũtũtetheesya nĩ kũmanya kĩla kĩkethĩwa ĩvinda yũkĩte. Kwa ngelekanyʼo, ĩvukunĩ ya Ũvuanyʼo mũtũmwa Yoana nũeleetye moathimo amwe tũkilyĩ kũtanĩa. Ũathimo ũmwe nĩ kwona amaitha ma Ngai mayanangwa. Mũsoa wa mbee vyũ wa ĩvuku ya Ũvuanyʼo ũtũtavĩtye kana maũndũ ala me ĩvukunĩ yĩu maeleetwʼe na “mawonanyʼo,” kana kwa nzĩa ya ngelekanyʼo.—Ũvu. 1:1. w22.05 8 ¶1-3

Athũkũmi aĩkĩĩku ma Yeova makaendeea kwĩkala malũmanĩtye vyũ nake, na kĩu kĩkathatya mũno ala mamũvĩngaa. Nũndũ wa ũu, mbaĩ ikethĩwa syĩ ngwatanĩo ikamavithũkĩa kĩla vandũ ĩũlũ wa nthĩ. Kũvithũkĩwa kũu nĩkwʼo Mbivilia yĩthĩawa ĩiweta yĩla ĩkwasya kana andũ ma Ngai makavithũkĩwa nĩ Ngoki wa Makoki. (Esek. 38:​14, 15) We Yeova akeeka ata andũ make mavithũkĩwa? Atwĩĩte atĩĩ: “Ũthilĩku wakwa ũkambata manyiũũnĩ makwa.” (Esek. 38:​18, 21-23) Kĩlungu kya 19 kya Ũvuanyʼo nĩkĩeleetye kĩla kĩkekĩka ĩtina wa ũu. Kyaĩtye kana Yeova akamũtũma Mwana wake okitĩe andũ make na aisinda amaitha make. Yesũ akatetheewʼa kũkita amaitha asu nĩ “ita sya ĩtunĩ,” ila nĩ alaĩka aĩkĩĩku vamwe na ala 144,000. (Ũvu. 17:14; 19:​11-15) Vakeethĩwa vailye ata ĩtina wa kaũ ũsu? Onthe ala mamũvĩngaa Yeova makeethĩwa manaanangwa vyũ!—Ũvu. 19:​19-21. w22.05 17 ¶9-10

Ĩvinda ĩkuvĩ ĩtina wa Atamu na Eva kũvĩtya, Yeova nĩwanengie nzyawa syoo wĩkwatyo kwĩsĩla wathani wa mwanya. Kĩla wawetie kĩ ĩandĩkonĩ ya Mwambĩlĩlyo 3:15: “Na ngeekĩa ũmaitha katĩ wenyu we na mũndũ mũka, na katĩ wa ũsyao waku na ũsyao wake: akatumba mũtwe waku, naku ũkatumba kĩtiinyo kyake.” Wathani ũsu wĩ ĩvukunĩ ya mbee ya Mbivilia. Ĩndĩ wathani ũsu nĩ wa mwanya nũndũ ũvoo ũla wĩ mavukunĩ ala angĩ ma Mbivilia nũkwatĩanĩe nawʼo. O tondũ mũongo wa ĩvuku wĩthĩawa ũkwatanĩtye mathangũ onthe vamwe, ũu nowʼo ndeto ila syĩ Mwambĩlĩlyo 3:15 ikwatĩanĩe na kĩla kĩ mavukunĩ ala angĩ ma Mbivilia ikaumĩlya ũvoo ũmwe. Ũvoo ũsu wonanĩtye kana Ngai akatũma Mũtangĩĩi oke kwananga Ndevili na aatĩĩi make onthe. Ũsu ũkeethĩwa wĩ ũathimo mũnene ta kĩ kwa onthe ala mamwendete Yeova! Kũsoma Mbivilia no kũtũtetheesye kũelewa ũndũ wathani ũsu wĩanĩĩtwʼe na ũndũ ũtonya kũtũtethya. w22.07 14 ¶1-3

Mũkũlye Yeova aũnenge ũĩ nĩ kana ũtetheesye syana syaku imwende. (Yak. 1:5) Nĩwe waĩlĩte vyũ kũtũnenga ũtao. Na twĩasya ũu nũndũ wa itumi iana ũna. Ekai twone ilĩ. Mbee, Yeova nĩwe mũsyai ũla wĩ na ũtũĩka ũla mwingĩ vyũ. (Sav. 36:9) Na kelĩ, ũtao ũla ũtũnengae nũtũtethasya mavinda onthe. (Isa. 48:17) Yeova atũmĩaa Ndeto yake na ũseũvyo wake kũmũnenga lĩu mwingĩ wa kĩ-veva wumĩte Mbivilianĩ, nĩ kana mũtetheesye syana syenyu imwende. (Mt. 24:45) Kwa ngelekanyʼo, no mũkwate ũtao mũseo mũno kĩlungunĩ kĩ na kyongo, “Ũtethyo Kwondũ wa Andũ ma Mũsyĩ,” kĩla kyatumbĩthawʼa ĩkasetinĩ ya Amkeni! kwa myaka ĩana ũna, na oyu kĩkwatĩkanaa kĩsesenĩ kitũ. O na ĩngĩ, nthĩnĩ wa jw.org nĩvethĩawa na vitio mbingĩ sya ũneenanyʼa na mawonanyʼo itonya kũtetheesya asyai maatĩĩe ũtao ũla Yeova ũmanengete yĩla mekũea syana syoo.—Nth. 2:​4, 5. w22.05 27 ¶4-5

