Ũtonya Kwĩka Ata Weewʼa wĩ na Wia na Ũte Mwĩanĩe?

KANA kasyawa kayĩthĩawa katonya kwĩyĩka ũndũ o na ũmwe. Kwa ngelekanyʼo, ĩla twasyaiwe twasũvĩawa nĩ asyai maitũ. Ĩla twamanyie kũthi twoonaa andũ ala angĩ me anene mũno, o na tweethĩawa twĩ na wia ĩla asyai maitũ mate vakuvĩ. Ĩndĩ ĩla twĩ namo nĩtweewʼaa twĩ eanĩe.

Ĩla twaĩ anini, nĩ kana tũendeee nesa yaĩ no nginya asyai maitũ methĩwe matwendete na matũtavasya ndeto sya kũtwĩkĩa vinya. Ĩla twamanyie kana nĩmatwendete, nĩtwaekie kwĩthĩwa na wia na tweethĩawa twĩ eanĩe. O na ĩngĩ, ĩla matũtavasya ndeto sya kũtũĩkĩĩthya kana nĩtũendeee nesa, ũndũ ũsu watumaa twĩwʼa twĩ na vinya wa kwĩka maũndũ angĩ na tũyĩka maendeeo.

O ũndũ twaendeee kwĩana, nowʼo tweethĩiwe na anyanya na nĩmatumaa tũendeea kwĩthĩwa twĩ eanĩe. Tweewʼaa twĩ eanĩe ĩla twĩ namo, o na nĩmatũtetheeasya tũkethĩwa na ũkũmbaũ ĩla twaĩ sukulu.

Maũndũ asu maelewʼa meonanyʼa ũndũ kana kewʼaa kaeewa vandũ vaseo. Syana imwe syĩthĩawa na anyanya anini na ila mbingĩ ikwataa ũtethyo o mũnini kuma kwa asyai moo. Mwĩĩtu ũmwe wĩtawa Melisaa aĩtye atĩĩ: “Ĩla noona visa wa andũ ma mũsyĩ ũngĩ maitethya wĩa me ngwatanĩo, ndiawa ndyĩkũlya ta keka neanĩie mũsyĩ ta ũsu.” O naku no wĩthĩwe wĩwʼaa oou.

MATHĨNA ALA MAKWATAA MŨNDŨ AEEWA VANDŨ ŨKWĨWʼA ATE MWĨANĨE NA E NA WIA

Nĩvatonyeka ũkethĩwa ũtaĩ na ũkũmbaũ ũendeee na kwĩana. Andũ no methĩwe matakwendete na matakũtavasya ndeto sya ũkũthangaasya. No wĩthĩwe ũlilikanaa mavinda maingĩ ala asyai maku matindĩaa kũkita na ũu watuma matiana, na no wĩthĩwe wĩyĩandũaa ũyona ta uwe watumie matiana. Kana no wĩthĩwe ũsũanĩaa ũndũ mũthũku mũsyai waku wĩthĩwa akũtavisye kana akakwĩka.

Syana ila syĩthĩawa na wia na ite mbĩanĩe itonya kũvanga kwĩka ata? Imwe nitonya kwambĩĩa kũtũmĩa ndawa sya kũmila kana ikambĩĩa kũnywʼa ũkĩ mũno syavika myaka ĩkũmi na kĩndũ. Nasyo ingĩ iimantha ũndũ itonya kwĩtĩkĩlĩka, ilikanaa na ikundi sya ingʼendilĩ. Nasyo imwana ila syĩkwĩwʼa ite mbĩanĩe na syĩ na wia nitonya kũmantha mũndũ mũka ikatuma ndũũ nake iyenda mũndũ o wa kũsyenda, namo eĩtu nĩmatonya kwĩka oou. Ĩndĩ mavinda maingĩ ndũũ isu iyĩkalaa ĩvinda ĩasa na ĩla syatilĩka imwana isu na eĩtu asu nĩmaũmĩaa mũno na mayĩthĩwa na wia mwingĩ na mate eanĩe kwĩ ũndũ manailyĩ mbeenĩ.

