ADUWA
1 Izrayɛɛlɩ wiyaʋ+ Salomɔɔ, Daviid pɩyalʋ+ aduwa:+
2 Pama-yɛ se pɛkpɛlɩkɩnɩ ɛyʋ lɔŋ*+ nɛ pafalɩsɩnɩ-ɩ;
pama-yɛ se pɩsa nɛ ɛnɩɩ tɔm cukaŋ ñɩndʋ taa;
3 se pafalɩsɩnɩ ɛyʋ+ nɛ ɛwɛɛnɩ lɛɣtʋ,
siɣsiɣ wɛtʋ,+ ɛkpaɣ lɩmaɣza kɩbana*+ nɛ ɛla mbʋ pɩtʋʋzaa yɔ;
4 pama-yɛ se pawɩlɩnɩ lɛɣtʋ+ weyi ɛfɛyɩnɩ lɛɣtʋ yɔ;
se pahanɩ evebu sɩmtʋ nɛ lɛɣtʋ ndʋ tɩsɩɣnɩ-ɩ se ɛmaɣzɩ ɛ-ñʋʋ taa camɩyɛ yɔ.+
5 Lɔŋsɩnɖʋ welisiɣ nɛ ɛsɔzʋʋ ɛ-sɩmtʋ yɔɔ;+
weyi ɛwɛnɩ tɔm taa nɩʋ lɛɣtʋ yɔ, pakaɣ-ɩ wɩlʋʋ nʋmɔʋ kɩbaŋʋ*+
6 se ɛnɩɩ aduwa nɛ tɔm ndʋ tɩ-taa nɩʋ wɛ kaɖɛ yɔ tɩ-tɔbʋʋ,
nɛ ɛnɩɩ lɔŋsɩnɖaa tɔm tɔbʋʋ nɛ pe-ɖimɖimɖanaa tɔbʋʋ.+
7 Yehowa sɔɔndʋ seu kɛnɩ sɩmtʋ ɖɩbazɩyɛ.+
Kɩmɛlɛmɩŋ ɖeke niŋni lɔŋsɩnɖɛ nɛ lɔŋ sɩɣzʋʋ.+
10 Man-pɩyalʋ, ye kɩwɛɛkɩm laɖaa ɩñɩnɩɣ se pepeɣzi-ŋ yɔ, taatisi.+
11 Ye peheyi-ŋ se: «Kɔɔ nɛ ɖɩɖɛɛ.
Ðiwolo ɖɩpabɩ ɛyaa nɛ ɖɩkʋ-wɛ.
Ðɩkaɣ mɛlʋʋ nɛ ɖɩɖaŋ mba patɩɖɔɔ wɛɛ naayɛ yɔ nɛ ɖɩlabɩ-wɛ kɩdɛkɛdɩm ɖulum.
12 Ðɩkaɣ-wɛ libu nɛ pɛ-ɛsa ɛzɩ Pɩlaʋ* lakʋʋ yɔ,
ɖiliki-wɛ pilim ɛzɩ mba petiki pɔʋ taa yɔ.
13 Ðɩkaɣ mʋʋ po-wondu ndʋ tɩmʋ ñɩm yɔ tɩ-tɩŋa;
ɖɩkaɣ haɣzʋʋ ɖa-ɖɩsɩ nɛ ñɩm mbʋ ɖɩlazaa yɔ.
15 Man-pɩyalʋ, taatɩŋ pa-wayɩ.
Ña-nɩŋgbanzɩ ɩtaaɖʋ pa-nʋmɔʋ taa,+
16 mbʋ pʋyɔɔ yɔ pa-nɩŋgbanzɩ seɣ se siwolo nɛ sɩla kɩdɛkɛdɩm;
pekpedesiɣ se pɛkpɛdɩ calɩm.+
17 Ye poposi piyuu sumaɣ ɛsɩndaa yɔ, pɩkɛ falaa.
18 Pʋyɔɔ ɛyaa mba, papabɩɣ lalaa se pakʋ-wɛ;
pɛmɛlɩɣ se palɩzɩ ɛyaa lalaa weziŋ.*
19 Mba patɩŋɩɣnɩ nʋmɔʋ kɩdɛkɛdʋʋ yɔɔ nɛ pañɩnɩɣ kɛzɛɣa yɔ pɔ-ɖɔnɛ lɛ,
20 Lɔŋsɩnɖɛ siŋŋ+ makɩ kubusi ɖoŋ habɩyɛ yɔɔ.+
Ðɩwɛɛ nɛ ɖikou kpem samaɣ kadasɩ taa.+
21 Ðɩmakɩ kubusi habɛɛ wena a-yɔɔ ɛyaa ɖɔwa yɔ a-kɔnanaa taa.
Ðɩyɔɔdʋʋ tɛtʋ nɔnɔsɩ taa se:+
22 «Mba mɩ ɩfɛyɩnɩ lɛɣtʋ yɔ, ɩsɔɔlʋʋ kɩɩsɩŋɩyɩtʋ nɛ pɩkɔɔ nɛ pɩsɩɩnɩ ɖooye?
Ɛyaa woŋiyaa mɩ, ɩsɔɔlʋʋ lalaa woŋuu nɛ pɩkɔɔ nɛ pɩsɩɩnɩ ɖooye?
Nɛ kɩmɛlɛmɩŋ mɩ, ɩpaɖɩɣ sɩmtʋ nɛ pɩkɔɔ nɛ pɩsɩɩnɩ ɖooye?+
Ðɩnɛ ɛlɛ mankaɣ pɩyʋʋ men-fezuu mɩ-yɔɔ;
mankaɣ yebu nɛ ɩtɩlɩ mɔn-tɔm.+
24 Mbʋ pʋyɔɔ yɔ mamabɩ kubuka, ɛlɛ ikizi welisuu,
monposi me-nesi, ɛlɛ mɩ-taa nɔɔyʋ tikemni-m,+
25 ɩɩwɛɛ nɛ iniŋ lɔŋ weyi mantasaɣ-mɩ yɔ
nɛ iikizaa ɖɔɖɔ se mantaakalɩ-mɩ,
26 ma ɖɔɖɔ mankaɣ-mɩ woŋuu alɩwaatʋ ndʋ asɛyʋʋ talɩɣ-mɩ yɔ
mankaɣ-mɩ woŋuu alɩwaatʋ ndʋ mbʋ iseɣ sɔɔndʋ yɔ pɩtalɩɣ-mɩ yɔ,+
27 alɩwaatʋ ndʋ mbʋ iseɣ sɔɔndʋ yɔ pɩtalɩɣ-mɩ ɛzɩ tɛʋ ŋgʋ kɩnɩɣnɩ helim sɔsɔm yɔ,
alɩwaatʋ ndʋ asɛyʋʋ talɩɣ-mɩ ɛzɩ helim sɔsɔm yɔ,
alɩwaatʋ ndʋ kʋñɔŋ nɛ kaɖɛ talɩɣ-mɩ yɔ.
28 Alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa, pɛwɛɣ-m yaʋ yɔɔ, ɛlɛ maakaɣ-wɛ cosuu;
pakaɣ-m ñɩnʋʋ kpem, ɛlɛ paakaɣ-m naʋ,+
29 mbʋ pʋyɔɔ yɔ papaɖɩ sɩmtʋ,+
nɛ patɩlɩzɩ se peseɣ Yehowa sɔɔndʋ.+
30 Pekizi mɔ-lɔŋ tasʋʋ;
patɩña lɔŋ weyi payɩ mansɩɣzɩ-wɛ yɔ.
32 Mbʋ pʋyɔɔ yɔ mba pɛfɛyɩnɩ lɛɣtʋ yɔ pa-kaañamtʋ kaɣnɩ-wɛ kʋʋ,
kɩmɛlɛmɩŋ paa fɛyɩnɩ nabʋyʋ, nɛ mbʋ kaɣnɩ-wɛ ɖɩzʋʋ.
2 Man-pɩyalʋ, ye ŋmʋʋ mɔn-tɔm
nɛ ŋɖɔkʋʋ man-paɣtʋ ɛzɩ ñɩm pʋyʋ,+
2 nɛ ŋkʋŋ nɩŋgbaŋʋʋ nɛ lɔŋsɩnɖɛ+
nɛ ŋkuluu ña-laŋɩyɛ se ŋkpɛlɩkɩ lɛɣtʋ yɔ;+
3 pɩtasɩ lɛ, ye ŋyaɣ tɔm taa nɩʋ lɛɣtʋ+
nɛ ŋmakɩ kubusi nɛ ŋyaɣ lɛɣtʋ yɔ;+
4 ye ŋwɛ pɩtɩŋa mbʋ yɔ pɩ-ñɩnʋʋ yɔɔ ɛzɩ pañɩnʋʋ liidiye yɔ,+
nɛ ŋwɛɛ pɩ-ñɩnʋʋ yɔɔ ɛzɩ pañɩnʋʋ tɛtɛɛ ñɩm yɔ,+
5 ɖɩnɛ ɛlɛ ŋkaɣ nɩʋ Yehowa sɔɔndʋ seu tɔbʋʋ,+
nɛ ŋkaɣ Ɛsɔ sɩm.+
6 Mbʋ pʋyɔɔ yɔ Yehowa maɣmaɣ haɣnɩ lɔŋsɩnɖɛ;+
ɛ-nɔɔ taa sɩmtʋ nɛ lɛɣtʋ palɩɣna.
7 Ɛñɔɔzʋʋ lɔŋsɩnɖɛ nɖɩ ɖɩwazɩɣ yɔ nɛ ɛsɩɣ ɛyaa siɣsiɣ tɩnaa;
ɛkɛ mba pɔɖɔŋ cɩŋgɩlɩm wɛtʋ taa yɔ pa-kpayʋʋ.+
8 Ɛcɔŋnɩ siɣsiɣ wɛtʋ nʋmɔŋ yɔɔ,
nɛ ɛkaɣ kandɩyʋʋ ɛ-ɛyaa siɣsiɣ tɩnaa nʋmɔʋ yɔɔ.+
9 Ðɩnɛ ɛlɛ ŋkaɣ nɩʋ mbʋ pɩwɛ siɣsiɣ, mbʋ pɩtʋʋzaa nɛ mbʋ pɩwɛ yiɣ yiɣ yɔ pʋ-tɔbʋʋ,
ŋkaɣ nɩʋ nʋmɔʋ kɩbaŋʋ tɔbʋʋ.+
10 Alɩwaatʋ ndʋ lɔŋsɩnɖɛ sʋʋ ña-laŋɩyɛ taa,+
nɛ sɩmtʋ paɣzɩ kɛdɩnʋʋ ña-kalɩzaɣ* lɛ,+
11 ŋkaɣ pɩzʋʋ nɛ ŋmaɣzɩ camɩyɛ nɛ pihuuzi ñɔ-yɔɔ,+
nɛ lɛɣtʋ kaɣ ñɔ-yɔɔ kandɩyʋʋ,
12 se piholi-ŋ nʋmɔʋ kɩdɛkɛdʋʋ taa,
se piholi-ŋ ɛyʋ weyi ɛyɔɔdʋʋ tɔm kɩdɛkɛdɩtʋ yɔ e-nesi tɛɛ,+
13 se piholi-ŋ mba peyeki nʋmɔŋ weyi ɩwɛ siɣsiɣ yɔ
nɛ pɔɖɔŋ cɩkpɛndʋʋ nʋmɔŋ taa yɔ pe-nesi tɛɛ,+
14 se piholi-ŋ mba kɩdɛkɛdɩm labʋ kɛdɩnɩ-wɛ yɔ pe-nesi tɛɛ,
mba panɩɣ leleŋ nɛ lakasɩ kɩdɛkɛdɩsɩ sɔsɔsɩ yɔ,
15 mba pa-nʋmɔŋ tɩtʋʋzɩ
nɛ paapɩzɩɣ nɛ pataa-wɛ liu yɔ.
16 Lɔŋsɩnɖɛ kaɣ ña-ñʋʋ yabʋ halʋ acɛyɛ tʋ* nesi tɛɛ,
ɖɩkaɣ yebu nɛ ŋŋtɔlʋʋ halʋ weyi ɛcakɩ wezuu kɩdɛkɛdʋʋ yɔ,* ɛ-tɔm leleŋ ñɩndʋ kpaca taa,*+
17 ɛnʋ weyi eyeki ɛ-pɛlɛtʋ taa taabalʋ kɩbanʋ*+
nɛ ɛsɔʋ ɛ-Ɛsɔ ɛgbɛyɛ yɔɔ yɔ;
18 mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛ-ɖɩɣa tiki nɛ kacaɣ sɩm taa,
nɛ ɛ-nʋmɔŋ wokini ɛyʋ mba pasɩba nɛ pɛfɛyɩnɩ ɖoŋ nɩɩyɩ yɔ pɔ-cɔlɔ.+
20 Pʋyɔɔ lɛ, ɖɔ ɛyaa kɩbama nʋmɔʋ taa,
wɛɛ ɛyaa siɣsiɣ tɩnaa nʋmɔŋ taa,+
21 mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛyaa siɣsiɣ tɩnaa ɖeke kaɣnɩ caɣʋ tɛtʋ yɔɔ,
nɛ mba pɛfɛyɩnɩ kɩwɛɛkɩtʋ natʋyʋ yɔ* mba kaɣnɩ kazʋʋ tɩ-yɔɔ.+
22 Piyele nɛ kañatʋ tɩnaa yɔ, pakaɣ-wɛ ɖɩzʋʋ tɛtʋ yɔɔ,+
nɛ pakaɣ pɩ-tɛɛ nɛ pɩ-yɔɔ tɩnaa kpɛzʋʋ tɩ-yɔɔ.+
3 Man-pɩyalʋ, taasɔɔ tɔm ndʋ mawɩlɩɣ-ŋ yɔ tɩ-yɔɔ,*
ña-laŋɩyɛ ɛɖɔ man-paɣtʋ yɔɔ,
2 mbʋ pʋyɔɔ yɔ tɩkaɣ-ŋ sɔzʋʋ kɩyakɩŋ sakɩyɛ,
wezuu pɩnzɩ sakɩyɛ nɛ laŋhɛzɩyɛ.+
3 Taayele nɛ sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ nɛ siɣsiɣ wɛtʋ* ɖɛɛ ñɔ-cɔlɔ.+
Ta pɩtɩŋa mbʋ yɔ ñe-liu tɛɛ;
4 ɖɩnɛ ɛlɛ ñɔ-tɔm kaɣ kɛdɩnʋʋ Ɛsɔ nɛ ɛyaa
nɛ ŋkaɣ wɛnʋʋ tɔm taa nɩʋ lɛɣtʋ Ɛsɔ nɛ ɛyaa pɛ-ɛsɩndaa.+
7 Taakɛ lɔŋsɩnɖʋ ña-maɣmaɣ ñɛ-ɛsɩndaa.+
Se Yehowa sɔɔndʋ nɛ ŋha siɣye kɩdɛkɛdɩm.
8 Pɩkaɣ waʋ ño-tomnaɣ*
nɛ pɩkaɣ kpazʋʋ ɖoŋ ñɔ-mɔɔ.
9 Kpaɣ ño-wondu ndʋ tɩmʋ ñɩm nɛ pɩkɩlɩ yɔ nɛ ŋɖʋnɩ Yehowa hɩɖɛ,+
kpaɣ ñɔ-tɔɔnaɣ kpeekpe taa* kajalaɣ tɔɔnaɣ pee* nɛ ŋɖʋnɩ-ɩ hɩɖɛ;+
10 ɖɩnɛ ɛlɛ ño-kpoŋ kaɣ suu ɖo,+
nɛ vɛɛ kɩfalʋʋ kaɣ suu ñɛ-pɛŋ* taa nɛ pɩwadɩ.
11 Man-pɩyalʋ, taalɔ Yehowa lɔŋ sɩɣzʋʋ,+
nɛ taani ɛ-nɩŋgbaŋʋʋ hɔmtʋ,+
12 mbʋ pʋyɔɔ yɔ mba Yehowa sɔɔlɩ-wɛ yɔ, pa-nɩŋgbaŋʋʋ ɛhɔŋ,+
ɛzɩ caja hɔŋʋʋ ɛ-pɩyalʋ weyi ɛ-tɔm kɛdɩnɩ-ɩ yɔ ɛ-nɩŋgbaŋʋʋ yɔ.+
13 Koboyaɣ tʋ lɛ ɛyʋ weyi ehiɣ lɔŋsɩnɖɛ yɔ,+
nɛ koboyaɣ tʋ lɛ ɛyʋ weyi ɛwɛnɩ lɛɣtʋ yɔ;
14 ye ɛyʋ ɛwɛnɩ-ɖɩ yɔ pɩwɛ ɖeu nɛ pɩkɩlɩ se ɛwɛɛnɩ liidiye,
nɛ ye ɛyʋ ehiɣ-ɖɩ nɛ pɩkɛnɩ-ɩ kɛzɛɣa yɔ pɩwɛ ɖeu nɛ pɩkɩlɩ se ehiɣ sika.+
15 Ðɩmʋ ñɩm nɛ pɩkɩlɩ ñɩɣlɩm;*
paapɩzɩɣ nɛ pakpaɣ mbʋ ñe-liu wɛɛ yɔ pɩ-taa nabʋyʋ nɛ pamaɣzɩnɩ-ɖɩ.
16 Wezuu kɩɖaɣlʋʋ wɛ ɖi-nesi kɩbanzɩ taa;
ñɩm nɛ samtʋ wɛ ɖɩ-nɩmɩyɛ taa.
17 Ðɩ-nʋmɔŋ wɛ ɖeu,
nɛ laŋhɛzɩyɛ wɛ ɖɩ-nʋmɔsɔkasɩ kpeekpe taa.+
18 Ðɩkɛ wezuu tɩʋ mba pɔɖɔkʋʋ-ɖɩ yɔ,
nɛ mba pɔñɔʋnɩ-ɖɩ kpam yɔ, pakaɣ-wɛ yaʋ se koboyaɣ tɩnaa.+
19 Lɔŋsɩnɖɛ Yehowa sɩnɩ tɛtʋ tigiɖe.+
Lɛɣtʋ ɛcaɣzɩnɩ ɛsɔdaa camɩyɛ.+
20 Ɛ-sɩmtʋ ɛtayɩnɩ lɩm cukaŋ ñɩmbʋ taa
nɛ tɩ-yɔɔ ɛtɩŋnaa nɛ ɛla nɛ ɖoluu lɩɣnɩ mɩndʋ taa ɛsɔdaa nɛ kitosuu.+
21 Man-pɩyalʋ, ñɛ-ɛsa itaaposini-tʋ.*
Ðɔkɩ lɔŋsɩnɖɛ nɖɩ ɖɩwazɩɣ yɔ nɛ lɛɣtʋ ndʋ tɩsɩɣnɩ ɛyʋ se ɛmaɣzɩ ɛ-ñʋʋ taa camɩyɛ yɔ kpam;
22 pɩkaɣ-ŋ haʋ* wezuu
nɛ pɩkaɣ kɛnʋʋ lɩtʋ ñe-liu tɛɛ;
23 ɖɩnɛ ɛlɛ ŋkaɣ ɖɔm ña-nʋmɔʋ taa pɛɛyɛ taa,
25 sɔɔndʋ ɛɛkaɣ-ŋ kpaʋ se asɛyʋʋ nakʋyʋ kaatalɩ-ŋ tuda,+
Sɔɔndʋ ɛɛkaɣ-ŋ kpaʋ ɖɔɖɔ nɛ tɛʋ ŋgʋ kɩnɩɣnɩ helim sɔsɔm nɛ kiɖiɣni kɔm kañatʋ tɩnaa yɔɔ yɔ.+
26 Mbʋ pʋyɔɔ yɔ Yehowa kaɣnɩ kɛʋ ñe-lidaʋ hiɖe;+
ɛkaɣ kandɩyʋʋ ña-nɩŋgbaŋaɣ yɔɔ se kataaɖʋ kpaca taa.+
28 Ye ŋpɩzɩɣ se ŋha ño-koobu mbʋ ɛpɔzʋʋ-ŋ yɔ kpaagbaa yɔ,
taaheyi-i se: «Wolo; pʋwayɩ lɛ ŋŋpɩsɩ nɛ ŋkɔɔ! Cee lɛ maaha-ŋ mbʋ ŋpɔzʋʋ yɔ.»
29 Taata tamaɣ kɩdɛkɛdaɣ ɛyʋ lɛlʋ yɔɔ+
alɩwaatʋ ndʋ ɛwɛ ñɔ-cɔlɔ nɛ ɛtaɣ-ŋ liu yɔ.
31 Taaɖʋ ɛsɩyɛ puuyaɣ tʋ yɔɔ+
nɛ taatɩŋ ɛ-nʋmɔʋ nakʋyʋ,
32 mbʋ pʋyɔɔ yɔ Yehowa paɖɩɣ pɩ-tɛɛ nɛ pɩ-yɔɔ tʋ,+
ɛlɛ ɛɖʋʋ taabalɩyɛ kɩbanɖɛ nɛ ɛyʋ siɣsiɣ tʋ.+
35 Lɔŋsɩnɖaa kaɣ hiɣu samtʋ,
ɛlɛ kɩmɛlɛmɩŋ saŋ mbʋ pɩɖʋʋ ɛyʋ fɛyɛ yɔ.+
4 Man-pɩyalaa, iwelisi lɔŋ weyi caja nɔɔyʋ sɩɣzɩɣ-mɩ yɔ;+
ɩkʋ nɩŋgbaŋʋʋ nɛ ɩwɛɛnɩ tɔm taa nɩʋ lɛɣtʋ,
2 mbʋ pʋyɔɔ yɔ mankaɣ-mɩ tasʋʋ lɔŋ kɩbaŋ;
4 Man-caa wɩlɩ-m tɔm nɛ eheyi-m se: «Ña-laŋɩyɛ ɛɖɔkɩ mɔn-tɔm kpam.+
Ðɔ man-paɣtʋ yɔɔ nɛ ŋwɛɛ wezuu.+
5 Ñaɣ pana nɛ ŋwɛɛnɩ lɔŋsɩnɖɛ, ñaɣ pana nɛ ŋwɛɛnɩ tɔm taa nɩʋ lɛɣtʋ.+
Taasɔɔ, nɛ taaha siɣye tɔm ndʋ mɔyɔɔdʋʋ yɔ.
6 Taalɔ-tʋ, nɛ tɩkaɣ ñɔ-yɔɔ kandɩyʋʋ.
Sɔɔlɩ-tʋ, nɛ tɩkaɣ ñɔ-yɔɔ huuzuu.
7 Lɔŋsɩnɖɛ kɛnɩ mbʋ pɩ-tɔm kɩlɩ cɛyʋʋ yɔ;+ pʋyɔɔ lɛ, ñaɣ pana nɛ ŋwɛɛnɩ lɔŋsɩnɖɛ,
nɛ pɩtasɩnɩ mbʋ payɩ ŋñakɩ pana se ŋwɛɛna yɔ lɛ, ñaɣ pana nɛ ŋwɛɛnɩ tɔm taa nɩʋ lɛɣtʋ.+
8 Yele nɛ lɔŋsɩnɖɛ mʋ ñɩm siŋŋ ñɛ-ɛsɩndaa, nɛ ɖɩkaɣ-ŋ kpazʋʋ.+
Ðɩkaɣ-ŋ hɩɖɛ ɖʋʋ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ŋkpiikini-ɖɩ kpam.+
9 Ðɩkaɣ pam ña-ñʋʋ taa ajana hulaɣ;*
ɖɩkaɣ-ŋ canʋʋ nɛ awiya hulaɣ ŋga keɖewa yɔ.»
10 Man-pɩyalʋ, welisi, nɛ ŋmʋ mɔn-tɔm,
ɖɩnɛ ɛlɛ ŋkaɣ caɣʋ wezuu pɩnzɩ sakɩyɛ.+
12 Ŋŋɖɔŋ lɛ, nabʋyʋ ɛɛkaɣ kaɣdʋʋ ña-nɩŋgbanzɩ;
nɛ ye ŋseɣ yɔ, pɩɩkaɣ-ŋ tuuluu.
13 Ðɔkɩ lɔŋ weyi pasɩɣzɩɣ-ŋ yɔ kpam; taayebi-i.+
Ðɔkɩ-ɩ kpam, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛnʋ kɛnɩ ñe-wezuu.+
14 Taakpaɣ kañatʋ tɩnaa nʋmɔʋ,
nɛ taaɖɔ kɩdɛkɛdɩm laɖaa nʋmɔʋ taa.+
16 Mbʋ pʋyɔɔ yɔ ye patɩla kɩdɛkɛdɩm yɔ, paapɩzɩɣ nɛ poɖoo.
Ye patɩtɔlɩsɩ nɔɔyʋ yɔ, ɖom ɛɛkɔŋ pɛ-ɛsɩndaa.
17 Kañatʋ lakasɩ kpɔnɔ pacalɩɣnɩ pa-tɩ,
puuyaɣ lakasɩ vɛɛ pɔñɔʋ.
18 Ɛlɛ ɛyaa siɣsiɣ tɩnaa nʋmɔʋ wɛ ɛzɩ tanaŋ tɛɛ ñalɩmɩyɛ
nɖɩ ɖɩwɛɣ ñandʋʋ yɔɔ nɛ pɩkɔɔ nɛ pɩsɩɩnɩ alɩwaatʋ ndʋ pɩñandɩ kiya yɔ.+
19 Kañatʋ tɩnaa nʋmɔʋ wɛ ɛzɩ cɩkpɛndʋʋ yɔ;
paasɩŋ mbʋ pituuluu-wɛ yɔ.
20 Man-pɩyalʋ, kemsi mɔn-tɔm;
welisi camɩyɛ* ndʋ mɔyɔɔdʋʋ yɔ.
nɛ tɩhaɣ alaafɩya po-tomnaɣ* kpeekpe.
24 Kizi cɛtɩm yɔɔdaɣ,+
posi ña-tɩ kpem nɛ tɔm ndʋ tipeɣziɣ lalaa yɔ tɩ-yɔɔdʋʋ.
26 Yɔlɩsɩ pɩtɩŋa nʋmɔʋ ŋgʋ ña-nɩŋgbanzɩ ɖɔŋ yɔ kɩ-taa,*+
ɖɩnɛ ɛlɛ kaɖɛ naɖɩyɛ ɛɛkaɣ-ŋ talʋʋ ña-nʋmɔŋ kpeekpe taa.
27 Taakpilini nɩwaŋ yɔɔ yaa nɩmɩyɛ yɔɔ.+
Posi ña-nɩŋgbanzɩ nɛ kɩdɛkɛdɩm.
5 Man-pɩyalʋ, kemsini mɔ-lɔŋsɩnɖɛ.
2 se pɩsa nɛ ŋkandɩyɩ lɛɣtʋ ndʋ ŋwɛna se ŋmaɣzɩ camɩyɛ yɔ tɩ-yɔɔ
nɛ paa ɛzɩmtaa lɛ, ŋyɔɔdɩ tɔm ndʋ tɩlakɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ toovenim sɩmtʋ yɔ.+
4 Ɛlɛ toovenim taa lɛ, ɛwɛ ñaŋ ɛzɩ tɩʋ ŋgʋ kɩwɛ ñaŋ yɔ+
nɛ ɛwɛ lɔŋ ɛzɩ sɩɣa ŋga kɛwɛ lɔŋ ceemenje yɔ.+
5 Ɛ-nɩŋgbanzɩ tiki sɩm taa.
Nɩŋgbanzɩ nzɩ ɛkpɛzɩɣ yɔ, siwokini Pɩlaʋ* taa kpaagbaa.
6 Eekeŋni wezuu nʋmɔʋ.
Eyotuu yem, ɛlɛ ɛɛsɩŋ ɖenɖe ewoki yɔ.
7 Lɛɛlɛɛyɔ, man-pɩyalaa, iwelisini-m
nɛ ɩtaaha siɣye tɔm ndʋ mɔyɔɔdʋʋ yɔ.
8 Posini-i siŋŋ;
taañɔtɩnɩ ɛ-ɖɩɣa nɔnɔɔ,+
9 ɖɩnɛ ɛlɛ, ŋŋkpakɩɣ ñamtʋ ndʋ tɩwɛ ñɔ-yɔɔ yɔ nɛ ŋcɛlɩ lalaa+
nɛ ŋŋkaɣ kʋm ɖɔɖɔ siziŋ nɩʋ pɩnzɩ sakɩyɛ;+
11 Pɩtɩkɛ mbʋ yɔ, alɩwaatʋ ndʋ ña-nandʋ nɛ ño-tomnaɣ ɖoŋ tɛŋ yɔ,
ŋkaɣ mɔlʋʋ ñe-wezuu ɖɩdɛnɖɛ taa+
12 nɛ ŋyɔɔdɩ se: «Manpaɖɩ lɔŋ sɩɣzʋʋ mbʋ suwe!
Ma-laŋɩyɛ nim nɩŋgbaŋʋʋ hɔmtʋ mbʋ suwe!
13 Mantiwelisi ma-wɩlɩyaa nɔɔ taa tɔm
nɛ mantikemsini mba pawɩlɩɣ-m tɔm yɔ.
