MWBR18 11 Ðe-wezuu caɣʋ nɛ ɖɛ-Ɛsɔ sɛtʋ kpɛlɩkʋʋ takayaɣ taa tɔm kɩñɩnɩtʋ
5-11 NOVEMBRE
ÑƖM MBƲ PƖWƐ ƐSƆTƆM TAA YƆ | YOHANƐƐSƖ 20-21
“Ŋsɔɔlɩ-m pɩkɩlɩ panɛ yɔ?”
(Yohanɛɛsɩ 21:1-3) Pʋwayɩ lɛ, Yesu tasɩ ɛ-tɩ wɩlʋʋ ɛ-tɔm mʋyaa Tiberiade lɩyɛ cɔlɔ, ɛzʋnɔ: 2 Simoŋ-Petro, Thoma weyi ɛ-hɩɖɛ tɔbʋʋ kɛlɛ se ‘ɖom’ yɔ, Natanaɛli, Kana tʋ Galilea tɛtʋ taa, nɛ Zebede pɩyalaa nɛ tɔm mʋyaa naalɛ lalaa, paakpɛndaa pɛwɛɛ. 3 Pɩkɛdaa lɛ Simoŋ-Petro se: “Mowoki piyuu lɔʋ.” Pocosi-i se: “Ða ɖɔɖɔ ɖa nɛ ŋ ɖiwolo.” Palɩɩ pakpa kpɩyʋʋ taa. Ðoo ana petihiɣ pʋyʋ kaaʋ.
(Yohanɛɛsɩ 21:4-14) Tɛʋ fema tanaŋ tɛɛ lɛ, Yesu talɩ kidiiliŋ yɔɔ, tɔm mʋyaa tiɖiɣzina se pɩkɛ Yesu. 5 Mbʋ Yesu pɔzɩ-wɛ se: “Piya, kpakpayaɣ nakɛyɛ wɛ mɩ-cɔlɔ?” Pocosi-i se: “Aayɩ.” 6 Eheyi-wɛ se: “Ɩlɔ piyuu mɩ-nɩwaŋ yɔɔ nɛ ehiɣ kpakpasɩ.” Pɔlɔ piyuu lɛ, paapɩsɩɣ kɩ-hɔm se palɩzɩ, kpakpasɩ kɩlɩ kɩ-taa suu ɖo. 7 Ðɩnɛ ɛlɛ, tɔm mʋyʋ weyi Yesu kakɩlɩ-ɩ sɔɔlʋʋ yɔ, eheyi Petro se: “Nɛɛ Kɩbaɣlʋ.” Simoŋ Petro nɩwa se Kɩbaɣlʋ lɛ, ɛtɩkpaɣʋ ɛ-agoɖo lɛɛ lɛɛ nɛ ɛtɔɔlɩ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛkɛwɛ ndaakpeɖe, nɛ ɛyaɣ lɩm. 8 Tɔm mʋyaa lalaa kɔnɩ kpɩyʋʋ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ pataaposini tɛtʋ nɛ pɔhɔ piyuu, kɩ-taa nɛ kpakpasɩ ɖo. 9 Petibi tataa lɛ, pamaɣnɩ mamala, a-yɔɔ nɛ kpakpayaɣ nɛ kpanʋ. 10 Yesu heyi-wɛ se: “Ɩkɔnɩ kpakpasɩ nzɩ ɩkpawa yɔ sɩ-taa nasɩyɩ.” 11 Simoŋ Petro kpa kpɩyʋʋ taa nɛ ɛlɩzɩ piyuu, kɩ-taa nɛ kpakpasɩ sɔsɔsɩ ɖo, mɩnʋʋ nɛ nɩɩnʋwa nɛ nasidozo. Kpakpasɩ ɖɔɔ mbʋ, ɛlɛ piyuu tɩcɩyɩ. 12 Yesu heyi-wɛ se: “Ɩkɔɔ nɛ ɩtɔɔ lɛ.” Mba pɔtɔkɔɔ mbʋ yɔ, pa-taa nɔɔyʋ tɩkatɩ se ɛpɔzɩ-ɩ se: “Ñɛ anɩ?” Mbʋ pʋyɔɔ yɔ pasɩm mbʋ se Kɩbaɣlʋ lɛ. 13 Yesu kpaɣ kpanʋ nɛ kpakpayaɣ nɛ ɛtayɩ-wɛ. 14 Yesu ɖʋ tozo lɛ, ɛwɩlʋʋ ɛ-tɩ ɛ-tɔm mʋyaa, e-femtu wayɩ yɔ.
(Yohanɛɛsɩ 21:15-19) Pɛtɛm tɔɔʋ lɛ, Yesu pɔzɩ Simoŋ-Petro se: “Simoŋ, Yohanɛɛsɩ pɩyalʋ, ŋsɔɔlɩ-m pɩkɩlɩ panɛ yɔ?” Ecosi-i se: “Ɛɛɛ, Kɩbaɣlʋ, ŋsɩm mbʋ se mɔnsɔɔlɩ-ŋ camɩyɛ.” Yesu heyi-i se: “Calɩ me-heɣsi.” 16 Ɛtasɩ-ɩ pɔzʋʋ se: “Yohanɛɛsɩ pɩyalʋ Simoŋ ŋsɔɔlɩ-m?” Ecosi-i se: “Ɛɛɛ, Kɩbaɣlʋ, ŋsɩm mbʋ se mɔnsɔɔlɩ-ŋ camɩyɛ.” Yesu heyi-i se: “Calɩ me-heŋ,” 17 ɛɖʋ tozo se: “Yohanɛɛsɩ pɩyalʋ Simoŋ, ŋsɔɔlɩ-m tɩtɩm taa?” Pɩla Petro kʋñɔŋ se pɩ-yɔɔ ɛpɔzɩ-ɩ tɔm nabudozo se: “Ŋsɔɔlɩ-m?” Nɛ ecosi-i se: “Kɩbaɣlʋ, ŋsɩm pɩtɩŋa, ŋsɩm mbʋ se mɔnsɔɔlɩ-ŋ.” Ecosi-i se: “Kɛ mo-wondu ninɖiɣyu. 18 Meheyiɣ-ŋ tɩtɩm taa se ɖooo ŋkɛkɛ evebu lɛ, ŋtaŋaɣ ña-tɩ tamaɖɛ, ña-maɣmaɣ, nɛ ŋwoki ɖenɖe ŋsɔɔlaa yɔ. 19 Ŋkpadɩyɩɣ lɛ, ŋkaɣ ñɛ-nɩŋgbɛɛnzɩ sezuu nɛ nɔɔyʋ tamɩ-ŋ ña-tamaɖɛ, nɛ ewoni-ŋ ɖenɖe ŋtɩsɔɔlɩ yɔ.” Yesu heyaɣ Petro sɩm mbʋ ɛkaɣ sɩbʋ se ɛsamnɩ Ɛsɔ yɔ.