Vai ũngĩ ũtonya kũekea mũndũ nesa vyũ ta Yeova. Mbee, ethĩawa eyũmbanĩtye vyũ kũtũekea. Kelĩ, atwĩsĩ nthĩnĩ na nza. Nĩwĩsĩ kĩla kĩndũ ĩũlũ witũ, na nĩwe ũtonya kũmanya ethĩwa nĩtwĩlilĩte kuma ngoonĩ. Na katatũ, yĩla Yeova watũekea, atũekeaa vyũ ũkethĩa o na ti ta twaamũvĩtĩsya. Kĩu kĩtumaa twĩthĩwa na wasya mũtheu wa ngoo na twĩtĩkĩlwa nĩwe. Vate nzika, nũndũ twĩ ene naĩ, tũilea kũvĩtya. Ĩndĩ o na ũu wĩ o vo, no tũkwate ũkiakisyo twasũanĩa ndeto ii syĩ nthĩnĩ wa Insight on the Scriptures, Ĩvuku ya 2, ĩthangũ ya 771: “Yeova e tei mwingĩ na nĩwĩthĩawa esĩ kana athũkũmi make nĩ onzu. Kwoou mayaĩle kũtinda maandũĩkĩte saa syonthe nũndũ wa mavĩtyo ala meeka nũndũ wa kwĩthĩwa nĩ ene naĩ. (Sav 103:​8-14; 130:3) Ethĩwa nĩmatataa ũndũ matonya meke kĩla Ngai wendaa, no mekale me atanu. (Avi 4:​4-6; 1Yo 3:​19-22).” w22.06 7 ¶18-19

Ve nzĩa ĩngĩ Satani ũtũmĩaa kũtũtelemya eka o kũvĩngwa nĩ silikalĩ. Andũ amwe makĩaa mũno kĩla andũ ma mũsyĩ mekwĩka mamanya kana mo nĩ Ngũsĩ kwĩ ũndũ makĩaa kũvũwa. Methĩawa mendete andũ moo ma mũsyĩ mũno, na nĩmendaa mamũmanye Yeova na maimwenda. Nũndũ wa ũu, nĩmaũmĩaa mũno yĩla meewʼa maimũneenea Ngai wa wʼo naĩ vamwe na athaithi make. Ĩndĩ amwe tene mavĩngaa andũ moo ma mũsyĩ nĩmesie kwĩtĩkĩla ũwʼo. Ĩndĩ twasye nĩtwalewa nĩ andũ maitũ ma mũsyĩ nũndũ wa maũndũ ala twambĩĩa kũĩkĩĩa. Tũtonya kwĩka ata? No tũkiakiwʼe mũno twasũanĩa ndeto nzeo ila syĩ nthĩnĩ wa Savuli 27:10. Kũlilikana ũndũ Yeova ũtwendete mũno wĩana nĩkũtũtetheeasya kũusya yĩla twavĩngwa. Na tũi na nzika kana akatũtuva nũndũ wa wũmĩĩsyo witũ. Akatwĩanĩĩasya mavata maitũ ma kĩ-mwĩĩ, ma ngoonĩ, na ma kĩ-veva nesa vyũ kwĩ mũndũ o na wĩva! w22.06 16-17 ¶11-13

Yĩla Yesũ waĩ kũũ nthĩ, andũ mamwilĩĩlaa ũvũngũ mayasya nĩ mũnywi, mũndũ wĩ ĩtomo, mũthũkũmi wa Ndevili, mũndũ ũtakwataa Savato, o na mũumi wa Ngai. (Mt. 11:19; 26:65; Luka 11:15; Yoa. 9:16) Ĩndĩ Yesũ ndaaĩyĩĩvanĩsya kwa kũmasũngĩa naĩ. O ta Yesũ, yĩla andũ matũneenyʼa naĩ tũyaĩlĩte kwĩyĩĩvanĩsya. (1 Vet. 2:​22, 23) Nĩ wʼo, ti laisi kwĩsiĩĩa yĩla mũndũ watũneenyʼa naĩ. (Yak. 3:2) Kwoou nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya? Yĩla mwene nyũmba waũneenyʼa naĩ, tata vyũ ndũkasũanĩe mũno ũndũ waũneenyʼa. Mwana-a-asa wĩtawa Sam easya, “Nĩtataa kũsũanĩa mũno ũndũ mũndũ ũla ngũneena nake wĩ na vata wa kwĩwʼa ũla wʼo, na nĩnĩlilikanasya kana no aalyũke.” Mavinda amwe wĩthĩaa mwene nyũmba atũneenyʼa athatĩte nũndũ twavika masaa mathũku. Twakomana na mũndũ ũthatĩte no tũvoyae mboya o nguvĩ, na tũimũkũlya Yeova atũtetheesye tũusye na tũyĩsiĩĩa tũikamũneenyʼe naĩ kana tũte na ndaĩa. w22.04 6 ¶8-9

Ũndũ ũmwe wa vata ũtonya kũtetheesya syana imũthengeee Yeova nĩ kwĩmanyĩsya Mbivilia nasyo. (2 Tim. 3:​14-17) Ĩndĩ Mbivilia nĩvuanĩtye ũndũ ũngĩ ũtonya kũtetheesya syana syĩmanyĩsye ĩũlũ wa Yeova. Ĩvukunĩ ya Nthimo, mũndũũme ũmwe nũlilikanĩtye mwana wake esũvĩe ndakaeke nguma sya Yeova, ila ivuanawʼa nĩ wũmbi, syume methonĩ make. (Nth. 3:​19-21) Inywʼĩ asyai, nĩmũtonya kwĩthĩwa mũtanĩaa kũthi kũtembea kũndũ na syana syenyu. Tũmĩai ĩvinda yĩu kũitetheesya syone ũndũ “syĩndũ ila syoombiwe” ikonanĩtye na nguma sya mwanya sya Yeova. (Alo. 1:20) Kwoona ũndũ Yesũ watũmĩie wũmbi kũmanyĩsya. Ĩvinda yĩmwe, nĩwakũlilye amanyĩwʼa make masyaĩĩsye ngũngũũ na malaa ma lili. (Luka 12:​24, 27-30) Nĩwamanyĩisye amanyĩwʼa make ũndũ wa vata wakonetye ũndũ Ĩthe woo wa ĩtunĩ wĩthĩawa e mũlaũ na ũmekaa nesa. Amaĩkĩĩthisye kana Yeova akaĩthasya athũkũmi make aĩkĩĩku na ayĩĩkĩĩthya kana me na ngũa sya kwĩkĩa, o ũndũ ũsũvĩaa ngũngũũ na malaa. w23.03 20-21 ¶1-4