16 Ɛbɛ yɔɔ pɩwɛɛ se ñe-hila taa lɩm ɛmɩzɩnɩ awayɩ,
nɛ ñe-lemisi taa lɩm mɩzɩnɩ samaɣ kadasɩ taa?+
17 Yele nɛ pɩkɛ ñe-ɖeke ña-pʋyʋ,
nɛ ña nɛ agɔma ɩtaakaa-pʋ.+
nɩɩ leleŋ, ña nɛ ñe-evebitu taa halʋ,+
Paa ɛzɩmtaa lɛ, ñe-liu ɛsɩbɩnɩ ɛ-hɩla.*
Paa ɛzɩmtaa lɛ, ɛ-sɔɔlɩm ɛkɛdɩnɩ-ŋ siŋŋ.+
20 Ye mbʋ, man-pɩyalʋ, ɛbɛ yɔɔ pɩwɛɛ se ñe-liu tɛɛ ɛkɔtɩnɩ halʋ acɛyɛ tʋ?*
Yaa ɛbɛ yɔɔ pɩwɛɛ se ŋkpi halʋ weyi ɛcakɩ wezuu kɩdɛkɛdʋʋ yɔ* ɛ-hɩla?+
21 Mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛyʋ nʋmɔŋ wɛ Yehowa ɛsɩndaa;
ɛtazɩɣ ɛyʋ nʋmɔsɔkasɩ kpeekpe taa.+
22 Kañatʋ tʋ tɔlʋʋ ɛ-maɣmaɣ ɛ-kɩdɛkɛdɩm kpaca taa,
nɛ ɛ-maɣmaɣ ɛ-kɩwɛɛkɩm nimee kaɣnɩ-ɩ hɔkʋʋ.+
23 Ɛkaɣ sɩbʋ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛtɩmʋ lɔŋ sɩɣzʋʋ
nɛ ɛkaɣ lebu, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛkɩlɩ kɩmɛlɛndʋ.
6 Man-pɩyalʋ, ye ŋlabɩ tamaɣ* se ŋhɛyɩɣ kɩmɩyɛ nɖɩ ɛyʋ lɛlʋ tɔwaa yɔ,+
ye ña nɛ ɛgɔm ɩnɩnɩ ɖama tɔm natʋyʋ yɔɔ nɛ ŋha-ɩ nesi yɔ,+
2 ye ŋtɔlɩ tamaɣ ŋga ŋlaba yɔ ka-kpaca taa yɔ,
ye ŋtɔlɩ ñɔ-nɔɔ taa tɔm kaamʋʋ taa yɔ,+
3 man-pɩyalʋ, la ɛzʋnɔ nɛ ŋholi ña-tɩ,
mbʋ pʋyɔɔ yɔ, ŋtɔlɩ ño-koobu nesi taa:
Wolo nɛ ŋluzi ña-tɩ ño-koobu tɛɛ nɛ ŋtendi-i kpɛdɛyɛ.*+
4 Taaɖoo,
nɛ taakpɩtɩ ɛsɩyɛ.
5 Holi ña-tɩ e-nesi tɛɛ ɛzɩ nɛnzɛm lɩɣʋ ɛgbam nesi tɛɛ yɔ,
ɛzɩ sumaɣ lɩɣʋ sumasɩ kpayʋ nesi tɛɛ yɔ.
6 Feendu tʋ ña, wolo nɛ ŋcɔnɩ kayɩmaɣ;+
cɔnɩ ka-lakasɩ nɛ ŋpɩsɩ lɔŋsɩnɖʋ.
7 Paa kɛfɛyɩnɩ paɣtʋ ɖʋyʋ, tʋma yɔɔ cɔnɩyʋ, yaa ɖiyiyu yɔ,
8 kɔñɔɔzʋʋ kɔ-tɔɔnaɣ,
nɛ kekpeɣliɣ-kɛ kʋmtʋ alɩwaatʋ taa.+
9 Feendu tʋ ña, ŋhɩnɩɣ mbʋ nɛ pɩkɔɔ nɛ pɩsɩɩnɩ ɖooye?
Ɛzɩmtaa ŋkaɣ kʋyɩnʋʋ ɖom yɔɔ?
10 Ðoo pazɩ, lili pazɩ,
kpɛkɩ ñe-nesi nɛ ŋhɛzɩ pazɩ,+
11 nɛ ña-kʋñɔndʋtʋ kaɣ kɔm ɛzɩ mɩlʋ sɔsɔ yɔ,
nɛ ña-tanɩm kaɣ kɔm ɛzɩ ɛyʋ weyi ɛɖɔkɩ you wonuu yɔ.+
12 Ɛyʋ weyi ɛɛwazɩɣ pʋyʋ nɛ ɛkɛ kañatʋ tʋ yɔ, eyotuu nɛ ɛyɔɔdʋʋ cɛtɩm tɔm;+
13 ɛcɩbɩyɩɣ ɛyaa ɛsa,+ ɛlakɩ yʋsasɩ nɛ ɛ-nɩŋgbanzɩ, nɛ ɛlakɩ yʋsasɩ ɖɔɖɔ nɛ e-niwee.
14 Ɛ-laŋɩyɛ kɛ kɩdɛkɛdɩyɛ,
nɛ paa ɛzɩmtaa lɛ, ɛtaŋ tamasɩ kɩdɛkɛdɩsɩ,+ nɛ ɛkɔŋnɩ ñaɖʋʋ ɛyaa hɛkʋ taa.+
15 Pʋyɔɔ lɛ, asɛyʋʋ kaɣ-ɩ talʋʋ tuda;
pakaɣ-ɩ tɔyɩtʋʋ alɩwaatʋ kʋɖʋmtʋ taa nɛ paapɩzɩɣ nɛ pawaa-ɩ.+
17 Ɛsa wena akpazɩɣ a-tɩ yɔ,+ nzʋlʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩcɛtɩɣ yɔ,+ nesi nzɩ sɩkpɛdɩɣ calɩm ɖulum yɔ,+
18 laŋɩyɛ nɖɩ ɖɩtaŋ tamasɩ kɩdɛkɛdɩsɩ yɔ,+ nɩŋgbanzɩ nzɩ siseɣ lɛɛ lɛɛ se sɩla kɩdɛkɛdɩm yɔ,
19 aseɣɖe tʋ cɛtɩyʋ weyi ɛ-nɔɔ hutuu cɛtɩm tɔm yɔ,+
nɛ weyi ɛkɔŋnɩ ñaɖʋʋ koobiya hɛkʋ taa yɔ.+
21 Paa ɛzɩmtaa lɛ, hɔkɩ-tʋ nɛ tɩcɔɔ ña-laŋɩyɛ kpɛɛɛ;
tam-tʋ ñe-liu tɛɛ.
22 Ŋŋɖɔŋ lɛ, tɩkaɣ-ŋ ɖiyuu;
tɩkaɣ ñɔ-yɔɔ feŋuu alɩwaatʋ ndʋ ŋhɩnɩɣ yɔ;
nɛ tɩkaɣ-ŋ yɔɔdɩnʋʋ* alɩwaatʋ ndʋ ŋfeŋ yɔ.
23 Mbʋ pʋyɔɔ yɔ kpalɩtʋ kɛnɩ kanɖʋ,+
nɛ paɣtʋ kɛnɩ ñalɩmɩyɛ,+
nɛ lɔŋ weyi pasɩɣzɩɣ ɛyʋ se pɔhɔmnɩ ɛ-nɩŋgbaŋʋʋ yɔ, ɩkɛnɩ wezuu nʋmɔʋ.+
24 Pɩtɩŋa mbʋ yɔ pɩkaɣ ñɔ-yɔɔ kandɩyʋʋ se ŋtaatɔlɩ halʋ kɩdɛkɛdʋ kpaca taa,+
se ŋtaatɔlɩ halʋ weyi ɛcakɩ wezuu kɩdɛkɛdʋʋ yɔ ɛ-nzʋlʋmɩyɛ* nɖɩ ɖipeɣziɣ yɔ ɖɩ-kpaca taa.+
25 Ñe-liu tɛɛ ɛtaakɔtɩnɩ e-keɖeɣa+
nɛ taayele nɛ ɛ-ɛsa ɖetu hɔmɩ-ŋ,
26 mbʋ pʋyɔɔ yɔ halʋ acɛyɛ tʋ yɔɔ lɛ, kpɔnɔ hɔɔlaɣ ɖeke abalʋ pɩzɩɣ nɛ ɛwɛɛna,+
abalʋ lɛlʋ halʋ ñɩkɩ ɛyʋ kpaca se ɛlɩzɩ e-wezuu* ŋgʋ kɩmʋ ñɩm yɔ.
27 Ɛyʋ pɩzɩɣ nɛ ɛhaa miŋ nɛ ɛɖʋ ɛ-nɔkɔyʋʋ taa nɛ pɩɩñakɩ e-tokonaa na?+
28 Yaa ɛzɩ ɛyʋ pɩzɩɣ nɛ ɛɖɔ miŋ mamala yɔɔ nɛ pɩɩñakɩ-ɩ?
29 Mbʋ ɖɔɖɔ pɩwɛ ɛyʋ weyi ɛsʋʋnɩ ɛyʋ lɛlʋ halʋ yɔ ɛ-hɔɔlʋʋ taa;
ɛyʋ weyi etukuuni ɛyʋ lɛlʋ halʋ yɔ, paa pɩɩla ɛzɩma yɔ pakaɣ ɛ-nɩŋgbaŋʋʋ hɔm.+
30 Ye ñɔɔsɩ ɛwɩɣ mɩlʋ nɛ ɛmɩlɩ se ɛkʋ ɛ-ñɔɔsɩ yɔ*
paaniŋi-i.
31 Paa mbʋ yɔ, pakpa-ɩ yɔ, ɛkaɣ hɛyʋʋ mbʋ ɛmɩlaa yɔ tam 7;
ɛkaɣ cɛlʋʋ ɛ-ɖɩɣa taa ñɩm kpeekpe.+
32 Ɛyʋ weyi ɛ nɛ halʋ nɔɔyʋ palakɩ acɛyɛ yɔ, ɛ-ñʋʋ taa fɛyɩ;*
34 Mbʋ pʋyɔɔ yɔ, sʋsɩ lakɩ nɛ walʋ kɔʋ pana siŋŋ;
ɛɛkaɣ naʋ pʋtɔdɩyɛ alɩwaatʋ ndʋ ɛkpaɣ kɩmɩyɛ yɔ.+
35 Ɛɛkaɣ tisuu nɛ ɛmʋ kɩhɛyʋʋ nakʋyʋ;*
paa kʋjɔʋ sɔsɔʋ ŋgʋ ŋtɩɩlabɩ-ɩ yɔ, ɛ-yɔɔ ɛɛkaɣ hɛʋ.
7 Man-pɩyalʋ, ɖɔ mɔn-tɔm yɔɔ,
ɖɔkɩ man-paɣtʋ camɩyɛ ɛzɩ ñɩm sɔsɔm yɔ.+
4 Heyi lɔŋsɩnɖɛ se: «Ŋkɛ mɔn-kɔɔ,»
nɛ ŋyaa tɔm taa nɩʋ lɛɣtʋ se «mɔ-hɔʋ taa tʋ,»
5 nɛ pɩkandɩyɩ ñɔ-yɔɔ nɛ ŋtaatɔlɩ halʋ acɛyɛ tʋ* kpaca taa,+
nɛ ŋtaatɔlɩ halʋ weyi ɛcakɩ wezuu kɩdɛkɛdʋʋ yɔ* ɛ-kpaca taa, nɛ ɛ-tɔm leleŋ ñɩndʋ kpaca taa.*+
6 Maawɛ man-ɖɩɣa mondoɖebɔʋ nɔɔ,
nɛ mɔncɔŋnɩnɩ mondoɖebɔʋ.*
8 Ɛkpaɣ nʋmɔʋ ŋgʋ kiwoki nʋmayasa wena añɔtɩnɩ halʋ hayitu laɖʋ ɖɩɣa kpam yɔ,
nɛ ɛɖɔ nɛ ewobini halʋ ɛnʋ ɛ-ɖɩɣa yɔɔ kiŋ
9 ɖanaɣ yɔɔ, alɩwaatʋ ndʋ wɩsɩ ɖʋwa yɔ,+
ɖoo caɣaɣ yuu nɛ cɩkpɛndʋʋ kaapaɣzɩ kɔm.
11 Ɛyakɩ kɔkɔɖɛ nɛ ɛcaɣ tɔm.+
Ɛɛcakɩ ɖɩɣa* kpa.
12 Ŋnaɣ-ɩ nɛ awayɩ lɛɛlɛɛyɔ lɛɛlɛɛyɔ, pʋwayɩ lɛ ɛnʋ lɛ samaɣ kadasɩ taa,
efeŋiɣ nʋmayasa ana a-tɩŋa a-taa.+
13 Ɛɖɔkɩ evebu nɛ ɛmʋzɩ ɛ-nɔɔ;
fɛyɛ fɛyɩ ɛ-ɛsɩndaa; eheyi evebu se:
14 «Pɩɩwɛɛ se malaa laŋhɛzɩyɛ kɩlaŋ.+
Sɔnɔ, mɔnɖɔm mon-ɖuutu yɔɔ.
15 Pʋyɔɔ malɩwa se mankatɩ-ŋ,
malɩwa se mañɩnɩ-ŋ, nɛ lɛɛlɛɛyɔ lɛ mana-ŋ!
17 Mamɩzɩ miiri tɩlaaɖɩ, alowɛɛsɩ tɩlaaɖɩ nɛ kanɛɛlɩ tɩlaaɖɩ man-kaɖʋ yɔɔ.+
18 Kɔɔ nɛ ɖɩñɔɔ sɔɔlɩm nɛ tɛʋ kɔɔ nɛ kife;
kɔɔ nɛ ɖɩnɩɩ sɔɔlɩm leleŋ siŋŋ,
19 mbʋ pʋyɔɔ yɔ ma-walʋ fɛyɩ ɖɩɣa;
ɛɖɛ nʋmɔʋ ɖooo poliŋ.
20 Ɛɖɛɣaɣ lɛ, ɛkpɛndɩnɩ liidiye huyuu,
fenaɣ kaɣ siɣu pʋcɔ nɛ ɛpɩsɩ.»
21 Halʋ heyi-i tɔm ndʋ tipeɣziɣ yɔ nɛ elesini-i.+
Epeɣzi-i nɛ tɔm leleŋ ñɩndʋ.
22 Kpaagbaa mbʋ lɛ, ɛpaɣzɩ halʋ wayɩ tɩŋʋʋ ɛzɩ nɔ abalɩñɩnʋ weyi powokini-i kʋʋ yɔ,
ɛzɩ kɩmɛlɛŋ ŋgʋ pasʋzʋʋ kɩ-nɩŋgbanzɩ kpoŋgbolonaa pɔŋ taa* se pɔhɔmnɩ kɩ-nɩŋgbaŋʋʋ yɔ,+
23 nɛ pɩkɔɔ nɛ pɩsɩɩnɩ alɩwaatʋ ndʋ tɔʋ ñɩmɩyɛ naɖɩyɛ tʋlɩ pɔʋ ɛ-hɔyɛ yɔ;
ɛtɩtɩlɩ se pɩkaɣ yebu nɛ elesi e-wezuu,* ɛzɩ sumaɣ ŋga keseɣ lɛɛ lɛɛ se kaɖʋ kpaca taa yɔ.+
24 Nɛ lɛɛlɛɛyɔ, man-pɩyalaa, iwelisini-m;
ikemsi camɩyɛ tɔm ndʋ mɔyɔɔdʋʋ yɔ.
25 Ña-laŋɩyɛ ɛtaahɛyɩ nɛ ɖɩtɩŋ ɛ-nʋmɔŋ.
Pitaatolisi-ŋ nɛ ŋkpaɣ ɛ-nʋmɔsɔkasɩ,+
26 mbʋ pʋyɔɔ yɔ mba ɛɖʋ-wɛ heŋ nɛ pasɩ yɔ pɔɖɔwa,+
mba ɛkʋwa yɔ pɛfɛyɩ kalʋʋ.+
27 Halʋ ɛnʋ ɛ-ɖɩɣa wokini ɛyʋ Pɩlaʋ* taa;
ketiki sɩm kuduyuŋ pɩ-taa ñɩŋ taa.
8 Pɩtɩkɛ lɔŋsɩnɖɛ yaɣnɩ mbʋ yɔ?
Pɩtɩkɛ lɛɣtʋ kouni mbʋ yɔ?+
2 Ðɩsɩŋɩɣ lona wena akʋyaa yɔ a-taa+ nʋmɔʋ nɔɔ,
ɖɩsɩŋɩɣ nʋmayasa taa.
4 «Oo ɛyaa mɩ, mɩ mayaɣ;
paa anɩ* mamakɩ kubusi nɛ mayaɣ.
5 Mɩ mba ɩfɛyɩnɩ lɛɣtʋ yɔ, ɩkpɛlɩkɩ lɛɣtʋ;+
mɩ kɩmɛlɛmɩŋ, ɩñaɣ pana nɛ ɩwɛɛnɩ laŋɩyɛ nɖɩ ɖɩwɛnɩ tɔm taa nɩʋ lɛɣtʋ yɔ.
6 Iwelisi, mbʋ pʋyɔɔ yɔ tɔm ndʋ mɔyɔɔdʋʋ yɔ tɩcɛyaa,
mo-ndomee yɔɔdʋʋ tɔm ndʋ tɩtʋʋzaa yɔ;
7 mbʋ pʋyɔɔ yɔ mɔ-nɔɔ midiɣ toovenim tɔm,
nɛ mo-ndomee paɖɩɣ tɔm kɩdɛkɛdɩtʋ yɔɔdʋʋ.
8 Tɔm ndʋ payɩ tɩlɩɣnɩ mɔ-nɔɔ taa yɔ tɩwɛ siɣsiɣ.
Tɩ-taa natʋyʋ tɩkɛ cɛtɩm tɔm yaa pɩ-tɛɛ nɛ pɩ-yɔɔ tɔm.
9 Tɩ-tɩŋa payɩ tɩ-taa nɩʋ wɛ kɛlɛʋ mba pɛwɛnɩ lɛɣtʋ yɔ,
nɛ tɩwɛ siɣsiɣ mba pehiɣ sɩmtʋ yɔ pɛ-ɛsɩndaa.
10 Ɩmʋ mɔ-lɔŋ sɩɣzʋʋ, pɩtaakɛ liidiye,
nɛ ɩmʋ sɩmtʋ, pɩtaakɛ sika kɩbaŋa,+
11 mbʋ pʋyɔɔ yɔ lɔŋsɩnɖɛ kɩlɩ ɖeu ñɩɣlɩm;*
paapɩzɩɣ nɛ pakpaɣ wondu lɛɛtʋ ndʋ payɩ tɩmʋ ñɩm yɔ nɛ pamaɣzɩnɩ-ɖɩ.
12 Ma, lɔŋsɩnɖɛ, ma nɛ lɛɣtʋ ɖɩcakɩna;
mehiɣ sɩmtʋ nɛ lɛɣtʋ ndʋ tɩsɩɣnɩ ɛyʋ se ɛmaɣzɩ camɩyɛ yɔ.+
13 Yehowa sɔɔndʋ seu tɔbʋʋ lɛ se ɛyʋ ɛpaɖɩ kɩdɛkɛdɩm.+
Manpaɖɩɣ tɩ kpazʋʋ, agʋnda,+ ɖɔnɛ kɩdɛkɛdɩyɛ nɛ yɔɔdaɣ kɩdɛkɛdaɣ.+
15 Mɔ-yɔɔ yɔɔ awiya wɛ kewiyitu tɔɔʋ yɔɔ,
nɛ mɔ-yɔɔ yɔɔ kaɖɩsɩ sɔsɔsɩ ɖʋʋ paɣtʋ ndʋ tɩwɛ siɣsiɣ yɔ.+
16 Mɔ-yɔɔ yɔɔ awumbiya wɛ kewiyitu tɔɔʋ yɔɔ,
nɛ mɔ-yɔɔ yɔɔ sɔsaa hʋʋ tɔm siɣsiɣ.
17 Mɔnsɔɔlɩ mba pɔsɔɔlɩ-m yɔ,
mba pañɩnɩɣ-m yɔ pakaɣ-m naʋ.+
18 Mɔn-cɔlɔ ñɩm nɛ samtʋ pɛwɛɛ,
mɔn-cɔlɔ ɖɔɖɔ ñɩm mbʋ pɩɩtɛŋ yɔ* nɛ siɣsiɣ wɛtʋ pɛwɛɛ.
19 Pee wena malʋlʋʋ yɔ, akɩlɩ ɖeu sika; halɩ akɩlɩ ɖeu sika kele kele ñɩŋga,
nɛ mbʋ mahaɣ yɔ, pɩkɩlɩ ɖeu liidiye ñɩɣtʋ ndʋ tɩ-wayɩ fɛyɩ yɔ.+
20 Mɔnɖɔŋ siɣsiɣ wɛtʋ nʋmɔsɔka taa,
tɔm hʋʋ siɣsiɣ ñɩmbʋ nʋmɔŋ hɛkɩŋ taa.
21 Mahaɣ ñɩm sɔsɔm mba pɔsɔɔlɩ-m yɔ,
nɛ mahaɣzɩɣ po-kpoŋ.
24 Paalʋlɩ-m* alɩwaatʋ ndʋ lɩm cukaŋ ñɩmbʋ nabʋyʋ taawɛɛ yɔ,+
alɩwaatʋ ndʋ lɩm hiɖe naɖɩyɛ taawɛɛ se lɩm ɛwadɩnɩ ɖɩ-taa yɔ.
25 Paalʋlɩ-m pʋcɔ nɛ pasɩɣ pʋŋ i-lona taa,
pʋcɔ nɛ piyisi wɛɣ,
26 alɩwaatʋ ndʋ ɛtaatɩɩlɩzɩtɩ tɛtʋ nɛ tɩ-yɔɔ hayɩm
yaa tɛtʋ kajalaɣ tambaɣ yɔ.
27 Alɩwaatʋ ndʋ ɛñɔɔzaɣ ɛsɔdaa yɔ,+ maawɛ peeɖe;
alɩwaatʋ ndʋ ɛɛhɛ caŋa nɛ ɛɖʋnɩ kamaɣ teŋgu nɛ ɛsɔdaa pɛ-hɛkʋ taa yɔ,*+
28 alɩwaatʋ ndʋ ɛsɩ mɩndʋ ti-lona taa* ɛsɔdaa yɔ,
alɩwaatʋ ndʋ ɛlɩzɩ lɩm cukaŋ ñɩmbʋ hila yɔ,
29 alɩwaatʋ ndʋ ɛɖʋ paɣtʋ teŋgu
se kɩ-taa lɩm ɛtaamaanɩ ɛ-paɣtʋ yɔɔ yɔ,+
alɩwaatʋ ndʋ ɛsɩ tɛtʋ tigila yɔ,
Maakɛ weyi ɛ-tɔm kaakɩlɩ-ɩ kɛdɩnʋʋ yɔ+ paa evemiye nɖɩ;
Manɩɣaɣ leleŋ ɛ-ɛsɩndaa alɩwaatʋ tɩŋa;+
31 man-taa kaalabɩ leleŋ nɛ tɛtʋ ndʋ ɛlaba se pacaɣ tɩ-yɔɔ yɔ,
nɛ kɔzɩ kɔzɩ lɛ, man-taa kaahʋlʋmɩnɩ ɛyaa* siŋŋ.
32 Nɛ lɛɛlɛɛyɔ, man-pɩyalaa, iwelisini-m;
ɛɛɛ, koboyaɣ tɩnaa lɛ mba pɔɖɔŋ ma-nʋmɔŋ taa yɔ.
33 Welisi lɔŋ sɩɣzʋʋ+ nɛ ŋpɩsɩ lɔŋsɩnɖʋ,
taanim-pʋ kaaʋ.
34 Koboyaɣ tʋ lɛ ɛyʋ weyi paa evemiye nɖɩ lɛ,
ɛkɔŋ tanaŋ tɛɛ cu* mɔ-nɔnɔɔ tɛɛ,
ɛɖaŋɩɣ man-ɖɩɣa nɔnɔɔ tɛɛ kpam nɛ ewelisiɣni-m yɔ;
35 mbʋ pʋyɔɔ yɔ weyi ehikiɣ-m yɔ, ehiɣ wezuu;+
nɛ ɛ-tɔm kɛdɩɣnɩ Yehowa.
9 Lɔŋsɩnɖɛ siŋŋ ma ɖɩ-ɖɩɣa;
ɖɩsaɣ ɖi-tilima 7.
3 Ðitiyi ɖɩ-lɩmɖʋyaa halɩñɩma
se pama kubusi tɛtʋ lona wena akʋyaa yɔ a-taa nɛ pɔyɔɔdɩ se:+
4 «Weyi ɛfɛyɩnɩ lɛɣtʋ yɔ, ɛkɔɔ nɛ ɛsʋʋ cɩnɛ.»
Ðiheyiɣ weyi ɛ-ñʋʋ taa fɛyɩ yɔ* se:
5 «Kɔɔ nɛ ŋtɔɔ mɔn-kpɔnɔ
nɛ ŋñɔɔ vɛɛ ŋgʋ mensidaa yɔ.
7 Weyi ɛtasɩɣ ɛyaa woŋiyu lɔŋ yɔ, ɛɖʋʋ ɛ-tɩ fɛyɛ,+
nɛ weyi ɛkalɩɣ kañatʋ tʋ yɔ, ɛɖʋʋ ɛ-tɩ heŋ.
8 Taakalɩ ɛyaa woŋiyu, pɩtɩkɛ mbʋ yɔ ɛkaɣ-ŋ paɖʋʋ.+
Kalɩ lɔŋsɩnɖʋ, nɛ ɛkaɣ-ŋ sɔɔlʋʋ.+
9 Wɩlɩ tɔm lɔŋsɩnɖʋ, nɛ ɛkaɣ wɛʋ lɔŋ nɛ pɩkɩlɩ.+
Wɩlɩ tɔm ɛyʋ siɣsiɣ tʋ, nɛ ɛkaɣ sɔzʋʋ ɛ-sɩmtʋ yɔɔ.
10 Yehowa sɔɔndʋ seu kɛnɩ lɔŋsɩnɖɛ ɖɩbazɩyɛ,+
ye ɛyʋ ɛsɩm Kiɖeɖema Taa Kiɖeɖeu yɔ,+ ɛwɛnɩ tɔm taa nɩʋ lɛɣtʋ.
11 Mbʋ pʋyɔɔ yɔ mɔ-yɔɔ lɛ, ñe-wezuu caɣʋ kɩyakɩŋ kaɣ ɖɔʋ,+
nɛ pakaɣ sɔzʋʋ pɩnzɩ ñe-wezuu caɣʋ yɔɔ.
12 Ye ŋpɩsɩ lɔŋsɩnɖʋ yɔ, ña-maɣmaɣ pɩkaɣ wazʋʋ,
ɛlɛ ye ŋwoŋuu ɛyaa yɔ, ñe-ɖeke ŋkaɣnɩ sɩɣlʋʋ pɩ-kɛzɛɣa.
Ɛkɛ kɩɩsɩŋɩyʋ nɛ ɛɛtɩɩsɩŋ natʋyʋ kpataaa.
14 Ɛcakɩ kpelaɣ yɔɔ ɛ-ɖɩɣa nɔnɔɔ tɛɛ
tɛtʋ lona kʋkʋya taa,+
15 nɛ ekou nɛ ɛyaɣ mba pɛɖɛɣ yɔ,
ɛyaɣ mba pɛ-ɛsa wɛ pa-nʋmɔŋ taa nɛ pɛɖɛɣ yɔ nɛ ɛtɔŋ se:
16 «Weyi ɛfɛyɩnɩ lɛɣtʋ yɔ, ɛkɔɔ nɛ ɛsʋʋ cɩnɛ.»
Eheyiɣ mba pa-ñʋŋ taa fɛyɩ yɔ* se:+
18 Ɛlɛ paasɩŋ se mba pasɩba nɛ pɛfɛyɩnɩ ɖoŋ nɩɩyɩ yɔ pɛwɛ peeɖe,
10 Salomɔɔ aduwa.+
Pɩɣa ŋga kɛwɛ lɔŋ yɔ, keyeki nɛ ka-caa taa lakɩ leleŋ,+
ɛlɛ pɩɣa ŋga kɛwɛ kɩmɛlɛndʋ yɔ, kɛkɛ ko-ɖoo laŋwɛɛkɩyɛ.
2 Ñɩm mbʋ ɛyʋ lakɩ kañatʋ lakasɩ nɛ ehiɣ-pʋ yɔ, pɩɩkaɣ-ɩ wazʋʋ pʋyʋ;
ɛlɛ siɣsiɣ lakasɩ holuuni ɛyʋ sɩm taa.+
4 Nesi nzɩ sɩwɛ feendu yɔ, sɩkaɣ kɔnʋʋ kʋñɔndʋtʋ;+
ɛlɛ nesi nzɩ sɩlakɩ tʋmɩyɛ nɛ kpekpeka yɔ sɩkɔŋnɩ ñɩm.+
5 Pɩɣa ŋga kalakɩnɩ lɛɣtʋ tʋmɩyɛ yɔ kakʋŋ tɔɔnaɣ, tɔɔnaɣ kʋmtʋ alɩwaatʋ taa,
ɛlɛ pɩɣa ŋga kalakɩ fɛyɛ lakasɩ yɔ, koɖou siŋŋ kʋmtʋ alɩwaatʋ taa.+
6 Wazasɩ wɛ ɛyʋ siɣsiɣ tʋ ñʋʋ taa,+
ɛlɛ kañatʋ tɩnaa nɔsɩ mɛsɩɣ puuyaɣ lakasɩ.
