Ndũkaaĩse ‘Kũmũnyungunyĩsya Yeova’

1, 2. Nĩkĩ tũyaĩle kũmũtũla Yeova mũtĩ nũndũ wa mathĩna ala matũkwataa? Nengane ngelekanyʼo.

TWASYE nũtwaanĩte na mũtwaano waku wĩthĩĩtwe na ũtanu kwa myaka mingĩ. Na ĩndĩ mũthenya ũmwe wenũka ũyĩthĩa kĩla kĩndũ nyũmbanĩ yaku kĩ kyanange. Syĩndũ ta mesa na ivĩla nĩndũlange, mĩio ĩkoawa, na mĩomo na ndĩlĩsya ikanangwa vyũ. Nyũmba yaku ĩla yĩĩ mbanake yu yĩilyĩ ta ĩanzo. Ĩkũlyo nĩ, wambĩĩa kwoya waĩtye, “Nĩkĩ kĩveti kyakwa kĩkanisye ũu?” Kana ũkũlya, “Nũũ wĩkanisye ũu?” Vate nzika waĩle kwamba kwĩkũlya ĩkũlyo yĩu ya kelĩ. Nĩkĩ? Kĩtumi nũndũ nĩwĩsĩ nesa ki kana kĩveti kĩu kyaku ũkyendete ũu kĩyĩsa kwananga nyũmba yenyu.

² Ũmũnthĩ nthĩ ĩno nĩmbanange vyũ. Mũthanga, kĩwʼũ, na nzeve nĩnthokoanyʼe vyũ, na andũ nĩ angʼendu na mai mwĩkalĩle mũseo. Ĩndĩ nĩtwĩmanyĩĩtye Mbivilianĩ kana Yeova tiwe waĩle kũtũlwa mũtĩ nũndũ wa maũndũ asu. Oombie nthĩ ĩno yĩ nzeo na yĩ mbanake. (Mwa. 2:8, 15) Yeova nĩ Ngai wĩ wendo. (1 Yoa. 4:8) Kwĩmanyĩsya Maandĩko nĩkũtũtetheetye kũmanya nũũ ũetae mathĩna. Satani ũla Ndevili, nĩwe ũetae mathĩna nũndũ nĩwe “mũnene wa nthĩ.”—Yoa. 14:30; 2 Ako. 4:4.

3. Tũtonya ata kwambĩĩa kũsũanĩa kwa nzĩa ĩtaĩle?

³ O na vailyĩ ũu, tũitonya kũmũtũla Satani mũtĩ nũndũ wa mathĩna onthe ala matũkwataa. Nĩkĩ? Kĩtumi nũndũ mathĩna amwe maumanaa na mavĩtyo maitũ ene. (Soma Kũtũngĩlĩlwa Kwa Mĩao 32:4-6.) O na kau no twĩtĩkĩle ũu, nĩtũtonya kwambĩĩa kũsũanĩa kwa nzĩa ĩtonya kũtũlikya mũisyonĩ nĩkwĩthĩwa tũi eanĩu. (Nth. 14:12) Ũu ũtonya kwĩthĩwa ata? No twambĩĩe kũmũtũla Yeova mũtĩ nũndũ wa mathĩna maitũ, vandũ va Satani kana ithyĩ ene. O na no twambĩĩe ‘kũmũnyungunyĩsya Yeova.’—Nth. 19:3.

4, 5. Mũklĩsto atonya ‘kũmũnyungunyĩsya Yeova’ ata?

