ĨSOMO YA 6
Vata wa Kwĩthĩwa na Mwĩkalĩle Ũla Waĩle
MWĨKALĨLE ŨLA WAĨLE NĨ WĨVA?
Andũ ala me mwĩkalĩle ũla waĩle nĩmethĩawa mesĩ nesa vyũ kĩla kyaĩle na kĩla kĩtaĩle. Mwĩkalĩle woo ndũvĩndũkaa kwosana na ũndũ mekwĩwʼa. Vandũ va ũu, matongoeawʼa nĩ myolooto mĩlũmu na ĩtavĩndũkangaa, o na yĩla vate mũndũ ũmasyaĩĩsye.
NĨKĨ KWĨTHĨWA NA MWĨKALĨLE ŨLA WAĨLE NĨ KWA VATA?
Syana nĩsyĩwʼaa ũvoo wa ũvũngũ ĩũlũ wa mwĩkalĩle, wĩthĩwe nĩ kuma kwa ala ikomanaa namo sukulu, mbathi ila syĩthukĩĩasya, sinema, kana ivĩndĩ sya televiseni ila syĩloelaa. Kĩu no kĩtume syĩthĩwa na nzika maũndũnĩ ala imanyĩĩtwʼe ĩũlũ wa kĩla kyaĩle na kĩla kĩtaĩle.
Ũu nĩwĩthĩawa mũno mũno myakanĩ ya ũika. Ĩvuku Beyond the Big Talk, yonanĩtye kana matambĩte kũvikĩa myaka ĩsu, ‘nĩmaĩlĩte kũelewa kana andũ aingĩ makamathingʼĩĩasya methĩwe na mwĩkalĩle mũna nĩ kana mendwe nĩ angĩ, na nĩmaĩle kwĩmanyĩsya kwĩka motwi ala maĩle, o na ethĩwa kwĩka ũu kũitanĩthya anyanya moo.’ Kwoou nĩ ũndũ wĩ ũtheinĩ kana syana syaĩle kũmanyĩwʼa itanamba kũtwʼĩka andũ ma mũika.
ŨNDŨ ŨTONYA KŨMANYĨSYA SYANA MWĨKALĨLE ŨLA WAĨLE
Imanyĩsye myolooto ya mwĩkalĩle.
MWOLOOTO WĨ MBIVILIANĨ: “Andũ aima . . . mamanyĩĩtye ilĩko syoo . . . nĩ kana methĩwe matonya kũvathũkanyʼa ũseo na ũthũku.”—Aevelania 5:14.
Tũmĩa ndeto iũvathũkanyʼa ũseo na ũthũku. Ũitũmĩa maũndũ ma kĩla mũthenya vathũkanasya ũseo na ũthũku. Kwa ngelekanyʼo no wasye: “Ũu nĩ wʼo; ũsu nĩ ũvũngũ.” “Ũũ nĩ ũĩkĩĩku; ũsu ti ũĩkĩĩku.” “Ũũ nĩ ũseo; ũsu ti ũseo.” Ĩtina wa ĩvinda, mwana waku akamanya nĩ maũndũ meva waĩle kwĩka, na ala ũtaĩle kwĩka.
Elesya nĩkĩ ũndũ mũna waĩle, kana nĩkĩ ũtaĩle. Kwa ngelekanyʼo, no ũmũkũlye makũlyo ta: Nĩkĩ nĩ ũndũ wa vata kũneenaa ũla wʼo? Ũvũngũ ũtonya ata kwananga ũnyanya? Nĩkĩ kũya kana kũngʼea nĩ naĩ? Manyĩsya wasya wa ngoo wa mwana waku na ũtonyi wake wa kũsũanĩa.
Kindĩlĩĩla ũseo wa kwĩthĩawa na mwĩkalĩle ũla waĩle. No wasye: “Ethĩwa ũkaneenaa ũla wʼo, ala angĩ makakũĩkĩĩaa” kana “Ethĩwa ũkeekaa ũla ũseo, andũ makendeeawʼa nĩ kũtindanyʼa naku.”
Ĩkĩĩthya mũsyĩ waku wʼonthe nĩwĩsĩkĩe nũatĩĩaa myolooto ya mwĩkalĩle.
MWOLOOTO WĨ MBIVILIANĨ: “Endeeai kũĩkĩĩthya ũndũ inywʼĩ ene mũilye.”—2 Akolintho 13:5.
Mũsyĩ wenyu nĩwaĩle kũatĩĩaa myolooto ya mwĩkalĩle, nĩ kana wĩthĩwe na ũthasyo wa kwasya:
“Kwitũ tũikenganaa.”
“Tũyũkitaa kana tũkakũthũkĩa angĩ.”
“Tũineenaa naĩ na tũyĩumanaa.”
Mwana waku akoona kana mwĩkalĩle ũla waĩle ti mĩao yaĩle kũatĩĩwa tũ, ĩndĩ nĩ myolooto mũsyĩ wenyu wĩsĩkĩe nũatĩĩaa.
Mavinda kwa mavinda, neeneaa mwĩkalĩle wa mũsyĩ wenyu wĩ na mwana waku. Tũmĩaa maũndũ ma kĩla mũthenya kũmanyĩsya. No ũelekanyʼe mwĩkalĩle wenyu na ũla wĩthĩawa na andũ televiseninĩ kana sukulu. Kũlya mwana waku makũlyo ta: “We wĩthĩwa wĩkie ata?” “Mũsyĩ witũ wĩthĩwa ũthĩnĩkĩie ũndũ ũũ ata?”
Mwĩkĩe vinya atwʼe vyũ kwĩkaa kĩla kyaĩle.
MWOLOOTO WĨ MBIVILIANĨ: “Ĩthĩwai na wasya mũseo wa ngoo.”—1 Vetelo 3:16.
Mũkathae nũndũ wa mwĩkalĩle mũseo. Ethĩwa mwana waku nĩweeka kĩla kyaĩle, mũkathe na ũimũelesya nĩkĩ wamũkatha. Kwa ngelekanyʼo, no wasye: “Nĩwaneena ũla wʼo. Nĩwandanĩthya.” Ethĩwa mwana waku nĩwakũelesya kana nĩwĩkie kĩla kĩtaĩle, mũkathe nũndũ aneena ũla wʼo, na ĩndĩ ũimũlũnga.
Lũnga mwĩkalĩle mũthũku. Tetheesya syana syaku syĩtĩkĩlane na maũndũ ala maetwe nĩ meko masyo. Syana nĩsyaĩle kũmanya kĩla syĩkie kĩtaĩle, na ũndũ mwĩkalĩle wasyo wĩ kĩvathũkanyʼo na wa mũsyĩ wenyu. Asyai amwe maitavasya syana syoo yĩla syeeka ũla ũtaĩle, nĩkwĩthĩwa mayendaa kũitũla ngoo, ĩndĩ kũneenea mavĩtyo masyo mwĩ vamwe, no kũmanyĩsye wasya wa ngoo wasyo na iimanya kũvathũkanyʼa ũseo na ũthũku.