nwtsty, Yoh 21:15, 17 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
Yesu pɔzɩ Simoŋ-Petro se: Pɩyɛɛrɩ (Petro) kpɛzɩ tam nabudozo se ɛɛsɩŋ Yesu nɛ pitileɖi lɛ, ɛ nɛ Yesu palabɩ kɛdaɣ kanɛ. Yesu ñɩnaɣ se ɛtɩlɩ lɩmaɣza wena Pɩyɛɛrɩ wɛnɩ ɛ-yɔɔ yɔ, pʋyɔɔ ɛpɔzɩ-ɩ tɔm ndʋ tiyeki se ɛyʋ ɛmaɣzɩ ɛ-ñʋʋ taa yɔ tam nabudozo, nɛ halɩ ‘pɩla Pɩyɛɛrɩ kʋñɔŋ.’ (Yoh 21:17) Grɛɛkɩ tɔm pee agapaʹo nɛ phileʹo palabɩnɩ tʋmɩyɛ Yoh 21:15-17 taa. Nɛ Kabɩyɛ taa lɛ, pɛɖɛzɩ tɔm pee ana a-naalɛ nɛ lakaɣ sɔɔlʋʋ. Yesu pɔzɩ Pɩyɛɛrɩ tam nabudozo se, “Ŋsɔɔlɩ-m?” Nɛ tam nabudozo mbʋ pɩ-tɩŋa pɩ-taa ecosi kpayɩ se ɛsɔɔlɩ Yesu. Pɩyɛɛrɩ cosi Yesu tɔm yɔɔ lɛ, Yesu heyi-i se pɩwɛɛ se sɔɔlɩm mbʋ, piseɣti-i nɛ ‘ɛcalɩ’ nɛ ‘eɖiyi’ ɛnʋ heŋ; pɩ-tɔbʋʋ se ɛcalɩ nɛ eɖiyi Yesu tɔm kpɛlɩkɩyaa fezuu taa. Tɔm kpɛlɩkɩyaa mba Yesu yaɣ se heɣsi yaa “wondu.” (Yoh 21:16, 17; 1Pɩy 5:1-3) Yesu ha waɖɛ Pɩyɛɛrɩ tam nabudozo se ɛlɩzɩ sɔɔlɩm mbʋ ɛwɛnɩ ɛnʋ yɔɔ yɔ nɛ ɛyɔɔdɩnɩ ɛ-nɔɔ nɛ pʋwayɩ ɛha-ɩ waɖɛ ɖɔɖɔ se ɛcɔnɩ e-heŋ yɔɔ. Paa Pɩyɛɛrɩ ɛɛkpɛzɩ tam nabudozo se ɛɛsɩŋ Yesu yɔ, Yesu tɩŋnɩ nʋmɔʋ ŋgʋ kɩ-yɔɔ nɛ ɛwɩlɩ-ɩ kpayɩ kpayɩ se ekpeɣ-i.
ŋsɔɔlɩ-m pɩkɩlɩ panɛ yɔ?: Ɛzɩma pama tɔm loyaɣ “pɩkɩlɩ panɛ yɔ” Grɛɛkɩ kʋnʋŋ taa yɔ, kapɩzɩɣ nɛ kɛwɛɛnɩ tɔbʋʋ nɩʋ ndɩ ndɩ. Bibl yɔɔ lɔŋsɩnɖaa nabɛyɛ ɖɛzɩɣ-kɛ se, “ŋsɔɔlɩ-m pɩkɩlɩ tɔmkpɛlɩkɩyaa panɛ yɔ?” yaa “ŋsɔɔlɩ-m pɩkɩlɩ ɛzɩma tɔm kpɛlɩkɩyaa panɛ yɔ pɔsɔɔlɩ-m yɔ?” Ɛlɛ tɔm loyaɣ ŋga kɔ-tɔbʋʋ lɛ se “ŋsɔɔlɩ-m pɩkɩlɩ panɛ yɔ?”; “panɛ yɔ” wɩlɩɣ kpakpasɩ nzɩ paakpawa yɔ yaa mbʋ mbʋ pɩlabɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ kpakpasɩ kpaʋ tʋmɩyɛ yɔ. Ye mbʋ, lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ ɖɩmɛlɩ mayaɣ ŋga ka-wayɩ yɔ, nɖɩ yɔ se: ‘Ŋsɔɔlɩ-m nɛ pɩkɩlɩ tomnaɣ yɔɔ wondu yaa tomnaɣ yɔɔ wondu ñɩnʋʋ na? Ye mbʋ yɔ, calɩ me-heɣsi.’ Wezuu ŋgʋ Pɩyɛɛrɩ kaacaɣ nɛ pɩɖɛɛ yɔ kɩ-yɔɔ lɛ, pɩɩmʋnaa se Yesu ɛpɔzɩ-ɩ tɔm ndʋ. Paa Pɩyɛɛrɩ ɛɛwɛ Yesu tɔmkpɛlɩkɩyaa kajalaɣ mba hɛkʋ taa yɔ (Yoh 1:35-42), ɛtɩpaɣzɩ Yesu wayɩ tɩŋʋʋ kpaagbaa kiya. Ɛkɔm nɛ ɛpɩsɩ ɛ-kpakpasɩ kpaʋ tʋmɩyɛ taa. Fenasɩ nasɩyɩ wayɩ lɛ, Yesu yaa-ɩ se eyele tomnaɣ yɔɔ tʋmɩyɛ nɖɩ nɛ ɛkɔɔ nɛ ɛpɩsɩ ‘ɛyaa ketiyu.’ (Mat 4:18-20; Luka 5:1-11) Ɛlɛ Yesu sɩba nɛ pitileɖi lɛ, Pɩyɛɛrɩ tasɩ ɛ-taabalaa heyuu se ɛnʋ ɖɛɣ piyuu lɔʋ, nɛ apostoloowaa lalaa tɩŋ ɛ-wayɩ nɛ pɛɖɛɛ. (Yoh 21:2, 3) Ye mbʋ, pɩnaɣ ɛzɩ Yesu ñɩnaɣ se ɛsɩnɩ Pɩyɛɛrɩ nɛ ɛlɛ tɩlɩ se pɩcɛyaa se ɛsɛtɩ ɛ-tɩ tɔm: Kpakpasɩ nzɩ sɩɩka huuye pɔ-cɔlɔ yɔ, sɩ-tʋmɩyɛ labʋ ɛkaɣ sɩʋ kajalaɣ ɖeɖe e-wezuu caɣʋ taa, yaa Yesu heŋ, ɛ-wayɩ tɩŋɩyaa calʋʋ fezuu taa tʋmɩyɛ kaɣnɩ ñɩm mʋʋ ɛ-ɛsɩndaa nɛ pɩkɩlɩ?—Yoh 21:4-8.