⁴ Yo nĩvatonyeka ‘tũkamũnyungunyĩsya Yeova’? Vate nzika kũmũnyungunyĩsya kũitũuna o na vanini. (Isa. 41:11) Nĩkĩ? Mũandĩki ũmwe aisye: “Ndũtonya kũkita na Ngai.” Noĩthwa tũtesa kũweta ndeto syĩkwonanyʼa nĩtũmũthatĩe Yeova. Ĩndĩ ĩvuku ya Nthimo 19:3 yaĩtye ũtumanu wa mũndũ “nũthũkasya mũendele wake; na ngoo yake nĩmũnyungunyĩasya Yeova.” Kwoou mũndũ nũtonya kũmũnyungunyĩsya Yeova ngoonĩ yake. Mũndũ nũtonya kwĩka ũu o na atesĩ. No ambĩĩe kwoveea kĩmena ngoonĩ kũmwelekela Yeova. Kwondũ wa ũu, mũndũ ũsu no evathane na kĩkundi kana akaeka kũmũthũkũma Ngai na ngoo yonthe.

⁵ Nĩ kyaũ kĩtonya kũtuma ‘tũmũnyungunyĩsya Yeova’? Tũtonya kwĩvathana na kĩtei kĩu ata? Kũmanya mosũngĩo ma makũlyo asu nĩ ũndũ wa vata mũno. Nĩkĩ? Nũndũ mosũngĩo ma makũlyo asu no matũtetheesye kũsũvĩa ũnyanya witũ vamwe na Yeova.

NĨ KYAŨ KĨTONYA KŨTUMA ‘TŨMŨNYUNGUNYĨSYA YEOVA’?

6, 7. Nĩkĩ Aisilaeli ma ĩvinda ya Mose mambĩĩe kũmũnyungunyĩsya Yeova?

⁶ Nĩ kyaũ kĩtonya kũtuma mũthũkũmi mũĩkĩĩku wa Yeova ambĩĩa kũmũnyungunyĩsya Ngai ngoonĩ yake? Ekai tũneenee maũndũ atano matonya kũtuma tũmũnyungunyĩsya Yeova, na tũimanya kĩla kyatumie andũ amwe mawetetwe Mbivilianĩ malika kĩteinĩ kĩĩ.—1 Ako. 10:11, 12.

⁷ Ũneeni ũtaĩle wa andũ angĩ. (Soma Kũtũngĩlĩlwa Kwa Mĩao 1:26-28.) No ĩndĩ Aisilaeli maĩ manavonokwʼa kuma ũkombonĩ Misili. Nĩ kana ese kũmavonokya, Yeova nĩwakũnie Amisili na mothĩnyʼo ĩkumi, na ĩtina wa ũu amwananga Valao na ita syake Ũkanganĩ Mũtune. (Kuma 12:29-32, 51; 14:29-31; Sav. 136:15) Andũ asu ma Ngai maangĩe kũlika Nthĩ ya Watho. Ĩndĩ o na vailyĩ ũu, nĩmambĩĩe kũmũnyungunyĩsya Yeova. Nĩ kyaũ kyatumie maeka kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo? Ngoo syoo nĩsyatwekie ĩla meewie ũneeni ũtaĩle wa andũ ala matũmĩtwe makathiane Nthĩ ya Watho. (Mot. 14:1-4) Kweethĩiwe ata? Nzyawa ya andũ ala maumĩte Misili ndyaaĩtĩkĩlwʼa kũlika “nthĩ ĩla nzeo.” (Kũt. 1:34, 35) Yo mavinda amwe nĩvatonyeka tũketĩkĩlya ũneeni ũtaĩle wa andũ angĩ wonzye mũĩkĩĩo witũ, na tũyambĩĩa kũnyungunyĩsya ũndũ Yeova ũtongoesye andũ make?