9 Weyi ɛɖɔŋ cɩŋgɩlɩm wɛtʋ taa yɔ, ɛkaɣ ɖɔm pɛɛyɛ taa;+
ɛlɛ ɛyʋ weyi ɛfɛyɩ toovenim yɔ, pɩkaɣ ɛ-wayɩ tʋlʋʋ.+
10 Ɛyʋ weyi ɛcɩbɩyɩɣ ɛsa nɛ epeɣziɣni ɛyaa yɔ, ɛkɔŋnɩ laŋwɛɛkɩyɛ;+
nɛ ɛyʋ weyi ɛyɔɔdʋʋ kɩmɛlɛndʋ tɔm yɔ pakaɣ-ɩ fɛyʋʋ.+
12 Paɖɩyɛ seɣtiɣni you,
ɛlɛ sɔɔlɩm huuzuu kɩwɛɛkɩm kpeekpe yɔɔ.+
15 Ñɩm tʋ ñɩm kɛnɩ ɛ-tɛtʋ ɖoŋ ñɩndʋ.
Kʋñɔndɩnaa asɛyʋʋ lɛ pa-kʋñɔndʋtʋ.+
16 Ɛyʋ siɣsiɣ tʋ tʋma haɣ wezuu;
ɛlɛ mbʋ kañatʋ tʋ hikiɣ yɔ, piwokini kɩwɛɛkɩm taa.+
17 Weyi ɛmʋʋ lɔŋ sɩɣzʋʋ yɔ, ɛkɛ wezuu nʋmɔʋ;*
ɛlɛ weyi ekiziɣ se ɛɛmʋʋ nɩŋgbaŋʋʋ hɔmtʋ yɔ, elesiɣ lalaa.
19 Ye ɛyʋ ɛyɔɔdʋʋ sakɩyɛ yɔ, kɩwɛɛkɩm eeyeki wɛʋ ɛ-yɔɔdaɣ taa;+
ɛlɛ weyi ɛɖɔkʋʋ e-ndomee yɔ, ɛkɛ lɔŋsɩnɖʋ.+
20 Ɛyʋ siɣsiɣ tʋ nzʋlʋmɩyɛ wɛ ɛzɩ liidiye ñɩɣtʋ ndʋ tɩkɩlɩ ɖeu yɔ,+
ɛlɛ kañatʋ tʋ laŋɩyɛ fɛyɩnɩ wazaɣ sɔsɔɔ nakɛyɛ.
23 Kɩmɛlɛŋ ɛsɩndaa lɛ, fɛyɛ lakasɩ labʋ wɛ ɛzɩ aleɣya yɔ;
ɛlɛ lɛɣtʋ tʋ tɩnɩ lɔŋsɩnɖɛ.+
24 Mbʋ kañatʋ tʋ seɣ sɔɔndʋ yɔ, mbʋ kaɣnɩ-ɩ talʋʋ;
ɛlɛ pakaɣ haʋ ɛyaa siɣsiɣ tɩnaa mbʋ pe-liu wɛɛ yɔ.+
25 Alɩwaatʋ ndʋ tɛʋ ŋgʋ kɩnɩɣnɩ helim sɔsɔm yɔ kɩɖɛɣ lɛ, kañatʋ tʋ ɛɛtasɩɣ wɛʋ;+
ɛlɛ ɛyʋ siɣsiɣ tʋ kɛ tamtam tigiɖe.+
26 Mbʋ vɛɛ ñɩmɩŋ ñɩŋgʋ lakɩ kela, nɛ mbʋ ñɔsɩ lakɩ ɛsa yɔ,
mbʋ ɖɔɖɔ feendu tʋ lakɩ weyi etiyiɣ-i yɔ.*
29 Yehowa nʋmɔʋ kɛnɩ tilimiye ɖoŋ ñɩnɖɛ ɛyʋ weyi ɛfɛyɩnɩ kɩwɛɛkɩtʋ natʋyʋ yɔ,+
ɛlɛ kɩkɛnɩ asɛyʋʋ kɩdɛkɛdɩm laɖaa.+
31 Ɛyʋ siɣsiɣ tʋ nɔɔ lʋlʋʋ lɔŋsɩnɖɛ,*
ɛlɛ pakaɣ sɛtʋʋ nzʋlʋmɩyɛ kɩdɛkɛdɩyɛ.
32 Ɛyʋ siɣsiɣ tʋ ndomee sɩm mbʋ pɩwɛ ɖeu yɔ,
ɛlɛ kañatʋ tɩnaa nɔsɩ kɛ nɔsɩ kɩdɛkɛdɩsɩ.
3 Ɛyaa siɣsiɣ tɩnaa cɩŋgɩlɩm wɛtʋ ɖiyiɣni-wɛ,+
ɛlɛ agutaaku tɩnaa tɛ pɩ-tɛɛ nɛ pɩ-yɔɔ lakasɩ kaɣnɩ-wɛ ɖɩzʋʋ.+
5 Ɛyʋ weyi ɛfɛyɩnɩ kɩwɛɛkɩtʋ natʋyʋ yɔ, e-siɣsiɣ wɛtʋ lakɩna nɛ ɛ-nʋmɔʋ tʋʋzʋʋ,
ɛlɛ kañatʋ tʋ kaɣ tɔlʋʋ ɛ-kañatʋ lakasɩ yɔɔ.+
6 Ɛyaa siɣsiɣ tɩnaa siɣsiɣ wɛtʋ kaɣnɩ-wɛ holuu,+
ɛlɛ agutaaku tɩnaa kaɣ tɔlʋʋ mbʋ pe-liu wɛɛ yɔ pɩ-kpaca taa.+
7 Kañatʋ tʋ sɩkɩ lɛ, e-lidaʋ ɖʋʋ lɩm;
nɛ mbʋ ɛtaɣaɣ liu se ɛlakɩnɩ e-ɖoŋ tʋmɩyɛ nɛ ehiɣ yɔ, pɩɖʋʋ lɩm ɖɔɖɔ.+
8 Poholuu ɛyʋ siɣsiɣ tʋ kʋñɔŋ taa,
nɛ kañatʋ tʋ lɛɣzɩɣ e-lone taa.+
10 Ɛyaa siɣsiɣ tɩnaa kɩbandʋ labʋ yeki nɛ tɛtʋ wɛɣ laŋhʋlʋmɩyɛ taa,
nɛ kañatʋ tɩnaa sɩkɩ lɛ, ɛyaa makɩ taa leleŋ kubusi.+
13 Kɔlɔmɔtʋ tʋ yɛlɩɣnɩ mɛsaɣ tɛɛ tɔm,+
ɛlɛ ɛyʋ weyi papɩzɩɣ nɛ pataa-ɩ liu yɔ,* eekuluu mɛsaɣ tɛɛ tɔm yɔɔ.*
14 Ye paawɩlɩɣ samaɣ nʋmɔʋ camɩyɛ yɔ,* kɔtɔkɩ kʋñɔŋ,
15 Weyi eɖuki* se ɛhɛyɩɣ kɩmɩyɛ nɖɩ ɛgɔm tɔwaa yɔ, paa pɩɩla ɛzɩma pɩkaɣ-ɩ kɔnʋʋ kaɖɛ,+
ɛlɛ weyi ekiziɣ se ɛɛhaɣ lɛlʋ nesi nɛ pɩwɩlɩ se ɛɛlakɩ-ɩ tamaɣ yɔ, ɛwɛɣ pɛɛyɛ taa.
18 Ɛyʋ kɩdɛkɛdʋ mʋʋ kɩhɛyʋʋ ŋgʋ kɩɩwazɩɣ-ɩ yɔ,+
ɛlɛ ɛyʋ weyi eɖuu siɣsiɣ wɛtʋ yɔ, ɛmʋʋ kɩhɛyʋʋ siŋŋ.+
19 Weyi ɛlʋkɩ siɣsiɣ wɛtʋ yɔɔ siŋŋ yɔ, ɛwɛ wezuu nʋmɔʋ taa,+
ɛlɛ weyi eseɣ kɩdɛkɛdɩm wayɩ yɔ, ɛwɛ sɩm nʋmɔʋ taa.
20 Yehowa paɖɩɣ mba pa-laŋa taa wɛ nabʋlɛ yɔ,+
ɛlɛ mba kɩwɛɛkɩtʋ natʋyʋ fɛyɩ pɔ-ɖɔnɛ taa yɔ, peyeki nɛ ɛ-taa lakɩ leleŋ.+
21 Ña-taa ɛtɛmnɩ tɔm tʋnɛ: Paakaɣ yebu ɛyʋ kɩdɛkɛdʋ nɛ patɩhɔ ɛ-nɩŋgbaŋʋʋ,+
ɛlɛ ɛyaa siɣsiɣ tɩnaa piya kaɣ pɩ-taa lɩʋ.
22 Halʋ weyi eɖewa, ɛlɛ ekizi se ɛɛlakɩnɩ ɛ-ñʋʋ taa maɣzɩm tʋmɩyɛ camɩyɛ yɔ,
ɛwɛ ɛzɩ sika kokooye afa mɔɔʋ tɛɛ yɔ.
23 Mbʋ ɛyaa siɣsiɣ tɩnaa liu wɛɛ yɔ, pɩkɔŋnɩ kɩbandʋ,+
ɛlɛ mbʋ kañatʋ tɩnaa ɖaŋaa yɔ, pɩkɔŋnɩ pana.
24 Nɔɔyʋ lakɩ kʋjɔʋ kpem,* nɛ mbʋ ɛwɛna yɔ pɩtɛzɩɣ ɖɔʋ kɩɖɔʋ;+
ɛlɛ ɛyʋ lɛlʋ kiziɣ haʋ mbʋ pɩɩwɛɛ se ɛha yɔ nɛ ɛpɩsɩɣ kʋñɔndʋ.+
25 Weyi ɛsɔɔlɩ* kʋjɔʋ labʋ yɔ, pɩkaɣ-ɩ ɖɔmnʋʋ camɩyɛ,*+
nɛ weyi ɛhaɣ lalaa lɩm nɛ ɛkʋʋnɩ pɔ-lɔkɔtʋ yɔ,* pakaɣ ɛ-lɔkɔtʋ kʋʋ ɖɔɖɔ.+
26 Samaɣ kaɣ lɔʋ nɔɔ kɩdɛkɛdaɣ weyi ɛpɛŋ ɛyaa tɔɔnaɣ pee yɔ ɛ-yɔɔ,
ɛlɛ kakaɣ wazʋʋ weyi ɛpɛdɩɣ-yɛ yɔ.
27 Weyi ɛñɩnɩɣ kpem se ɛla kɩbandʋ yɔ, ɛ-tɔm kaɣ kɛdɩnʋʋ Ɛsɔ,*+
ɛlɛ weyi ɛñɩnɩɣ se ɛla kɩdɛkɛdɩm yɔ, paa pɩɩlabɩ ɛzɩma yɔ, kɩdɛkɛdɩm mbʋ pɩkaɣ pɩsɩnʋʋ ɛ-yɔɔ.+
29 Weyi ɛkɔŋnɩ asɛyʋʋ ɛ-ɖɩɣa taa mba yɔɔ yɔ,* helim kaɣnɩ pɩsʋʋ ɛ-ñɩm,+
nɛ kɩmɛlɛŋ kaɣ kɛʋ lɔŋsɩnɖʋ lɩmɖʋyʋ.
31 Ye pɛhɛyɩɣ tɛtʋ yɔɔ ɛyʋ siɣsiɣ tʋ ɛ-kɩhɛyʋʋ yɔ,
paacazɩɣ yɔɔdʋʋ kañatʋ tʋ nɛ kɩwɛɛkɩm laɖʋ pɔ-tɔm!+
2 Ɛyʋ kɩbanʋ tɔm kɛdɩɣnɩ Yehowa,
ɛlɛ ɛkʋʋ ɛyʋ weyi ɛtaŋ tamasɩ kɩdɛkɛdɩsɩ yɔ ɛ-tɔm.+
3 Kañatʋ lakasɩ iiyeki nɛ ɛyʋ wɛɛ pɛɛyɛ taa,+
ɛlɛ paakaɣ kpɛzʋʋ ɛyʋ siɣsiɣ tʋ kpa.
4 Halʋ kɩbanʋ kɛ awiya hulaɣ ɛ-walʋ,+
ɛlɛ halʋ weyi ɛlakɩ fɛyɛ lakasɩ yɔ, ɛwɛ ɛzɩ kʋdɔŋ ŋgʋ kiyeki nɛ ɛ-walʋ mɔɔ ɖazɩɣ yɔ.+
5 Ɛyaa siɣsiɣ tɩnaa lɩmaɣza tʋʋzaa,
ɛlɛ nʋmɔʋ ŋgʋ kañatʋ tɩnaa wɩlɩɣ yɔ, kipeɣziɣ ɛyʋ.
7 Potuzuu kañatʋ tɩnaa nɛ pɛpɛɖɩ lɛ, paatasɩɣ wɛʋ;
ɛlɛ ɛyʋ siɣsiɣ tʋ ɖɩɣa kaɣ sɩŋʋʋ ke-ɖeɖe.+
9 Ye ɛyʋ ɛtɩkɛ caa akele, ɛlɛ ɛwɛnɩ lɩmɖʋyʋ yɔ pɩwɛ weewee nɛ pɩkɩlɩ
10 Ɛyʋ siɣsiɣ tʋ cɔŋnɩ ɛ-ɖɩɣa kpɩna yɔɔ,*+
ɛlɛ kañatʋ tʋ maɣzɩɣ se ɛnaɣ pʋtɔdɩyɛ, ŋgʋ toovenim taa lɛ ɛwɛ ñaŋ.
11 Weyi ɛhayɩɣ ɛ-tɛtʋ yɔ, ɛkaɣ haɣʋ tɔɔnaɣ,+
ɛlɛ weyi ɛɖʋʋ mbʋ pɩɩwazɩɣ pʋyʋ yɔ pɩ-wayɩ yɔ, ɛkɛ kɩmɛlɛŋ.*
12 Kañatʋ tʋ ɖʋʋ ɛsɩyɛ mbʋ ɛyaa kɩdɛkɛdaa lalaa kpawa yɔ pɩ-yɔɔ,
ɛlɛ ɛyʋ siɣsiɣ tʋ liɖe lʋlʋʋ pee.
13 Ɛyʋ kɩdɛkɛdʋ tɔlʋʋ ɛ-maɣmaɣ ɛ-yɔɔdaɣ kɩdɛkɛdaɣ kpaca taa,+
ɛlɛ ɛyʋ siɣsiɣ tʋ lɩɣ kʋñɔŋ taa.
17 Aseɣɖe tʋ siɣsiɣ tʋ yɔɔdʋʋ toovenim,*
ɛlɛ aseɣɖe tʋ cɛtɩyʋ yɔɔdʋʋ pɔbɔtʋ tɔm.
18 Tɔm ndʋ ɛyʋ ɛɛmaɣzɩɣ pʋcɔ nɛ ɛyɔɔdʋʋ-tʋ yɔ, tɩwɛ ɛzɩ pɔsɔkʋʋ ɛyʋ sɩsɩ yɔ,
ɛlɛ lɔŋsɩnɖʋ nzʋlʋmɩyɛ waɣ kɩwaʋ.+
19 Ndomee wena awɛ toovenim yɔ, akaɣ wɛʋ tam tam,+
ɛlɛ nzʋlʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩcɛtɩɣ yɔ, ɖɩkaɣ wɛʋ alɩwaatʋ pazɩ yem.+
22 Yehowa paɖɩɣ ndomee wena acɛtɩɣ yɔ,+
ɛlɛ mba palakɩ lakasɩ nzɩ sɩwɛ siɣsiɣ yɔ, peyeki nɛ ɛ-taa lakɩ leleŋ.
23 Lɔŋsɩnɖʋ mɛsɩɣ ndʋ ɛsɩma yɔ,
ɛlɛ kɩmɛlɛŋ laŋɩyɛ yabɩtɩɣ kɩ-kɩmɛlɛndʋ.+
24 Ɛyaa kpekpeka tɩnaa nesi kaɣ kewiyitu tɔɔʋ,+
ɛlɛ pakaɣ kpaʋ nesi nzɩ sɩwɛ feendu yɔ nɛ ɖoŋ nɛ sɩla tʋmɩyɛ.+
26 Ɛyʋ siɣsiɣ tʋ ñɩnɩɣ ɛ-kpɩna ñɩtʋ ɖɩdɔɔyɛ kɩbanɖɛ,
ɛlɛ kañatʋ tɩnaa nʋmɔʋ lesiɣ pa-maɣmaɣ.
27 Feendu tʋ eewoki ɛgbandʋ,+
ɛlɛ kpekpeka kɛ ñɩm pʋyʋ.
28 Siɣsiɣ wɛtʋ nʋmɔʋ kɛ wezuu nʋmɔʋ;+
sɩm fɛyɩ tɩ-nʋmɔʋ taa.
13 Pɩɣa ŋga kɛwɛnɩ lɔŋsɩnɖɛ yɔ, kamʋʋ ka-caa lɔŋ sɩɣzʋʋ,+
2 Mbʋ ɛyʋ yɔɔdaɣ* lʋlʋʋ yɔ, pɩ-taa ɛkaɣ tɔɔʋ mbʋ pɩwɛ ɖeu yɔ,+
ɛlɛ puuyaɣ kɛnɩnɩ mbʋ pɩ-tɛɛ nɛ pɩ-yɔɔ tʋ liu wɛɛ yɔ.*
5 Ɛyʋ siɣsiɣ tʋ paɖɩɣ cɛtɩm,+
ɛlɛ kañatʋ tʋ lakasɩ kɔŋnɩ fɛyɛ nɛ tɛtɛ pɛŋɩyɛ.
6 Siɣsiɣ wɛtʋ kandɩyɩɣ weyi kɩwɛɛkɩtʋ natʋyʋ fɛyɩ ɛ-ɖɔnɛ taa yɔ ɛ-yɔɔ,+
ɛlɛ kañatʋ lakasɩ ɖʋzʋʋ kɩwɛɛkɩm laɖʋ.
7 Nabɛyɛ lakɩ ɛzɩ pɛkɛ ñɩm tɩnaa yɔ, ɛlɛ pɛfɛyɩnɩ nabʋyʋ;+
lalaa lakɩ ɛzɩ pɛkɛ kʋñɔndɩnaa yɔ, ɛlɛ pɛwɛnɩ ñɩm sakɩyɛ.
11 Ñɩm mbʋ ɛyʋ hikiɣ lɛɛ lɛɛ yɔ,* pɩkaɣ pasʋʋ pazɩ pazɩ nɛ pɩmʋʋ,+
ɛlɛ ñɩm mbʋ ɛyʋ cazɩɣ pazɩ pazɩ yɔ,* pɩkaɣ ɖɔʋ ɖɔʋ yɔɔ.
12 Ye ɛyʋ ɛɖaŋ nabʋyʋ nɛ pɩɩkɔŋ lɔŋ yɔ, pɩhaɣ-ɩ* laŋwɛɛkɩyɛ,+
ɛlɛ ye ɛyʋ ehiɣ mbʋ e-liu wɛɛ yɔ yɔ, pɩkɛnɩ-ɩ wezuu tɩʋ.+
15 Tɔm taa nɩʋ lɛɣtʋ siŋŋ yeki nɛ ɛyʋ tɔm kɛdɩɣnɩ lalaa,
ɛlɛ pɩ-tɛɛ nɛ pɩ-yɔɔ tʋ nʋmɔʋ wɛ kaɖɛ.
18 Weyi eniŋ lɔŋ weyi pasɩɣzɩɣ-ɩ yɔ, kʋñɔndʋtʋ nɛ fɛyɛ pɩtɛŋnɩ-ɩ,
20 Weyi ɛ nɛ lɔŋsɩnɖaa pɔɖɔŋ yɔ, ɛkaɣ pɩsʋʋ lɔŋsɩnɖʋ,+
ɛlɛ weyi ɛ nɛ kɩmɛlɛmɩŋ paɖʋʋ taabalɩyɛ yɔ, pɩkaɣ-ɩ kɔnʋʋ kaɖɛ.+
22 Ɛyʋ kɩbanʋ yekini ɛ-sayɩnaa ɛ-ñɩm,
ɛlɛ pakaɣ ñɔɔzʋʋ kɩwɛɛkɩm laɖʋ ñɩm nɛ pasɩɩ ɛyʋ siɣsiɣ tʋ.+
23 Kʋñɔndʋ hayɩm lʋlʋʋ tɔɔnaɣ sakɩyɛ,
ɛlɛ mulum lakasɩ pɩzɩɣ nɛ pɩhazɩ-kɛ* nɛ pɩɖɛna.
24 Weyi ɛɛkpakɩɣ ɖaʋ ɛ-pɩɣa yɔɔ yɔ* ɛpaɖɩɣ-kɛ,+
ɛlɛ weyi ɛsɔɔlɩ ɛ-pɩɣa yɔ, ɛɛlakɩ kaakendu nɛ ka-nɩŋgbaŋʋʋ hɔm.*+
14 Halʋ weyi ɛwɛnɩ lɔŋsɩnɖɛ siŋŋ yɔ, ɛmaɣ ɛ-ɖɩɣa;+
ɛlɛ halʋ kɩmɛlɛŋ yɔkʋʋ ɛ-ɖɩɣa nɛ ɛ-maɣmaɣ e-nesi.
2 Weyi ɛɖɔŋ siɣsiɣ wɛtʋ taa yɔ, eseɣ Yehowa sɔɔndʋ,
ɛlɛ weyi ɛ-nʋmɔŋ tɩtʋʋzɩ* yɔ, ɛlɛ ñeniŋ Ɛsɔ.
3 Tɩ kpazʋʋ ɖaʋ wɛ kɩmɛlɛŋ nɔɔ taa,
ɛlɛ lɔŋsɩnɖaa ndomee kaɣ pɔ-yɔɔ kandɩyʋʋ.
4 Ðenɖe nɔ nɔɔyʋ fɛyɩ yɔ, pulone taa wɛɣ cɩɖɩ cɩɖɩ,
ɛlɛ nɔ ɖoŋ yekina nɛ pakʋŋ tɔɔnaɣ sakɩyɛ.
5 Aseɣɖe tʋ siɣsiɣ tʋ ɛɛcɛtɩɣ,
ɛlɛ aseɣɖe tʋ cɛtɩyʋ nɔɔ hutuu cɛtɩm tɔm.+
6 Ɛyaa woŋiyu ñɩnɩɣ lɔŋsɩnɖɛ, ɛlɛ ɛɛnaɣ-ɖɩ;
ɛlɛ weyi ɛwɛnɩ tɔm taa nɩʋ lɛɣtʋ yɔ, ehikiɣ sɩmtʋ kɛlɛʋ yem.+
7 Posi ña-tɩ nɛ kɩmɛlɛŋ,
mbʋ pʋyɔɔ yɔ ŋŋkaɣ hiɣu sɩmtʋ e-ndomee yɔɔ.+
8 Lɔŋsɩnɖɛ sɩɣnɩ lɔŋsɩnɖʋ se ɛnɩɩ nʋmɔʋ ŋgʋ ɛkpaɣaa yɔ kɩ-tɔbʋʋ,
10 Laŋɩyɛ sɩmnɩ ɖɩ-maɣmaɣ ɖɩ-wɩzasɩ,*
agbaaɣdaa tʋ nɔɔyʋ ɛɛpɩzɩɣ nɛ ɛnɩɩ leleŋ weyi laŋɩyɛ nɩɣ yɔ.
11 Pakaɣ ɖɩzʋʋ kañatʋ tɩnaa ɖɩɣa,+
ɛlɛ pɩkaɣ ɖɔmnʋʋ camɩyɛ ɛyaa siɣsiɣ tɩnaa kizinziku.
13 Ɛyʋ laŋɩyɛ pɩzɩɣ nɛ ɖɩwɛɛ siziŋ taa alɩwaatʋ ndʋ eɖiɣni hoŋuu yɔ,
nɛ taa leleŋ pɩzɩɣ nɛ ɛtɛmnɩ laŋwɛɛkɩyɛ.
14 Weyi ɛfɛyɩ siɣsiɣ ɛ-laŋɩyɛ taa yɔ, ɛkaɣ kʋm mbʋ ɛ-ɖɔnɛ lʋlʋʋ yɔ,+
ɛlɛ ɛyʋ kɩbanʋ hikiɣ ɛ-lakasɩ wazasɩ.+
15 Ɛyʋ weyi ɛfɛyɩnɩ lɛɣtʋ yɔ,* etisiɣ tɔm tɩŋa yem,
ɛlɛ lɔŋsɩnɖʋ maɣzɩɣ nɩŋgbanzɩ nzɩ payɩ ɛkpɛzɩɣ yɔ sɩ-yɔɔ camɩyɛ.+
16 Lɔŋsɩnɖʋ tɩlɩɣ labʋ, nɛ eseɣ kɩdɛkɛdɩm,
ɛlɛ kɩmɛlɛŋ paa fɛyɩnɩ natʋyʋ* nɛ kɩtaɣ kɩ-tɩ liu siŋŋ.
17 Ɛyʋ weyi ɛkɔʋ pana lɛɛ lɛɛ yɔ, ɛlakɩ kɩmɛlɛndʋ lakasɩ;+
ɛlɛ ɛyaa paɖɩɣ weyi ɛmaɣzɩɣ tɔm yɔɔ camɩyɛ yɔ.*
18 Mba pɛfɛyɩnɩ lɛɣtʋ yɔ,* kɩmɛlɛndʋ kaɣnɩ pɩsʋʋ pa-ñɩm,
ɛlɛ hulaɣ ŋga papaŋ lɔŋsɩnɖaa yɔ, ŋga lɛ sɩmtʋ.+
19 Ɛyaa kɩdɛkɛdaa kaɣ luŋuu ɛyaa kɩbama ɛsɩndaa,
nɛ kañatʋ tɩnaa kaɣ luŋuu ɛyaa siɣsiɣ tɩnaa nɔnɔsɩ tɛɛ.
21 Weyi eniŋ ɛ-ɛgbaɣdʋ yɔ, ɛlabɩ kɩwɛɛkɩm,
ɛlɛ weyi ɛnaɣ ɛjam pʋtɔdɩyɛ yɔ, ɛkɛ koboyaɣ tʋ.+
22 Mba pataŋ tamasɩ kɩdɛkɛdɩsɩ yɔ, pɩtɩkɛ mba kaɣnɩ lebu na?
Ɛlɛ mba paɖʋ pa-taa se palakɩ kɩbandʋ yɔ, pakaɣ hiɣu sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ nɛ siɣsiɣ wɛtʋ.+
23 Kɛzɛɣa wɛ paa tʋmɩyɛ ɖoŋ ñɩnɖɛ nɖɩ lɛ ɖɩ-labʋ taa,
ɛlɛ nɔɔ taa tɔm yem kɔŋnɩ kʋñɔndʋtʋ.+
24 Lɔŋsɩnɖʋ awiya hulaɣ kɛnɩ ɛ-ñɩm;
ɛlɛ kɩmɛlɛŋ tulutu kɛnɩ tulutu ɖeke.+
25 Aseɣɖe tʋ toovenim tʋ yakɩ ɛyaa* ñʋŋ,
ɛlɛ aseɣɖe tʋ cɛtɩyʋ nɔɔ hutuu cɛtɩm tɔm.
26 Ɛyʋ weyi eseɣ Yehowa sɔɔndʋ yɔ, ɛtaɣ-ɩ liu pɩtɩŋa pɩ-taa,+
nɛ sɔɔndʋ seu mbʋ pɩkaɣnɩ kɛʋ kʋyʋʋ ɖɩɖʋyɛ ɛyʋ ɛnʋ e-piya.+
27 Yehowa sɔɔndʋ seu kɛnɩ wezuu hiɖe,
nɛ piyeki se ɛyʋ ɛtaatɔlɩ sɩm kaamɩŋ taa.
28 Wiyaʋ weyi ɛ-samaɣ ɖɔwa yɔ, paɖʋʋ-ɩ hɩɖɛ kpem;+
ɛlɛ wiyaʋ weyi ɛfɛyɩnɩ samaɣ yɔ, pɩɖʋzʋʋ-ɩ.
29 Weyi ɛɛkɔʋ pana lɛɛ lɛɛ yɔ, ɛwɛnɩ lɛɣtʋ kpem,+
ɛlɛ weyi ɛfɛyɩnɩ suuɖu yɔ, ɛwɩlɩɣ ɛ-kɩmɛlɛndʋ kaɣlaa.+
32 Kañatʋ tʋ maɣmaɣ ɛzaɣtʋ kaɣnɩ-ɩ tuzuu nɛ ɛtɔlɩ,
ɛlɛ ɛyʋ siɣsiɣ tʋ cɩŋgɩlɩm wɛtʋ kaɣnɩ kɛʋ ɛ-ɖɩmɛlɩyɛ.+
33 Lɔŋsɩnɖɛ cakɩ ɖiɣ ɖiɣ weyi ɛwɛnɩ tɔm taa nɩʋ lɛɣtʋ yɔ ɛ-laŋɩyɛ taa,+
ɛlɛ kɩmɛlɛmɩŋ ñɩnɩɣ se ɩwɩlɩ ɩ-lɔŋsɩnɖɛ.
34 Ɛjaɖɛ naɖɩyɛ siɣsiɣ wɛtʋ yeki nɛ paɖʋ-ɖɩ hɩɖɛ,+
ɛlɛ kɩwɛɛkɩm ɖʋʋ samaɣ fɛyɛ.
35 Lɩmɖʋyʋ weyi ɛlakɩ lɔŋsɩnɖɛ lakasɩ yɔ, ɛ-tɔm kɛdɩɣnɩ wiyaʋ;+
ɛlɛ wiyaʋ kɔʋ pana kpem nɛ weyi ɛlakɩ fɛyɛ lakasɩ yɔ.+
2 Lɔŋsɩnɖʋ nzʋlʋmɩyɛ lakɩnɩ sɩmtʋ tʋmɩyɛ camɩyɛ,+
ɛlɛ tulaɣ nɔɔ hutuu kɩmɛlɛndʋ.