ɛɖʋ tozo se: Pɩyɛɛrɩ kpɛzɩ tam nabudozo se ɛɛsɩŋ ɛ-Kɩbaɣlʋ, lɛɛlɛɛyɔ Yesu ha-ɩ waɖɛ tam nabudozo se ɛyɔɔdɩ ndʋ ɛmaɣzɩɣ yɔ. Pɩyɛɛrɩ yɔɔdɩ ɛzɩma ɛsɔɔlɩ Yesu yɔ lɛ, ɛlɛ heyi-i se ɛsɩɩ fezuu taa tʋma kajalaɣ ɖeɖe nɛ ɛwɩlɩ se ɛsɔɔlɩ-ɩ. Pɩyɛɛrɩ nɛ koobiya lalaa mba paha wala yɔ, pakaɣ Krɩstʋ ewiɖe yaa ɛ-wayɩ tɩŋɩyaa siɣsiɣ tɩnaa calʋʋ fezuu taa nɛ pakpazɩ-wɛ ɖoŋ nɛ peɖiyi-wɛ. Paa paakɛ patam numwaa yɔ, pɩɩcɛyaa ɖɔɖɔ se pacalɩ-wɛ fezuu taa.—Luka 22:32.
Ðɩñɩnɩ fezuu taa ñɩm
(Yohanɛɛsɩ 20:17) Yesu heyi-i se: “Taatukini-m, mbʋ pʋyɔɔ yɔ mantɩkpata Caa cɔlɔ. Wolo mon-koobiya cɔlɔ nɛ ŋheyi-wɛ se: ‘Mankpaɣ man-Caa cɔlɔ, nɛ mɩ-Caa cɔlɔ, mɛ-Ɛsɔ cɔlɔ, nɛ mɩ-Ɛsɔ cɔlɔ.’”
nwtsty, Yoh 20:17 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
Taatukuni-m: Grɛɛkɩ lakaɣ haʹptomai pɩzɩɣ pɩwɩlɩ “tukunuu” yaa “ñɔnʋʋ, ñɔkɔyɩnʋʋ.” Bibl ɖɛzɩyaa nabɛyɛ ɖɛzɩ tɔm ndʋ Yesu yɔɔdaa yɔ se, “taatukuni-m.” Ɛlɛ Yesu taakiziɣni Maarɩɩ Magdalaa tʋ se etaatukuni-i kutukunuu yem, mbʋ pʋyɔɔ yɔ halaa lalaa mba paana-ɩ nɛ “pakpa ɛ-naataŋ” e-femtu wayɩ yɔ, etikizini-wɛ se pataatukuni-i. (Mat 28:9) Ye mbʋ, pɩnaɣaɣ se sɔɔndʋ kpaɣaɣ Maarɩɩ Magdalaa tʋ se pɩtɩla Yesu caɣaɣ kpaʋ ɛsɔdaa, nɛ ɛzɩma ɛɛsɔɔlɩ siŋŋ se ɛwɛɛ ɛ-Kɩbaɣlʋ cɔlɔ yɔ, mbʋ yebina nɛ ɛpaɣzɩ-ɩ ñɔkɔyɩnʋʋ se ɛlɛ ɛtaaɖɛɛ. Pɩsa nɛ Yesu sɩnɩ Maarɩɩ nɛ ɛna se ɛtaakpaɣ ɛsɔdaa kpaagbaa lɛ, eheyi-i se ɛtaañɔɔnɩ ɛnʋ ɛlɛ ewolo nɛ eheyi ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa e-femtu tɔm.
(Yohanɛɛsɩ 20:28) Thoma cosi-i se: “Hayɩ, man-Kɩbaɣlʋ nɛ mɛ-Ɛsɔ.”