8. Nĩ kyaũ kyatumie andũ ma ĩvinda ya mwathani Isaia mambĩĩa kũmũtũla Yeova mũtĩ?

⁸ Mathĩna no matume tũkwʼa ngoo. (Soma Isaia 8:21, 22.) Ĩvindanĩ ya mwathani Isaia, mbaĩ ya Yuta yaĩ na mathĩna maingĩ ki. Mbee, yathyũlũlũkĩtwe nĩ amaitha. Lĩu nawʼo waĩ mũo, na andũ aingĩ maĩ na nzaa. Ĩndĩ thĩna ũla mũnene maĩ nawʼo nĩ yũa ya kĩ-veva. (Amo. 8:11) Nayu vandũ va kũmwĩkwatya Yeova amatetheesye, mambĩĩe “kũuma” mũsumbĩ woo na Ngai woo. Mambĩĩe kũmũtũla Yeova mũtĩ nũndũ wa mathĩna moo. Ĩla twakwatwa nĩ mũisyo kana o mathĩna angĩ, yo nĩvatonyeka tũkesilya, ‘Yeova anaĩ va ĩla nĩnaĩ na vata nake?’

9. Nĩkĩ Aisilaeli ma ĩvinda ya mwathani Esekieli mambĩĩe kwĩthĩwa na woni mũthũku?

⁹ Tũyĩsĩ maũndũ onthe. Aisilaeli ĩvindanĩ ya mwathani Esekieli moonaa nzĩa sya Yeova ta ‘ite mbaĩlu’ nũndũ mayeesĩ maũndũ onthe. (Esek. 18:29, The Holy Bible in Current Kikamba Language) No ta maĩ maneetwʼĩkĩthya asili ma Ngai, makyona motwʼĩo moo ta mo maĩle mbee wa motwʼĩo ma Yeova, na kũmũsilĩla kwosana na kĩla mo mesĩ. Ethĩwa mavinda amwe tũikũelewa ũndũ mũna wĩ Mbivilianĩ kana tũikũelewa nĩkĩ maũndũ amwe meũtũkwata, yo nĩvatonyeka tũkambĩĩa kũsũanĩa ngoonĩ sitũ nzĩa sya Yeova ti ndũngalu, kana ‘ti mbaĩlu’?—Yovu 35:2.

10. Vatonyeka ata mũndũ akaatĩĩa ngelekanyʼo nthũku ya Atamu?

¹⁰ Kũtũla angĩ mũtĩ nũndũ wa mavĩtyo maitũ. Mũndũ wa mbee, Atamu, nĩwamũtũlile Ngai mũtĩ nũndũ wa mavĩtyo make. (Mwa. 3:12) Amũtũlile Yeova mũtĩ o na kũtwʼĩka aemie kũatĩĩa mwĩao wake na ngũlũ, na ayĩka ũu no weesĩ kĩla kĩkamũkwata. No ta weeaa Yeova amũvĩtĩisye nũndũ nĩwe wamũnengete kĩveti kĩthũku. Kuma ĩvinda yĩu, andũ nĩmaatĩĩe ngelekanyʼo ya Atamu ya kũtũlaa Ngai mũtĩ ĩla mavĩtya. Kwoou no twĩkũlye-ĩ, ‘Nĩvatonyeka ĩla nakwʼa ngoo nũndũ wa mavĩtyo makwa ngethĩa nĩsililye myolooto ya Yeova nĩ myũmũ mũno?’

11. Tũtonya kwĩmanyĩsya kyaũ kumana na Yona?

¹¹ Kwĩsũanĩa mũno. Mwathani Yona ndaaĩwʼa mũyo ĩla Yeova watwie kwĩwʼĩa Nineva tei. (Yona 4:1-3) Nĩkĩ? No kwĩthĩwa amenaa kwĩvaka nthoni wanangĩko ũla wathanĩte waema kwĩanĩa. Yona esũanĩie mũno nginya weethĩa ndesa kwĩwʼĩa tei andũ ma Nineva o na kau nĩmeelilile. Yo nĩvatonyeka o naitũ tũkesũanĩa mũno mũvaka ‘tũkamũnyungunyĩsya Yeova’ nũndũ wa kũlea kũete mũminũkĩlyo mĩtũkĩ? Ethĩwa kwa myaka mingĩ twĩthĩĩtwe tũitavya andũ mũthenya wa Yeova wĩ vakuvĩ, yo nĩvatonyeka tũkamũthatĩa Yeova ĩla andũ matũvũthĩĩsya nũndũ wa kũtavanyʼa kĩla kĩ Mbivilianĩ?—2 Vet. 3:3, 4, 9.