3 Yehowa ɛsa wɛ paa le,
anaɣ ɛyaa kɩdɛkɛdaa nɛ ɛyaa kɩbama.+
10 Weyi eyeki nʋmɔʋ kɩbaŋʋ yɔ, nɩŋgbaŋʋʋ hɔmtʋ fɛyɩ ɖeu* ɛ-ɛsɩndaa;+
ŋgʋ weyi ɛtɩsɔɔlɩ se pakalɩ-ɩ yɔ, ɛkaɣ sɩbʋ.+
11 Pɩlaʋ* nɛ ɖɩzʋʋ lone* wɛ Yehowa ɛsɩndaa kaɣlaa.+
Ye mbʋ, paacazɩɣ yɔɔdʋʋ ɛyaa laŋa tɔm kɩyɔɔdʋʋ!+
13 Weyi ɛ-laŋɩyɛ taa hʋlʋmaa yɔ* ɛ-ɛsɩndaa wɛɣ leleŋ,
14 Laŋɩyɛ nɖɩ ɖɩwɛnɩ tɔm taa nɩʋ lɛɣtʋ yɔ ɖɩñɩnɩɣ sɩmtʋ,+
15 Weyi ɛlakɩ kʋñɔŋ yɔ ɛ-kɩyakɩŋ kpeekpe kɛ kɩdɛkɛdɩŋ,+
16 Pɩwɛ weewee se ɛyʋ ɛwɛɛnɩ wondu pazɩ ɛlɛ eseɣ Yehowa sɔɔndʋ+
17 Pɩwɛ weewee se ɛyʋ ɛtɔɔ ɖozi hatʋ ɖenɖe sɔɔlɩm wɛɛ yɔ+
19 Sɔɔ su feendu tʋ nʋmɔʋ taa,*+
ɛlɛ ɛyʋ siɣsiɣ tʋ nʋmɔʋ wɛ ɛzɩ nʋmɔʋ ŋgʋ pɔyɔlɩsɩ pɩtɩŋa kɩ-taa yɔ,+
20 pɩɣa ŋga kɛwɛnɩ lɔŋsɩnɖɛ yɔ keyeki nɛ ka-caa taa lakɩ leleŋ,+
ɛlɛ kɩmɛlɛŋ niŋ ki-ɖoo.+
22 Tamasɩ* ɖʋʋ lɩm ɖenɖe ɛyʋ ɛɛpɔzʋʋ lɔŋ tasʋʋ yɔ,*
ɛlɛ pɩtɩŋa pɩɖɔŋ camɩyɛ ɖenɖe lɔŋ tasɩyaa sakɩyɛ wɛɛ yɔ.+
23 Ɛyʋ taa lakɩ leleŋ alɩwaatʋ ndʋ ecosuu tɔm camɩyɛ yɔ,*+
tɔm ndʋ pɔyɔɔdɩ alɩwaatʋ kɩbandʋ yɔɔ yɔ, tɩwɛ ɖeu mbʋ suwe!+
24 Weyi ɛwɛnɩ lɛɣtʋ yɔ ɛwɛ wezuu nʋmɔʋ ŋgʋ kɩkpaɣ kpaʋ yɔɔ yɔ kɩ-taa,+
26 Yehowa paɖɩɣ tamasɩ kɩdɛkɛdɩsɩ nzɩ kañatʋ tʋ taŋ yɔ,+
ɛlɛ tɔm ndʋ tɩwɛ ɖeu yɔ tɩwɛ kele kele ɛ-ɛsɩndaa.+
27 Weyi emuluu nɛ ehikiɣ kɛzɛɣa yɔ, ɛkɔŋnɩ asɛyʋʋ ɛ-ɖɩɣa yɔɔ;*+
ɛlɛ weyi ekiziɣ mʋʋ kʋjɔʋ se emuli yɔ ɛkaɣ wɛʋ wezuu.+
28 Ɛyʋ siɣsiɣ tʋ laŋɩyɛ maɣzɩɣ camɩyɛ pʋcɔ nɛ ɖicosi tɔm yɔɔ,*+
ɛlɛ kañatʋ tʋ nɔɔ hutuu tɔm kɩdɛkɛdɩtʋ yem.
29 Yehowa posini kañatʋ tʋ siŋŋ,
ɛlɛ ewelisiɣ ɛyʋ siɣsiɣ tʋ adɩma.+
30 Ye ɛyʋ ɛyaɣ lɛlʋ ɛsɩyɛ nɛ taa leleŋ yɔ, piyeki* nɛ laŋɩyɛ nɩɣ leleŋ;
32 Weyi ekiziɣ se pataasɩɣzɩ-ɩ lɔŋ yɔ, ɛpaɖɩɣ e-wezuu,*+
ɛlɛ weyi pakalɩɣ-ɩ nɛ ewelisiɣ yɔ ehikiɣ tɔm taa nɩʋ lɛɣtʋ.*+
4 Yehowa lakɩ se pɩtɩŋa pɩɖʋ nesi ɛ-tamaɣ,
halɩ ɛlakɩ mbʋ se paɖɩzɩ kañatʋ tɩnaa asɛyʋʋ wiye.+
5 Yehowa paɖɩɣ weyi ɛkpazɩɣ ɛ-tɩ ɛ-laŋɩyɛ taa yɔ.+
Nɛ paa pɩɩlabɩ ɛzɩma yɔ, ɛkaɣ ɛyʋ ɛnʋ ɛ-nɩŋgbaŋʋʋ hɔm.
6 Sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ nɛ siɣsiɣ wɛtʋ yɔɔ lɛ, pekpeɣu kɩwɛɛkɩm,*+
nɛ Yehowa sɔɔndʋ seu yɔɔ lɛ, ɛyʋ haɣ siɣye kɩdɛkɛdɩm.+
7 Ye ɛyʋ nɔɔyʋ ɖɔnɛ ɛkɛdɩnɩ Yehowa yɔ,
ɛlakɩ nɛ halɩ laŋhɛzɩyɛ wɛɛ ɛyʋ ɛnʋ nɛ e-koyindinaa pɛ-hɛkʋ taa.+
8 Pɩwɛ weewee se ɛyʋ ɛwɛɛnɩ wondu pazɩ yem ɛlɛ ɛwɛɛ siɣsiɣ+
nɛ pɩkɩlɩ se ɛwɛɛnɩ wondu sakɩyɛ ɛlɛ ɛfɛyɩ siɣsiɣ.+
9 Ɛyʋ pɩzɩɣ nɛ ɛmaɣzɩ nʋmɔʋ ŋgʋ ɛtɩŋ yɔ kɩ-yɔɔ ɛ-laŋɩyɛ taa,
ɛlɛ Yehowa ɖiyiɣni ɛ-nɩŋgbanzɩ.+
10 Tɔm ndʋ tɩlabɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ Ɛsɔ lɩmaɣza yɔ, ndʋ pɩwɛɛ se wiyaʋ ɛyɔɔdɩ;+
pɩfɛyɩ se emuli tɔm hʋʋ taa.+
11 Kɩmaɣzɩŋ weyi ɩwɛ siɣsiɣ yɔ, Yehowa cɔlɔ ɩlɩnaa;
ɛnʋ labɩnɩ yuŋ kɩmaɣzɩŋ weyi payɩ ɩwɛ huyuu taa yɔ.+
13 Tɔm ndʋ tɩwɛ siɣsiɣ yɔ tɩkɛdɩɣnɩ awiya.
Awiya sɔɔlɩ weyi ɛyɔɔdʋʋ toovenim yɔ.+
15 Ye wiyaʋ ɛhɛɖɩ ɛ-ɛsɩndaa nɛ nɔɔyʋ yɔ, ɛyʋ ɛnʋ ehikiɣ koboyaɣ e-wezuu caɣʋ taa;
wiyaʋ ɛna ɛyʋ pʋtɔdɩyɛ yɔ pɩwɛ ɛzɩ mɩndʋ ndʋ tɩkɔŋnɩ tɛʋ alɩwaatʋ kɩbandʋ yɔɔ yɔ.*+
16 Ye ɛyʋ ɛñaɣ pana nɛ ɛwɛɛnɩ lɔŋsɩnɖɛ yɔ, pɩwɛ ɖeu kpem nɛ pɩkɩlɩ sika!+
Ye ɛyʋ ɛwɛnɩ tɔm taa nɩʋ lɛɣtʋ yɔ, pɩwɛ ɖeu kpem nɛ pɩkɩlɩ liidiye.+
17 Ɛyaa siɣsiɣ tɩnaa seɣ kɩdɛkɛdɩm nʋmɔʋ.
Weyi ɛcɔŋnɩ ɛ-ɖɔnɛ yɔɔ yɔ, ɛkandɩyɩɣ e-wezuu* yɔɔ.+
18 Tɩ kpazʋʋ kɔŋ lɛ asɛyʋʋ tɩŋɩɣna,
nɛ ye ɛyʋ ɛwɛnɩ cajayɛ lɩmaɣza yɔ pɩkaɣ-ɩ tuuluu.+
19 Pɩwɛ ɖeu se ɛyʋ eluzi ɛ-tɩ* hɛɛɛ tɩnaa hɛkʋ taa+
nɛ pɩkɩlɩ se ɛ nɛ tɩ kpazɩyaa patayɩ lalaa ñɩm mbʋ paba lazaa yɔ.
20 Weyi ɛwɩlɩɣ se ɛwɛnɩ lɛɣtʋ tɔm natʋyʋ ɖeɖe yɔ, pɩkaɣ-ɩ ɖɔmnʋʋ camɩyɛ,*
nɛ koboyaɣ tʋ lɛ weyi ɛtaɣ Yehowa liu yɔ.
21 Weyi ɛkɛ lɔŋsɩnɖʋ yɔ pakaɣ-ɩ yaʋ se tɔm taa nɩʋ lɛɣtʋ tʋ,+
22 Lɛɣtʋ kɛ wezuu hiɖe mba pɛwɛnɩ-tʋ yɔ,
ɛlɛ kɩmɛlɛmɩŋ maɣmaɣ kɩmɛlɛndʋ hɔŋnɩ ɩ-nɩŋgbaaŋ.
23 Lɔŋsɩnɖʋ laŋɩyɛ haɣ ɛ-nɔɔ lɛɣtʋ+
nɛ ɖiyeki nɛ petisiɣ ɛ-tɔm yɔɔ.
25 Nʋmɔʋ nakʋyʋ pɩzɩɣ nɛ kɩtʋʋzɩ nɔɔyʋ ɛsɩndaa,
ɛlɛ pɩtɛŋna se kiwokini sɩm taa.+
26 Tʋmlaɖʋ lotu* tuyuuni-i nɛ ɛlakɩ tʋmɩyɛ nɛ kpekpeka,
29 Puuyaɣ tʋ peɣziɣ e-koobu
nɛ ewokini-i nʋmɔʋ kɩdɛkɛdʋʋ taa.
30 Ɛɛtaŋ tamasɩ kɩdɛkɛdɩsɩ lɛ ɛcɩbɩyɩɣ ɛ-ɛsa.
Ɛtɔkɩ e-ndomee alɩwaatʋ ndʋ ɛɖɔŋ ɛ-tamaɣ kɩdɛkɛdaɣ yɔɔ yɔ.
32 Weyi ɛɛkɔʋ pana lɛɛ lɛɛ yɔ,+ ɛwɛ weewee nɛ pɩkɩlɩ ɛyʋ ɖoŋ tʋ,
nɛ weyi ɛkpaɣ ɛ-pana yɔ,* ɛwɛ weewee nɛ pɩkɩlɩ weyi ɛwakɩ tɛtʋ natʋyʋ yɔ.+
17 Pɩwɛ weewee se ɛyʋ ɛtɔɔ kpɔnɔ ŋgʋ kɩwɩlɩ kaŋkaŋ yɔ ɖenɖe laŋhɛzɩyɛ* wɛɛ yɔ+
nɛ pɩkɩlɩ se ɛwɛɛ ɖɩɣa ŋga kazandʋ* wɛ ka-taa paa ɛzɩmtaa, ɛlɛ ka-taa wɛ ñaɖʋʋ yɔ.+
2 Lɩmɖʋyʋ weyi ɛwɛ lɛɣtʋ yɔ, ɛkaɣ wɛnʋʋ ɖoŋ pɩɣa ŋga kalakɩ fɛyɛ lakasɩ yɔ kɔ-yɔɔ;
ɛ nɛ piya lɛɛsɩ pakaɣ tayʋʋ sɩ-caanaa ñɩm.
3 Liidiye ñɩɣtʋ yɔɔ yɔɔ palabɩ ñɩɣtʋ yolusiyu ɖeɣa, nɛ sika yɔɔ yɔɔ palabɩ miŋ momoɖe,+
ɛlɛ Yehowa kɛnɩ ɛyaa laŋa taa tazɩyʋ.+
4 Kañatʋ tʋ welisiɣ tɔm ndʋ tɩɖʋʋ ɖɩwɩzɩyɛ yɔ,
nɛ cɛtɩyʋ welisiɣni nzʋlʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩɖʋʋ wɩzasɩ yɔ.+
5 Weyi ehoŋuu kʋñɔndʋ yɔ ɛtʋʋ ɛ-Mayʋ,+
nɛ weyi ɛnɩɣ leleŋ ɛyʋ lɛlʋ asɛyʋʋ yɔɔ yɔ, paa pɩɩlabɩ ɛzɩma yɔ pakaɣ ɛ-nɩŋgbaŋʋʋ hɔm.+
7 Tɔm ndʋ tɩtʋʋzaa yɔ tɩ-yɔɔdʋʋ* tɩmʋnɩ kɩmɛlɛŋ.+
Ye mbʋ, cɛtɩm tɔm yɔɔdʋʋ ɛɛpɩzɩɣ nɛ pɩmʋnɩ ɖiyiyu* nɔɔyʋ kpa!+
9 Weyi ekpeɣu kɩdɛkɛdɩm yɔ* ɛñɩnɩɣ sɔɔlɩm,+
ɛlɛ weyi ɛyɔɔdʋʋ tɔm natʋyʋ kaahɛzaɣ yɔ, ɛyasɩɣ taabalaa kɩbama.+
10 Ye pakalɩ ɛyʋ weyi ɛwɛnɩ tɔm taa nɩʋ lɛɣtʋ yɔ, pitukuuni-i siŋŋ+
nɛ pɩkɩlɩ pamakʋʋ kɩmɛlɛŋ tam 100 yɔ.+
11 Kaañamtʋ ɖeke ɛyʋ kɩdɛkɛdʋ ñɩnɩɣ,
ɛlɛ pakaɣ tiyuu kañatʋ tʋ nɔɔyʋ nɛ ɛhɔ ɛ-nɩŋgbaŋʋʋ.+
12 Pɩwɛ weewee se ɛyʋ ɛkatɩ kpemtɔɔyaɣ ŋga pakpaɣ ke-piya kɔ-cɔlɔ yɔ
nɛ pɩkɩlɩ se ɛkatɩ kɩmɛlɛŋ kɩ-kɩmɛlɛndʋ taa.+
13 Ye nɔɔyʋ ɛhɛyɩ kɩdɛkɛdɩm kɩbandʋ lone taa yɔ,
kɩdɛkɛdɩm ɛɛkaɣ pɩ-tɩ posuu nɛ ɛ-ɖɩɣa.+
15 Weyi eɖeziɣ kañatʋ tʋ tɔm yɔ, nɛ weyi ɛkʋʋ ɛyʋ siɣsiɣ tʋ tɔm yɔ+
—Yehowa paɖɩɣ pa-naalɛ.
16 Laŋɩyɛ nɖɩ pehikiɣni lɔŋsɩnɖɛ yɔ, kɩmɛlɛŋ fɛyɩnɩ-ɖɩ lɛ,*
paa kɩwɛnɩ waɖɛ se kihiɣ lɔŋsɩnɖɛ yɔ, pɩwazɩɣ-kʋ we?+
17 Taabalʋ kɩbanʋ wɩlɩɣ sɔɔlɩm paa ɛzɩmtaa,+
nɛ ɛkɛ koobu weyi palʋlɩ-ɩ se ɛsɩna kʋñɔŋ alɩwaatʋ taa yɔ.+
19 Weyi ɛsɔɔlɩ you yɔ, ɛsɔɔlɩ paɣtʋ yɔɔ maʋ.+
Weyi ɛlɩzɩɣ ɛ-nɔnɔɔ ɖooo ɛsɔdaa yɔ, ɛyaɣ asɛyʋʋ.+
20 Weyi ɛ-laŋɩyɛ taa wɛ nabʋlɛ yɔ, pɩɩkaɣ-ɩ ɖenuu,*+
nɛ weyi ɛyɔɔdʋʋ pɔbɔtʋ tɔm yɔ, asɛyʋʋ pɩkaɣ-ɩ tɛmnʋʋ.
21 Weyi ɛlʋlʋʋ pɩɣa kɩmɛlɛŋ yɔ, ɛkaɣ wɛʋ laŋwɛɛkɩyɛ taa;
nɛ pɩɣa ŋga ka-ñʋʋ taa fɛyɩ yɔ, ka-caa ɛɛkaɣ leleŋ nɩʋ.+
24 Lɔŋsɩnɖɛ wɛ lɛɣtʋ tʋ ɛsɩndaa kpaagbaa,
ɛlɛ kɩmɛlɛŋ ɛsa yotuu nɛ atalɩ ɖooo tɛtʋ kamasɩ yɔɔ.+
26 Pɩfɛyɩ ɖeu se pɔhɔ ɛyʋ siɣsiɣ tʋ nɩŋgbaŋʋʋ,*
nɛ pɩtɩmʋna se pama mba pamʋnɩ ñamtʋ yɔ.
28 Halɩ kɩmɛlɛŋ ŋgʋ kisuŋ ɖiɣ ɖiɣ yɔ, pakpakɩɣ-kʋ se lɔŋsɩnɖʋ,
nɛ weyi esuluu ɛ-nɔɔ yɔ, pakpakɩɣ-ɩ se lɛɣtʋ tʋ.
18 Weyi eposuu ɛ-tɩ nɛ lalaa yɔ, ɛñɩnɩɣ mbʋ ɛ-maɣmaɣ e-liu wɛɛ yɔ;
ekiziɣ* lɔŋsɩnɖɛ nɖɩ ɖɩwazɩɣ yɔ ɖɩ-tɩŋa.
2 Kɩmɛlɛŋ tɩsɔɔlɩ tɔm taa nɩʋ lɛɣtʋ paa ññɩɩ;
ɛlɛ kikuluu mbʋ pɩwɛ kɩ-laŋɩyɛ taa yɔ pɩ-yɔɔ nɛ kɩwɩlɩɣ kaɣlaa.+
3 Kañatʋ tʋ ɛkɔma yɔ, nimtu ɖɔɖɔ kaɣ kɔm,
nɛ fɛyɛ nɛ tɛtɛ pɛŋɩyɛ pɔɖɔŋna.+
4 Ɛyʋ nɔɔ taa tɔm kɛ lɩm cukaŋ ñɩmbʋ.+
Lɔŋsɩnɖɛ hiɖe wɛ ɛzɩ pɔɔ taa lɩm mbʋ pikpeŋ yɔ.
10 Yehowa hɩɖɛ kɛ tilimiye ɖoŋ ñɩnɖɛ.+
Ðɩ-tɛɛ ɛyʋ siɣsiɣ tʋ seɣ nɛ ewoki nɛ pɩkandɩyɩɣ ɛ-yɔɔ.*+
11 Ñɩm tʋ ñɩm kɛnɩ ɛ-tɛtʋ ɖoŋ ñɩndʋ;
ɛ-maɣzɩm taa lɛ, ñɩm mbʋ pɩwɛ ɛzɩ koloŋa ŋga kakandɩyɩɣ ɛ-yɔɔ yɔ.+
13 Weyi ɛɖʋʋ ɛ-nɔɔ tɔm natʋyʋ taa pʋcɔ nɛ ɛnɩɩ mbʋ pɩlabɩ ɖeyi ɖeyi yɔ,
ɛlabɩ kɩmɛlɛndʋ nɛ ɛɖʋ ɛ-tɩ fɛyɛ.+
14 Lɩmaɣza kɩbana* pɩzɩɣ nɛ aɖɔkɩ ɛyʋ alɩwaatʋ ndʋ ɛhɩnɩɣ kʋdɔŋ yɔ,+
ɛlɛ ye pitibi-i yɔɔɔ yɔ,* ɛzɩ ɛpɩzɩɣ nɛ ɛtasɩ ɛ-tɩ ɖɔkʋʋ na?+
15 Weyi ɛwɛnɩ tɔm taa nɩʋ lɛɣtʋ yɔ, ɛ-laŋɩyɛ ñakɩ pana se ɖihiɣ sɩmtʋ,+
nɛ lɔŋsɩnɖʋ nɩŋgbaŋʋʋ ñɩnɩɣ sɩmtʋ.
16 Ɛyʋ kʋjɔʋ tʋlʋʋ-ɩ nɔnɔsɩ;+
kiwokini-i ɛyaa sɔsaa cɔlɔ.
17 Weyi ɛcalɩɣ tɔm natʋyʋ kɛdʋʋ yɔ, pɩpɩzɩɣ nɛ pɩla ɛzɩ ɛwɛnɩ toovenim yɔ,+
nɛ pɩkɔɔ nɛ pɩsɩɩnɩ alɩwaatʋ ndʋ naalɛ tʋ kɔŋ nɛ ɛpɔzɩ-ɩ tɔm tete se toovenim ɛlɩɩ yɔ.*+
19 Koobu weyi paca-ɩ tɔm yɔ, ɛ-laŋɩyɛ hɛzʋʋ wɛ kaɖɛ nɛ pɩkɩlɩ tɛtʋ ɖoŋ ñɩndʋ wabʋ,+
nɛ yoŋ nɩɩyɩ wɛ ɛzɩ tɛtʋ ɖoŋ ñɩndʋ nɔnɔsɩ ɖaŋ yɔ.+
23 Kʋñɔndʋ kaayɔɔdʋʋ lɛ, etendiɣ kitenduu,
ɛlɛ ñɩm tʋ kaacosuu lɛ, ɛñazɩɣ kɩñazʋ.
24 Ɛgbaɣdɩnaa nabɛyɛ wɛɛ lɛ, papɩzɩɣ nɛ pɔtɔyɩtɩ ɖama,+
ɛlɛ taabalʋ nɔɔyʋ wɛɛ lɛ, ɛñɔʋnɩ ɛyʋ kpam nɛ pɩkɩlɩ ɛlɛ koobu.+
3 Ɛyʋ kɩmɛlɛndʋ maɣmaɣ yiɣdiɣni ɛ-nʋmɔʋ,
nɛ ɛ-taa* wɩɣnɩ Yehowa.
4 Ñɩm hɔŋ taabalaa sakɩyɛ nɛ pɩkɔŋnɩ ɛyʋ,
ɛlɛ ɛyaa seɣ kʋñɔndʋ, halɩ ɛ-taabalʋ maɣmaɣ seɣ-i.+
5 Paa pɩɩlabɩ ɛzɩma yɔ, pakaɣ hɔm aseɣɖe tʋ cɛtɩyʋ nɩŋgbaŋʋʋ,+
nɛ weyi ɛ-nɔɔ hutuu cɛtɩm tɔm yɔ, ɛɛkaɣ tʋlʋʋ.+
6 Ɛyaa sakɩyɛ ñɩnɩɣ se pɔ-tɔm ɛkɛdɩnɩ ɛyʋ sɔsɔ,*
nɛ paa weyi ɛkɛ kʋjɔŋ laɖʋ taabalʋ.
Ɛɖʋʋ pa-wayɩ nɛ etendiɣ-wɛ, ɛlɛ nɔɔyʋ eekeŋni-i.
8 Weyi ɛñakɩ pana se ehiɣ lɔŋsɩnɖɛ* yɔ, ɛsɔɔlɩ ɛ-tɩ.*+
Weyi eeleɣyiɣni lɛɣtʋ yɔ, pɩkaɣ-ɩ ɖɔmnʋʋ camɩyɛ.*+
9 Paa pɩɩlabɩ ɛzɩma yɔ, pakaɣ hɔm aseɣɖe tʋ cɛtɩyʋ nɩŋgbaŋʋʋ,
nɛ weyi ɛ-nɔɔ hutuu cɛtɩm tɔm yɔ, ɛkaɣ sɩbʋ.+
10 Leleŋ nɩʋ wezuu caɣʋ tɩmʋnɩ kɩmɛlɛŋ;
ye mbʋ, ɛzɩma lɩmɖʋyʋ pɩzɩɣ nɛ ɛtɔɔ kewiyitu awumbiya yɔɔ!+
11 Toovenim lɛ, ɛyʋ ɛwɛ lɛɣtʋ yɔ ɛɛkɔʋ pana lɛɛ lɛɛ;+
nɛ samtʋ pɩkɛnɩ ɛyʋ se ɛsɔɔ* ɖɩwɩzɩyɛ nɖɩ paɖʋ-ɩ yɔ ɖɩ-yɔɔ.*+
14 Ðɩsɩ nɛ ñɩm kɛ mbʋ caanaa yekini pe-piya yɔ,
ɛlɛ halʋ lɔŋsɩnɖʋ lɛ, Yehowa haɣna.+
19 Weyi ɛkɔʋ pana lɛɛ lɛɛ yɔ, ɛkaɣ hiɣu pɩ-kɛzɛɣa;
ye ŋñɩnɩɣ se ŋsɩnɩ-ɩ nɛ ɛfɛɛ pɩ-kɛzɛɣa yɔ, ŋkaɣ labʋ mbʋ tam sakɩyɛ.+
22 Mbʋ pɩwɛ ɖeu ɛyʋ yɔɔ yɔ, mbʋ lɛ ɛ-sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ;+
pɩwɛ weewee se ɛyʋ ɛkɛ kʋñɔndʋ nɛ pɩkɩlɩ se ɛkɛ cɛtɩyʋ.
23 Yehowa sɔɔndʋ seu haɣnɩ wezuu;+
weyi ɛwɛnɩ-pʋ yɔ ɛkaɣ hiɣu hɛzɩyɛ, nɛ kɩdɛkɛdɩm nabʋyʋ ɛɛtalɩɣ-ɩ.+
24 Feendu tʋ tisiɣ e-nesi tɔɔnaɣ ñanaɣ taa,
ɛlɛ ɛɛtɩɩñakɩ pana se ɛpɩsɩnɩ-sɩ ɛ-nɔɔ taa.+
25 Ma ɛyaa woŋiyu,+ se pɩsa nɛ weyi ɛfɛyɩnɩ lɛɣtʋ yɔ ɛpɩsɩ lɔŋsɩnɖʋ,+
kalɩ weyi ɛwɛnɩ tɔm taa nɩʋ lɛɣtʋ yɔ nɛ ɛsɔzɩ ɛ-sɩmtʋ yɔɔ.+
26 Weyi ɛlakɩ ñaŋ ɛ-caa nɛ ɛɖɔɔnʋʋ e-ɖoo yɔ,
ɛkɛ pɩɣa ŋga kɔkɔŋnɩ fɛyɛ nɛ nimtu yɔ.+
27 Man-pɩyalʋ, ye ŋkizi welisuu lɔŋ sɩɣzʋʋ yɔ,
ŋkaɣ ña-tɩ posinuu sɩmtʋ tɔm.
20 Vɛɛ kɛ ɛyaa woŋiyu,+ sʋlʋm lakɩ nɛ ɛyʋ ɛɛɖɔkʋʋ ɛ-tɩ;*+
weyi eyeki nɛ vɛɛ nɛ sʋlʋm potolisi-i yɔ, ɛtɩkɛ lɔŋsɩnɖʋ.+
2 Sɔɔndʋ ndʋ peseɣ wiyaʋ yɔ, tɩwɛ ɛzɩ mʋʋzʋʋ* kubuka yɔ;+
weyi ekulusuu ɛ-pana yɔ, ɛɖʋzʋʋ ɛ-maɣmaɣ e-wezuu kaɖɛ taa.+
4 Feendu tʋ ɛɛɖʋʋ hayɩm nikaɣ alɩwaatʋ taa,
pʋyɔɔ ɛkaɣ sʋlʋmʋʋ tɔɔnaɣ kʋmtʋ alɩwaatʋ taa, alɩwaatʋ ndʋ ɛɛwɛɣnɩ nabʋyʋ yɔ.*+
5 Ɛyʋ laŋɩyɛ taa lɩmaɣza* wɛ ɛzɩ lɩm cukaŋ ñɩmbʋ yɔ,
ɛlɛ ɛyʋ weyi ɛwɛnɩ lɛɣtʋ yɔ, eluu-pʋ.
6 Ɛyaa sakɩyɛ tɔŋ se pɛwɛnɩ sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ,
ɛlɛ apɩzɩɣ nɛ ɛna ɛyʋ siɣsiɣ tʋ?