nwtsty, Yoh 20:28 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
man-Kɩbaɣlʋ nɛ mɛ-Ɛsɔ: Ye pɛɖɛzɩ tɔm tʋnɛ tɔm piye tɔm piye ɛzɩ pamaʋ-tʋ Grɛɛkɩ kʋnʋŋ taa yɔ, pɩwɩlɩɣ “Kɩbaɣlʋ, ma-ñɩnʋ nɛ Ɛsɔ [hotheosʹ], ma-ñɩnʋ!” Bibl yɔɔ lɔŋsɩnɖaa nabɛyɛ maɣzɩɣ se pɩɖɩɣzɩ Tomaa kɩɖɩɣzʋ nɛ ɛyɔɔdɩ-tʋ; nɛ paa Yesu ɛɛhanɩ ɛsa nɛ ɛyɔɔdɩ-tʋ yɔ, Yesu Caa, Ɛsɔ yɔɔ ɛmaɣzaɣ nɛ ɛyɔɔdɩ-tʋ. Lalaa ñɔyɔɔdʋʋ se Grɛɛkɩ kʋnʋŋ taa tɔm pee wena palabɩnɩ tʋmɩyɛ yɔ, awɩlɩɣ se Yesu ɛyaɣaɣ mbʋ. Paa pɩtɩɩkɛ mbʋ yɔ, Bibl masɩ lɛɛsɩ sɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩnɩɩ tɔm loyaɣ “man-Kɩbaɣlʋ nɛ mɛ-Ɛsɔ” taa camɩyɛ nɛ pɩkpaɖɩ. Ɛsɔtɔm wɩlɩɣ se Yesu kaatɛm heyuu ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa se, “Mankpaɣ man-Caa cɔlɔ, nɛ mɩ-Caa cɔlɔ, mɛ-Ɛsɔ cɔlɔ, nɛ mɩ-Ɛsɔ cɔlɔ.” Ye mbʋ ɖɩɩpɩtɩɣ se Tomaa kaanawa se Yesu tɩkɛ Ɛsɔ ɖoŋ tɩŋa tʋ. (Yoh 20:17) Tomaa nɩnɩ ɛ-nɩŋgbaaŋ Yesu tɩmnɩ ‘ɛ-Caa,’ nɛ halɩ ɛyɔɔdɩ se ɛ-Caa ɛnʋ ‘e-ɖeke koŋ ɛkɛnɩ Ɛsɔ siŋŋ.’ (Yoh 17:1-3) Ye mbʋ, lɩmaɣza wena yɔɔ Tomaa pɩzaɣ se ɛyaa Yesu se “mɛ-Ɛsɔ”? Tomaa kaanawa se Yesu tɩkɛ Ɛsɔ ɖoŋ tɩŋa tʋ, ɛlɛ ɛpɩzaɣ se ɛkpaɣ-ɩ ɛzɩ ɛsɔ nɔɔyʋ yɔ, nɛ ɛyaa-ɩ mbʋ. (Yoh 1:1) Yaa pɩtɩla ɛya Yesu ɛzɩ Ɛsɔ sɛyaa lalaa mba pɔyɔɔdɩ pɔ-tɔm Ebree Masɩ taa yɔ, patɩɩyaʋ Yehowa tiyiyaa yɔ. Pɩtɩla Tomaa kaasɩm kɛdɛsɩ nzɩ sɩ-taa ɛyaa nabɛyɛ, yaa Bibl mayaa nabɛyɛ, yɔɔdaɣnɩ Ɛsɔ tiyiyaa ɛzɩ Yehowa Ɛsɔ maɣmaɣ pɔyɔɔdaɣna yɔ. (Kpaɣ-tʋ ŋmaɣzɩnɩ Kiɖe 16:7-11, 13; 18:1-5, 22-33; 32:24-30; Th 6:11-15; 13:20-22.) Ye mbʋ, Tomaa pɩzaɣ se ɛyaa Yesu se “mɛ-Ɛsɔ” nɛ pɩwɩlɩ se eeɖiɣzinaa se Yesu kɛ Ɛsɔ toovenim tʋ lone taa caɣyʋ yaa ɛ-tɔm ɖɔkɩyʋ.
Bibl kalʋʋ
(Yohanɛɛsɩ 20:1-18) Kpɩtaʋ taa kɩyakʋ kɔɔnɔɔ ŋgʋ wiye lɛ, Maria Magdala tʋ wobi pɩlaʋ yɔɔ tanaŋ tɛɛ pʋzʋ pʋzʋ. Ɛna se pokuli pusulaɣ pɩlaʋ yɔɔ. 2 Ese ewolo Simoŋ Petro nɛ tɔm mʋyʋ weyi Yesu kɔsɔɔlɩ-ɩ yɔ, pɔ-cɔlɔ nɛ eheyi-wɛ se: “Palɩzɩ Kɩbaɣlʋ pɩlaʋ taa nɛ ɖɩɩsɩŋ se le pasɩ-ɩ.” 3 Petro nɛ tɔm mʋyʋ lɛlʋ, pɛɖɛɛ powolo pɩlaʋ yɔɔ. 4 Peseɣaɣ pa-naalɛ, ɛlɛ tɔm mʋyʋ lɛlʋ ɖɛɛ Petro yɔɔ nɛ ɛlɛyɩ pɩlaʋ yɔɔ talʋʋ. 5 Ewili nɛ ɛna kpɩtaŋ pɩlaʋ taa, ɛlɛ ɛtɩsʋʋ. 6 Simoŋ Petro talɩ wayɩ wayɩ, ɛsʋʋ pɩlaʋ taa nɛ ɛna pɩsaʋ wɛ peeɖe, kɩ nɛ kpɩtaʋ ŋgʋ 7 paahuuzini sɩɖʋ ñʋʋ yɔɔ yɔ, pɩtɩkɛ kɩ nɛ pɩsaʋ, ɛlɛ pekpiyi-kʋ pasɩɩ nɖeke ñɔɔ ñɔɔ. 8 Ðɩnɛ ɛlɛ tɔm mʋyʋ weyi ɛkɛlɛyɩ talʋʋ pɩlaʋ yɔɔ yɔ, ɛsʋʋ ɛna nɛ etisi. 9 Pataatɩnɩta takayaɣ kiɖeɖeɣa tɔbʋʋ se pɩɩwɛɛ se efe ɛlɩɩ sɩɖaa taa. 10 Ðɩnɛ ɛlɛ tɔm mʋyaa pɩsɩ pekpe. 