ŨNDŨ TŨTONYA KWĨSŨVĨA ‘TŨIKAMŨNYUNGUNYĨSYE YEOVA’

12, 13. Nĩ kyaũ twaĩle kwĩka ĩla twaambĩĩa kũya nzika ngoonĩ ĩũlũ wa maũndũ ala Yeova wĩkaa na ala ũekete mekĩke?

¹² Tũtonya kwĩka ata twambĩĩa kũya nzika ngoonĩ sitũ ĩũlũ wa maũndũ ala Yeova wĩkaa na ala ũekete mekĩke? Lilikana kana ti ũseo kwĩka ũu. Mbivilia ĩngĩ ya Kĩkamba yaĩtye ũũ ĩvukunĩ ya Nthimo 19:3: “Yĩla mũndũ walika thĩnanĩ nũndũ wa ũtumanu wake, nũtũlaa Mwĩai Ngai mũtĩ.” (BCK) Twĩsĩ ũu, ekai yu twĩmanyĩsye maũndũ atano ala matonya kũtũtetheesya tũikaaĩse kwĩtĩkĩlya mathĩna matume tũmũtũla Yeova mũtĩ.

¹³ Lũlũmĩĩlya ũnyanya waku vamwe na Yeova. Nĩtũtonya kwĩvathana na mũtuo wa andũ mate eanĩu wa kũmũnyungunyĩasya Ngai ethĩwa tũkaendeea kũlũlũmĩĩlya ũnyanya witũ vamwe nake. (Soma Nthimo 3:5, 6.) Twaĩle kũmwĩkwatya Yeova. O na ĩngĩ tũyaĩle kwĩkwatya ũmanyi witũ ene kana kwĩsũanĩa mũno. (Nth. 3:7; Mũta. 7:16) Tweeka ũu, ũkeethĩa twĩĩwʼa wĩ ũndũ wĩ vinya kũmũtũla Yeova mũtĩ ĩla twakwatwa nĩ mathĩna.

14, 15. Nĩ kyaũ kĩkatũtetheesya tũikanangwe nĩ ũneeni ũtaĩle wa andũ angĩ?

¹⁴ Ndũketĩkĩlye ũneeni ũtaĩle wa andũ angĩ ũkwanange. Aisilaeli ĩvindanĩ ya Mose mayaĩ na kĩtumi kya kwĩthĩwa na nzika kana Yeova nũkũmatetheesya malike Nthĩ ya Watho. (Sav. 78:43-53) Ĩndĩ ĩla mataviwʼe ngewa itaĩle nĩ ala athiani ĩkũmi mate aĩkĩĩku, “matyaalilikana kwʼoko kwake.” (Sav. 78:42) Twasũanĩa mũno meko ma Yeova na tũililikana maũndũ onthe maseo ala ũtwĩkĩte, tũkalũlũmĩĩlya ũnyanya witũ nake. Nũndũ wa ũu, tũiketĩkĩlya woni ũtaĩle wa andũ angĩ ũtũvathanyʼe na Yeova.—Sav. 77:11, 12.

¹⁵ Nao nata ethĩwa twĩ na woni ũtaĩle ĩũlũ wa athaithi ala angĩ? O nawʼo ũnyanya witũ vamwe na Yeova no wanangĩke. (1 Yoa. 4:20) Ĩla Aluni wanyuviwe ethĩwe mũthembi mũnene, Aisilaeli nĩmanyungunyĩsye ũndũ ũsu. Ĩndĩ Yeova oonie nĩwe mamũnyungunyĩasya. (Mot. 17:10) O ta ũu, kũnyungunyĩsya ĩũlũ wa ala Yeova ũtũmĩaa kũtongoesya kĩlungu kya ũseũvyo wake kya kũũ nthĩ, no ũndũ ũmwe na kũmũnyungunyĩsya Yeova.—Aevl. 13:7, 17.