7 Ɛyʋ siɣsiɣ tʋ ɖɔŋ ɛ-cɩŋgɩlɩm wɛtʋ taa.+
Koboyaɣ tɩnaa kɛlɛ piya nzɩ* ɛlʋlʋʋ yɔ.+
12 Nɩŋgbaŋʋʋ ŋgʋ kɩnɩɣ yɔ, nɛ ɛsɩyɛ nɖɩ ɖɩnaɣ yɔ
—Yehowa labɩnɩ pɩ-naalɛ.+
13 Taasɔɔlɩ ɖom, pɩtɩkɛ mbʋ yɔ ŋkaɣ pɩsʋʋ kʋñɔndʋ.+
Kuli ñɛ-ɛsa, ɖɩnɛ ɛlɛ ŋkaɣ tɔɔʋ tɔɔnaɣ nɛ ŋhaɣ.+
14 Wondu yaɖʋ tɔŋ se: «Wonuu kʋnɛ kɩfɛyɩ ɖeu, kɩfɛyɩ ɖeu!»
Pʋwayɩ ɛkpakɩɣ ɛ-nʋmɔʋ nɛ ɛɖɛɛ lɛ, ɛpaɣzɩ kʋndʋʋ.+
16 Ye nɔɔyʋ ɛlabɩ tamaɣ se ɛhɛyɩɣ kɩmɩyɛ nɖɩ ɛgɔm tɔwaa yɔ yɔ, mʋ ɛyʋ ɛnʋ e-toko;+
Nɛ ye halʋ agbaaɣdaa tʋ* kɩmɩyɛ ɛlabɩ tamaɣ se ɛhɛyɩɣ yɔ, mʋ nabʋyʋ ɛ-cɔlɔ.+
17 Kpɔnɔ ŋgʋ ɛyʋ tɩŋɩɣnɩ cɛtɩm yɔɔ nɛ ehiɣ-kʋ yɔ, kɩwɛ leleŋ ɛ-nɔɔ taa;
ɛlɛ pʋwayɩ lɛ, putowee kaɣnɩ suu ɛ-nɔɔ taa.+
20 Weyi ɛlɔʋ nɔɔ kɩdɛkɛdaɣ ɛ-caa nɛ e-ɖoo pɔ-yɔɔ yɔ,
ɛ-kanɖʋ kaɣ ɖɩm alɩwaatʋ ndʋ cɩkpɛndʋʋ kɔŋ yɔ.+
21 Ñɩm mbʋ ɛyʋ tɩŋɩɣnɩ ɛsa naɣ naɣ lakasɩ yɔɔ nɛ ehiɣ-pʋ kiɖe tɛɛ yɔ,
pɩtɛŋna se pɩɩkaɣ-ɩ kɛnʋʋ wazaɣ.+
22 Taayɔɔdɩ se: «Mankaɣ kpaʋ kɩdɛkɛdɩm mbʋ palabɩ-m yɔ pɩ-kɩmɩyɛ!»+
Taa Yehowa liu,+ nɛ ɛkaɣ ña-ñʋʋ yabʋ.+
23 Yehowa paɖɩɣ mulum yuŋ kɩmaɣzɩŋ,*
nɛ kɩmaɣzɩŋ weyi peyiɣdaa yɔ ɩfɛyɩ ɖeu.
25 Pɩkɛ kpaca se ɛyʋ ekpedisi nɛ ɛma kubuka se: «Pɩkɛ pʋyʋ kiɖeɖeu!»+
Pʋcɔ nɛ ɛmaɣzɩ e-ɖuutu yɔɔ pʋwayɩ.+
27 Ɛyʋ fezuu* kɛ Yehowa kanɖʋ,
kɩtazɩɣ ɖooo ɛyʋ cukaŋ taa.
28 Sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ nɛ siɣsiɣ wɛtʋ kandɩyɩɣ wiyaʋ yɔɔ;+
sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ ɛcaɣzɩɣnɩ e-kewiyaɣ kpelaɣ.+
21 Wiyaʋ laŋɩyɛ wɛ ɛzɩ lemisi yɔ Yehowa nesi taa.+
Eɖiyiɣ-ɖɩ nɛ ewokini ɖenɖe ɛsɔɔlaa yɔ.+
3 Mbʋ pɩwɛ siɣsiɣ nɛ mbʋ pɩtʋʋzaa yɔ
pɩ-labʋ kɛdɩɣnɩ Yehowa nɛ pɩkɩlɩ kɩlaʋ.+
4 Kanɖʋ ŋgʋ kiɖiyiɣ kañatʋ tɩnaa yɔ,
ŋgʋ lɛ ɛsa wena akpazɩɣ a-tɩ yɔ nɛ laŋɩyɛ nɖɩ ɖɩkʋndʋʋ yɔ, nɛ pɩkɛ kɩwɛɛkɩm.+
5 Paa pɩɩlabɩ ɛzɩma yɔ, ɛyʋ kpekpeka tʋ ɖʋtʋ ɖɔŋnɩ-ɩ camɩyɛ,*+
ɛlɛ mba payɩ pekpedisiɣ yɔ, paa pɩɩlabɩ ɛzɩma yɔ pakaɣ sʋʋ kʋñɔndʋtʋ taa.+
7 Kañatʋ tɩnaa puuyaɣ lakasɩ kaɣ-wɛ hazʋʋ nɛ pɩɖɛna,+
mbʋ pʋyɔɔ yɔ pekizaa se paalakɩ siɣsiɣ lakasɩ.
8 Weyi ɛlakɩ kɩwɛɛkɩm yɔ, ɛ-nʋmɔʋ tɩtʋʋzɩ;
ɛlɛ ɛyʋ weyi ɛwɛ kele kele yɔ, ɛ-lakasɩ tʋʋzaa.+
9 Pɩwɛ weewee se ɛyʋ ɛwɛɛ kuduyuu ñʋʋ taa kʋlɔmʋʋ nakʋyʋ taa
11 Pɔhɔŋ ɛyaa woŋiyu nɩŋgbaŋʋʋ lɛ, weyi ɛfɛyɩnɩ lɛɣtʋ yɔ ɛsɩŋ lɔŋ nɛ pɩkɩlɩ;
12 Ɛsɔ siɣsiɣ tʋ naɣ kañatʋ tʋ ɖɩɣa,
ɛlakɩ nɛ kañatʋ tʋ tɔlʋʋ asɛyʋʋ taa.+
13 Weyi ɛɖɩkɩ ɛ-nɩŋgbaŋʋʋ se ɛtaanɩɩ ɛjam kubuka yɔ,
ɛ-maɣmaɣ ɛkaɣ kubuka mabʋ ɛlɛ nɔɔyʋ ɛɛkaɣ-ɩ cosuu.+
14 Haɖɛ nɖɩ palakɩ mɛsaɣ tɛɛ yɔ, ɖɩhɛzɩɣ pana;+
nɛ kʋjɔʋ ŋgʋ palakɩ ɛyʋ mɛsaɣ tɛɛ se pataanɩ ɛ-nɔɔ num yɔ,* kɩhɛzɩɣ hɔpɩsɩyɛ.
15 Pɩkɛnɩ taa leleŋ ɛyʋ siɣsiɣ tʋ se ɛla siɣsiɣ lakasɩ,+
ɛlɛ mba palakɩ kɩdɛkɛdɩm yɔ, papaɖɩɣ siɣsiɣ lakasɩ kpem.
16 Weyi eposuu ɛ-tɩ nɛ lɛɣtʋ nʋmɔʋ yɔ,
ɛ nɛ mba pasɩba nɛ pɛfɛyɩnɩ ɖoŋ nɩɩyɩ yɔ pakaɣnɩ hɛzʋʋ.+
18 Kañatʋ tʋ pakaɣ kpaɣʋ nɛ pɛhɛyɩ ɛyʋ siɣsiɣ tʋ ñʋʋ taa,
nɛ pakaɣ kpaɣʋ pɩ-tɛɛ nɛ pɩ-yɔɔ tʋ ɛyʋ siɣsiɣ tʋ lone taa.+
19 Pɩwɛ weewee se ɛyʋ ɛwɛɛ kañɩmbusuu taa
nɛ pɩkɩlɩ se ɛ nɛ halʋ ñaɖʋʋ tʋ* yaa halʋ weyi ɛkɔʋ pana lɛɛ lɛɛ yɔ* pɛwɛɛ.+
21 Weyi ɛñɩnɩɣ siɣsiɣ wɛtʋ nɛ sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ yɔ
ɛkaɣ hiɣu wezuu, siɣsiɣ wɛtʋ nɛ samtʋ.+
24 Tɩ kpazɩyʋ, abɛlɛɛ tʋ weyi ɛwɛ agʋnda yɔ,
mbʋ payaɣ weyi ɛlakɩ tɩ kpazʋʋ lakasɩ nɛ ɛ-paa fɛyɩ yɔ.+
25 Mbʋ feendu tʋ liu wɛɛ yɔ, mbʋ kaɣnɩ-ɩ kʋʋ,
mbʋ pʋyɔɔ yɔ e-nesi kizi tʋmɩyɛ labʋ.+
26 Evemiye kpeekpe taa, e-liu wɛ wondu sakɩyɛ;
ɛlɛ ɛyʋ siɣsiɣ tʋ haɣ, eekpiikiɣ e-nikpiɖe nabʋyʋ yɔɔ.+
30 Lɔŋsɩnɖɛ, lɛɣtʋ, yaa lɔŋ tasʋʋ nabʋyʋ fɛyɩ se pɩpɩzɩɣ nɛ pɩkaɖɩnɩ Yehowa.+
22 Pɩwɛ weewee se ɛyʋ ɛlɩzɩ se ɛwɛɣnɩ hɩɖɛ kɩbanɖɛ* nɛ pɩkɩlɩ se ɛwɛɛnɩ ñɩm sakɩyɛ;+
pɩwɛ weewee se ɛyʋ yɔɔ ɛwɛɛ ñamtʋ nɛ pɩkɩlɩ se ɛwɛɛnɩ liidiye nɛ sika.
2 Nɔɔ kʋɖʋmaɣ ŋga kɛwɛ kʋñɔndʋ nɛ ñɩm tʋ pɛ-hɛkʋ taa yɔ,
ŋga lɛ se Yehowa manɩ pa-naalɛ.+
4 Mbʋ tɩ luzuu nɛ Yehowa sɔɔndʋ seu kɔŋna yɔ
mbʋ lɛ ñɩm, samtʋ nɛ wezuu.+
5 Sɔɔ nɛ kaamɩŋ wɛ pɩ-tɛɛ nɛ pɩ-yɔɔ tʋ nʋmɔʋ taa,
ɛlɛ weyi eeleɣyiɣni e-wezuu* yɔ, eposuu ɛ-tɩ nɛ sɔɔ nɛ kaamɩŋ ɛnɩ.+
11 Weyi ɛ-laŋɩyɛ wɛ kele kele nɛ ɛ-yɔɔdaɣ wɛ leleŋ yɔ,
wiyaʋ kaɣnɩ kɛʋ ɛ-taabalʋ.+
12 Yehowa ɛsa kandɩyɩɣ sɩmtʋ yɔɔ,
ɛlɛ ɛpɩsɩɣ agutaaku tɩnaa tɔm tuluŋa.+
13 Feendu tʋ tɔŋ se: «Mʋʋzʋʋ wɛ awayɩ!
Kɩkaɣ-m kʋʋ samaɣ kadaɣ taa!»+
14 Halaa acɛyɛ tɩnaa* nɔsɩ kɛ pɔʋ cukaŋ ñɩŋgʋ.+
Weyi Yehowa kʋ ɛ-tɔm yɔ ɛtɔlʋʋ kɩ-taa.
17 Kʋ nɩŋgbaŋʋʋ nɛ ŋwelisi lɔŋsɩnɖaa tɔm,+
nɛ ŋmʋ man-sɩmtʋ nɛ ña-laŋɩyɛ pilim,+
18 mbʋ pʋyɔɔ yɔ pɩwɛ ɖeu se ŋsɩɩ pɩtɩŋa mbʋ yɔ ɖooo ña-taa;+
se pɩsa nɛ paa ɛzɩmtaa lɛ, pɩtɩŋa mbʋ yɔ pɩwɛɛ ño-ndomee yɔɔ.+
19 Mahaɣ-ŋ sɩmtʋ sɔnɔ
se pɩsa nɛ ŋɖʋ ñe-lidaʋ Yehowa yɔɔ.
20 Ɛzɩ mantɩtɛmɩ-ŋ tɔm maʋ
nɛ mantasɩnɩ-ŋ lɔŋ nɛ maha-ŋ sɩmtʋ,
21 se mawɩlɩnɩ-ŋ toovenim tɔm nɛ tɔm ndʋ papɩzɩɣ nɛ pataa-tʋ liu yɔ
se pɩsa nɛ weyi etiyi-ŋ yɔ ŋpɩsɩ ɛ-cɔlɔ nɛ ŋkɛdɩ-ɩ tɔm ndʋ tɩwɛ ti-ɖeɖe yɔ?
22 Taamɩlɩ kʋñɔndʋ wondu ɛ-kʋñɔndʋtʋ yɔɔ,+
nɛ taatɔyɩtɩ ɛjam tɛtʋ nɔnɔɔ taa;+
23 mbʋ pʋyɔɔ yɔ Yehowa maɣmaɣ kaɣ lʋbʋ pɔ-yɔɔ+
nɛ ɛkaɣ lɩzʋʋ mba pomuluu ɛyaa mba yɔ pe-wezuu.
24 Taaɖʋ taabalɩyɛ nɛ weyi ɛkɔʋ pana lɛɛ lɛɛ yɔ,
weyi ɛ-hɔyɛ ɛɛlaɣzɩɣ pɩsʋʋ yɔ, ña nɛ ɩ ɩtaakaa pʋyʋ,
25 ɖɩnɛ ɛlɛ ŋŋkaɣ ɛ-ɖɔnɛ kpɛlɩkʋʋ kpa
26 Taawɛɛ ɛyaa mba palakɩ lalaa tamasɩ nɛ pahaɣ-wɛ nesi yɔ pa-taa,
mba palakɩ tamaɣ se pɛhɛyɩɣ kɩmɩyɛ nɖɩ lalaa tɔwaa yɔ.+
27 Ye ŋfɛyɩnɩ nabʋyʋ se ŋhɛyɩnɩ-ɖɩ yɔ,
pakaɣ kpɛʋ ña-ñalʋʋ ñɛ-tɛɛ!
28 Taalɛɣzɩ lone kamaɣ
ŋga ñɔ-cɔzɔnaa kaasiɣ ɖooo lɔndaa yɔ.+
29 Ŋna ɛyʋ weyi ɛwɛ niye ɛ-tʋmɩyɛ labʋ taa yɔ?
Awiya ɛsɩndaa ɛkaɣ sɩŋʋʋ;+
ɛɛkaɣ sɩŋʋʋ ɛyaa yemwaa ɛsɩndaa.
23 Ye ŋcaɣaa se ña nɛ wiyaʋ ɩtɔɔ tɔɔnaɣ yɔ,
maɣzɩ mbʋ pasɩ ñɛ-ɛsɩndaa yɔ pɩ-yɔɔ camɩyɛ;
2 ye ŋwɛ hiluu yɔ,*
ɖʋ sɩɣa ñe-liu tɛɛ.*
3 Ñe-liu tɛɛ ɛtaakɔtɩnɩ ɛ-tɔɔnaɣ leleŋ ñɩŋga,
mbʋ pʋyɔɔ yɔ kɛkɛ cɛtɩm tɔɔnaɣ.
4 Taayɔkɩ ña-ñʋʋ se ŋpɩsɩ ñɩm tʋ.+
Yele ña-ñʋʋ yɔkʋʋ, wɩlɩ se ŋwɛnɩ tɔm taa nɩʋ lɛɣtʋ.*
5 Ŋŋkʋsʋʋ ñɛ-ɛsa se ŋcɔnɩ-pʋ lɛ, pɩtɛm ɖɛʋ;+
mbʋ pʋyɔɔ yɔ pɩtʋʋ fɛyɩ se pɩkaɣ ñɔʋ keŋ ɛzɩ kpeluu yɔ, nɛ pɩkʋyɩ ɛsɔdaa nɛ pɩɖɛɛ.+
6 Taatɔɔ lɛɣʋ tʋ tɔɔnaɣ;*
ñe-liu tɛɛ ɛtaakɔtɩnɩ ɛ-tɔɔnaɣ leleŋ ñɩŋga,
7 mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛwɛ ɛzɩ weyi ɛlakɩ mbʋ payɩ ŋtɔkɩ yɔ pɩ-tɛ akɔnta yɔ.*
Eheyiɣ-ŋ se: «Tɔɔ nɛ ŋñɔɔ,» ɛlɛ pɩtɩlɩɩnɩ ɛ-laŋɩyɛ taa.*
8 Ŋkaɣ tɔɔnaɣ ŋga ŋtɔwaa yɔ hoou nɛ ŋtɔ;
ŋwɛɛkɩ ñɔ-nɔɔ nɛ ŋsamnɩ-ɩ falaa yem.
9 Taayɔɔdɩ tɔm natʋyʋ kɩmɛlɛŋ nɩŋgbaaŋ taa,+
mbʋ pʋyɔɔ yɔ kɩkaɣ nim lɔŋsɩnɖɛ nɖɩ ɖɩwɛ ñɔ-tɔm taa yɔ.+
10 Taalɛɣzɩ lone kamaɣ ŋga paasiɣ ɖooo lɔndaa yɔ,+
nɛ taawɛɛ nɛ ŋmʋʋ mba pɛfɛyɩ caa yɔ pɛ-tɛtʋ pazɩ pazɩ.
11 Mbʋ pʋyɔɔ yɔ Weyi ɛlʋkɩ pɔ-yɔɔ yɔ ɛwɛ ɖoŋ;
ɛkaɣ-ŋ kaɖɩnʋʋ nɛ ɛlʋ pɔ-yɔɔ.+
12 Mʋ lɔŋ sɩɣzʋʋ nɛ ña-laŋɩyɛ pilim
nɛ ŋkʋ nɩŋgbaŋʋʋ nɛ ŋwelisi sɩmtʋ tɔm.
13 Taakizi pɩɣa* nɩŋgbaŋʋʋ hɔm.+
Ye ŋmabɩ-kɛ nɛ ɖaʋ yɔ, kaakaɣ sɩbʋ.
17 Taaɖʋ* ɛsɩyɛ kɩwɛɛkɩm laɖaa yɔɔ,+
ɛlɛ wɛɛ Yehowa sɔɔndʋ seu yɔɔ evemiye kpeekpe,+
18 ɖɩnɛ ɛlɛ pɩkaɣ-ŋ ɖenuu cee wayɩ+
nɛ ñe-lidaʋ ɛɛkaɣ ɖʋʋ lɩm.
19 Man-pɩyalʋ, welisi, nɛ ŋpɩsɩ lɔŋsɩnɖʋ;
nɛ ŋɖiyi ña-laŋɩyɛ nʋmɔʋ ŋgʋ kɩtʋʋzaa yɔ kɩ-taa.
20 Taawɛɛ mba pɔñɔʋ sʋlʋm* sakɩyɛ yɔ pɛ-hɛkʋ taa,+
taawɛɛ mba paahakɩ nandʋ yɔ pɛ-hɛkʋ taa ɖɔɖɔ,+
21 mbʋ pʋyɔɔ yɔ sʋlʋm kpaŋɩyʋ nɛ hiluu tʋ pakaɣ sʋʋ kʋñɔndʋtʋ taa,+
nɛ ɖomɖomuu yeki nɛ ɛyʋ suu wondu cɛkɩŋ.
22 Welisini ña-caa weyi ɛlʋlɩ-ŋ yɔ
nɛ taani ño-ɖoo se ɛkpadɩyaa.+
23 Ya* toovenim nɛ taapɛdɩ-pʋ kpa,+
la mbʋ ɖɔɖɔ lɔŋsɩnɖɛ, lɔŋ sɩɣzʋʋ nɛ tɔm taa nɩʋ lɛɣtʋ hɔɔlʋʋ taa.+
24 Pɩtʋʋ fɛyɩ se ɛyʋ siɣsiɣ tʋ caa taa kaɣ labʋ leleŋ
nɛ weyi ɛlʋlɩ pɩɣa ŋga kasɩm lɔŋ yɔ, ɛ-taa kaɣ-kɛ labɩnʋʋ leleŋ.
25 Ña-caa nɛ ño-ɖoo pa-taa kaɣ labʋ leleŋ,
nɛ halʋ weyi ɛlʋlɩ-ŋ yɔ, ɛ-taa kaɣ hʋlʋmʋʋ.
26 Man-pɩyalʋ, cɛlɩ-m ña-laŋɩyɛ,
nɛ tɛtɛ nɛ ma-nʋmɔŋ tɔm kɛdɩnɩ ñɛ-ɛsa.+
27 Mbʋ pʋyɔɔ yɔ halʋ hayitu laɖʋ kɛ pɔʋ cukaŋ ñɩŋgʋ,
nɛ halʋ weyi ɛcakɩ wezuu kɩdɛkɛdʋʋ yɔ ɛkɛ* lɔkɔ ŋgʋ kɩwɛ kpɩyɩsɔɔ yɔ.+
28 Ɛpabɩɣ nɛ ɛɖaŋɩɣ ɛzɩ mɩlʋ yɔ;+
ɛlakɩ nɛ abalaa mba pɛfɛyɩ siɣsiɣ yɔ pɔɖɔʋ ɖɔʋ yɔɔ.
29 Anɩ asɛyʋʋ talɩɣ? Awɛ nɩɣzɛ taa?
Alakɩ ñaɖʋʋ? Awiɣ kʋñɔŋ?
Amʋʋ heŋ falaa yem? A-ɛsa sɛ cɩɩɩ?*
31 Taacɔŋnɩ vɛɛ, ɛzɩma kɩsɛwa yɔ,
ɛzɩma kɩñɩlɩsɩɣ kɔpʋ taa yɔ, nɛ ɛzɩma kitiki camɩyɛ ɛyʋ liu tɛɛ yɔ;
32 mbʋ pʋyɔɔ yɔ, pɩtɛŋna se kɩñasɩɣ ɛzɩ ɖʋm yɔ,
nɛ kɩtɔʋ sɔtʋ ɛzɩ cakpada yɔ.
33 Ñɛ-ɛsa kaɣ naʋ mbʋ ŋtɩna-pʋ wiɖiyi nɛ ŋna yɔ,
nɛ ña-laŋɩyɛ kaɣ yɔɔdʋʋ ɛzaɣtʋ tɔm.+
34 Nɛ ŋkaɣ wɛʋ ɛzɩ ɛyʋ weyi ɛhɩnɩ teŋgu hɛkʋ taa yɔ,
ɛzɩ weyi ɛhɩnɩ ɖooo mɛlɛ ɖaʋ ñʋʋ taa yɔ.
35 Nɛ ŋkaɣ tɔm se: «Polu-m, ɛlɛ pɩtɩwɩɩ mɔ-yɔɔ.*
Pamabɩ-m, ɛlɛ mantɩna.
Ɛzɩmtaa mankaɣ fem?+
Pɩpɔzʋʋ se mantasɩ ñɔʋ.»*
24 Taaɖʋ ɛsɩyɛ ɛyaa kɩdɛkɛdaa yɔɔ,
nɛ pɩtaalabɩ-ŋ liu se ŋɖʋʋ-wɛ nɛ taabalɩyɛ,+
2 mbʋ pʋyɔɔ yɔ puuyaɣ lakasɩ yɔɔ pa-laŋa maɣzɩɣ,
nɛ pɔyɔɔdʋʋ ɛzɩma pala lalaa kɩdɛkɛdɩm yɔ pɩ-tɔm.
5 Lɔŋsɩnɖʋ kɛ ɖoŋ tʋ,+
nɛ sɩmtʋ ɛyʋ sɔzʋʋnɩ e-ɖoŋ.
7 Kɩmɛlɛŋ ɛɛpɩzɩɣ nɛ kihiɣ lɔŋsɩnɖɛ siŋŋ;+
kɩfɛyɩnɩ natʋyʋ se kɩyɔɔdɩ tɛtʋ nɔnɔɔ taa.
8 Weyi ɛtaŋ tamasɩ kɩdɛkɛdɩsɩ yɔ
pakaɣ-ɩ yaʋ se ɛzaɣtʋ lɩmaɣza laɖaa ñʋʋdʋ.+
11 Holi mba peɖiɣni-wɛ wonuu sɩm taa yɔ,
ya mba pɩcɛŋɛsɩɣ-wɛ nɛ piwokini ɖenɖe pakaɣ-wɛ kʋʋ yɔ pa-ñʋʋ.+
13 Man-pɩyalʋ, nezi tʋŋ num, mbʋ pʋyɔɔ yɔ pɩwɛ ɖeu;
tʋŋ num mbʋ pɩlɩnɩ sɛŋɛlɛtʋ taa yɔ, pɩwɛ leleŋ nzʋlʋmɩyɛ yɔɔ.
14 Tɩlɩ se mbʋ ɖɔɖɔ pɩwɛ ɖeu se ŋwɛɛnɩ lɔŋsɩnɖɛ.*+
Ye ŋhiɣ-ɖɩ yɔ, pɩkaɣ-ŋ ɖenuu cee wayɩ
nɛ ñe-lidaʋ ɛɛkaɣ ɖʋʋ lɩm.+
15 Kañatʋ lɩmaɣza itaaseɣti-ŋ nɛ ŋwolo nɛ ŋpabɩ nɛ ŋɖaŋ ɛyʋ siɣsiɣ tʋ ɖɩɣa cɔlɔ kpam;
taaɖɩzɩ lone nɖɩ ɖɩ-taa ɛhɛzɩɣ yɔ.
16 Mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛyʋ siɣsiɣ tʋ pɩzɩɣ nɛ ɛtɔlɩ tam 7, ɛlɛ ɛkaɣ tasʋʋ kʋyʋʋ;+
ɛlɛ kañatʋ tɩnaa lɛ, asɛyʋʋ kaɣ-wɛ talʋʋ nɛ pɔtɔlɩ.+
17 Ye ño-koyindu ɛtɔlaa yɔ, ña-taa ɛtaala leleŋ;
nɛ ye pituuli-i yɔ, taawɛɛ laŋhʋlʋmɩyɛ taa;+
18 pɩtɩkɛ mbʋ yɔ, Yehowa naɣ nɛ pɩɩkaɣ-ɩ kɛdɩnʋʋ,
19 Ña-taa ɛtaawɩɩ* ɛyaa kɩdɛkɛdaa yɔɔ;
taaɖʋ ɛsɩyɛ kañatʋ tɩnaa yɔɔ,
20 mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛyaa kɩdɛkɛdaa fɛyɩnɩ cee wayɩ nakʋyʋ;+
kañatʋ tɩnaa kanɖʋ kaɣ ɖɩm.+
21 Man-pɩyalʋ, se Yehowa nɛ wiyaʋ sɔɔndʋ.+
Asɩm asɛyʋʋ ŋgʋ pa-naalɛ* pakaɣ kɔnʋʋ ɛyaa mba pɔ-yɔɔ yɔ?+
23 Tɔm tʋnɛ ɖɔɖɔ tɩkɛ lɔŋsɩnɖɛ tɔm:
Pɩfɛyɩ ɖeu se pahʋʋ tɔm ɛsɩmɩyɛ yɔɔ.+
24 Weyi eheyiɣ kañatʋ tʋ se: «Ŋkɛ ɛyʋ siɣsiɣ tʋ» yɔ,+
ɛyaa samasɩ kaɣ ɛ-yɔɔ lɔʋ nɔɔ kɩdɛkɛdaɣ, nɛ ajɛɛ kaɣ ɛ-wayɩ tʋlʋʋ.
26 Weyi ecosuu tɔm yɔɔ nɛ ɛyɔɔdɩ toovenim yɔ, samaɣ kaɣ ɛ-nɔɔ mʋzʋʋ.*+
28 Taalɩzɩ aseɣɖe nɛ ŋkʋnɩ ño-koobu tɔm ɖulum.+
Taakpaɣ ño-ndomee nɛ ŋpeɣzini ɛyaa lalaa.+
32 Mana mbʋ lɛ, mamaɣzɩ pɩ-yɔɔ siŋŋ;
manawa lɛ, mɛnkpɛlɩkɩ lɔŋ ɛnɛ yɔ:
33 Ðoo pazɩ, lili pazɩ,
kpɛkɩ ñe-nesi nɛ ŋhɛzɩ pazɩ;
34 nɛ ña-kʋñɔndʋtʋ kaɣ kɔm ɛzɩ mɩlʋ sɔsɔ yɔ,
nɛ ña-tanɩm kaɣ kɔm ɛzɩ ɛyʋ weyi ɛɖɔkɩ you wonuu yɔ.+
25 Salomɔɔ aduwa lɛɛna yɔ,+ wena Yuuda wiyaʋ Ezekiyaasɩ+ ɛyaa mawa yɔ:*
2 Samtʋ pɩkɛnɩ Ɛsɔ se ɛmɛsɩ tɔm natʋyʋ,+
nɛ samtʋ pɩkɛnɩ awiya se atazɩ tɔm natʋyʋ taa tete.
3 Ɛzɩ ɛsɔdaa kʋyʋʋ liɣ liɣ nɛ tɛtʋ wɛɛ cukaŋ yɔ,
mbʋ ɖɔɖɔ ɛyʋ ɛɛpɩzɩɣ nɛ ɛtazɩ awiya laŋa taa.
4 Lɩzɩ kʋzɔɔtʋ liidiye ñɩɣtʋ taa,
nɛ tɩkaɣ lɩʋ camɩyɛ kele kele.+
5 Kʋsɩ kañatʋ tʋ wiyaʋ ɛsɩndaa,
nɛ e-kewiyaɣ kpelaɣ kaɣ kam camɩyɛ siɣsiɣ wɛtʋ taa.+
6 Taaɖʋ ña-tɩ hɩɖɛ wiyaʋ ɛsɩndaa,+
nɛ taañɩnɩ ɖɩjaɣyɛ mba pa-hɩla sɛwa yɔ pɛ-hɛkʋ taa,+
7 mbʋ pʋyɔɔ yɔ pɩwɛ weewee se eheyi-ŋ se: «Kʋyɩ ŋkpa nɛ ŋcaɣ cɩnɛ,»
nɛ pɩkɩlɩ se ɛɖʋ-ŋ fɛyɛ ɛyʋ sɔsɔ nɔɔyʋ ɛsɩndaa.+
8 Taakpedisi nɛ ŋyaa ño-koobu tɔm;
pɩtɩkɛ mbʋ yɔ, ɛzɩma ŋkaɣ labʋ pʋwayɩ ye ɛɖʋ-ŋ fɛyɛ yɔ?+
9 Lʋ ña-tɩ yɔɔ ño-koobu cɔlɔ,+
ɛlɛ taakuli mɛsaɣ tɛɛ tɔm ndʋ peheyi-ŋ yɔ tɩ-yɔɔ,*+
10 se pɩsa nɛ weyi ewelisiɣ-tʋ yɔ ɛtaaɖʋ-ŋ fɛyɛ,
nɛ ŋtaayɛlɩnɩ tɔm kɩdɛkɛdɩtʋ* ndʋ paapɩzɩɣ nɛ pahɩzɩ-tʋ yɔ.