11 Puwiye lɛ, Maria Magdala tʋ sɩŋ pɩlaʋ cɔlɔ, ɛɖɔŋ wiu. Ɛɖɔŋ wiu mbʋ lɛ, eluzi ɛ-tɩ nɛ ɛcɔŋnɩ pɩlaʋ taa, 12 ɛna tiyiyaa naalɛ, posu tokonaa kʋhʋlʋmaa, lɛlʋ caɣ ñʋʋ ɖeɖe, nɛ lɛlʋ nɩŋgbanzɩ ɖeɖe, ɖenɖe pahɩzɩ Yesu tomnaɣ yɔ. 13 Pɔpɔzɩ-ɩ se: “Halʋ, pɩlabɩ ɛzɩma nɛ ŋwiɣ?” Ecosi-wɛ se: “Mbʋ pʋyɔɔ yɔ pakpaɣ man-Kɩbaɣlʋ, maanaɣ se pasɩ-ɩ le.” 14 Ɛyɔɔdɩ mbʋ lɛ, ekisini ɛ-wayɩ nɛ ɛnaɣ Yesu sɩŋaa, ɛlɛ ɛtɩtɩlɩ se Yesu. 15 Yesu pɔzɩ-ɩ se: “Halʋ pɩlabɩ ɛzɩma nɛ ŋwiɣ? Anɩ ŋñɩnɩɣ?” Ɛmaɣzaɣ se pɩkɛ hayɩm tʋ, mbʋ ecosaa se: “Laa, ye ñakpaɣnɩ-ɩ kɔyɔ, heyi-m le ŋsɩ-ɩ nɛ mowolo mankpaɣ-ɩ.” 16 Yesu yaa-ɩ se: “Maria!” Ekisi kpɛlɩ nɛ ɛsɛɛ-ɩ se: “Tɔm mʋyʋ.” 17 Yesu heyi-i se: “Taatukini-m, mbʋ pʋyɔɔ yɔ mantɩkpata Caa cɔlɔ. Wolo mon-koobiya cɔlɔ nɛ ŋheyi-wɛ se: “Mankpaɣ man-Caa cɔlɔ, nɛ mɩ-Caa cɔlɔ, mɛ-Ɛsɔ cɔlɔ, nɛ mɩ-Ɛsɔ cɔlɔ.” 18 Maria Magdala tʋ kɔɔ eheyi tɔm mʋyaa mbʋ yɔ se: “Mana Kɩbaɣlʋ nɛ eheyi-m tɔm tʋnɛ yɔ.”
12-18 NOVEMBRE
ÑƖM MBƲ PƖWƐ ƐSƆTƆM TAA YƆ | TƲMA LABƲ 1-3
“Petisi fezuu kiɖeɖeu Krɩstʋ ɛgbɛyɛ yɔɔ”
(Tʋma Labʋ 2:1-8) Fezuu kiɖeɖeu tibitu kɩyakʋ wiye talaa lɛ, tɔm mʋyaa kpeekpe kekpeɣli ɖoli kʋyʋm, 2 kɔkɔɖɛ naɖɩyɛ lɩnɩ ɛsɔdaa tuda, ɖɩcaɣ ɛzɩ helim sɔsɔm yɔ nɛ ɖitii ɖisu ɖɩɣa ŋga paakpeɣli ka-taa yɔ 3 ɖo nɛ pana pɩlɩ yʋʋʋ miŋ nzʋlʋmɛɛ tɩyɛ nɛ pɩcaɣ pa-taa paa weyi lɛ ɛ-ñʋʋ taa, nɛ Fezuu Kiɖeɖeu su 4 patɩŋa pa-taa nɛ pɔyɔɔdʋʋ yɔɔdasɩ ɛzɩ Fezuu Kiɖeɖeu haʋ-wɛ se pɔyɔɔdɩ yɔ. 5 Puwiye lɛ Yuda mba siɣsiɣ tɩnaa mba pamɩzɩ ajɛɛ kpeekpe taa yɔ, pɔkɔm Yerusalɛm kazandʋ tɔɔʋ. 6 Kɔkɔɖɛ laba mbʋ lɛ, pɛkpɛzɩ sakɩyɛ nɛ powolo se pana, nɛ pɩɖɩɣzɩ-wɛ yem, mbʋ pʋyɔɔ yɔ paa weyi lɛ, ɛnɩɣaɣ ɛ-yɔɔdaɣ pɔ-nɔsɩ taa. 7 Pɩɖɩɣzɩ-wɛ yem nɛ pɩla-wɛ yɔɔɔ, pe-kpeekpe, nɛ pɔtɔŋ se: “Ɛzɩ mba pɔyɔɔdʋʋ mbʋ yɔ, patɩkɛ Galilea mba na? 8 Pɩlakɩ ɛzɩma nɛ paa ɖa-taa weyi lɛ, ɛnɩɣ ɛ-yɔɔdaɣ pɔ-nɔsɩ taa yɔ?
(Tʋma Labʋ 2:14) Petro kʋyɩ nɛ ɛsɩŋ, ɛ nɛ hiu nɛ kʋyʋm lalaa, nɛ ɛkpaɣ tɔm nɛ ɛyɔɔdɩ ɖoŋ mbʋ yɔ se: “Yuda mba nɛ Yerusalɛm mba kpeekpe mɩ, ɩnɩɩ ndʋ tɩlakɩ sɔnɔ yɔ, iwelisi camɩyɛ ndʋ meheyiɣ-mɩ yɔ.
(Tʋma Labʋ 2:37, 38) Mba panɩ tɔm ndʋ yɔ, tɩsʋʋ-wɛ pɩŋŋ, mbʋ pɔpɔzɩ Petro nɛ lalaa se: “Koobiya, ɖɩla ɛzɩma yɔ?” 38 Petro cosi-wɛ se: “Ɩpɩsɩ mɩ-laŋa nɛ mɩ-taa paa weyi lɛ, ɛla nɛ pɔsɔ-ɩ lɩm Yesu hɩɖɛ taa nɛ pekpeɣ-i ɛ-kɩwɛɛkɩm. Ðɩnɛ ɛlɛ ɩmʋʋ Fezuu Kiɖeɖeu kʋjɔʋ.
(Tʋma Labʋ 2:41) Pɔsɔ lɩm mba pamʋ Petro tɔm yɔ. Patalɩ ɛyaa akpaba naadozo mbʋ yɔ, pɔkɔm pɔsɔzɩ Cejewiye yɔɔ.