16, 17. Twaĩle kũlilikana kyaũ ĩla twakwatwa nĩ mathĩna?

¹⁶ Lilikana kana ti kwenda kwa Yeova tũthĩne. O na kau Aisilaeli ĩvindanĩ ya Isaia nĩmamũtiĩte Yeova, we nĩweeyũmbanĩtye kũmatetheesya. (Isa. 1:16-19) O na twakwatwa nĩ thĩna ũilyĩ ata, kũlilikana kana Yeova nũtũthĩnĩkĩaa na nĩwĩyũmbanĩtye kũtũtetheesya nĩkũtũkiakiasya. (1 Vet. 5:7) O na nũtwathĩte kũtũnenga vinya wa kũmĩĩsya mathĩna.—1 Ako. 10:13.

¹⁷ Ethĩwa twĩthĩna nũndũ wa kwĩkwa ũndũ mũna ũte kwosana na ũsili wa katĩ o tondũ mũndũũme mũĩkĩĩku Yovu wathĩnaa mana, twaĩle kũlilikana kana Yeova tiwe ũkũtuma tũthĩna. Yeova nũmenete ũsili ũte wa katĩ, na endete ũlũngalu. (Sav. 33:5) Twaĩle kwĩthĩwa ta Eliu, mũnyanyae wa Yovu, ũla waisye: “Nĩkwĩthĩwe kũasa na Ngai, atĩ eke ũthũku, na kũasa na Mwene Vinya Wʼonthe, atĩ eke naĩ.” (Yovu 34:10) Yeova ndatũeteae mathĩna, vandũ va ũu atũnengae “kĩla kũnengwa kũseo na kĩla kũnengwa kwĩthĩanu.”—Yak. 1:13, 17.

18, 19. Nĩkĩ tũyaĩle kwĩsa kwĩthĩwa na nzika ĩũlũ wa Yeova? Nengane ngelakanyʼo.

¹⁸ Ndũkaaĩthĩwe na nzika na Yeova. Ngai nde naĩ, na mosũanĩo make maielekanwʼa na maitũ. (Isa. 55:8, 9) Kwoou wĩnyivyo na ũuu syaĩle kũtũtetheesya tũkona kana tũi na ũmanyi mwingĩ. (Alo. 9:20) Mavinda maingĩ tũyĩthĩawa twĩsĩ nesa vyũ nĩkĩ maũndũ amwe mekwĩkĩka. Vate nzika nĩwonete ũwʼo wa nthimo ĩno: “Ũla wĩteteaa mbee ĩkoaninĩ onekaa ta ũkũneena wʼo, nginya mũndũ ũla ũngĩ ooka na kũmũkũlya makũlyo.”—Nth. 18:17, BCK.

¹⁹ Twasye wĩ mũnyanyau ũmũĩkĩĩte, na mũthenya ũmwe ayĩka ũndũ ũũkũsaanĩsya, we wĩka ata? Ũmũtũla mũtĩ na mĩtũkĩ, kana ũendeea kũmũĩkĩĩa, na mũno mũno ethĩwa ũmwĩsĩ nesa kwa ĩvinda yĩasa? Ĩkũlyo nĩ, ethĩwa nĩtũtonya kũĩkĩĩa ũu anyanyae maitũ mate eanĩu, tyo twaĩle kũmũĩkĩĩa vyũ Ĩthe witũ wa ĩtunĩ, ũla nzĩa syake na mosũanĩo make me ĩũlũ mũno kũthonoka maitũ?—Isa. 55:8, 9.

20, 21. Nĩkĩ nĩ ũndũ wa vata kũmanya nũũ waĩle kũtũlwa mũtĩ?