Nĩtũmũtũngĩaa Yeova mũvea nũndũ wa kwĩthĩwa tũtonya kũmũvoya kwĩsĩla vala ve Mwana wake. Yesũ nĩwe nzĩa ĩla Yeova ũtũmĩaa kũsũngĩa mboya sitũ. Mboya ila Yeova wĩthukĩĩasya na ũsũngĩaa no ila twavoya ĩsyĩtwanĩ ya Yesũ na atũekeaa naĩ sitũ nũndũ wa nthembo ya wovosyo ya Yesũ. (Alo. 5:1) Maandĩko maĩtye kana Yesũ nĩ “mũthembi mũnene . . . wĩkalĩte kwʼokonĩ kwa aũme kwa kĩvĩla kya ũsumbĩ kya ũla Mũnene ĩtunĩ.” (Aevl. 8:1) Yesũ nĩwe “mũtetheesya [witũ] ũla wĩ vamwe na Asa.” (1 Yoa. 2:1) Tũmũtũngĩaa Yeova mũvea mũno nũndũ wa kũtũnenga Mũthembi Mũnene, ũla ũtwĩwʼĩaa tei mawonzunĩ maitũ na ‘wĩsũvanaa kwondũ witũ.’ (Alo. 8:34; Aevl. 4:15) Tũyĩthĩwa tũtonya kũneena na Yeova ta kethĩwa ti va nthembo ya Yesũ. Vate nzika, kĩla ũmwe witũ nũkwĩtĩkĩla kana tũyĩsa kũmũtũngĩa Yeova mũvea wĩanĩtye nũndũ wa mũthĩnzĩo wa mwanya ũla watũnengie wa Mwana wake mwendwa! w22.07 23 ¶10-12

Mũndũ wa kwĩkwatwʼa nũtataa eanĩsye kĩla wathana na aneenaa ũla wʼo. (Sav. 15:4) Andũ nĩmethĩawa mesĩ kana no mamũĩkĩĩe. Twĩenda ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ mewʼae ũu ĩũlũ witũ. Tũyĩsa kũlasimĩthya angĩ matũĩkĩĩe. No nginya twĩkĩe kĩthito twĩke maũndũ meũmaĩkĩĩthya kana no matũĩkĩĩe. Andũ aingĩ maasya kũĩkĩĩwa kũilye ta mbesa. Kũimantha nĩkwendaa kĩthito, ĩndĩ kũsyasya no ndatĩka ĩmwe. Vate nzika, Yeova nĩwonanĩtye kana no tũmũĩkĩĩe. “Wĩa wake wʼonthe ũtethawʼa na kĩthito,” kana kwa ndeto ingĩ, wĩthĩawa wĩ wa kwĩkwatwʼa. (Sav. 33:4) Na endaa tũatĩĩae ngelekanyʼo yake. (Aev. 5:1) Tũmũtũngĩaa Yeova mũvea ta kĩ nũndũ wa kũtũkusya twĩthĩwe nthĩnĩ wa ngwatanĩo ya ana-a-asa matwendete na ma kwĩkwatwʼa! Ithyonthe nĩtwaĩle kwĩkĩa kĩthito twĩthĩwe tũtonya kwĩkwatwʼa nĩ ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ. Yĩla kĩla ũmwe weekĩa kĩthito ethĩwe esĩkĩe ta mũndũ wendete ala angĩ, wĩ wĩnyivyo, ũmanyi, ũneenaa ũla wʼo, na wĩsiĩĩaa, ithyonthe kĩkundinĩ twĩthĩawa tũtonya kũĩkĩĩanĩa. Ekai ĩndĩ tũatĩĩae ngelekanyʼo ya Ngai witũ, Yeova, na tũiendeea kwonanyʼa kana twĩ ma kwĩkwatwʼa. w22.09 8 ¶1-2; 13 ¶17

O na kau twĩ ma mũsyĩ wĩ na ana-a-asa na eĩtu-a-asa aingĩ, mavinda kwa mavinda nĩtũtonya kwĩwʼa ta twĩ ithyoka kana tũkakwʼa ngoo, na nĩtũtonya kũsũanĩa kana twĩngʼangʼana na maũndũ asu twĩ ithyoka. Yeova ndendaa kwona tũyĩwʼa ũu o na vanini. Kwasũanĩa ũndũ wamũtetheeisye Eliya. Yeova nĩwamwĩkĩie vinya eyĩelesye. Amũkũlilye ũũ kelĩ: “Wĩĩka ata vaa?” (1 Asu. 19:​9, 13) Na kĩla ĩvinda nĩwamwĩthukĩĩasya nesa aimũtulũĩla ngoo yake. Eka ũu, nĩwamũĩkĩĩthisye kana ve Aisilaeli angĩ aingĩ mamũthaithaa. (1 Asu. 19:​11, 12, 18) Vate nzika, Eliya nĩweewie ausya ĩtina wa kũmũtulũĩla Yeova ngoo yake na kwĩyonea ũndũ wamũsũngĩie. O na ĩngĩ, Yeova nĩwamũnengie ianda iana ũna sya vata. Amwĩie etĩkĩsye mauta Aasaeli ethĩwe mũsumbĩ wa Silia, Yeu ethĩwe mũsumbĩ wa Isilaeli, na Elisa ethĩwe mwathani. (1 Asu. 19:​15, 16) Kũmũnenga ianda isu nĩkwamũtetheeisye kũtũnga kĩlĩko kyake maũndũnĩ ala maseo. O na ĩngĩ, nĩwamũnengie Elisa ethĩwe mũtindanyʼa wake. w22.08 8 ¶3; 9 ¶5