Andũ ma mũika ala meanĩa mĩsyĩ ta ĩsu o na maema kũkwatwa nĩ maũndũ asu, mesa kwĩana nĩmatonya kwĩthwa mayona ta vate ũndũ mesa kwĩka mũseo. Mwĩĩtu wĩtawa Ana aĩtye ũũ: “Ve vandũ vavikie ngonaa nde vata nũndũ inyia wakwa atindĩaa kũmbĩa ũu. Ndililikanaa mũthenya o na ũmwe inyia wakwa waangatha nũndũ wa ũndũ mũseo nĩkie, o na ndambendete.”

Ve maũndũ angĩ matonya kũtuma mũndũ ewʼa wia na ate mwĩanĩe eka o ũndũ ũeetwe. No twĩwʼe ũu nũndũ wa kũthasya mũtwaano, mathĩna ala mokanasya na ũkũũ, kana kũthĩnĩka mũno nũndũ tũilyĩ. Ĩndĩ o na ethĩwa wia kana kwĩwʼa ũte mwĩanĩe kumanĩte na kyaũ, no kũtume wĩthĩwa ũte mũtanu na ũyĩthĩwa ũte na ngwatanĩo nzeo na andũ. Tũtonya kwĩka ata nĩ kana twĩthĩwe tũte na wia na twĩ eanĩe?

NGAI NŨTŨTHĨNĨKĨAA

Twaĩle kũmanya kana ve vandũ tũtonya kũkwata ũtethyo. Ngai nĩwĩthĩawa eyũmbanĩtye kũtũtethya na nĩwendeeawʼa nĩ kwĩka ũu.

Ngai atũtavĩtye ũũ kwĩsĩla mwathani Isaia: “Ndũkateve, nũndũ nyie nĩ Ngai waku; ngakwĩkĩa vinya; ĩĩ, ngakũtethya; ĩĩ, ngakũũngamya na kwʼoko kwa aũme kwa ũlũngalu wakwa.” (Isaia 41:10, 13) Nĩ ũndũ wa kwĩkĩa vinya kũmanya kana Ngai ethĩawa eyũmbanĩtye kũtũsũvĩa na kũtũtetheesya. Vai vata wa kwĩmakĩa nongi!

Mbivilia nĩeleetye ĩũlũ wa athũkũmi amwe ma Ngai ala meemakĩaa na meemanyĩsya kũmwĩkwatya. Aana inyia wa Samueli eewʼaa ataĩlĩte nũndũ ndaakwata kana. Mavinda maingĩ nĩwavũthĩĩawʼa mũno nũndũ wa ũndũ ũsu. Ũu watumaa Aana aĩa mavinda maingĩ na alea lĩu. (1 Samueli 1:6, 8) Ĩndĩ ĩtina wa kũmwĩsũva Yeova kuma ngoonĩ nĩwakwatie vinya.—1 Samueli 1:18.

O na mavinda amwe mũandĩki wa Savuli, Ndaviti, nĩweewʼaa e na wia na ate mwĩanĩe. Kwa myaka kauta Mũsumbĩ Saulo nĩwendaa kũmũaa. Ndaviti nĩwoovoisye thayũ wake mavinda meana ũndũ mũna, ĩndĩ mavinda angĩ eethĩawa e vakuvĩ vyũ kũkwʼa ngoo. (Savuli 55:3-5; 69:1) Ĩndĩ o na ũu wĩ o vo, aisye atĩĩ: “Ngakoma na mũuo na ĩngĩ ngalĩkwa; nĩkwĩthĩwa nue, Yeova, wĩ weka ũtumaa nĩkala vate mũisyo.”—Savuli 4:8.