²⁰ Manya nũũ waĩle kũtũlwa mũtĩ. Nĩkĩ? Nũndũ nĩvatonyeka ũkethĩa no ithyĩ twĩyĩetee mathĩna amwe. Ethĩwa ũu nĩwʼo vailyĩ, nithyĩ twaĩle kwĩtũla mũtĩ. (Aka. 6:7) Ndũkatate kũmũtũla Yeova mũtĩ. Nĩkĩ ti ũndũ waĩle kũmũtũla Yeova mũtĩ? Kwasũanĩa ndeleva wĩ na ngalĩ ĩtonya kũsemba mũno. Nayu mũthenya ũmwe aisembya ngalĩ ĩsu mũno kwĩ ũndũ ĩvangĩĩwe. Na amĩsembetye ũu, aikũna kona vandũ ve ngulai nthũku, na aivalũka. Mũseũvya wa ngalĩ ĩsu nĩwe waĩle kũtũlwa mũtĩ nũndũ wa mũisyo ũsu? Ai, aiee! O ta ũu, Yeova atũmbĩte twĩ na ũthasyo wa kwĩnyuvĩa kĩla tũkwenda kwĩka. Ĩndĩ nũtũtavĩtye ũndũ tũtonya kwĩka nĩ kana twĩke motwi maseo. Kwoou we wĩona ata, nĩtwaĩle kũmũtũla Mũmbi witũ mũtĩ nũndũ wa mavĩtyo twĩkĩte?

²¹ Nĩ wʼo kana ti ithyĩ twĩyĩeteae mathĩna onthe ala twĩ namo. Mathĩna amwe mekĩkaa nũndũ wa “ĩvinda na ĩvuso.” (Mũta. 9:11) O na ĩngĩ tũyaĩle kũlwa kana Satani ũla Ndevili nĩwe mũno mũno ũetae mathĩna. (1 Yoa. 5:19; Ũvu. 12:9) Ũsu nĩwe mũmaitha, ti Yeova!—1 Vet. 5:8.

SŨVĨA ŨNYANYA WAKU WA VATA VAMWE NA YEOVA

22, 23. Twaĩle kũlilikana kyaũ ethĩwa nĩtũkwʼĩte ngoo nũndũ wa mathĩna ala twĩ namo?

²² Ĩla wĩ thĩnanĩ, lilikana Yosua na Kalevu. Kĩvathũkanyʼo na athiani ala angĩ ĩkũmi, aũme asu elĩ aĩkĩĩku maetie ũvoo mũseo. (Mot. 14:6-9) Mamwĩkwatisye Yeova. Ĩndĩ o na vailyĩ ũu, maangangie weũnĩ kwa myaka 40 vamwe na Aisilaeli ala angĩ. We Yosua na Kalevu nĩmanyungunyĩsye ũndũ ũsu, kana makewʼa woo mwingĩ na kwona methĩna mana? Aiee. Nĩmamwĩkwatĩtye Yeova. Maathimwa? Ĩĩ, vyũ! Nĩmesie kũlika Nthĩ ya Watho ala angĩ onthe maikwʼĩĩa weũnĩ. (Mot. 14:30) O naitũ tũkaathimwa nĩ Yeova ethĩwa ‘tũikaleela’ ĩla tũkwĩka kwenda kwake.—Aka. 6:9; Aevl. 6:10.

²³ Waĩle kwĩka ata ethĩwa nũkwʼĩte ngoo nũndũ wa mathĩna, naĩ sya andũ angĩ, kana o naĩ syaku mwene? Lilikana kana Yeova nĩ Ngai mũseo ki. Sũanĩa ĩũlũ wa wĩkwatyo ũla Yeova ũkwathĩte. Ĩkũlye atĩĩ, ‘Nyie nĩthĩwa va kethĩwa ti va Yeova?’ Endeea kwĩthĩwa wĩ mũnyanyae, na ndũkaaĩse nongi kwĩtĩkĩlya ngoo yaku ĩmũnyungunyĩsye!