Kĩkundi kyenyu kyaatetheesya kwaka kana kũtũngĩĩa Nyũmba ya Ũsumbĩ? Ethĩwa mwaaĩka ũu, ndũlea kwĩthĩwa ũlilikanaa ũmbano wa mbee kũmbanĩa vau. Wamũtũngĩie Yeova mũvea mwingĩ mũno. O na noĩthwa ũndũ ũsu waũkiitie ngoo mũno nginya wakelemya methoi na weethĩa o na ndwinĩkya wathi wa mbee. Nyũmba sya Ũsumbĩ syĩthĩawa syakĩtwe nesa mũno na nimũtaĩaa Yeova. Ĩndĩ ve wĩa ũngĩ wa mwako tũtethasya, na wĩa ũsu nĩwʼo ũmũtaĩaa mũnango. Wĩa ũsu ti wa kwaka nyũmba. Ĩndĩ nĩ wa kwaka andũ ala mokaa nyũmbanĩ isu sya ũthaithi. Wĩa ũsu wa kwaka andũ nĩwʼo mũtũmwa Vaulo waneeneaa yĩla waandĩkie ndeto ila syĩ ĩandĩkonĩ ya ũmũnthĩ. Mũtũmwa Vaulo nĩ ngelekanyʼo nzeo mũno ya mũndũ weesĩ kwaka athaithi ala angĩ. Nĩwatataa kũelewa ũndũ mekwĩwʼa. No tũatĩĩe ngelekanyʼo yake, na nũndũ wa ũu, tũyaka ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ.—1 Ako. 11:1. w22.08 20 ¶1-2

Mũklĩsto ũla ũkwenda kwĩthĩwa e mũlũngalu methonĩ ma Ngai aĩlĩte kũĩkĩĩthya kana mavinda onthe ndanakengana o na vanini viasalanĩ syake. O na ĩngĩ, mũndũ mũlũngalu nĩwendete ũsili wa katĩ; ndendaa kwona mũndũ ũngĩ aikuwa naĩ. Eka ũu, mũndũ wĩ na ũlũngalu wa wʼo nũvindĩĩasya ũndũ Yeova ũkwona motwi ala ũkwĩka nũndũ ethĩawa ayenda ‘kũmwendeesya vyũ.’ Mbivilia yonanĩtye kana Yeova nĩwe Mwambĩlĩlya wa ũlũngalu. Na nũndũ wa ũu, etĩtwe “wĩkalo wa ũlũngalu.” (Yel. 50:7) Nĩkwĩthĩwa Yeova nĩwe Mũmbi, no we e weka wĩ na ũkũmũ wa kũtwʼa kĩla kyaĩle na kĩla kĩtaĩle. Nũndũ ithyĩ twĩ ene naĩ, tũyĩsa kũmanya kĩla kyaĩle na kĩla kĩtaĩle. Kĩvathũkanyʼo naitũ, Yeova nde naĩ, na kwoou nĩwĩsĩ nesa vyũ kĩla kyaĩle na kĩla kĩtaĩle. (Nth. 14:12; Isa. 55:​8, 9) Ĩndĩ nũndũ tũmbĩtwe na mũvwʼano wake, twĩ na ũtonyi wa kũatĩĩa myolooto yake mĩlũngalu. (Mwa. 1:27) Na nĩtwendete kwĩka ũu. Kũmwenda Ĩthe witũ nĩkũtumaa twenda kũatĩĩa ngelekanyʼo yake nesa vyũ.—Aev. 5:1. w22.08 27 ¶5-6

Yĩla tũitavĩwe nĩ mathĩna kana tũkwʼĩte ngoo, nĩtũtonya kwĩwʼa ta twaĩlĩte kwosa nzĩa ya mũkato twĩvetangane na mathĩna maitũ. Ũsu nĩ ũndũ ũkũeleeka. Ĩndĩ no nginya twĩthĩwe twĩ metho tũikeke kĩndũ Yeova ũmenete. (Aev. 5:​10-12, 15, 16) Valũanĩ ũla mũtũmwa Vaulo waandĩkĩie Avilivi, eekĩie Aklĩsto vinya maendeee kũsũanĩa maũndũ o na meva ala “malũngalu, . . . matheu, . . . ma kwendeesya, [na] maseo.” (Avi. 4:8) O na kau Vaulo ndaandĩkĩte ĩmwe kwa ĩmwe ĩũlũ wa maũndũ makonetye kwĩtanĩthya, kĩla waandĩkie no kĩtũtetheesye kũnyuva nesa maũndũ ala tũkwĩtanĩthya namo. Tata kwĩka ũndũ ũũ: Vala vatũmĩĩtwe ndeto “maũndũ” mũsoanĩ ũsu, ĩkĩa ndeto ingĩ ta “mbathi,” “sinema,” “mavuku,” kana “mathaũ ma vitio.” Kwĩka ũu no kũũtetheesye kũmanya maũndũ ala matonya kwĩtĩkĩlĩka methonĩ ma Ngai na ala matetĩkĩlĩka. Twĩenda kũatĩĩaa myolooto ya Yeova, ĩla yĩthĩawa yĩ ĩũlũ vyũ kwĩ ĩngĩ o na yĩva.—Sav. 119:​1-3. w22.10 9 ¶11-12