(Tʋma Labʋ 2:42-47) Ðooo Cejewiye kiɖe tɛɛ lɛ, koobiya wokaɣ tam camɩyɛ nɛ apostoloowaa wɩlɩɣ-wɛ tɔm, pɛkpɛndɩ pɛwɛɛ koobiye wɛtʋ, palaɣ kɩlaʋ nɛ pakaɣ adɩma. 43 Pe-kpeekpe pañaŋaɣ ɖeu, apostoloowaa lakɩ peɣtu nɛ hama lakasɩ. 44 Tɔm mʋyaa kpeekpe kpɛndɩ pakaa pɩtɩŋa; 45 pɛpɛdaɣ pa-ɖɩsɩ nɛ pa-hayɩm nɛ patayɩɣ ɖama liidiye, ɛzɩ paa weyi ɛwɛ kɛdɛɖaɣ taa yɔ. 46 Paa kɩyakʋ ŋgʋ lɛ, pɛkpɛndaɣ nɛ powoki Ɛsɔ kuduyuu tɛɛ, palaɣ Ɛsɔ kɩlaʋ pa-ɖɩsɩ taa, pɛkpɛndaɣ pakaɣ tɔɔnaɣ nɛ pɔtɔkɩ camɩyɛ yem nɛ laŋhʋlʋmɩyɛ. 47 Pɔñɔkʋʋ Ɛsɔ nɛ samaɣ mʋʋ-wɛ camɩyɛ; kɩyakɩŋ kpeekpe lɛ, Kɩbaɣlʋ lakɩ nɛ ɛyaa kɩfama sʋʋ Cejewiye taa se pehiɣ ñʋʋ yabɩtʋ.
w86 1/12 29 § 4-5, 7
Haɖɛ nɖɩ ɖɩhaɣ ɛyʋ taa leleŋ yɔ
Pɩnaɣ 33 taa, alɩwaatʋ ndʋ Krɩstʋ ɛgbɛyɛ ñɔ ca lɛ, ɛyaa 3000 mba paamɩyɩsɩ-wɛ lɩm nɛ papɩsɩ Krɩstʋ mba kɩfama yɔ, pa-tɩŋa ‘paakpɛndaa pɛwɛɛ koobiye wɛtʋ, pɔtɔkɩ tɔɔnaɣ nɛ pakaɣ adɩma.’ Ɛbɛ yɔɔ paalabɩ mbʋ? Paalabɩ mbʋ se ɛyaa kɩfama mba papɩsɩ Krɩstʋ mba yɔ ‘papɩzɩ paka ñʋʋ nɛ tɔm ndʋ apostoloowaa wɩlaɣ yɔ’ nɛ pɩsɩnɩ-wɛ nɛ pɩcɛyɩsɩ pe-tisuu.—Tʋma Labʋ 2:41, 42.
Yuuda mba nɛ mba papɩsɩ pa-tɩ Yuuda mba yɔ, paaɖʋwa se pɔkɔŋ Yeruzalɛm nɛ Pantekooti kazandʋ tɛŋ lɛ papɩsɩ. Ɛlɛ mba papɩsɩ Krɩstʋ mba yɔ, paasɔɔlaa se pacaɣ nɛ pɩcɛzɩ avema wena kazandʋ tɔɔʋ kpakɩɣ yɔ nɛ papɩzɩ pɛkpɛlɩkɩ tɔm sakɩyɛ nɛ pɛcɛyɩsɩnɩ pe-tisuu. Ɛzɩma paaɖʋwa se patasɩɣ caɣʋ pazɩ yɔ, piiyeba nɛ pɩpɔzɩ se pañɩnɩ tɔɔnaɣ nɛ ɖɩzʋyɛ. Pa-taa nabɛyɛ taaɖɔkɩ liidiye sakɩyɛ pɔ-yɔɔ, ŋgʋ lalaa ñaawɛnɩ liidiye nɛ pɩcɛzɩ nɖɩ pɩɩpɔzɩ-wɛ yɔ. Piiyeba nɛ papaɣzɩ pa-ñɩm kpɛndʋʋ nɛ patayɩɣ-pʋ mba paawɛ kɛdɛɖaɣ taa yɔ.—Tʋma Labʋ 2:43-47.
Pɩtaakɛnɩ kɩjɛyʋʋ kaaʋ se nɔɔyʋ ɛpɛdɩ ɛ-ñɩm yaa ɛcɔɔ nabʋyʋ nɛ patayɩ lalaa, ɛlɛ pɩɩkɛnɩ sɔɔlɩm faaa haɖɛ. Nɛ pataalakɩ mbʋ ɖɔɖɔ se pɩkɔnɩ kʋñɔndʋtʋ. Pataaseɣti ñɩm tɩnaa se pɛpɛdɩ pa-ñɩm tɩŋa nɛ papɩsɩ kʋñɔndɩnaa. Ɛlɛ koobiɖe sɔɔlɩm nɛ pʋtɔdɩyɛ naʋ seɣtini-wɛ nɛ pɔsɔɔlɩ faaa se pɛpɛdɩ pa-ñɩm nɛ pɔcɔɔ nɛ pɩsa nɛ pɔcɔnɩ kɩcɛyɩm mbʋ pɩɩwɛɛ yɔ pi-ɖeɖe nɛ Kewiyaɣ tʋma ɖɛɛnɩ ɛsɩndaa.—Kpaɣ-tʋ ŋmaɣzɩnɩ 2 Kɔrɛntɩ 8:12-15.