Aana na Ndaviti nĩmamwaũĩie Yeova mũio woo, na amatetheesya. (Savuli 55:22) Naitũ ũmũnthĩ tũtonya kwĩka ũu ata?

MAŨNDŨ ATATŨ MATONYA ŨKŨTETHEESYA ŨKETHĨWA WĨ MWĨANĨE NA ŨTE NA WIA

1. Mwĩkwatasye Yeova ta we Ĩthe waku.

Yesũ atwĩie tũmũmanye Ĩthe wake ũla nĩwe “Ngai ũla wa wʼo weka.” (Yoana 17:3) Mũtũmwa Vaulo atũĩkĩĩthĩtye kana Ngai “nde kũasa na kĩla ũmwe waitũ.” (Meko ma Atũmwa 17:27) Nake Yakovo aisye atĩĩ: “Mũthengeei Ngai, nake akamũthengeea inywʼĩ.”—Yakovo 4:8.

Kũmanya kana twĩ na Ĩthe wa ĩtunĩ ũtwendete na ũtũthĩnĩkĩaa nĩ ũndũ ũmwe ũtonya kũtũtetheesya tũkaeka kwĩmakĩa. O na kau no ũkue ĩvinda ũyĩsa kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo ta ũsu, andũ aingĩ ala mekĩte ũu nĩmatethekete. Mũndũ mũka wĩtawa Caroline aĩtye ũũ: “Ĩla Yeova watwʼĩkie Ĩthe wakwa, nĩ neewie nĩ na mũndũ ndonya kũmũelesya ũndũ ngwĩwʼa kuma ngoonĩ.” Aendeee kwasya: “Ũndũ ũsu nũtumĩte nĩthĩwa nĩ mwĩanĩe!”

Nake Rachel easya atĩĩ: “Yeova nĩwe wandetheeisye neewʼa nĩ mwĩanĩe na nde na wia ĩla asyai makwa mandiie. Nĩnaneenaa nake na ngamũkũlya andetheesye, na kwa wʼo nĩwandeetheeisye.”b

2. Mantha andũ ala me na ngwatanĩo na Ngai.

Yesũ ameie amanyĩwʼa make mekalae ta andũ ma mũsyĩ ũmwe. Ameie atĩĩ: “Inywʼonthe mwĩ ana ma ĩthe ũmwe.” (Mathayo 23:8) Endaa amanyĩwʼa make mendanae ene kwa ene na mayĩthĩwa ta andũ ma mũsyĩ wĩ ngwatanĩo na Ngai.—Mathayo 12:48-50; Yoana 13:35.

Maũmbano ma Kĩklĩsto ma Ngũsĩ sya Yeova nĩmatetheeasya, na makamakiakisya andũ ala methĩawa na ngwatanĩo na Ngai. (Aevelania 10:24, 25) Andũ aingĩ nĩmamanyĩte kana maũmbano asu no ta ndawa ĩtonya kũmavosya itau sya ngoo ila makwatĩte nũndũ wa wia na kwĩwʼa mate eanĩe.

Mũndũ mũka ũngĩ wĩtawa Eva aĩtye atĩĩ: “Naĩ na mũnyanya kĩkundinĩ kitũ ũla waeleawa mathĩna ala naĩ namo. Nĩwambĩthukĩĩasya, akanzomea ilungu sya Mbivilia, na akavoya vamwe nakwa. Nĩwaĩkĩĩthasya kana ndi weka. Nĩwandetheeisye neeyĩelesya na ũndũ ũsu nĩwatumie nĩwʼa ta naũa mũio mũito. Nĩnĩmũtũngĩaa mũvea mũno nũndũ nĩwatumie nĩwʼa nĩ mwĩanĩe na nde na wia mũno.” Nake Rachel aĩtye: “Nthĩnĩ wa kĩkundi nĩnakwatie andũ ndonya kwasya nĩ ta ‘inyia na ĩthe’ wakwa. Nĩmambendete na nĩmatumaa nĩwʼa nĩ mwĩanĩe.”