Amwe katĩ wa “ala mate alũngalu” maĩ na mwĩkalĩle mũthũku na mũvuku vyũ matanakwʼa. Kwoou makenda kũmanyĩwʼa ũndũ matonya kũatĩĩa myolooto mĩlũngalu ya Yeova. Nĩ kana kĩu kĩanĩe, tũkatethya wĩa mwingĩ mũno wa kũmanyĩsya andũ tũtongoewʼe nĩ Ũsumbĩ wa Ngai kwĩ ĩvinda yĩngĩ o na yĩva. Naaũ makamanyĩsya ala mate alũngalu? Nĩ ĩkomano ĩnene vamwe na ala alũngalu makathayũũkwʼa. Nĩ kana masyĩtwa ma ala mate alũngalu maandĩkwe ĩvukunĩ ya thayũ, ĩkeethĩwa yĩ lasima make ngwatanĩo nzeo na Yeova na mayĩyumya mamũthũkũme. Yesũ Klĩsto vamwe na asili ala angĩ makeethĩwa masyaĩĩsye nesa ũndũ ala mate alũngalu makosa ũvoo ũla makatavwʼa. (Ũvu. 20:4) Ũla ũkalea kwĩthukĩĩsya na kũatĩĩa ũvoo ũsu akaanangwa o na e wa myaka 100. (Isa. 65:20) Yeova na Yesũ me na ũtonyi wa kũsoma ngoo, na kwoou maiketĩkĩlya o na ũmwe aete wanangĩko ĩvinda yĩu.—Isa. 11:9; 60:18; 65:25. w22.09 17 ¶11-12

Mũsoanĩ ũsu, “ala me na ũkũmũ” nĩ andũ ala masumbĩkĩte angĩ. No nginya Aklĩsto menyivĩsye silikalĩ isu. Na kĩtumi nũndũ niĩkĩĩthasya kwĩ mũuo na kana mĩao nĩyaatĩĩwa nesa; o na mavinda angĩ niteteaa andũ ma Yeova. (Ũvu. 12:16) Nĩkyo kĩtumi twĩaĩwe tũinenge koti, ũelo, ndaĩa, na tũiikĩa. (Alo. 13:7) Ĩndĩ silikalĩ isu syĩthĩawa na ũkũmũ no kwĩthĩwa Yeova nũsyĩtĩkĩlĩtye syĩthĩwe nawʼo. Yesũ nĩwoonanisye ũu ũtheinĩ yĩla wakũlawʼa makũlyo nĩ ngavana Mũlomi weetawa Vondio Vilato. Yĩla Vilato waisye kana e na ũkũmũ wa kũtwʼa ethĩwa Yesũ nũkũendeea kwĩkala thayũ kana nũkũawa, Yesũ amwĩie: “Ndũtonya kwĩthĩwa na ũkũmũ ĩũlũ wakwa ta kethĩwa ndũũnengetwe kuma ĩũlũ.” (Yoa. 19:11) O tondũ ũkũmũ wa Vilato waĩ na mĩvaka, nowʼo ũkũmũ wa andũ ma siasa na atongoi onthe ma andũ ũmũnthĩ wĩ na mĩvaka. w22.10 14 ¶6

Mũsumbĩ Ndaviti nĩwaveveewe kũandĩka ũndũ maũndũ makethĩwa mailye yĩla kũkeethĩwa na mũsumbĩ mũĩ na mũĩkĩĩku ũsumbĩkĩte. (Sav. 37:​10, 11, 29) Tũkothaa kũsomea andũ ĩandĩko ya Savuli 37:11 yĩla tũũmatavya ĩũlũ wa nthĩ nzaũ ĩla tweteele. Na twĩthĩawa na kĩtumi kĩseo kya kwĩka ũu nũndũ o nake Yesũ nĩwatũmĩie ndeto isu nthĩnĩ wa ũla Ũtavanyʼa wa Kĩĩmanĩ, na oonanyʼa kana syaĩ ianĩe ĩvinda yũkĩte. (Mt. 5:5) Ĩndĩ ndeto isu sya Ndaviti nĩsyoonanisye ũndũ maũndũ makethĩwa mailye mĩthenyanĩ ya Mũsumbĩ Solomoni. Ĩvinda yĩla Solomoni wasumbĩkĩte Isilaeli, andũ ma Ngai nĩmatanĩaa mũuo mwingĩ na maĩ na kyonthe kĩla mendaa me nthĩ ĩsu yausĩe “ĩia na ũkĩ wa nzũkĩ.” Ngai amatavĩtye ũũ: “Ethĩwa mũkaendaa myamũlonĩ yakwa . . . , ngamĩnenga nthĩ mũuo, na mũkakomaa, na vaiĩ ũla wĩtuma mũkĩa.” (Ali. 20:24; 26:​3, 6) Mawatho asu nĩmeanĩie ĩvinda yĩla Solomoni wasumbĩkĩte. (1 Mav. 22:9; 29:​26-28) Ndeto ila syĩ Savuli 37:​10, 11, 29 nĩsyeanĩie ĩvinda ĩvĩtu, na no ikeanĩa ĩngĩ ĩvinda yũkĩte. w22.12 10 ¶8

Nũndũ twĩ Aklĩsto ma wʼo, no nginya tũatĩĩae myolooto ĩla tũũnengwa. Mbivilia nĩtũnengete ũtao mũseo ũtonya kũtũtetheesya nĩ kana maũndũ maitũ maĩle. Ĩtwĩĩte atĩĩ: “Kwondũ wa ũtongoi mũĩ ũkakwatya kaũ waku; na wingĩnĩ wa atai kwĩ ũkĩlyo.” (Nth. 24:6) Kwasũanĩa ũndũ kũatĩĩa mwolooto ũsu kũtonya kũtũtetheesya wĩanĩ witũ wa kũtavanyʼa na kũmanyĩsya. Vandũ va kũtavanyʼa o ũndũ tũkwenda, nĩtwĩkĩaa kĩthito tũatĩĩe myolooto ĩla tũnengetwe. Maũmbanonĩ maitũ ma Kĩklĩsto nĩtũmanyĩawʼa ũndũ tũtonya kũmanyĩsya yĩla twĩ ũtavanyʼanĩ, nũndũ nĩ vo alimũ me na ũtũĩka mamanyĩasya matũmĩĩte Mbivilia. O na ĩngĩ, ũseũvyo wa Yeova nũtũnengae syĩndũ ta mavuku na vitio, ila itonya kũtetheesya andũ mamĩelewe Mbivilia. Tũtũngaa mũvea ta kĩ nũndũ wa ũtao mũseo ũla wĩ Ndetonĩ ya Ngai! Ithyĩ twĩthĩwa va ta keka ti va ũtao ũsu? Ekai tũtwʼe vyũ kũtũmĩa ũtao ũsu kĩla ĩvinda thayũnĩ witũ.—Nth. 3:​13-17. w22.10 23 ¶18-19