11 Tɔm ndʋ pɔyɔɔdɩ-tʋ alɩwaatʋ kɩbandʋ yɔɔ yɔ,
tɩwɛ ɛzɩ sika tɩŋ pee* wena awɛ ñanaɣ ŋga palabɩ-kɛ nɛ liidiye yɔ ka-taa yɔ.+
12 Lɔŋsɩnɖʋ weyi ɛkalɩɣ ɛyʋ yɔ,
ɛwɛ ɛzɩ sika naŋgbacaɣla nɛ ajana wonuu ŋgʋ palabɩ-kʋ nɛ sika kɩbaŋa yɔ nɩŋgbaŋʋʋ ŋgʋ kiwelisiɣni-i yɔ kɩ-ɛsɩndaa.+
13 Ðɔmbɛɛ niɣdiɣ ɛyʋ niɣduu mbʋ kʋmtʋ alɩwaatʋ taa yɔ,
mbʋ ɖɔɖɔ tiyiyu siɣsiɣ tʋ wɛ mba petiyi-i yɔ pɛ-ɛsɩndaa,
14 Ɛyʋ weyi ɛkʋndʋʋ se ɛlakɩ nɔɔyʋ kʋjɔʋ nakʋyʋ, ɛlɛ ɛɛlakɩ-kʋ kpa yɔ,*
ɛwɛ ɛzɩ mɩndʋ nɛ helim mbʋ pɩɩkɔŋnɩ tɛʋ yɔ.+
15 Suuɖu pawakɩnɩ ñʋʋdʋ,
nɛ nzʋlʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩwɛ hɛɛɛ yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩyɔkɩ* mɔɔyɛ,+
16 ye ŋhiɣ tʋŋ num yɔ, nezi mbʋ pɩmakɩnɩ-ŋ yɔ;
mbʋ pʋyɔɔ yɔ ye ŋkɩlɩ nezuu yɔ, ŋpɩzɩɣ nɛ ŋhoo-pʋ nɛ ŋtɔ.+
17 Taawoki ño-koobu tɛ ɖoŋ ɖoŋ;
pɩtɩkɛ mbʋ yɔ, ñɔ-tɔm lɩɣ-ɩ sɔŋ nɛ ɛpaɖɩ-ŋ.
18 Weyi ɛlɩzɩɣ cɛtɩm aseɣɖe e-koobu yɔɔ yɔ
ɛwɛ ɛzɩ pɛɖɩyɛ, sɩɣa nɛ tɔʋ ñɩmɩyɛ lɔŋ ñɩnɖɛ yɔ.+
19 Ye ɛyʋ ɛsɩ e-lidaʋ weyi paapɩzɩɣ nɛ pataa-ɩ liu yɔ* ɛ-yɔɔ kʋñɔŋ alɩwaatʋ taa yɔ,
pɩwɛ ɛzɩ ɛyʋ taɣʋ liu keɖe nɖɩ ɖɩpɛlaa yɔ yaa nɩŋgbaŋaɣ ŋga pɩcam-kɛ yɔ.
20 Weyi eteɣ hendu ɛyʋ weyi ɛwɛ laŋwɛɛkɩyɛ taa siŋŋ yɔ,
ɛwɛ ɛzɩ weyi ɛhɔzʋʋ toko nikaɣ taa yɔ;
ɛwɛ ɛzɩ vɛɛ ñɩmɩŋ ñɩŋgʋ ŋgʋ papɩyɩ kaŋwa yɔɔ yɔ.+
21 Ye ñɔɔsɩ ɛwɩɣ ño-koyindu* yɔ, ha-ɩ tɔɔnaɣ nɛ ɛtɔɔ;
ye lɔkɔtʋ ɛɖɛ-ɩ yɔ, ha-ɩ lɩm nɛ ɛñɔɔ,+
22 mbʋ pʋyɔɔ yɔ ŋŋlakɩ mbʋ lɛ, ŋɖiɣni kpeɣluu miŋ mamala ɛ-ñʋʋ taa,*+
nɛ Yehowa kaɣ-ŋ hɛyʋʋ pɩ-yɔɔ.
23 Hayo kiŋ helim kɔŋnɩ tɛʋ,
nɛ nzʋlʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩlakɩ kɔlɔmɔtʋ yɔ ɖɩkɔŋnɩ pana.+
24 Pɩwɛ weewee se ɛyʋ ɛwɛɛ kuduyuu ñʋʋ taa kʋlɔmʋʋ nakʋyʋ taa
26 Ɛyʋ siɣsiɣ tʋ weyi eyeki ɛ-tɩ nɛ kañatʋ tʋ yɔ,*
ɛwɛ ɛzɩ hiɖe nɖɩ ɖɩ-taa wɛ ahɔya yɔ yaa lɔkɔ ŋgʋ kɩ-taa lɩm fɛyɩ ɖeu yɔ.
26 Ɛzɩ ɖɔmbɛɛ wɛʋ soŋaɣ alɩwaatʋ taa, nɛ ɛzɩ tɛʋ wɛʋ kʋmtʋ alɩwaatʋ taa yɔ,
mbʋ ɖɔɖɔ kɩmɛlɛŋ tɩmʋnɩ hɩɖɛ ɖʋʋ.+
2 Sumaɣ eeseɣ yem falaa, nɛ canjaafuwa ɛɛkʋyʋʋ helim taa yem falaa,
mbʋ ɖɔɖɔ paalɔʋ ɛyʋ yɔɔ nɔɔ kɩdɛkɛdaɣ yem falaa.*
4 Taacosi kɩmɛlɛŋ kɩ-kɩmɛlɛndʋ nɔɔ taa,
pɩtɩkɛ mbʋ yɔ, ŋpɩsɩɣ ña-tɩ kɩ-ɖaɣʋ.*
5 Cosi kɩmɛlɛŋ kɩ-kɩmɛlɛndʋ nɔɔ taa,
pɩtɩkɛ mbʋ yɔ, kɩkaɣ maɣzʋʋ se kɩwɛ lɔŋ.+
6 Weyi ɛtaɣ kɩmɛlɛŋ liu nɛ ɛɖʋzɩ nabʋyʋ ki-nesi taa yɔ,
ɛwɛ ɛzɩ weyi ɛsɛtɩɣ ɛ-nɩŋgbanzɩ nɛ ɛɖʋʋ ɛ-tɩ wɩzasɩ yɔ.*
8 Ye paha samtʋ kɩmɛlɛŋ yɔ,
pɩwɛ ɛzɩ pɔhɔkʋʋ pɩyɛ pʋtɔɖɛ taa yɔ.+
9 Kɩmɛlɛŋ nɔɔ taa eduuye wɛ ɛzɩ
sɔɔ cɔkɔyɛ nɖɩ ɖɩwɛ weyi sʋlʋm kʋʋ-ɩ yɔ e-nesi taa yɔ.
10 Weyi ɛmʋʋ abaa kɩmɛlɛŋ yaa nʋmɔɖɔnaa yɔ,
ɛwɛ ɛzɩ tɔŋ tɔyʋ weyi ɛɖʋʋ ɛyaa heŋ yem yem yɔ.*
11 Kɩmɛlɛŋ ɖaɣnɩɣ kɩ-kɩmɛlɛndʋ labʋ
ɛzɩ haɣ ŋga kapɩsɩ kɔ-tɔtʋ wayɩ yɔ.+
12 Ŋtɛm naʋ ɛyʋ weyi ɛmaɣzɩɣ se ɛkɛ lɔŋsɩnɖʋ yɔ?+
Kɩmɛlɛŋ wɛnɩ lidaʋ nɛ pɩkɩlɩ ɛyʋ ɛnʋ.
14 Ɛzɩ pɔɔyʋʋ cɔɔʋ ñɩma wena a-yɔɔ paɖʋ-kʋ yɔ a-yɔɔ tam yɔ,
mbʋ ɖɔɖɔ feendu tʋ mɩlɩtɩɣ ɛ-tɩ ɛ-ñalʋʋ yɔɔ.+
15 Feendu tʋ tisiɣ e-nesi tɔɔnaɣ ñanaɣ taa,
ɛlɛ ɛzɩma ɛla nɛ ɛpɩsɩnɩ-sɩ ɛ-nɔɔ taa yɔ, pɩcaɣ-ɩ kaɖɛ kpem.+
16 Feendu tʋ maɣzɩɣ se ɛsɩm lɔŋ nɛ pɩkɩlɩ
ɛyaa 7 mba pocosi tɔm yɔɔ nɛ lɛɣtʋ yɔ.
17 Weyi eɖiɣni ɖɔm nɛ ɛɖɛɣ nɛ ɛnɩɩ you nakʋyʋ taŋ ɛlɛ kititukuni-i nɛ ɛkɔ pana yɔ,*
ɛwɛ ɛzɩ weyi ɛɖɔkɩ haɣ nɩŋgbaaŋ cɩŋ cɩŋ yɔ.+
18 Ɛzɩ kpaanzɩyʋ weyi ɛtɔʋ miŋ ñɩma, nɛ tɔʋ ñɩma wena akʋʋ ɛyʋ yɔ* ɛwɛʋ yɔ,
19 mbʋ keekee ɛyʋ weyi epeɣziɣ e-koobu nɛ ɛtɔŋ se: «Meleɣyaɣ kileɣyu!» yɔ ɛwɛɛ.+
20 Miŋ ɖeŋ ɖenɖe ɖasɩ fɛyɩ yɔ,
nɛ you sɩɣ tɩnaɣ ɖenɖe kɔlɔmɔtʋ tʋ nɔɔyʋ fɛyɩ yɔ.+
21 Ɛzɩ pɔsɔzʋʋ aka miŋ mamala yɔɔ nɛ amʋʋ, nɛ paɖʋʋ ɖasɩ miŋ taa nɛ ɛmʋʋ yɔ,
Mbʋ ɖɔɖɔ ñaɖʋʋ tʋ seɣtiɣ you.+
23 Tɔm kɩbandʋ* ndʋ tɩlɩɣnɩ laŋɩyɛ kɩdɛkɛdɩyɛ taa yɔ,
tɩwɛ ɛzɩ liidiye nɖɩ poyolisaa nɛ pataa cʋʋ wonuu nakʋyʋ salaɣ yɔɔ yɔ.+
24 Weyi ɛpaɖɩɣ lalaa yɔ, ɛ-tɔm pee ekendiɣni ɛ-paɖɩyɛ yɔɔ,
ɛlɛ pɔbɔtʋ suni ɛ-laŋɩyɛ taa.
25 Paa ɛ-tɔm ɛwɛ leleŋ yɔ, taataa-ɩ liu,
mbʋ pʋyɔɔ yɔ wondu 7 ndʋ tɩcaɣ kiniŋ yɔ tɩwɛ ɛ-laŋɩyɛ taa.*
26 Paa epeɣziɣ ɛyaa nɛ ehuuzuuni ɛ-paɖɩyɛ yɔɔ yɔ,
ɛ-kɩdɛkɛdɩm yɔɔ kaɣ kuluu kaɣlaa samaɣ taa.
27 Weyi ehuyuu pɔʋ yɔ, ɛ-maɣmaɣ ɛkaɣnɩ tɔlʋʋ kɩ-taa,
nɛ weyi epilisiɣ pɩyɛ naɖɩyɛ nɛ ɖɩɖɛɛ yɔ, ɖɩkaɣ pɩsɩnʋʋ ɛ-maɣmaɣ ɛ-yɔɔ nɛ ɖɩtɔyɩtɩ-ɩ.+
2 Yele nɛ ɛyʋ lɛlʋ* samnɩ-ŋ, pɩtaakɛ ña-maɣmaɣ ñɔ-nɔɔ;
3 Kaaʋ wɛ yuŋ, nɛ kañɩŋa ɖɔɖɔ wɛ yuŋ,
ɛlɛ ɖɩwɩzɩyɛ nɖɩ kɩmɛlɛŋ ɖʋʋ ɛyʋ yɔ, ɖɩwɛ yuŋ nɛ pɩkɩlɩ pɩ-naalɛ.+
4 Pana ɛɛnaɣ pʋtɔdɩyɛ, nɛ hɔpɩsɩyɛ kɔŋnɩ asɛyʋʋ ɛzɩ lɩm wadʋʋ yɔ;
ɛlɛ apɩzɩɣ nɛ ɛsɩŋ sʋsɩ ɛsɩndaa?+
5 Pɩwɛ weewee se pakalɩ ɛyʋ kaɣlaa nɛ pɩkɩlɩ se pɔsɔɔlɩ-ɩ ɛlɛ paawɩlɩɣ-ɩ sɔɔlɩm mbʋ.+
7 Weyi ɛtɔwaa nɛ ɛhaɣ yɔ,* ekiziɣ* tʋŋ num kɩbam;
ɛlɛ weyi ñɔɔsɩ wɩɣ-ɩ yɔ,* halɩ mbʋ pɩwɛ ñaŋ yɔ pɩwɛɣ leleŋ ɛ-nɔɔ taa.
8 Ɛyʋ weyi eleki ɛ-ɖɩɣa nʋmɔʋ yɔ
ɛwɛ ɛzɩ sumaɣ ŋga keleki ka-ɖandʋ nʋmɔʋ yɔ.*
9 Num nɛ tɩlaaɖɩ haɣ ɛyʋ laŋhʋlʋmɩyɛ;
mbʋ ɖɔɖɔ lɔŋ tasʋʋ mbʋ pɩlɩnɩ ɛyʋ laŋɩyɛ taa yɔ,* pɩlakɩ nɛ ɛyaa pɩsɩɣ taabalaa kɩbama.+
10 Taalɔ ña-taabalʋ yaa ña-caa taabalʋ,
nɛ kɩyakʋ ŋgʋ asɛyʋʋ talɩɣ-ŋ yɔ, taasʋʋ ñɔ-hɔʋ taa tʋ maɣmaɣ ɖɩɣa taa;
ɛyʋ weyi ɛñɔtɩnɩ-ŋ yɔ, ɛwɛ weewee nɛ pɩkɩlɩ ñɔ-hɔʋ taa tʋ weyi ɛwɛ poliŋ yɔ.+
13 Ye nɔɔyʋ ɛlabɩ tamaɣ se ɛhɛyɩɣ kɩmɩyɛ nɖɩ ɛgɔm tɔwaa yɔ yɔ, mʋ ɛyʋ ɛnʋ e-toko;
nɛ ye halʋ agbaaɣdaa tʋ* kɩmɩyɛ ɛlabɩ tamaɣ se ɛhɛyɩɣ yɔ, mʋ nabʋyʋ ɛ-cɔlɔ.+
14 Weyi ɛwazɩɣ e-koobu tanaŋ tɛɛ cu nɛ nɔɔ kɩkʋyaɣ yɔ,
e-koobu ɛnʋ ɛkaɣ kpaɣʋ wazaɣ ŋga ɛzɩ nɔɔ kɩdɛkɛdaɣ lɔʋ yɔ.
15 Halʋ ñaɖʋʋ tʋ wɛ* ɛzɩ kuduyuu ŋgʋ kiluluu kaahɛzaɣ kɩyakʋ ŋgʋ tɛʋ nɩɣ yɔ.+
16 Weyi ɛpɩzɩɣ nɛ ɛkpa halʋ ɛnʋ yɔ, ɛpɩzɩɣ nɛ ɛkpa helim;
nɛ ɛpɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ ekpiiki num e-nesi kɩbanzɩ taa.
19 Ɛzɩ ɛyʋ naɣʋ ɛ-maɣmaɣ ɛ-ɛsɩndaa lɩm taa yɔ,
mbʋ ɖɔɖɔ ɛyʋ laŋɩyɛ lɩzɩɣ ɛyʋ lɛlʋ ñɩnɖɛ nɛ ɖɩwɩlɩɣ.
21 Liidiye ñɩɣtʋ yɔɔ yɔɔ palabɩ ñɩɣtʋ yolusiyu ɖeɣa, nɛ sika yɔɔ yɔɔ palabɩ miŋ momoɖe;+
mbʋ ɖɔɖɔ samtʋ ndʋ pahaɣ ɛyʋ yɔ tɩtakɩɣ-ɩ.
22 Paa ŋsɔbɩ kɩmɛlɛŋ nɛ sanɖaʋ
ɛzɩ pɔsɔkʋʋ tɔɔnaɣ pee sɔɔyɛ taa nɛ akpɩzɩɣ yɔ,
kɩ-kɩmɛlɛndʋ ɛɛkaɣ-kʋ yebu.
23 Pɩwɛɛ se ŋtɩlɩ ñe-ewiɖe wɛtʋ camɩyɛ.
24 mbʋ pʋyɔɔ yɔ ñɩm ɛɛwɛɣ tam,+
mbʋ ɖɔɖɔ ɛyʋ ɛɛpɩzɩɣ nɛ ɛwɛɛ awiya hulaɣ* cɛlʋʋ yɔɔ ɛ-lʋlʋʋ taa mba tɩŋa tam.
25 Ñɩtʋ lɛŋ ñɩndʋ mʋkɩ, nɛ ñɩtʋ kɩfatʋ ñɔʋ,
nɛ mbʋ pɩñɔʋ pʋŋ yɔɔ yɔ, pekpeɣliɣ-pʋ.
26 Ɛyaŋ* haɣnɩ-ŋ ño-wondu kususutu,
nɛ tuliŋ haɣnɩ-ŋ hayɩm liidiye.
27 Ŋkaɣ wɛnʋʋ pʋŋ hɩlɩm sakɩyɛ nɛ ŋcalɩnɩ ña-tɩ,
nɛ ŋcalɩnɩ ña-ɖɩɣa taa mba nɛ ña-lɩmɖʋyaa halɩñɩma.
2 Ye tɛtʋ natʋyʋ taa ɛyaa ɩmaɣnɩ paɣtʋ yɔɔ kɔyɔ, pɛlɛɣzɩɣ ɖiyiyaa* ɖoŋ ɖoŋ,+
ɛlɛ ɛyʋ weyi ɛwɛnɩ lɛɣtʋ nɛ sɩmtʋ yɔ e-ɖoŋ taa lɛ, ɖiyiyu kaɣ leɖuu.+
3 Kʋñɔndʋ weyi emuluu ɛjam yɔ,+
ɛwɛ ɛzɩ tɛʋ ŋgʋ kɩkpakɩɣ tɔɔnaɣ tɩŋa nɛ kɩɖɛɣna yɔ.
4 Mba pamaɣnɩ paɣtʋ yɔɔ yɔ pasaŋ kañatʋ tʋ,
ɛlɛ mba pɔɖɔŋ paɣtʋ yɔɔ yɔ paba taa wɩɣnɩ-wɛ.+
5 Ɛyaa kɩdɛkɛdaa ɩɩpɩzɩɣ nɛ panɩɩ siɣsiɣ wɛtʋ tɔbʋʋ,
ɛlɛ mba pañɩnɩɣ Yehowa yɔ, papɩzɩɣ nɛ panɩɩ pɩtɩŋa pʋ-tɔbʋʋ.+
6 Kʋñɔndʋ weyi ɛɖɔŋ ɛ-cɩŋgɩlɩm wɛtʋ taa yɔ,
ɛwɛ ɖeu nɛ pɩkɩlɩ ñɩm tʋ weyi ɛ-nʋmɔŋ kɛ pɩ-tɛɛ nɛ pɩ-yɔɔ nʋmɔŋ yɔ.+
7 Pɩɣa ŋga kɛwɛnɩ tɔm taa nɩʋ lɛɣtʋ yɔ kañaŋ paɣtʋ,
ɛlɛ weyi ɛɖʋʋ taabalɩyɛ nɛ hiliŋ tɩnaa yɔ ɛɖʋʋ ɛ-caa fɛyɛ.+
8 Weyi ɛkɩndɩɣ lalaa nɛ ɛpɔzʋʋ-wɛ kɛzɛsɩ sɔsɔsɩ nɛ ɛ-ñɩm hukuu yɔ,+
eɖiɣni ɛ-ñɩm mbʋ kpeɣluu weyi ɛnaɣ kʋñɔndʋ pʋtɔdɩyɛ yɔ.+
10 Weyi etolisuu ɛyʋ siɣsiɣ tʋ nɛ ɛlɛ kpaɣ nʋmɔʋ kɩdɛkɛdʋʋ yɔ, ɛkaɣ tɔlʋʋ pɔʋ ŋgʋ ɛ-maɣmaɣ ehuyaa yɔ kɩ-taa;+
ɛlɛ weyi ɛfɛyɩnɩ kɩwɛɛkɩtʋ natʋyʋ yɔ, pakaɣ-ɩ hɛyʋʋ.+
11 Ñɩm tʋ maɣzɩɣ se ɛkɛ lɔŋsɩnɖʋ,+
ɛlɛ kʋñɔndʋ weyi ɛwɛnɩ lɛɣtʋ yɔ ɛpɩzɩɣ nɛ ɛtɩlɩ weyi ñɩm tʋ kɛnaa keekee yɔ.+
12 Ɛyaa siɣsiɣ tɩnaa wakɩ lɛ, pɩkɛɣnɩ samtʋ sɔsɔtʋ;
ɛlɛ alɩwaatʋ ndʋ kañatʋ tɩnaa paɣzɩɣ kewiyitu tɔɔʋ lɛ, samaɣ seɣ nɛ kɛmɛlɩɣ.+
13 Weyi ehuuzuu ɛ-kɩwɛɛkɩm yɔɔ yɔ, pɩɩkaɣ-ɩ ɖenuu,+
ɛlɛ weyi ekuluu ɛ-kɩwɛɛkɩm yɔɔ nɛ eyeki pɩ-labʋ yɔ, pakaɣ ɛ-pʋtɔdɩyɛ naʋ.+
14 Koboyaɣ tʋ lɛ weyi ɛcakɩnɩ ɛ-ɛsa tam yɔ,*
ɛlɛ weyi eyeki nɛ ɛ-laŋɩyɛ sʋʋ kpɩzɩŋ yɔ ɛkaɣ tɔlʋʋ asɛyʋʋ taa.+
15 Ðiyiyu kañatʋ tʋ weyi ɛtɔkɩ kewiyitu samaɣ ŋga kɛfɛyɩnɩ ɖoŋ nɩɩyɩ yɔ kɔ-yɔɔ yɔ,
ɛwɛ ɛzɩ mʋʋzʋʋ ŋgʋ kɩmʋdʋʋ yɔ, nɛ kpemtɔɔyaɣ ŋga kaɖʋʋ kpɩnɛ naɖɩyɛ wayɩ yɔ.+
16 Ðiyiyu weyi ɛfɛyɩnɩ lɛɣtʋ yɔ, ɛɖɛlɛsɩɣ niye e-ɖoŋ tʋmɩyɛ labɩnʋʋ taa;+
ɛlɛ weyi ɛpaɖɩɣ mulum kɛzɛɣa yɔ, e-wezuu caɣʋ kɩyakɩŋ kaɣ ɖɔʋ.+
17 Weyi ɛlɩzɩɣ lɛlʋ wezuu nɛ ɛɖɔɔ calɩm kpɛdʋʋ wɛɛ yɔ,* ɛkaɣ wɛʋ seu yɔɔ nɛ pɩkɔɔ nɛ pɩtalɩ pɩlaʋ* taa.+
Nɔɔyʋ ɛtaaɖʋ-ɩ nesi.
18 Weyi kɩwɛɛkɩtʋ natʋyʋ fɛyɩ ɛ-ɖɔnɛ taa yɔ, ɛkaɣ hiɣu ñʋʋ yabʋ,+
ɛlɛ weyi ɛ-nʋmɔŋ tɩtʋʋzɩ yɔ, ɛkaɣ tɔlʋʋ tuda.+
19 Ɛyʋ weyi ɛhayɩɣ ɛ-tɛtʋ yɔ, ɛkaɣ wɛnʋʋ tɔɔnaɣ sakɩyɛ,
ɛlɛ weyi ɛɖʋʋ mbʋ pɩɩwazɩɣ pʋyʋ yɔ pɩ-wayɩ yɔ, ɛkaɣ wɛʋ kʋñɔndʋtʋ taa kiya.+
20 Ɛyʋ siɣsiɣ tʋ kaɣ hiɣu wazasɩ sakɩyɛ,+
ɛlɛ weyi ekpedesiɣ se ɛpɩsɩ ñɩm tʋ yɔ, ɛɛkaɣ lɩʋ cɩŋgɩlɩm nɛ ɛtɩɖɔɔ wɛɛ.+
21 Pɩfɛyɩ ɖeu se ɛyʋ ɛla ɛsɩmɩyɛ yɔɔ lakasɩ;+
ɛlɛ kpɔnɔ hɔɔlaɣ yɔɔ lɛ, ɛyʋ pɩzɩɣ nɛ ɛla kɩdɛkɛdɩm.
22 Ɛsɩsɛmɩyɛ* tʋ seliɣ ñɩm yɔɔ,
Ɛlɛ ɛɛsɩŋ se kʋñɔndʋtʋ kaɣ-ɩ talʋʋ.
24 Weyi ɛmɩlɩɣ ɛ-caa nɛ e-ɖoo nɛ ɛtɔŋ se: «Pɩtɩwɛɛkɩ pʋyʋ» yɔ,+
ɛkɛ ɛyʋ weyi ɛkɔŋnɩ asɛyʋʋ yɔ ɛ-ɛgbaɣdʋ.+
27 Weyi ɛhaɣ kʋñɔndɩnaa yɔ ɛɛkaɣ tɛɖʋʋ nabʋyʋ,+
ɛlɛ weyi ehuuzuu ɛ-ɛsa se ɛtaana pa-kʋñɔndʋtʋ yɔ, pakaɣ nɔɔ kɩdɛkɛdaɣ lɔʋ ɛ-yɔɔ tam sakɩyɛ.
28 Kañatʋ tɩnaa paɣzɩɣ kewiyitu tɔɔʋ lɛ, ɛyʋ mɛlɩɣ;
ɛlɛ pɛtɛŋɩlɩɣ lɛ, ɛyaa siɣsiɣ tɩnaa hukuu.+
29 Ɛyʋ weyi pakalɩ-ɩ tam sakɩyɛ, ɛlɛ ɛlakɩ ñʋʋ taa ɖoŋ* yɔ,+
pakaɣ-ɩ tɔyɩtʋʋ tuda nɛ paapɩzɩɣ nɛ pawaa-ɩ.+
2 Ɛyaa siɣsiɣ tɩnaa ɩɖɔwa yɔ, samaɣ mɛyɩɣ,
ɛlɛ kañatʋ tʋ tɔkɩ kewiyitu lɛ, samaɣ mɔlʋʋ.+
3 Ɛyʋ weyi ɛsɔɔlɩ lɔŋsɩnɖɛ yɔ, eyeki nɛ ɛ-caa taa lakɩ leleŋ,+
ɛlɛ weyi ɛɖʋʋ taabalɩyɛ nɛ hayitu laɖaa yɔ, ɛwɛɛkɩɣ ɛ-ñɩm.+
4 Siɣsiɣ wɛtʋ wiyaʋ cɛyɩsɩɣnɩ ɛjaɖɛ,+
ɛlɛ weyi ɛñɩnɩɣ se pataa ɛ-nɔɔ num yɔ ɛyɔkʋʋ-ɖɩ.
5 Weyi epeɣziɣ e-koobu nɛ nɔɔ leleŋ tɔm yɔ,
eposuu piyuu ɛ-nɩŋgbanzɩ tɛɛ.+
6 Ɛyʋ kɩdɛkɛdʋ kɩdɛkɛdɩm kɛnɩ kpaca ŋgʋ kɩkpaɣ ɛ-maɣmaɣ yɔ,+
ɛlɛ ɛyʋ siɣsiɣ tʋ makɩ taa leleŋ kubusi nɛ ɛmɛyɩɣ.+
9 Ye lɔŋsɩnɖʋ nɛ kɩmɛlɛŋ pɔhɔŋnɩ ɖama tɔm yɔ,
hola nɛ nimtu pɩtɛŋna, nɛ pʋyʋ kɩbanʋ nɔɔyʋ ɛɛlɩɣ pɩ-taa.+
10 Mba pɔsɔɔlɩ calɩm kpɛdʋʋ yɔ, papaɖɩɣ mba patɩɖɔɔ wɛɛ naayɛ yɔ,*+
nɛ pañɩnɩɣ se palɩzɩ ɛyaa siɣsiɣ tɩnaa weziŋ.*
12 Ye ɖiyiyu ewelisiɣ cɛtɩm tɔm yɔ,
ɛ-lɩmɖʋyaa tɩŋa kaɣ kɛʋ kañatʋ tɩnaa.+
13 Nɔɔ kʋɖʋmaɣ ŋga kɛwɛ kʋñɔndʋ nɛ ɛyaa nazɩyʋ pɛ-hɛkʋ taa yɔ ŋga yɔ:
Yehowa hanɩ ñalɩmɩyɛ pa-naalɛ pɛ-ɛsa.*
15 Ðaʋ* nɛ nɩŋgbaŋʋʋ hɔmtʋ haɣ lɔŋsɩnɖɛ,+
ɛlɛ pɩɣa ŋga peyebi-kɛ nɛ kalakɩ mbʋ kɔsɔɔlaa yɔ, kaɖʋʋ ko-ɖoo fɛyɛ.