Ðɩñɩnɩ fezuu taa ñɩm
(Tʋma Labʋ 3:15) Ɩkʋ wezuu lɩzɩyʋ, ɛlɛ Ɛsɔ fezi-i sɩɖaa taa: Ðɩpɩsɩ pɩ-tɛ aseɣɖe tɩnaa.
it-2 61 § 1
Yesu Krɩstʋ
“Wezuu lɩzɩyʋ [Ðiyiyu Sɔsɔ weyi palɩzaa se ɛha wezuu yɔ, nwt].” Caa lɩzɩ e-lootiye sɔsɔyɛ nɛ ɛwɩlɩ ɛyaa nɛ etiyi Yesu, nɛ ɛlɛ tisi faaa nɛ ɛlaa e-wezuu ŋgʋ kɩtalɩ pilim yɔ ɛyaa yɔɔ. Ðʋtʋ ndʋ tɩhaɣ waɖɛ Yesu wayɩ tɩŋɩyaa patam numwaa se pɛkpɛndɩ Yesu yɔɔ nɛ pɔtɔɔ kewiyitu; ɖʋtʋ ndʋ tɩhaɣ waɖɛ ɖɔɖɔ ɛyaa se pacaɣ wezuu tɛtʋ yɔɔ nɛ Kewiyaɣ ŋga keɖiyi-wɛ (Mat 6:10; Yoh 3:16; Efɛz 1:7; Ebr 2:5; kalɩ tɔm ñʋʋ RANÇON.) Ye mbʋ Yesu pɩsɩ “Ðiyiyu Sɔsɔ [“Wiyaʋ,” KJ; JB] weyi ɛhaɣ wezuu ɛyaa kpeekpe yɔ. (Tʋma 3:15) Grɛɛkɩ tɔm piye nɖɩ palabɩnɩ tʋmɩyɛ yɔ, ɖɩ-tɔbʋʋ maɣmaɣ lɛ “ɖiyiyaa ñʋʋdʋ.” Palabɩnɩ tɔm piye nɖɩ ɖɩ-ɖɔndɩ tʋmɩyɛ alɩwaatʋ ndʋ pɔyɔɔdaɣ Moyizi tɔm (Tʋma 7:27, 35) se ɛkɛ Izrayɛɛlɩ piya “ñʋʋdʋ” yɔ.
(Tʋma Labʋ 3:19) Ɩla kʋñɔŋ nɛ ɩpɩsɩ mɩ-laŋa nɛ pekpizi mɩ-taa kɩwɛɛkɩm mbʋ.
cl 265 § 14
Ɛsɔ weyi ɛsɔɔlɩ faaa se ekpeɣ yɔ
14 Pɔyɔɔdɩ Yehowa kpaɣʋ nɛ kpeɣu tɔm Tʋma Labʋ 3:19 taa nɛ pɩtʋ camɩyɛ: “Ɩla kʋñɔŋ nɛ ɩpɩsɩ mɩ-laŋa nɛ pekpizi mɩ-taa kɩwɛɛkɩm mbʋ.” Grɛɛkɩ kʋnʋŋ taa lakaɣ ŋga pɛɖɛzaa se “pekpizi” yɔ, kɔ-tɔbʋʋ ɖɔɖɔ lɛ se “pahɩzɩ, . . . paɖɩzɩ.” Bibl yɔɔ lɔŋsɩnɖaa nabɛyɛ maɣzɩɣ se tɔm loyaɣ ŋga keyeki se ɛyʋ ɛmaɣzɩ tɔm ndʋ ɛyʋ manɩ nesi yɔ tɩ-hɩzʋʋ yɔɔ. Ɛzɩma papɩzaɣ se pahɩzɩ tɔm ndʋ pamanɩ nesi yɔ? Caanaʋ taa lɛ, tɔlɩm mbʋ pamaɣanɩ tɔm takayɩsɩ taa yɔ, pɩɩkɛnɩ tɔlɩm kɩkpɛɛdɩm mbʋ pesidiɣ pɩ-taa ketu nɛ lɩm yɔ. Ye ɛyʋ ɛma tɔm nɛ tɔlɩm mbʋ, nɛ pɩtɩkɩlɩ leɖuu yɔ, ɛpɩzɩɣ elii kʋca lɩm nɛ ɛhɩzɩnɩ-tʋ. Tɔm tʋnɛ tɩwɩlɩɣ se Yehowa pʋtɔdɩyɛ naʋ wayɩ fɛyɩ. Alɩwaatʋ ndʋ Yehowa kpeɣu-ɖʋ ɖa-kɩwɛɛkɩm lɛ, pɩwɛ ɛzɩ ɛkpaɣ kʋca nɛ ɛhɩzɩnɩ-pʋ yɔ.
Bibl kalʋʋ
(Tʋma Labʋ 2:1-21) Fezuu Kiɖeɖeu tibitu kɩyakʋ wiye talaa lɛ, tɔm mʋyaa kpeekpe kekpeɣli ɖoli kʋyʋm, 2 kɔkɔɖɛ naɖɩyɛ lɩnɩ ɛsɔdaa tuda, ɖɩcaɣ ɛzɩ helim sɔsɔm yɔ nɛ ɖitii ɖisu ɖɩɣa ŋga paakpeɣli ka-taa yɔ 3 ɖo nɛ pana pɩlɩ yʋʋʋ miŋ nzʋlʋmɛɛ tɩyɛ nɛ pɩcaɣ pa-taa paa weyi lɛ ɛ-ñʋʋ taa, nɛ Fezuu Kiɖeɖeu su 4 patɩŋa pa-taa nɛ pɔyɔɔdʋʋ yɔɔdasɩ ɛzɩ Fezuu Kiɖeɖeu haʋ-wɛ se pɔyɔɔdɩ yɔ. 5 Puwiye lɛ Yuda mba siɣsiɣ tɩnaa mba pamɩzɩ ajɛɛ kpeekpe taa yɔ, pɔkɔm Yerusalɛm kazandʋ tɔɔʋ. 6 Kɔkɔɖɛ laba mbʋ lɛ, pɛkpɛzɩ sakɩyɛ nɛ powolo se pana, nɛ pɩɖɩɣzɩ-wɛ yem, mbʋ pʋyɔɔ yɔ paa weyi lɛ, ɛnɩɣaɣ ɛ-yɔɔdaɣ pɔ-nɔsɩ taa. 7 Pɩɖɩɣzɩ-wɛ yem nɛ pɩla-wɛ yɔɔɔ, pe-kpeekpe, nɛ pɔtɔŋ se: “Ɛzɩ mba