O ũndũ mĩĩ yitũ ĩkwataa vinya yĩla twaya lĩu na wathiwa nesa, nowʼo tũlũlũmĩĩlawʼa kĩ-veva yĩla tweemanyĩsya Ndeto ya Ngai na twamĩvindĩĩsya. Yeova endaa tũelewe Ndeto yake nesa. No twĩke ũu kwa kũvoya, kũsoma, na kũvindĩĩsya kĩla twasoma. Mbee, tũvoyaa nĩ kana tũmbanyʼe ngoo sitũ syose mosũanĩo ma Ngai. Na ĩndĩ tũisoma kĩlungu kĩna Mbivilianĩ. Ĩtina wa ũu, nĩtwosaa ĩvinda tũvindĩĩsye kĩla twasoma. Vakaendaa ata tweeka ũu? O ũndũ twaendeea kũvindĩĩsya, nowʼo tũkaeleawa Ndeto ya Ngai nesanga, na kĩu kĩkalũlũmĩĩlasya mũĩkĩĩo witũ. Kwoou nĩkĩ nĩ ũndũ wa vata tũsome Mbivilia na tũivindĩĩsya kĩla twasoma? Kwĩka ũu kũtũnengae vinya ũla twendaa wa kũtavanyʼa ũvoo wa Ũsumbĩ ũmũnthĩ, na wa kwĩsa kũtavanyʼa ũvoo wa ũsilĩlo ũla tũtonya kwĩthĩwa tũkatavanyʼa ĩvinda yũkĩte. O na ĩngĩ, yĩla twavindĩĩsya ĩũlũ wa nguma sya Yeova sya kwendeesya, ngwatanĩo yitũ nake nĩlũlũmĩĩlaa. w22.11 7 ¶16-17

Yesũ oonanasya kana ti aatĩĩi make me oka makamanya aatĩĩi make ma wʼo kwĩsĩla wendo mwingĩ ũla methĩawa nawʼo, ĩndĩ o na ala me nza wa kĩkundi kya Kĩklĩsto makeeka ũu. Na wendo ũla wĩthĩawa vo kĩkundinĩ kya Kĩklĩsto nĩ wa mwanya mũno. Nĩ wʼo kana Ngũsĩ sya Yeova no andũ me na naĩ. (1 Yoa. 1:8) Kwoou o ũndũ twaendeea kũmanya ala angĩ kĩkundinĩ nesanga, nowʼo tũkethĩawa tũtonya kwona mawonzu amwe moo. (Alo. 3:23) Ũndũ wa kũmakya nĩ kana amwe nĩmaekete mawonzu ma ala angĩ mamalulutĩkye. We Yesũ oonanisye ata kana nĩwendete atũmwa make? Na tũtonya ata tũatĩĩa ngelekanyʼo ya Yesũ ũmũnthĩ? O nasyo Ngũsĩ no itetheke mũno syavindĩĩsya mosũngĩo ma makũlyo asu. Kwĩka ũu no kũtũtetheesye tũkethĩwa na wendo mwingangĩ, na mũno mũno yĩla twamanya mawonzu ma ala angĩ.—Aev. 5:2. w23.03 26-27 ¶2-4

O ũndũ mũminũkĩlyo wa nthĩ ĩno ũthengeee, nowʼo tũkũendeea kũkomana na mawetu maumanĩte na kĩkundi. Mawetu asu no matume twona ve vinya kũlũmanyʼa na Yeova. Kwoou no nginya tũsũvĩe ilĩko sitũ. Wesa kwĩwʼa ta wĩkĩtwe ũndũ ũtaĩle nĩ mwana-a-asa kana nĩ mwĩĩtu-a-asa, ndũketĩkĩle kwoveea ũthatu ngoonĩ. Wesa kũnengwa ũkanyʼo, ndũkatinde ũsũanĩĩte mũno nthoni ila weewʼa, ĩndĩ ĩtĩkĩla ũkanyʼo ũla wanengwa na ũyĩka moalyũku ala maĩlĩte. Na ũseũvyo wa Yeova weeka moalyũku meũtuma maũndũ maku mavĩndũka, makwate mbau na ngoo yonthe na ũiatĩĩa mwolooto ũla wanengwa. Endeea kũĩkĩĩa Yeova na ũseũvyo wake yĩla watatwa. Ĩkala ũuĩtye, sũanĩa nesa, na ũyonaa maũndũ ũndũ Yeova ũmonaa. Mũvoye Yeova aũtetheesye. Na ndũkaaĩvathane na kĩkundi mũthenya o na ũmwe. Weeka ũu, kwĩ kwiũ na kwĩ kweũ, vai ĩvinda Satani ũkatuma wĩvathana na Yeova na ũseũvyo wake.—Yak. 4:7. w22.11 24-25 ¶14-16