16 Kañatʋ tɩnaa ihuwaa yɔ, kɩdɛkɛdɩm ɖɔɖɔ hukuu,
ɛlɛ ɛyaa siɣsiɣ tɩnaa kaɣ naʋ pɔ-tɔlʋʋ taa.+
18 Ðenɖe natʋ natʋyʋ fɛyɩ yɔ, samaɣ lakɩ mbʋ kɔsɔɔlaa yɔ,+
ɛlɛ koboyaɣ tɩnaa kɛlɛ mba pɔɖɔŋ paɣtʋ yɔɔ yɔ.+
19 Lɩmɖʋyʋ eeyeki se patɩŋnɩ tɔm pee yɔɔ nɛ pɔñɔɔzɩ-ɩ,
mbʋ pʋyɔɔ yɔ paa ɛnɩɣ tɔm tɔbʋʋ yɔ, ɛɛñaŋ.+
20 Ŋna ɛyʋ weyi ekpedisiɣ ɛ-yɔɔdaɣ taa yɔ?+
Kɩmɛlɛŋ wɛnɩ lidaʋ nɛ pɩkɩlɩ ɛyʋ ɛnʋ.+
21 Ye pɛhɛndɩnɩ lɩmɖʋyʋ kpaɣnɩ ɛ-pɩjatʋ taa yɔ,
ɛɛkaɣ wɛnʋʋ ɛsɩmɩyɛ pʋwayɩ.
22 Ɛyʋ weyi ɛkɔʋ pana lɛɛ lɛɛ yɔ, eseɣtiɣ you;+
nɛ weyi ɛ-hɔyɛ ɛɛlaɣzɩɣ pɩsʋʋ yɔ, ɛlakɩ kɩdɛkɛdɩm sakɩyɛ.+
24 Weyi ɛkɛ mɩlʋ taabalʋ yɔ ɛpaɖɩɣ ɛ-tɩ.*
Ɛpɩzɩɣ nɛ ɛnɩɩ se pañɩnɩɣ aseɣɖe tʋ,* ɛlɛ ɛɛlɩzɩɣ aseɣɖe naɖɩyɛ.+
30 Tɔm kɩcɛyɩtʋ tʋnɛ Yakee pɩyalʋ Aguur heyi Itiyɛɛlɩ, eheyi-tʋ Itiyɛɛlɩ nɛ Ukaalɩ:
2 Mɛnkɛ kɩɩsɩŋɩyʋ nɛ pɩkɩlɩ ɛyaa tɩŋa,+
nɛ mɛnfɛyɩnɩ tɔm taa nɩʋ lɛɣtʋ ndʋ pɩpɔzʋʋ ɛyʋ yɔ.
3 Mantɩkpɛlɩkɩ lɔŋsɩnɖɛ,
nɛ mɛnfɛyɩnɩ Kiɖeɖema Taa Kiɖeɖeu sɩmtʋ.
4 Akpa ɛsɔdaa nɛ ɛpɩsɩ etii?+
Akpeɣli helim ɛ-nandasɩ 2 taa?
Ahɔkɩ lɩm e-toko taa?+
Payaɣ-ɩ suwe nɛ payaɣ ɛ-pɩyalʋ suwe? Ye ŋsɩma yɔ cosi-m.
5 Ɛsɔ tɔm kpeekpe wɛ kele kele.*+
Ɛkɛ kpayʋʋ mba paɖʋʋ-ɩ kʋyʋʋ yɔ.+
7 Wondu 2 mɔnpɔzʋʋ-ŋ.
Taapɛmɩ-m tʋ pʋcɔ nɛ mansɩ.
8 Posi-m nɛ pɔbɔtʋ nɛ cɛtɩm tɔm.+
Taaha-m kʋñɔndʋtʋ yaa ñɩm.
Ñɩtɩ ŋyele nɛ mɔntɔɔ tɔɔnaɣ ŋga kamakɩnɩ-m yɔ,+
9 nɛ pɩtaakɛdɩ nɛ mahaɣ nɛ menkizi-ŋ nɛ mɔyɔɔdɩ se: «Anɩ Yehowa kɛ?»+
Taayele ɖɔɖɔ nɛ manpɩsɩ kʋñɔndʋ nɛ piyele nɛ mamɩlɩ nɛ manɖʋ fɛyɛ* mɛ-Ɛsɔ hɩɖɛ.
10 Taawɛɛkɩ lɩmɖʋyʋ hɩɖɛ ɛ-tʋ cɔlɔ,
pɩtɩkɛ mbʋ yɔ, ɛkaɣ lɔʋ ñɔ-yɔɔ nɔɔ kɩdɛkɛdaɣ nɛ ñɔ-tɔm kaɣ sɩbʋ.+
11 Kpaɖʋʋ nakʋyʋ wɛɛ lɛ, kɩlɔʋ nɔɔ kɩdɛkɛdaɣ kɩ-caa yɔɔ
nɛ kɩɩwazɩɣ ki-ɖoo.+
13 Kpaɖʋʋ nakʋyʋ wɛɛ lɛ, kɩ-ɛsa kpazɩɣ a-tɩ kpem
nɛ kɩ-ɛsa cɔŋnɩnɩ tɩ kpazʋʋ kamaɣ fɛyɩ!+
14 Kpaɖʋʋ nakʋyʋ wɛɛ lɛ, ki-kela wɛ ɛzɩ laɣla yɔ
nɛ kɩ-tamasɩ wɛ ɛzɩ sɩsɩ nzɩ pakʋʋna yɔ;
kɩpʋʋtʋʋ tɛtʋ yɔɔ ajamaa
nɛ ɛyaa hɛkʋ taa kʋñɔndɩnaa.+
15 Azʋʋmnaa* wɛnɩ pɛlaa 2, nɛ paba makɩ kubusi se: «Kɔna! Kɔna!»
Wondu 3 wɛɛ lɛ, tɩɩhakɩ kaaʋ,
nɛ wondu 4 wɛɛ lɛ, tɩɩtɔŋ kpa se: «Pɩmaɣ mbʋ!»
17 Ɛsɩyɛ nɖɩ ɖiwoŋuu caja nɛ ɖiniŋ ñamtʋ ndʋ pɩwɛɛ se ɖɩcɛlɩ ɖoyo yɔ,+
fɛɛʋ* taa kaŋgala kaɣ-ɖɩ lom nɛ akpɛzɩ-ɖɩ,
18 Wondu 3 wɛɛ lɛ, tɩcɛzɩ mɔn-tɔm taa nɩʋ lɛɣtʋ,*
nɛ wondu 4 wɛɛ lɛ, maanɩɣ tɩ-tɔbʋʋ:
19 Nʋmɔʋ ŋgʋ kpeluu* kpakɩɣ ɛsɔdaa yɔ,
nʋmɔʋ ŋgʋ ɖʋm kpakɩɣ kaaʋ yɔɔ yɔ,
nʋmɔʋ ŋgʋ mɛlɛ kpakɩɣ teŋgu yɔɔ yɔ,
nɛ nʋmɔʋ ŋgʋ abalʋ kpakɩɣ alɩwaatʋ ndʋ ɛwɛɣ pɛlɛ cɔlɔ yɔ.
20 Halʋ acɛyɛ tʋ lakasɩ yɔ:
Ɛtɔkɩ nɛ ɛhɩzɩ ɛ-nɔɔ;
nɛ pʋwayɩ lɛ, ɛtɔ se: «Mantɩla kɩwɛɛkɩm nabʋyʋ.»+
21 Wondu 3 wɛɛ lɛ, tɩlakɩ nɛ tɛtʋ seliɣ,
nɛ wondu 4 wɛɛ lɛ, tɛtʋ ɛɛpɩzɩɣ tɩ-tɔm:
22 Alɩwaatʋ ndʋ yom pɩsɩɣ wiyaʋ yɔ,+
alɩwaatʋ ndʋ tɔɔnaɣ tɔyʋʋnɩ kɩmɛlɛŋ yem yɔ,
23 alɩwaatʋ ndʋ halʋ weyi papaɖɩ-ɩ* yɔ ɛwalɩɣ yɔ,
nɛ alɩwaatʋ ndʋ lɩmɖʋyʋ halɩñɩnʋ mʋʋ e-ɖoo lone yɔ.+
25 Kayɩmasɩ kɛ wondu kɩlɩzɩtʋ ndʋ tɩfɛyɩ ɖoŋ yɔ,*
paa mbʋ yɔ, sɩñɔɔzʋʋ sɩ-tɔɔnaɣ kʋmtʋ alɩwaatʋ taa.+
28 Sɔɖɩyɛ+ ñɔʋnɩ wondu nɛ ɖɩ-nɩŋgbanzɩ,
nɛ ɖɩsʋʋ wiyaʋ ɖɩɣa taa.
30 Mʋʋzʋʋ, kpɩnɛ nɖɩ ɖɩkɩlɩ kpɩna lɛɛna ɖoŋ yɔ,
kpɩnɛ nɖɩ ɖɩɩpɩsɩɣnɩ wayɩ nɔɔyʋ ɛsɩndaa yɔ;+
31 ɛgbandʋ haɣ; tuluu;
nɛ wiyaʋ weyi ɛ-sɔɔjanaa wɛ ɛ-cɔlɔ yɔ.
32 Ye ŋlabɩ kɩmɛlɛndʋ nɛ ŋkpazɩ ña-tɩ yɔ,+
yaa ye ŋɖʋ ña-taa se ŋlakɩ mbʋ yɔ,
huuzi ñe-nesi ñɔ-nɔɔ yɔɔ.+
33 Mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛzɩ pamakʋʋ naalɩm nɛ naanum lɩɣ yɔ,
nɛ ɛzɩ pañazʋʋ mɔɔʋ nɛ calɩm lɩɣ yɔ,
mbʋ ɖɔɖɔ pana kulusuu kɔŋnɩ you.+
31 Wiyaʋ Lemuwɛɛlɩ tɔm yɔ, tɔm kɩcɛyɩtʋ ndʋ e-ɖoo heyi-i se ɛwɩlɩnɩ-ɩ tɔm yɔ:+
2 Hayɩ man-pɩyalʋ, ndʋ meheyiɣ-ŋ?
Ña, mo-lotu taa pɩɣa, ndʋ meheyiɣ-ŋ?
Ña, mon-ɖuutu pɩyalʋ, ndʋ meheyiɣ-ŋ?+
4 Hayɩ Lemuwɛɛlɩ, pɩtɩmʋna se awiya ɩñɔɔ vɛɛ,
pɩtɩmʋnɩ-yɛ;
nɛ pɩtɩmʋna ɖɔɖɔ se ɖiyiyaa ɩpɔzɩ se: «Le man-sʋlʋm wɛɛ?»+
5 Se pɩtaakɛdɩ nɛ pɔñɔɔ-pʋ nɛ pɔsɔɔ paɣtʋ yɔɔ
nɛ pekizini ajamaa pa-wala.
7 Pɔñɔɔ nɛ pɔsɔɔ pa-kʋñɔndʋtʋ yɔɔ,
nɛ pataatasɩ tɔzʋʋ pa-kʋñɔmɩŋ yɔɔ.
8 Yɔɔdɩ nɛ ŋlʋ mba pɛkɛ kaayɔɔdasɩ yɔ pɔ-yɔɔ;
lʋ mba peɖiɣni tɛŋɩlʋʋ yɔ pa-tɩŋa pa-wala yɔɔ.+
9 Yɔɔdɩ nɛ ŋhʋʋ tɔm siɣsiɣ;
lʋ ajamaa nɛ kʋñɔndɩnaa pa-wala yɔɔ.+
א [Alɛf]
10 Apɩzɩɣ nɛ ehiɣ halʋ kɩbanʋ?+
Ɛmʋ ñɩm kpem nɛ pɩkɩlɩ ñɩɣlɩm.*
ב [Bɛtɩ]
11 Ɛ-walʋ taɣ-ɩ liu nɛ ɛ-laŋɩyɛ pilim,
mbʋ pɩmʋ ñɩm yɔ pɩ-taa nabʋyʋ ɛɛtɛɖɩɣ ɛ-walʋ.
ג [Gimɛl]
12 Halʋ ɛnʋ, e-wezuu caɣʋ kɩyakɩŋ kpeekpe taa lɛ,
kɩbam ɛhɛyɩɣnɩ ɛ-walʋ, pɩtɩkɛ kɩdɛkɛdɩm.
ד [Dalɛtɩ]
ה [He]
14 Ɛwɛ ɛzɩ tadɩyɛ laɖʋ mɛlɛnaa yɔ,+
ɖooo poliŋ taa ɛkpakɩɣnɩ ɛ-tɔɔnaɣ.
ו [Vav]
15 Pɩtasɩ lɛ, efeŋ alɩwaatʋ ndʋ pɩtɩñandɩta yɔ,
nɛ ɛhaɣ ɛ-ɖɩɣa taa mba tɔɔnaɣ
nɛ ɛcɛlɩɣ ɛ-lɩmɖʋyaa halɩñɩma ɖɔɖɔ pe-ɖeɖe.+
ז [Zayin]
16 Ɛkam ɛ-lɩmaɣza hayɩm nabʋyʋ yɔɔ nɛ ɛyabɩ-pʋ;
ɛ-maɣmaɣ ɛlabɩ tʋmɩyɛ nɛ ɛsɔ viiñi tɩŋ.*
ח [Hɛɛtɩ]
ט [Tetɩ]
18 Ɛnaɣ se ɛ-tadɩyɛ kɔŋnɩ-ɩ kɛzɛsɩ;
ɛ-kanɖʋ eeɖeŋ ɖoo taa.
י [Yod]
כ [Kaf]
20 Eseziɣ e-nesi nɛ ɛsɩɣnɩ ajamaa,
nɛ ekuluu e-nikpiɖe kʋñɔndɩnaa.+
ל [Lamɛd]
21 Ɛ-laŋɩyɛ ɛɛtɔʋ se nikaɣ* kaakʋ ɛ-ɖɩɣa taa mba,
mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛ-ɖɩɣa taa mba tɩŋa su nikaɣ tokonaa.*
מ [Mem]
22 Ɛ-maɣmaɣ ɛlʋʋnɩ kuntunaa mba ɛpɔʋ ñalʋʋ yɔɔ yɔ.
E-wondu kususutu kɛ pɩsatʋ* wondu nɛ heŋ hʋndʋ kɩsɛɛmtʋ wondu.
נ [Nuuni]
ס [Samɛk]
ע [Ayin]
25 Esu ɖoŋ nɛ keɖeɣa,
ɛɖaŋ cee wayɩ nɛ lidaʋ.*
פ [Pe]
צ [Cade]
27 Ɛcɔŋnɩ ɛ-ɖɩɣa taa mba tʋma yɔɔ,
nɛ ɛɛtɔkɩ feendu tɔɔnaɣ.+
ק [Kof]
28 E-piya kʋyʋʋ nɛ sɩtɔŋ se ɛkɛ koboyaɣ tʋ;
nɛ ɛ-walʋ kʋyʋʋ nɛ ɛsaŋɩ-ɩ.
ר [Resɩ]
29 Halaa kɩbama sakɩyɛ wɛɛ,
ɛlɛ ña lɛ, ŋkpaɖɩ pa-tɩŋa.
ש [Sin]
30 Ðetu pɩzɩɣ nɛ tipeɣzi, nɛ pɩpɩzɩɣ pɩla se keɖeɣa eeleɖiɣ,*+
ɛlɛ halʋ weyi eseɣ Yehowa sɔɔndʋ yɔ, pakaɣ-ɩ sam.+
ת [Tav]
Piye piye, «se ɛyʋ ɛtɩlɩ lɔŋ nɛ lɔŋ sɩɣzʋʋ.»
Yaa «ɛla mbʋ pɩwɛ siɣsiɣ yɔ.»
Yaa «ɛkaɣ hiɣu lɔŋ tasʋʋ kɩbam.»
Yaa «taalɔ ño-ɖoo paɣtʋ.»
Yaa «hulaɣ ŋga palʋ-kɛ nɛ hɛtʋ yɔ.»
Yaa «Sewɔɔlɩ,» pʋ-tɔbʋʋ se ɛyaa tɩŋa pɩlaʋ. Cɔnɩ Tɔm pee sɔsɔna tɔbʋʋ lɩzʋʋ.
Yaa «Ðɩkpɛndɩ nɛ ɖɩtɔ piye.»
Yaa «ɖɩkaɣ kaʋ huyuu (liidiye pataka) kʋɖʋmʋʋ.»
Yaa «kalɩzasɩ.»
Yaa «pa-kalɩzasɩ.»
Yaa «Ɩpɩsɩ alɩwaatʋ ndʋ mɔhɔŋ mɩ-nɩŋgbaŋʋʋ yɔ.»
Piye piye, «pakaɣ tɔɔʋ pee wena pa-nʋmɔʋ lʋlʋʋ yɔ.»
Yaa «Nɛ mbʋ pa-maɣmaɣ pɛkpɛyaa yɔ; Nɛ pa-maɣmaɣ pa-tamasɩ.»
Piye piye, «halʋ ɛgɔm.» Pɩtʋʋ fɛyɩ se pɩkɛɣnɩ halʋ weyi eposini Ɛsɔ, wezuu kɩbaŋʋ caɣʋ hɔɔlʋʋ taa yɔ.
Piye piye, «halʋ agbaaɣdaa tʋ.» Pɩtʋʋ fɛyɩ se pɩkɛɣnɩ halʋ weyi eposini Ɛsɔ, wezuu kɩbaŋʋ caɣʋ hɔɔlʋʋ taa yɔ.
Yaa «ɛ-tɔm ndʋ epeɣziɣni ɛyaa yɔ tɩ-kpaca taa.»
Yaa «ɛ-pɛlɛtʋ taa walʋ.»
Piye piye, «Mba payɩ pasʋʋ ɛ-cɔlɔ yɔ.»
Yaa «mba pɔɖɔkʋʋ pa-cɩŋgɩlɩm wɛtʋ yɔ.»
Yaa «taasɔɔ man-paɣtʋ yɔɔ.»
Yaa «nɛ toovenim.»
Piye piye, «ña-laŋɩyɛ kpenzalaɣ yɔɔ.»
Piye piye, «taatɩlɩsɩnɩ ña-maɣmaɣ ñɔ-tɔm taa nɩʋ lɛɣtʋ.»
Piye piye, «ño-cuuɖe.»
Yaa «mbʋ ŋhiɣaa yɔ pi-kpeekpe pɩ-taa.»
Yaa «ñɔ-tɔɔnaɣ kpeekpe taa mbʋ pɩkɩlɩ ɖeu yɔ.»
Yaa «ñe-viiñi pee ɖɩfɛyɩyɛ.»
Pɩtʋʋ fɛyɩ se Ɛsɔ wɛtʋ kɩbandʋ ndʋ tɩ-tɔm pɔyɔɔdɩ masɩ nzɩ sɩɖɛwa yɔ sɩ-taa yɔ, tɩ-tɔm pɔyɔɔdʋʋ.
Yaa «Pɩkaɣ haʋ ña-kalɩzaɣ.»
Yaa «ña-nɩŋgbaŋaɣ ɛɛkaɣ mabɩnʋʋ nabʋyʋ.»
Yaa «Ye ñe-nesi ɛpɩzɩɣ.»
Yaa «Ɩtaalɔ man-paɣtʋ.»
Yaa «hulaɣ ŋga palʋ-kɛ nɛ hɛtʋ yɔ.»
Piye piye, «Kʋ nɩŋgbaŋʋʋ.»
Piye piye, «po-tomnaɣ nandʋ.»
Yaa «ñɛ-ɛsa wena añɩlɩsɩɣ yɔ.»
Pɩpɩzɩɣ pɩkɛ, «Maɣzɩ camɩyɛ nʋmɔʋ ŋgʋ ña-nɩŋgbanzɩ ɖɔŋ yɔ kɩ-yɔɔ.»
Piye piye, «Kʋ nɩŋgbaŋʋʋ nɛ mɛ-lɛɣtʋ.»
Piye piye, «halʋ ɛgɔm.» Kalɩ Adu 2:16.
Yaa «Ɛ-nɔɔ taa tɔm lozaa nɛ pɩkɩlɩ num.»
Yaa «Sewɔɔlɩ,» pʋ-tɔbʋʋ se ɛyaa tɩŋa pɩlaʋ. Cɔnɩ Tɔm pee sɔsɔna tɔbʋʋ lɩzʋʋ.
Yaa «ɩɩtɛŋ ño-ɖoŋ.»
Piye piye, «Samaɣ nɛ ɛgbɛyɛ hɛkʋ taa.»
Yaa «Nɛ lɩm kɩbam ña-maɣmaɣ ña-lɩm ɖiluye.»
Yaa «ña-lɩm hiɖe.»
Yaa «tɛyɛ pʋnʋ.»
Yaa «ɛ-hɩla iyele nɛ ña-taa wɛɛ leleŋ siŋŋ.»
Piye piye, «halʋ ɛgɔm.» Kalɩ Adu 2:16.
Piye piye, «halʋ agbaaɣdaa tʋ.» Kalɩ Adu 2:16.
Piye piye, «ɖuutu.»
Yaa «nɛ ŋwɛɛ-ɩ tenduu yɔɔ.»
Yaa «ɛ-kalɩzaɣ ɛɛnaɣ.»
Yaa «taalɔ ño-ɖoo paɣtʋ.»
Yaa «tɩkaɣ-ŋ lɔŋ wɩlʋʋ.»
Piye piye, «halʋ agbaaɣdaa tʋ nzʋlʋmɩyɛ.» Kalɩ Adu 2:16.
Yaa «ɛ-kalɩzaɣ.»
Yaa «se ɛhaɣzɩ ɛ-kalɩzaɣ yɔ.»
Piye piye, «ɛfɛyɩnɩ laŋɩyɛ.»
Yaa «ɛ-kalɩzaɣ yɔɔ.»
Yaa «kɩhɛyʋʋ nakʋyʋ pɩ-ñʋʋ taa.»
Yaa «Kandɩyɩ man-paɣtʋ yɔɔ.»
Piye piye, «ña-laŋɩyɛ kpenzalaɣ yɔɔ.»
Piye piye, «halʋ ɛgɔm.» Kalɩ Adu 2:16.
Piye piye, «halʋ agbaaɣdaa tʋ.» Kalɩ Adu 2:16.
Yaa «tɔm ndʋ epeɣziɣna yɔ tɩ-kpaca taa.»
Pɩkɛ mondoɖebɔʋ ŋgʋ kɩ-taa pɛlɛdɩ ɖasɩ ɖama taa nɛ pɩkazɩ pɔŋ yɔ.
Piye piye, «ɛfɛyɩnɩ laŋɩyɛ.»
Yaa «Eesu hayitu laɖʋ toko.»
Piye piye, «Ɛ-nɩŋgbanzɩ ɩɩsɩŋɩɣ ɖɩɣa.»
Yaa «Pɩsatʋ ndʋ payaɣ se lɛɛ yɔ tɩ-pɩsaŋ.» Lɛɛ kɛ ñɩtʋ ndʋ pahayaɣ-tʋ ɖooo caanaʋ taa nɛ palakɩnɩ-tʋ tʋmɩyɛ nɛ palʋʋnɩ wondu kususutu yɔ.
Yaa «ŋgʋ paɖɩ-kʋ kpasɩ.» Cɔnɩ Tɔm pee sɔsɔna tɔbʋʋ lɩzʋʋ (Kpoŋgbolonaa pɔŋ).
Yaa «ɛ-kalɩzaɣ.»
Yaa «Sewɔɔlɩ,» pʋ-tɔbʋʋ se ɛyaa tɩŋa pɩlaʋ. Cɔnɩ Tɔm pee sɔsɔna tɔbʋʋ lɩzʋʋ.
Piye piye, «Ɛyaa pɩyalaa.»
Yaa «ñɩm kɩɖɛzɩm.»
Yaa «ɖooo lɔŋ.»
Yaa «Paalʋlɩ-m ɛzɩ palʋlʋʋnɩ wɩzasɩ yɔ.»
Yaa «Alɩwaatʋ ndʋ ɛɛɖʋ kamaɣ ŋga kɛwɛ kulukulu yɔ lɩm yɔɔ yɔ.»
Piye piye, «ɛkam mɩndʋ camɩyɛ.»
Yaa «ɛyaa pɩyalaa.»
Yaa «Ɛcakɩnɩ ɛ-ɛsa.»
Yaa «ɛ-kalɩzaɣ.»
Piye piye, «Ðɩkʋ ɖɩ-kpɩna.»
Piye piye, «weyi ɛfɛyɩnɩ laŋɩyɛ yɔ.»
Yaa «Yele mba pɛfɛyɩnɩ lɛɣtʋ yɔ.»
Piye piye, «mba pɛfɛyɩnɩ laŋɩyɛ yɔ.»
Yaa «Sewɔɔlɩ,» pʋ-tɔbʋʋ se ɛyaa tɩŋa pɩlaʋ. Cɔnɩ Tɔm pee sɔsɔna tɔbʋʋ lɩzʋʋ.
Yaa «ɛyʋ siɣsiɣ tʋ kalɩzaɣ.»
Yaa «Ɛyʋ siɣsiɣ tʋ hɩɖɛ kɩbanɖɛ kaɣ yebu nɛ pawazɩ-ɩ.»
Piye piye, «ɖɔŋ paɣtʋ yɔɔ.»
Yaa «Ɛlɛ kɩmɛlɛŋ.» Piye piye, «weyi ɛfɛyɩnɩ laŋɩyɛ yɔ.»
Pɩpɩzɩɣ pɩkɛ, «ɛwɛ wezuu nʋmɔʋ taa.»
Yaa «ɛyɛlɩɣnɩ seeseewaa.»
Yaa «ɖiyiɣ.»
Yehowa tɔm pɔyɔɔdʋʋ.
Yaa «laŋwɛɛkɩyɛ naɖɩyɛ; kʋñɔŋ nakʋyʋ.»
Yaa «lakɩ ɛ-tʋmɩyɛ ñʋʋdʋ.»
Yaa «Ɛyaa siɣsiɣ tɩnaa lidaʋ kɔŋnɩ.»
Yaa «lʋlʋʋ lɔŋsɩnɖɛ piye.»
Yaa «mɩlɩm.»
Yaa «Ɛlɛ pɩyɛ nɖɩ ɖɩwɛ pilim yɔ.» Pɩkɛ pɩyɛ nɖɩ pamaɣzɩɣnɩ wondu yuŋ yɔ.
Yaa «mba pasɩm po-ɖoŋ kamaɣ yɔ.»
Yaa «Tisuu yebiyu.»
Piye piye, «weyi ɛfɛyɩnɩ laŋɩyɛ yɔ.»
Yaa «ɛpɛŋ e-koobu tɛtɛ.»
Piye piye, «weyi ɛwɛ siɣsiɣ ɛ-maɣzɩm taa yɔ.»
Piye piye, «ehuuzuu tɔm yɔɔ.»
Yaa «Ye paatasɩɣ samaɣ lɔŋ kɩbaŋ yɔ.»
Yaa «peeɖe ñʋʋ yabʋ wɛɛ.»
Yaa «ɛlakɩ tamaɣ.»
Yaa «Halʋ weyi ɛ-tɔm kɛdɩnɩ ɛyaa yɔ.»
Yaa «weyi ɛwɛnɩ sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ yɔ.»
Yaa «ɛlakɩ kɩbandʋ ɛ-kalɩzaɣ.»
Yaa «ɖʋʋ ɛ-tɩ fɛyɛ.»
Piye piye, «Nɔɔyʋ mɩzɩɣ.»
Yaa «Kalɩzaɣ ŋga kɔsɔɔlɩ.»
Piye piye, «pakaɣ yebu nɛ ɛɖʋ num.»
Piye piye, «weyi ɛmɩzɩɣ lalaa lɩm faaa yɔ.»
Yaa «ɛyaa.»
Yaa «Weyi ɛɖʋʋ fɛyɛ ɛ-ɖɩɣa taa mba yɔ.»
Piye piye, «tɔm pee pabaa nɛ aɖaŋ se akpɛdɩ calɩm.»
Piye piye, «kpɔnɔ.»
Yaa «ɛ-ɖɩɣa kpɩnɛ kalɩzaɣ yɔɔ.»
Piye piye, «ɛfɛyɩnɩ laŋɩyɛ.»
Piye piye, «nɔɔ.»
Yaa «puwiye maɣmaɣ.»
Piye piye, «lɔŋsɩnɖʋ huuzuu.»
Piye piye, «tɔm ndʋ tɩwɛ siɣsiɣ yɔ.»
Piye piye, «lɔŋ tasɩyaa.»
Yaa «yeki nɛ ɛwɛɣ laŋwɛɛkɩyɛ taa.»
Yaa «pɔñɔɔzʋʋ-ɩ.»
Piye piye, «nɔɔ.»
Yaa «kɛnɩnɩ pɩ-tɛɛ nɛ pɩ-yɔɔ tʋ kalɩzaɣ.»
Yaa «Weyi ɛcɔŋnɩ ɛ-yɔɔdaɣ yɔɔ yɔ.»
Yaa «ɛ-kalɩzaɣ.»
Yaa «ɛ-kalɩzaɣ fɛyɩnɩ.»
Yaa «kalɩzaɣ.»