3. Enda andũ ala angĩ na ũimekaa maũndũ maseo.

Kwenda andũ ala angĩ na kũmeka maũndũ maseo nĩkũtumaa mũndũ akwata anyanya. Yesũ aisye ũũ: “Kwĩ mũyo kũnengane kwĩ kwosa.” (Meko ma Atũmwa 20:35) Waatĩĩa ũtao ũsu ũkoona kana o ũndũ wenda andũ ala angĩ nowʼo namo makethĩawa makwendete. Yesũ eeie amanyĩwʼa make atĩĩ: “Nenganei, nenyu mũkanengwa.”—Luka 6:38.

Ĩla twamenda andũ ala angĩ, nĩmatwendaa na nĩtwĩwʼaa twĩ eanĩe. O tondũ Mbivilia yaĩtye, “wendo ndũnyivaa o na ĩndĩĩ.” (1 Akolintho 13:8) Mũndũ mũka wĩtawa María aĩtye atĩĩ: “Nĩnĩsĩ kana mawoni mathũku ĩũlũ wakwa ala nĩthĩawa namo ti ma wʼo. Nĩsiĩĩaa mosũanĩo asu mathũku kwa kũtetheesya angĩ, na ũu nũtumaa nũlwa nĩ mathĩna makwa. Nĩwʼaa neanĩwa ĩla natetheesya andũ ala angĩ.”

ĨVINDA YĨLA KĨLA MŨNDŨ ŨKETHĨWA E MWĨANĨE NA ATE NA WIA

Ti aĩ maũndũ asu mawetwa no mamine thĩna wa kwĩwʼa tũte eanĩe kwa ‘nzĩa ya kyama,’ ĩndĩ no matũtetheesye mũno kũolanga wia. Mũndũ mũka wĩtawa Caroline aĩtye atĩĩ: “Mavinda angĩ no nĩwʼaa nĩ na wia na nde mwĩanĩe, ĩndĩ ti ũndũ nailyĩ vau mbeenĩ. Nĩnĩsĩ Ngai nũnthĩnĩkĩaa, na nĩ na anyanya aingĩ ala matumaa nĩwʼa nĩ mwĩanĩe.” O nake Rachel ewʼaa o ta Caroline, aĩtye atĩĩ: “Mavinda angĩ nĩnĩwʼaa nĩ na kĩmako, ĩndĩ ana-a-asa na eĩtu-a-asa nĩmandetheeasya none maũndũ kwa nzĩa ĩla yaĩle. Na ũndũ ũla wa vata vyũ nĩ kana, nĩ na Ĩthe wakwa wa ĩtunĩ ũla nĩneenaa nake kĩla mũthenya. Asu nĩmo maũndũ ala mandetheeasya.”

Ve ĩvinda kĩla mũndũ ũkethĩwa e mwĩanĩe na ate na wia. Mbivilia nĩwetete ĩũlũ wa nthĩ nzaũ yĩ vakuvĩ kũka ĩla kĩla mũndũ ũkewʼaa e mwĩanĩe. Ndeto ya Ngai yaĩtye atĩĩ: “Makekalaa kĩla mũndũ ĩtina wa mũsavivũ wake na ĩtina wa mũkũyũ wake; na vati ũmwe ũkatuma makĩa.” (Mika 4:4) Ĩvinda yĩu, vai mũndũ ũkatuma twĩwʼa tũte eanĩe, o na vai mũndũ ũkaũmĩsya ũngĩ. O na ‘tũikalilikana’ maũndũ mathũku tweekiwe ala matumaa twĩthĩwa na wia. (Isaia 65:17, 25) Ngai na Mwana wake, Yesũ Klĩsto, makaete “ũlũngalu” na ũndũ ũsu ũkaete “ũuu na wĩkwatyo tene na tene.”—Isaia 32:17.