Atumĩa nĩmatetheeasya ana-a-asa kwĩyũmbanyʼa kwĩ tene mũisyo ũtanaumĩla. Nĩmaĩkĩĩthasya kana onthe kĩkundinĩ nĩmesĩ matambya ala maĩle kwosa nĩ kana mekale me asũvĩĩku, na nĩ nzĩa yĩva matonya kũtũmĩa maneene namo. Ĩndĩ we mwene ũtonya kwĩka ata? Ethĩwa mũisyo nĩwaumĩla kĩsionĩ kyenyu, kũlya atumĩa ũndũ ũtonya kũtetheesya. No kwĩthĩwa ũtonya kũmanthĩa ala makwatĩtwe nĩ mũisyo kana ala meyumĩtye kũnengane ũtethyo vandũ va kwĩkala mũsyĩ kwaku kwa kavinda. O na no kwĩthĩwa ũtonya kũtwaĩa atavanyʼa ala me na vata lĩu na syĩndũ ingĩ. O na ethĩwa mũisyo umĩlĩte kĩsionĩ kĩ vaasa, no ũtetheesye. Ata? Kwa kũvoyaa kwondũ wa ala makwatĩtwe nĩ mũisyo. (2 Ako. 1:​8-11) O na no ũkwate mbau wĩa wa kũnengane ũtethyo kwa kumya mĩvothi kwondũ wa wĩa wa nthĩ yonthe. (2 Ako. 8:​2-5) Na ethĩwa no ũthi kĩsionĩ kĩla kĩkwatĩtwe nĩ mũisyo, kũlya atumĩa ĩũlũ wa kwĩyumya ũtetheesye. Na ethĩwa nĩwathokwʼa ũtetheesye, nĩvatonyeka ũkamba kũmanyĩwʼa nĩ kana ũtũmĩawe kũla kwĩ na vata mũnene na yĩla vata waumĩla. w22.12 24 ¶8; 25 ¶11-12

Ndeto isu syaandĩkĩwe aũme na aka Aklĩsto ala matwĩe Kolintho. Amwe moo mbeenĩ maĩ mathaaa, aũme makomaa na aũme kana aka makomaa na aka, na anywi. (1 Ako. 6:​9-11) We nũkwona ta mataĩ na wendi o na ũmwe mũthũku maaĩle kũkitana nawʼo ĩtina wa kũvatiswa? Ti wʼo o na vanini. Nĩ wʼo kana onthe maĩ Aklĩsto etĩkĩwʼa mauta, ĩndĩ maĩ o andũ me na naĩ. Tũi na nzika kana mavinda kwa mavinda yaĩ no nginya mokitane na mawendi mathũku. Kũmanya ũu no kũtwĩkĩe vinya. Nĩkĩ? Nũndũ kwĩonanyʼa kana ve mũndũ ũngĩ wasindie wendi mũthũku ũla ũendeee kũkitana nawʼo. Vate nzika, no ũendeee kwĩkala wĩ ‘mũlũmu mũĩkĩĩonĩ, ũimanya kana mathĩna o asu nomo makwataa ana-a-asa maku onthe.’—1 Vet. 5:9. w23.01 12 ¶15

Yesũ nĩwakũlilye Yeova asũvĩe amanyĩwʼa make. (Yoa. 17:11) Nĩkĩ kũmanya ũu kũtumaa twĩthĩwa na ũkũmbaũ? Nũndũ Yeova e vinya kwĩ amaitha maitũ onthe. (1 Yoa. 4:4) Vai kĩndũ kĩmũvĩtaa. Na kwoou tũi na nzika kana twamwĩkwatya, no atũtetheesye tũkasinda wia na tũyĩthĩwa na ũkũmbaũ. Mavinda amwe nũkĩaa kũtavya angĩ kana wĩ Ngũsĩ ya Yeova? We nũkũĩĩasya kũtwʼĩka mũtavanyʼa kana kũvatiswa ũikĩa ũndũ ala angĩ meũkwona? Mwa ndũkaeke kĩu kĩũsiĩĩe kwĩka kĩla wĩsĩ nĩkyo kyaĩle. Kwoou mũvoye Yeova na kĩthingʼĩĩsyo. Mũkũlye aũnenge ũkũmbaũ wa kwĩka kwenda kwake. Na ĩndĩ weeyonea ũndũ ũkũsũngĩa mboya syaku, ũu ũkatũma wĩthĩwa na vinya na ũkũmbaũ mwingangĩ.—Isa. 41:​10, 13. w23.01 29 ¶12; 30 ¶14

Yesũ akũlilye Avalisi ũũ: “Mũyaasoma?,” kwonanyʼa kana mayaĩ na woni mũseo ĩũlũ wa Maandĩko. (Mt. 12:​1-7) Yĩu nĩ ĩvinda yĩla Avalisi maasya amanyĩwʼa ma Yesũ nĩmatũlĩte mwĩao wa Savato. Yesũ amasũngĩie kwa kũmatavya ngelekanyʼo ilĩ syĩ Maandĩkonĩ na aweta ndeto syĩ ĩvukunĩ ya Osea, nĩ kenda amonyʼe kana mayaeleawa ũla mwĩao wa Savato na mayaĩ na tei. Nĩkĩ kĩla aũme asu masomete Ndetonĩ ya Ngai kĩtamalũngĩte? Nũndũ mayasomaa me na mawoni maseo na maĩ na mĩtũlyo. Na kĩu nĩkyatumie mataelewa kĩla masomaa. (Mt. 23:23; Yoa. 5:​39, 40) O na ĩngĩ, kwoona Mathayo 19:​4-6, vala Yesũ wakũlilye Avalisi ĩkũlyo o ta yĩu: “No mwaasoma?” O na kau nĩmasomete ngewa ĩũlũ wa wũmbi, nĩmavũthĩĩasya kĩla yamanyĩasya ĩũlũ wa woni wa Ngai kwelekela mũtwaano. Ndeto sya Yesũ syĩtũmanyĩsya kana twaĩle kũsomaa Mbivilia twĩ na woni waĩle. Kĩvathũkanyʼo na Avalisi, twaĩlĩte kwĩthĩwa twĩnyivĩtye na tũyĩtĩkĩla tũmanyĩwʼe. w23.02 12 ¶12-13