Piye piye, «ɛkaɣ ɖʋʋ num.»
Yaa «ɛ-kalɩzaɣ.»
Piye piye, «nɔɔyʋ ñaakalɩɣ-wɛ.»
Piye piye, «ñalɩmɩyɛ wɛɣ laŋhʋlʋmɩyɛ taa.»
Yaa «mba pa nɛ lalaa pacakɩ nɛ pakpakɩɣ lɩmaɣza yɔ.»
Yaa «hikiɣ falaa nɛ ɛtɩtɔɔ kʋñɔŋ yɔ.»
Piye piye, «ɛyʋ kpeɣliɣ-pʋ nɛ e-nesi yɔ.»
Yaa «Lidaʋ ŋgʋ kɩɩkɔŋ lɔŋ yɔ kɩhaɣ ɛyʋ.»
Yaa «tɔm ndʋ pawɩlɩɣ-ɩ yɔ.»
Yaa «paɣtʋ.»
Yaa «se pakalɩ-ɩ yɔ.»
Yaa «kalɩzaɣ.»
Yaa «pɩhazɩ-ɩ.»
Yaa «ɛɛsɩɣzɩɣ ɛ-pɩɣa lɔŋ yɔ; ɛɛhɔŋ ɛ-pɩɣa nɩŋgbaŋʋʋ yɔ.»
Pɩpɩzɩɣ pɩkɛ, «ɛkʋyʋʋ kpaka nɛ ɛhɔ ka-nɩŋgbaŋʋʋ.»
Yaa «nɛ ɛ-kalɩzaɣ ñɩɣzɩ.»
Yaa «kotaa.»
Pɩpɩzɩɣ pɩkɛ, «kɩmɛlɛmɩŋ peɣziɣ lalaa nɛ ɩ-kɩmɛlɛndʋ.»
Yaa «Kɩmɛlɛmɩŋ paa fɛyɩnɩ mbʋ ɩwɛɛkaa yɔ pɩ-ñɔɔzʋʋ.»
Yaa «ɖɩ-kalɩzaɣ wɩzasɩ.»
Yaa «Kɩɩsɩŋɩyʋ.»
Yaa «kɩmɛlɛŋ kɔʋ pana.»
Yaa «weyi ɛwɛnɩ lɛɣtʋ ndʋ tɩsɩɣnɩ-ɩ se ɛmaɣzɩ camɩyɛ yɔ.»
Yaa «Mba pɛkɛ kɩɩsɩŋɩyɩŋ yɔ.»
Yaa «kalɩzasɩ.»
Yaa «alaafɩya.»
Yaa «pocosuuni sɔɔlɩm.»
Yaa «tɔm ndʋ tɩɖʋʋ wɩzasɩ yɔ.»
Yaa «Nzʋlʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩwaɣ ɛyʋ yɔ ɖɩkɛnɩ.»
Piye piye, «cɛtɩm tɔm tɔyɩtʋʋ fezuu.»
Yaa «Ɛlɛ pakalɩɣ lɔŋsɩnɖʋ lɛ, ewelisiɣ.»
Yaa «kʋŋ.»
Yaa «nɩŋgbaŋʋʋ hɔmtʋ wɛ ɖoŋ.»
Yaa «Sewɔɔlɩ,» pʋ-tɔbʋʋ se ɛyaa tɩŋa pɩlaʋ. Cɔnɩ Tɔm pee sɔsɔna tɔbʋʋ lɩzʋʋ.
Yaa «nɛ Abadɔɔnɩ.»
Yaa «weyi ɛkalɩɣ-ɩ yɔ.»
Yaa «ɛ-taa wɛ leleŋ yɔ.»
Yaa «wɩzasɩ tɔyɩtʋʋ fezuu.»
Yaa «nɔsɩ seɣ kɩmɛlɛndʋ wayɩ.»
Yaa «weyi ɛ-laŋɩyɛ wɛ ɖeu yɔ.»
Yaa «ɛlɛ ɛ-lɩmaɣza taa sidi.»
Piye piye, «nɔ weyi pacalɩ-ɩ pulone taa yɔ.»
Yaa «Feendu tʋ nʋmɔʋ wɛ ɛzɩ sɔɔ koloŋa yɔ.»
Piye piye, «weyi ɛfɛyɩnɩ laŋɩyɛ yɔ.»
Yaa «Kaɖʋsɩ.»
Yaa «ɛyʋ eeheyiɣ lɛlʋ ɛ-taa tɔm yɔ.»
Piye piye, «lakɩ leleŋ nɛ tɔm ndʋ ɛ-nɔɔ cosuu yɔ.»
Yaa «Sewɔɔlɩ,» pʋ-tɔbʋʋ se ɛyaa tɩŋa pɩlaʋ. Cɔnɩ Tɔm pee sɔsɔna tɔbʋʋ lɩzʋʋ.
Yaa «ɛɖʋʋ fɛyɛ ɛ-ɖɩɣa.»
Yaa «maɣzɩɣ camɩyɛ se ɖɩtɩlɩ ndʋ ɖicosi yɔ; maɣzɩɣ nɛ pʋcɔ nɛ ɖɩyɔɔdɩ.»
Piye piye, «Ɛsa wena añɩlɩsɩɣ yɔ, ayeki.»
Piye piye, «yeki nɛ mɔɔ ɖʋʋ num.»
Yaa «ewelisiɣ.»
Yaa «ɛ-kalɩzaɣ.»
Piye piye, «ehikiɣ laŋɩyɛ.»
Yaa «Ɛyʋ ñɔɔzʋʋ ɛ-laŋɩyɛ taa maɣzɩm.»
Piye piye, «tɔm ndʋ nzʋlʋmɩyɛ cosuu yɔ.»
Yaa «tɔm cosuu kɩbambʋ lɩɣnɩ Yehowa cɔlɔ.»
Piye piye, «tɩŋa wɛ kele kele.»
Piye piye, «tazɩɣ feziŋ taa.»
Piye piye, «Pilisi ña-tʋma nɛ ŋwoni Yehowa.»
Yaa «pohuuzuu kɩwɛɛkɩm yɔɔ.»
Yaa «koluu-yɛ.»
Pɩkɛnɩ tɛʋ ŋgʋ kɩnɩɣ Ðomaɣ fenaɣ taa se pɩsa nɛ tɔɔnaɣ pɩzɩ nɛ kaɖʋ pee yɔ. Cɔnɩ Tɔm kɩsɔzɩtʋ B15.
Yaa «ɛ-kalɩzaɣ.»
Piye piye, «ɛyʋ ɛwɛɛnɩ maɣzɩm mbʋ pɩwɛ hɛɛɛ yɔ.»
Piye piye, «ɛkaɣ hiɣu kɩbandʋ.»
Yaa «weyi ɛ-yɔɔdaɣ wɛ leleŋ yɔ, ɛ-tɔm.» Piye piye, «Nɛ ndomee leleŋ tɔm.»
Yaa «Ŋɖɩkɩ-tʋ yɔ tɩwɛ leleŋ.» Cɔnɩ Tɔm pee sɔsɔna tɔbʋʋ lɩzʋʋ (Kalɩzaɣ).
Yaa «kalɩzaɣ.»
Piye piye, «ɛ-nɔɔ.»
Yaa «Weyi ɛtaŋ tamasɩ kɩdɛkɛdɩsɩ yɔ.»
Yaa «samtʋ.»
Piye piye, «weyi ɛwɛnɩ ɖoŋ e-fezuu yɔɔ yɔ.»
Pɩkɛnɩ toko hɔɔlʋʋ ŋgʋ kihuuzuu ɛyʋ nɩŋgbanzɩ yɔɔ alɩwaatʋ ndʋ ɛcakɩ yɔ.
Yaa «ɖiɣ ɖiɣ caɣʋ.»
Piye piye, «kɩlaŋ.»
Yaa «lʋlɩyaa.»
Yaa «pe-piya.»
Yaa «Tɔm ndʋ tɩwɛ ɖeu yɔ tɩ-yɔɔdʋʋ.»
Yaa «sɔsɔ.»
Yaa «Kʋjɔʋ kɛ pɩyɛ nɖɩ ɖiyeki nɛ ɖɩ-tʋ tɔm kɛdɩɣnɩ lalaa yɔ.»
Piye piye, «Weyi ehuuzuu kɩdɛkɛdɩm yɔɔ yɔ.»
Yaa «wɛ ɛzɩ peyekuu lɩm mbʋ pakama yɔ.»
Yaa «Kɩmɛlɛŋ ñʋʋ taa fɛyɩ lɛ.»
Piye piye, «Weyi ɛfɛyɩnɩ laŋɩyɛ yɔ.»
Yaa «Nɛ kɩlakɩ tamaɣ.»
Piye piye, «ɛɛkaɣ hiɣu kɩbandʋ.»
Yaa «ɖɩwaɣ ɛyʋ.»
Yaa «fezuu ŋgʋ pɩtɔyɩtɩ-kʋ yɔ kiyeki nɛ ɛyʋ mɔɔ wɩlɩɣ waɣwaɣ.»
Piye piye, «tisuu mulum kʋjɔʋ ŋgʋ palɩzɩnɩ laŋɩyɛ taa yɔ.»
Piye piye, «kɔkɔŋnɩ siziŋ nɩʋ.»
Yaa «se pɛpɛlɩ kɩmɩyɛ ɛyʋ siɣsiɣ tʋ.»
Piye piye, «ɛwɛnɩ maɣzɩm mbʋ pɩwɛ hɛɛɛ yɔ.»
Yaa «Eniŋ.»
Yaa «kɩ-kalɩzaɣ.»
Yaa «wɛ ɛzɩ mbʋ pɩwɛɛ se pelibi-pʋ nɛ kujonjoŋ yɔ.»
Piye piye, «nɛ pakpazɩɣ-ɩ,» pʋ-tɔbʋʋ se ɖenɖe nabʋyʋ eehikiɣ-i yɔ, ɖenɖe kaɖɛ naɖɩyɛ ɛɛtalɩɣ-ɩ yɔ.
Piye piye, «Ɛyʋ fezuu.»
Yaa «ye elesi e-lidaʋ tɩŋa yɔ.»
Yaa «nɛ ɛtazɩ ɛ-taa yɔ.»
Piye piye, «Nɛ pɩyasɩɣ.»
Piye piye, «nɔɔ.»
Yaa «ehikiɣ Yehowa camɩyɛ lakasɩ.»
Yaa «kalɩzaɣ nakɛyɛ.»
Piye piye, «ɛ-laŋɩyɛ taa.»
Yaa «ɛkɛdɩnɩ kʋjɔʋ laɖʋ.»
Piye piye, «laŋɩyɛ.»
Yaa «ɛ-kalɩzaɣ.»
Piye piye, «ɛkaɣ hiɣu kɩbam.»
Piye piye, «ɛmaa.»
Yaa «ɛsɔɔ kɩdɛkɛdɩm mbʋ palabɩ-ɩ yɔ pɩ-yɔɔ.»
Yaa «mʋʋzʋʋ ŋgʋ kɩwɛnɩ kpɛm ki-pondone yɔɔ yɔ.»
Yaa «halʋ weyi ɛhɔŋ tɔm tam yɔ.»
Yaa «kalɩzaɣ ŋga kɛwɛ.»
Yaa «ɛ-kalɩzaɣ.»
Yaa «kaɣ-ɩ pɩsɩnʋʋ mbʋ ɛlaba yɔ.»
Yaa «Sɩɣzɩ ña-pɩɣa lɔŋ.»
Yaa «Nɛ taasɔɔlɩ ka-sɩm.»
Yaa «Yehowa tamaɣ kaɣnɩ wabʋ.»
Yaa «sʋlʋm mbʋ pɩkʋʋ ɛyʋ yɔ pɩɩñaŋ.»
Yaa «mʋʋzʋʋ ŋgʋ kɩwɛnɩ kpɛm ki-pondone yɔɔ yɔ.»
Pɩpɩzɩɣ pɩkɛ, «Ɛkaɣ ñɩnʋʋ kʋmtʋ alɩwaatʋ taa, ɛlɛ ɛɛkaɣ hiɣu nabʋyʋ.»
Piye piye, «lɔŋ tasʋʋ.»
Piye piye, «pɩyalaa mba.»
Yaa «catɩɣ.»
Yaa «Pɛɛ 2 wena pamaɣzɩɣnɩ wondu, ɛlɛ a-yuŋ wɛ ndɩ ndɩ yɔ nɛ kɩmaɣzɩŋ 2 weyi ɩfɛyɩ kɩmaŋ yɔ.»
Yaa «abalɩbɩɣa.»
Yaa «Ɛlɛ ye agbaaɣdaa tʋ nɔɔyʋ.»
Yaa «Ðenɖe ɛyaa heyiɣ ɖama pa-taa tɔm yɔ.»
Yaa «kaŋ.»
Yaa «nɛ patasɩ-ŋ lɔŋ kɩbaŋ.»
Yaa «weyi epeɣziɣni e-ndomee yɔ.»
Yaa «paɖɩɣ pɛɛ 2 wena pamaɣzɩɣnɩ wondu, ɛlɛ a-yuŋ wɛ ndɩ ndɩ yɔ.»
Yaa «nɛ ɛtɩlɩ nʋmɔʋ ŋgʋ ɛkpaɣ yɔ?»
Yaa «Ɛyʋ yɔɔdaɣ.»
Yaa «ñalɩɣ.»
Yaa «tazɩɣ mbʋ piseɣtiɣ ɛyʋ yɔ pɩ-taa.»
Yaa «ɖʋtʋ kɔŋnɩ-ɩ kɛzɛɣa.»
Pɩpɩzɩɣ pɩkɛ, «ŋgʋ kɩkʋyʋʋ yɔ mba pañɩnɩɣ sɩm yɔ.»
Yaa «halʋ weyi ɛhɔŋ tɔm tam yɔ.»
Yaa «Kañatʋ tʋ kalɩzaɣ.»
Yaa «ɛwɛɣnɩ sɩmtʋ.»
Piye piye, «mulum kʋjɔʋ ŋgʋ paɖʋʋ laŋɩyɛ taa yɔ.»
Yaa «leleŋ nɩʋ.»
Yaa «halʋ weyi ɛhɔŋ tɔm tam yɔ.»
Yaa «halʋ weyi ɛɖʋʋ ɖɩwɩzɩyɛ yɔ.»
Piye piye, «liki.»
Yaa «nɛ ɛwa ɖoŋ tɩnaa tɛtʋ.»
Yaa «Ɛ-kalɩzaɣ fɛɣ.»
Yaa «ɛlaɣ-kʋ ɛlɛ eɖiɣni labʋ fɛyɛ lakasɩ yɔ.»
Piye piye, «ɛkaɣ yɔɔdʋʋ tam.»
Yaa «ɛyʋ siɣsiɣ tʋ lakɩna nɛ ɛ-nʋmɔʋ tʋʋzʋʋ.»
Piye piye, «ɛwɛɣnɩ hɩɖɛ.»
Yaa «nɛ ɛnɩɣ ɖi-siziŋ.»
Yaa «ɛ-kalɩzaɣ.»
Yaa «abalɩbɩɣa; evebu.»
Piye piye, «wazʋʋ weyi ɛkɛ ɛsɩyɛ kɩbanɖɛ tʋ yɔ.»
Yaa «tɔm yaʋ wiyaʋ tɛ.»
Piye piye, «Halaa agɔma.» Kalɩ Adu 2:16.
Yaa «abalɩbɩɣa, evebu.»
Yaa «ña-kalɩzaɣ.»
Yaa «Ye ña-kalɩzaɣ liu ɛwɛ pɩtɩŋa yɔ.»
Yaa «Kpa ña-tɩ.»
Pɩpɩzɩɣ pɩkɛ, «Yele ña-maɣzɩm mbʋ.»
Yaa «Taatɔɔ weyi ɛwɛnɩ ɛsɩyɛ kɩdɛkɛdɩyɛ yɔ ɛ-tɔɔnaɣ.»
Yaa «pɩ-tɛ akɔnta ɛ-laŋɩyɛ taa yɔ.»
Piye piye, «ɛlɛ ɛ-laŋɩyɛ fɛyɩ ñɔ-cɔlɔ.»
Yaa «abalɩbɩɣa; evebu.»
Yaa «ŋya ka-kalɩzaɣ ñʋʋ.»
Yaa «Sewɔɔlɩ,» pʋ-tɔbʋʋ se ɛyaa tɩŋa pɩlaʋ. Cɔnɩ Tɔm pee sɔsɔna tɔbʋʋ lɩzʋʋ.
Piye piye, «ye ña-laŋɩyɛ ɛpɩsɩ.»
Piye piye, «Man-kataŋgayɩsɩ taa kaɣ labʋ leleŋ.»
Piye piye, «Ña-laŋɩyɛ ɛtaaɖʋ.»
Yaa «vɛɛ.»
Yaa «Ñaɣ pana nɛ ŋwɛɛnɩ.»
Piye piye, «halʋ agbaaɣdaa tʋ kɛ.» Kalɩ Adu 2:16.
Yaa «A-ɛsa wɛ fiɖiyii.»
Yaa «Mba pekpeɣliɣ se paɖɩŋ vɛɛ ŋgʋ pesidaa yɔ.»
Yaa «ɛlɛ mantɩnɩɩ siziŋ nɩɩyɩ.»
Yaa «Mantasɩɣ-kʋ ñɩnʋʋ.»
Yaa «pakpazɩɣnɩ ɖɩɣa taa mba ɖoŋ.»
Yaa «nɛ patasɩ-ŋ lɔŋ kɩbaŋ.»
Yaa «peeɖe pɩɖɔŋ camɩyɛ; peeɖe pehikiɣ ñʋʋ yabʋ.»
Yaa «Kɩmɛlɛŋ taŋ tamasɩ nzɩ yɔ siwokini.»
Yaa «kʋñɔŋ kɩyakʋ wiye yɔ.»
Yaa «Weyi ɛnaɣ mbʋ piseɣtiɣ-ŋ.»
Yaa «ña-kalɩzaɣ yɔɔ.»
Yaa «mbʋ ɖɔɖɔ lɔŋsɩnɖɛ wɛ leleŋ ña-kalɩzaɣ.»
Pana wena ɛkɔnɩ koyindu yɔ a-tɔm pɔyɔɔdʋʋ.
Yaa «Ñɔ-hɔyɛ etaahuu.»
Yaa «mba pañɩnɩɣ lɛɣzɩtʋ yɔ.»
Pɩwɩlɩɣ se Yehowa nɛ wiyaʋ.
Yaa «Tɔm yɔɔ cosuu kpayɩ wɛ ɛzɩ pamʋzʋʋ ɛyʋ nɔɔ yɔ.»
Yaa «Nɛ pʋwayɩ lɛ ŋɖʋ ñɔ-hɔʋ.»
Yaa «mankaɣ-ɩ kpaʋ pɩ-kɩmɩyɛ.»
Piye piye, «weyi ɛfɛyɩnɩ laŋɩyɛ yɔ e-viiñi.»
Yaa «ɛyaa ɖaɣnɩ-yɛ maʋ nɛ pekpeɣli yɔ.»
Yaa «taakuli lalaa mɛsaɣ tɛɛ tɔm yɔɔ.»
Yaa «ŋtaayɛlɩnɩ seeseewaa.»
Piye piye, «sika pɔɔmwaa.»
Yaa «ɛkpazɩɣ ɛ-tʋ kalɩzaɣ ɖoŋ.»
Piye piye, «ɛkʋndʋʋ cɛtɩm kʋjɔʋ yɔɔ yɔ.»
Yaa «Nɛ tɔm ndʋ pɔyɔɔdʋʋnɩ nɔɔ kɩbaŋa yɔ tɩpɩzɩɣ nɛ tɩyɔkɩ.»
Pɩpɩzɩɣ pɩkɛ, «weyi ɛkɛ pɩ-tɛɛ nɛ pɩ-yɔɔ tʋ yɔ.»
Piye piye, «weyi ɛpaɖɩɣ-ŋ yɔ.»
Pʋ-tɔbʋʋ se piyeki nɛ ɛhɛzɩ ɛ-tɩ nɛ ɛlɛɣzɩ ɛ-lakasɩ.
Yaa «halʋ weyi ɛhɔŋ tɔm tam yɔ.»
Piye piye, «weyi pɩcɛŋɛsɩɣ-ɩ kañatʋ tʋ ɛsɩndaa yɔ.»
Yaa «e-fezuu.»
Pɩpɩzɩɣ pɩkɛ, «Mbʋ ɖɔɖɔ ye pɔlɔ ɛyʋ yɔɔ nɔɔ kɩdɛkɛdaɣ nɛ ɛtɩmʋnɩ-kɛ yɔ, piiyou-i.»
Yaa «Ŋlabɩ mbʋ yɔ, ña nɛ kʋ ɩwɛɣ kɩmaŋ.»
Piye piye, «nɛ ɛñɔʋ puuyaɣ yɔ.»
Yaa «nzɩ sɩpaɣ yɔ.»
Yaa «weyi ɛɖʋʋ ɛyaa tɩŋa heŋ yɔ.»
Mʋʋzʋʋ ŋgʋ kɩ nɛ ki-ɖoŋ nɛ kɩtɩkpadɩyɩ yɔ kɩ-tɔm pɔyɔɔdʋʋ.
Pɩpɩzɩɣ pɩkɛ, «nɛ ɛɖʋ ɛ-nɔɔ kɩ-taa yɔ.»
Yaa «nɛ tɔʋ ñɩma nɛ sɩm yɔ.»
Yaa «wɛ ɛzɩ mbʋ pɩwɛɛ se pelibi-pʋ nɛ kujonjoŋ yɔ.»
Piye piye, «Ndomee wena ayɔɔdʋʋ tɔm leleŋ ñɩndʋ.»
Yaa «Mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛ-laŋɩyɛ pilim caɣ kiniŋ.»
Pɩkɛ tɔm ndʋ ɛyʋ yɔɔdʋʋ se epeɣzini lɛlʋ yaa se eyele nɛ ɛ-tɔm kɛdɩnɩ ɛlɛ yɔ.
Yaa «evemiye.»
Piye piye, «kaɣ lʋlʋʋ yɔ.»
Piye piye, «nɛ ɛgɔm.»
Piye piye, «Agbaaɣdaa tʋ ɛsamnɩ-ŋ.»
Pɩpɩzɩɣ pɩkɛ, «ɩɩlɩɣnɩ ɛ-laŋɩyɛ taa; kɛ mbʋ ɛkpaɣnɩ ɖoŋ kɩkpaʋ yɔ.»
Yaa «Kalɩzaɣ ŋga kahaɣaa yɔ.»
Piye piye, «ɛfɛyɩɣ.»
Yaa «Kalɩzaɣ ŋga ñɔɔsɩ wɩɣ-kɛ yɔ.»
Yaa «ŋga kakʋyʋʋ ka-ɖandʋ taa nɛ keseɣ yɔ.»
Yaa «pɩlɩnɩ kalɩzaɣ taa yɔ.»
Yaa «weyi ɛyɔɔdʋʋ tɔm nɛ ɛkaɖɩɣnɩ-m yɔ.»
Yaa «nɛ ɛnɩɣ ɖi-siziŋ.»
Yaa «ye agbaaɣdaa tʋ nɔɔyʋ.»
Yaa «Halʋ weyi ɛhɔŋ tɔm tam yɔ ɛwɛ.»
Piye piye, «Mbʋ ɖɔɖɔ ɛyʋ sayɩɣ ɛ-taabalʋ ɛsɩndaa.»
Yaa «Sewɔɔlɩ nɛ Abadɔɔnɩ.»
Yaa «Ña-laŋɩyɛ ɛwɛɛ ñe-heŋ yɔɔ; Ñɛ-ɛsa ɩwɛɛ ñe-heŋ yɔɔ.»
Yaa «nɛ ɛwɛɛ awiya hulaɣ ŋga kɔ-yɔɔ wɛ ñɩɣlɩm pɛɛ yɔ.»
Ɛyaŋ weyi ɩ nɛ i-ɖoŋ nɛ ɩtɩkpadɩyɩ yɔ ɩ-tɔm pɔyɔɔdʋʋ.
Mʋʋzʋʋ ŋgʋ kɩ nɛ ki-ɖoŋ nɛ kɩtɩkpadɩyɩ yɔ kɩ-tɔm pɔyɔɔdʋʋ.
Yaa «awumbiya.»
Yaa «weyi ɛwɛ sɔɔndʋ taa tam yɔ.»
Yaa «Weyi ɛkpakɩɣ kalɩzaɣ nakɛyɛ calɩm sʋʋtʋ yɔ.»
Yaa «pɔʋ.»
Yaa «Ɛsa naɣ naɣ.»
Pɩpɩzɩɣ pɩkɛ, «Kalɩzaɣ ŋga kakpazɩɣ ka-tɩ yɔ keseɣtiɣ.»
Piye piye, «ɛkaɣ ɖʋʋ num.»
Piye piye, «ɛlɛ e-liu wɛ canjanaa.»
Yaa «papaɖɩɣ mba pɛfɛyɩnɩ kɩwɛɛkɩtʋ natʋyʋ yɔ.»
Yaa «kalɩzasɩ.» Pɩpɩzɩɣ pɩkɛ, «Ɛlɛ ɛyʋ siɣsiɣ tʋ ñɩnɩɣ se ɛkandɩyɩ pe-weziŋ yɔɔ.»
Piye piye, «ki-fezuu.»
Pʋ-tɔbʋʋ se ɛnʋ hanɩ-wɛ wezuu.
Yaa «Lɔŋ sɩɣzʋʋ.»
Yaa «kakaɣ haʋ ña-kalɩzaɣ.»
Piye piye, «tɩ luzuu fezuu yɔ.»
Yaa «ɛ-maɣmaɣ ɛ-kalɩzaɣ.»
Yaa «ɛnɩɩ ɖuutu ndʋ tɩ-taa wɛ nɔɔ kɩdɛkɛdaɣ lɔʋ yɔ.»
Yaa «ñɩkɩ.»
Yaa «Ɛyʋ eseliɣ ɛyaa ɛsɩndaa yɔ pɩkɛ kpaca.»
Pɩpɩzɩɣ pɩkɛ, «ñɩnɩɣ se wiyaʋ ɛna pa-pʋtɔdɩyɛ.» Piye piye, «ñɩnɩɣ se pana wiyaʋ ɛsɩndaa.»
Piye piye, «Akpazɩ.»
Ebree tɔm piye nɖɩ pɛɖɛzɩ cɩnɛ se «kele kele» yɔ, ɖɩwɩlɩɣ ɛzɩma poyolusuu ñɩɣtʋ se tɩwɛɛ kele kele yɔ.
Yaa «nɛ mankaɖɩnɩ.»
Piye piye, «kɩ-pɩndʋ.»
Yaa «Kʋsʋʋsʋyɩŋ.»
Yaa «Sewɔɔlɩ,» pʋ-tɔbʋʋ se ɛyaa tɩŋa pɩlaʋ. Cɔnɩ Tɔm pee sɔsɔna tɔbʋʋ lɩzʋʋ.
Yaa «Lemeɣa.»
Yaa «keziye.»
Yaa «tɩwɛ-m piti kpem.»
Yaa «keziye.»
Yaa «patɩsɔɔlɩ-ɩ.»
Yaa «Ɛlɛ tɩwɛ lɔŋ pɩdɩɩfɛyɩ.»
Piye piye, «kɛ samaɣ ŋga kɛfɛyɩ ɖoŋ yɔ.»
Piye piye, «kɛ samaɣ ŋga kɛfɛyɩ ɖoŋ yɔ.»
Yaa «kɩtayɩ kɩ-tɩ tindima tindima.»
Yaa «tɩ-ɖɔnɛ ɖewa.»
Yaa «tiɖe.»
Yaa «mba pa-kalɩzasɩ wɛ ñaŋ taa yɔ.»
Yaa «pɩsatʋ ndʋ payaɣ se lɛɛ yɔ.» Lɛɛ kɛ ñɩtʋ ndʋ pahayaɣ-tʋ ɖooo caanaʋ taa nɛ palakɩnɩ-tʋ tʋmɩyɛ nɛ palʋʋnɩ wondu kususutu yɔ.
Yaa «Ɛ-naŋgbacaɣlanaa ɛsɔʋnɩ viiñi tɩŋ.»
Piye piye, «Ɛkpakɩɣ ɖoŋ nɛ ɛtaŋnɩ ɛ-tɩnaɣ taa.»
Tɔyaɣ kɛnɩ pʋdʋ weyi pɔtɔʋnɩ pɩsatʋ nɛ pɔhɔkʋʋ-tʋ kpeɖe yɔɔ yɔ.
Tɔyaɣ nɛ pɩsaŋ lʋyʋ pɩsatʋ kpeɖe kaakɛnɩ ɖaŋ weyi ɩ-yɔɔ pɔcɔzaɣ yaa palʋwaɣ pɩsatʋ yɔ.
Yaa «ɖɔmbɛɛ.»
Piye piye, «su tokonaa tokonaa yɔɔ.»
Cɔnɩ kalɩtʋ 13 tɛ pɩ-tɛɛ tɔm.
Cɔnɩ kalɩtʋ 13 tɛ pɩ-tɛɛ tɔm.
Yaa «pɩ-tɛɛ tokonaa.»
Yaa «Ehoŋuu avema wena awɛnɩ ɛsɩndaa yɔ.»
Yaa «Wɩlɩtʋ ndʋ tɩ-taa sɔɔlɩm wɛɛ yɔ tɩwɛ; Sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ paɣtʋ wɛ.»
Yaa «kɛ falaa.»
Piye piye, «Cɛlɩ-ɩ piye nɖɩ e-nesi lʋlʋʋ yɔ.»