Mĩaonĩ ĩla Yeova wanengete mbaĩ ya Isilaeli, nĩwawetete myolooto yaĩ ĩtonya kũmatetheesya mesũvĩe maikeke ũndũ ũtonya kũmaũmĩsya kana kũũmĩsya angĩ mũno, yĩla me mũsyĩ na wĩanĩ. (Kuma 21:​28, 29; Kũt. 22:8) Yĩla mũndũ woaa ũngĩ atataĩĩe, aĩ atonya kũkwatwa nĩ thĩna mũnene. (Kũt. 19:​4, 5) O na Mĩao ĩsu yaĩtye kana ũla waũmĩsya kana kate kasyae atataĩĩe, nĩwaaĩlĩte kwosewa ĩtambya. (Kuma 21:​22, 23) Kwa wʼo, Maandĩko nĩmonanĩtye ũtheinĩ kana Yeova nĩwendaa twĩsũvĩe vyũ tũikeyĩũmĩsye kana tũũmĩsye angĩ. Twonanasya kana nĩtwonaa mũthĩnzĩo wa thayũ wĩ wa vata kwa kũtata vyũ twĩsũvĩe twĩ mũsyĩ na wĩanĩ. Yĩla tũkwenda kwĩkya syĩndũ itonya kũtema mũndũ, syĩndũ syĩ sumu, kana ndawa, tũsyĩkasya vandũ itatonya kũũmĩsya ala angĩ, na nĩtũtataa twie syĩndũ ta isu vandũ syana itavikĩla. O na nĩtũtataa tũikatie myaki, syĩndũ mbyũ, na mĩio ya wĩa vate mũndũ wĩ vakuvĩ. Na tũyĩtĩkĩlaa kũtwaa ngalĩ ethĩwa nĩtũũtũmĩa ndawa iũtuma ilĩko sitũ itathukũma nesa, nĩtũnywʼĩte ũkĩ, kana tũinakoma too wĩanĩtye, na tũyĩtĩkĩlaa kũvĩngĩĩswa nĩ syĩndũ ta simũ. w23.02 21-22 ¶7-9

Yeova nĩ Mwalimũ wĩ wũmĩĩsyo, wĩ tei, na ũeleawa amanyĩwʼa make. Amanthaa ũseo nthĩnĩ wa amanyĩwʼa make. (Sav. 130:3) Na ndendaa twĩke maũndũ tũtatonya. Na ndũkolwe nĩwe woombie kĩlĩko kyaku, nakyo nĩ mũthĩnzĩo wa mwanya mũno. (Sav. 139:14) Mũmbi witũ nĩwendaa tũendeee kũtanĩa kwĩmanyĩsya tene na tene. Kwoou nĩ ũndũ wa ũĩ wĩthĩwe na “wendi mwingĩ” wa ũwʼo wa Mbivilia yu tũĩ. (1 Vet. 2:2) Ĩyĩkĩĩe mĩvango ũtonya kũvikĩĩa, na ũilũmanyʼa na mũvango wa kũsoma na kwĩmanyĩsya Mbivilia ũteũtĩĩa. (Yos. 1:8) Yeova no aũtetheesye ũkemanyĩsya kũtanĩa kũsoma na kwĩmanyĩsya ĩũlũ wake mũnango. Ĩndĩ kwĩthĩwa na ũmanyi kwĩ kwʼoka kũitoetye. Ũmanyi ũkũtetheeasya kũmanya maũndũ maingangĩ ĩũlũ wa Yeova na kwĩthĩwa na nguma imwe ta wendo na mũĩkĩĩo. (1 Ako. 8:​1-3) O ũndũ ũendeee kwĩmanyĩsya, mũkũlasye Yeova akwongeleele mũĩkĩĩo. (Luka 17:5) Nũsũngĩaa mboya ta isu kwa ũlau. w23.03 10 ¶11, 13

Yesũ ndeendaa amanyĩwʼa make mekale mana meteele mũminũkĩlyo wa ĩvinda yĩĩ. Nĩwamanengie wĩa wa kũtethya. Ameaĩe matavanyʼe ũvoo mũseo “Yelusaleme, Yutia yonthe, na Samalia, na kũvika itulu sya nthĩ.” (Meko 1:​6-8) Wĩa ũsu Yesũ wanengie aatĩĩi make waĩ mwingĩ ta kĩ! Ĩndĩ nĩmatũmĩie ĩvinda yoo nesa kwa kwĩkĩa kĩthito vyũ maũtethye. Nĩ kana twĩsũvĩe ithyĩ ene, nĩtwaĩle kũsũanĩa nesa ũndũ tũtũmĩaa ĩvinda yitũ. Twĩasya ũu nũndũ “ĩvinda na ĩvuso,” kana ũndũ ũtataĩĩwe, no ũkwate mũndũ o na wĩva. (Mũta. 9:11) O na no tũkwʼe tũtataĩĩe. No tũtũmĩe ĩvinda yitũ nesa vyũ kwa kwĩka kwenda kwa Yeova na kũlũlũmĩĩlya ngwatanĩo yitũ nake. (Yoa. 14:21) Twaĩle kwĩthĩwa ‘twĩ alũmu, tũtathingithĩka, na mavinda onthe tũyĩthĩwa na maũndũ maingĩ ma kwĩka wĩanĩ wa Mwĩaĩi.’ (1 Ako. 15:58) Na ĩndĩ yĩla mũthya wĩvika, wĩthĩwe nĩ mũthya wa thayũ witũ kana nĩ wa nthĩ ĩno nthũku, tũikelila nĩkĩ tũtaaĩka maũndũ maingangĩ ũthũkũminĩ wa Yeova.—Mt. 24:13; Alo. 14:8. w23.02 18 ¶12-14