pɔyɔɔdʋʋ mbʋ yɔ, patɩkɛ Galilea mba na? 8 Pɩlakɩ ɛzɩma nɛ paa ɖa-taa weyi lɛ, ɛnɩɣ ɛ-yɔɔdaɣ pɔ-nɔsɩ taa yɔ? 9 Parthe mba, Media mba, Ɛlamita mba nɛ Mesopostamia mba, Yuda mba, Kappadocia mba, Pontu mba nɛ Asia mba, 10 Frigia mba nɛ Pamfylia mba, Egypti mba nɛ Libya mba, mba pɔñɔtɩnɩ Cyrenea kpam yɔ, Roma mba, mba pacaɣ cɩnɛ yɔ, 11 Yudea mba nɛ mba pamʋ Ɛsɔtɔm yɔ, Kretu mba nɛ Arabia mba, mba ɖa ɖɩnɩɣ pɛkɛdɩɣ Ɛsɔ tʋma sɔsɔna tɔm ɖɔ-yɔɔdasɩ taa yɔ.” 12 Pɩla pe-kpeekpe yɔɔɔ nɛ pɔtɔŋ ɖama se: “Ɛzɩ ɛbɛ lɛ mbʋ yɔ?” 13 Lalaa ñowoŋuu nɛ pɔtɔŋ se: “Sʋlʋm pahaɣaa!” 14 Petro kʋyɩ ɛsɩŋ, ɛ nɛ hiu nɛ kʋyʋm lalaa, nɛ ɛkpaɣ tɔm nɛ ɛyɔɔdɩ ɖoŋ mbʋ yɔ se: “Yuda mba nɛ Yerusalɛm mba kpeekpe mɩ, ɩnɩɩ ndʋ tɩlakɩ sɔnɔ yɔ, iwelisi camɩyɛ ndʋ meheyiɣ-mɩ yɔ. 15 Aayɩ, ɛyaa panɛ yɔ, patɩñɔɔ sʋlʋm nɛ pɩkʋʋ-wɛ, ɛzɩ ɩmaɣzʋʋ yɔ; pɩkɩlɩ tanaŋ tɛɛ. 16 Ɛlɛ ndʋ nayʋ kamawa yɔ, tɩlakɩna. 17 ‘Pɩkaɣ labʋ wayɩ wayɩ wɛɛ taa, Kɩbaɣlʋ tɔmnɩ mbʋ, mankaɣ mɩzʋʋ tomnaɣ nandʋ kpeekpe yɔɔ men-Fezuu, ɖɩnɛ ɛlɛ pakaɣ yɔɔdʋʋ nayaa tɩyɛ, evebiya kaɣ naʋ hama tɔm, nɛ akpadɩyaa tɩlɩ ɖoza tɔm ɖeu. 18 Nɛ ma yɔ mankaɣ tiyinuu men-Fezuu ma-lɩmɖʋyaa halaa nɛ abalaa pɔ-yɔɔ. 19 Nɛ mawɩlɩ kawɩlɩsɩ nasɩyɩ nɛ ɛsɔdaa kiŋ nɛ peɣtu natʋyʋ tataa cɩnɛ. 20 Wɩsɩ kaɣ pɩsʋʋ cɩkpɛndʋʋ nɛ fenaɣ pɩsɩ calɩm, pʋcɔ nɛ pɩtalɩ Kɩbaɣlʋ kɩyakʋ sɔsɔʋ. 21 Ðɩnɛ ɛlɛ, weyi ɛyaɣ Ɛsɔ hɩɖɛ yɔ, ɛyakɩ ɛ-ñʋʋ.’”
19-25 NOVEMBRE
ÑƖM MBƲ PƖWƐ ƐSƆTƆM TAA YƆ | TƲMA LABƲ 4-5
“Powobi pɩ-yɔɔ nɛ posusuu Ɛsɔtɔm nɛ abalɩtʋ”
(Tʋma Labʋ 4:5-13) Tɛʋ fema lɛ, Yuda mba ñʋndɩnaa nɛ sɔsaa nɛ takayɩsɩ mayaa pekpeɣli Yerusalɛm. 6 Layʋ sɔsɔ Anna, Kaifa, Yonataŋ, Alexandri nɛ layaa sɔsaa waŋ taa mba tɩŋa kɛwɛ peeɖe. 7 Palɩzɩ apostoloowaa salaka taa nɛ pɔpɔzʋʋ-wɛ tɔm se: “Ðoŋ weyi, yaa a-ɖoŋ nɛ a-hɩɖɛ taa ɩlabɩ mbʋ?” 8 Petro weyi Fezuu Kiɖeɖeu su ɛ-taa ɖo yɔ, ɛyɔɔdɩ se: “Tɛtʋ taa awiya nɛ sɔsaa, iwelisi: 9 Ye sɔnɔ pahʋʋnɩ-ɖʋ tɔm camɩyɛ lakasɩ nzɩ ɖɩlabɩ kaakalaɣ yɔ sɩ-yɔɔ kɔyɔ, nɛ pɔpɔzʋʋ se a-hɩɖɛ taa kakʋyaa kɔyɔ, 10 mɩ nɛ Israɛlɩ samaɣ kpeekpe, ɩtɩlɩ se: “Yesu Krɩstʋ Nazarɛthu tʋ weyi ɩkamɩ-ɩ kaamaŋgaɣ yɔɔ nɛ Ɛsɔ fezi-i sɩm yɔɔ yɔ, ɛ-hɩɖɛ taa kaakalaɣ kanɛ yɔ kɔ-yɔɔ cɛba mɩ-ɛsɩndaa, 11 ɛnʋ weyi ikutuzaa nɛ ɩlɔ ɛzɩ kuduyuu mayʋ lɔʋ pɩyɛ yɔ, sɔnɔ ɛpɩsɩ kuduyuu tigiɖe lɛ. 12 Ɛ-wayɩ lɛ, ñʋʋ yaɖʋ nɔɔyʋ fɛyɩ ɖoli, mbʋ pʋyɔɔ yɔ Yesu hɩɖɛ wayɩ lɛ, naɖɩyɛ fɛyɩ tataa cɩnɛ se ɖɩya ɛyaa ñʋŋ.” 13 Pɔcɔnɩ Petro nɛ Yohanɛɛsɩ pe-kpeetaɣ, nɛ panaɣ se pɛkɛ ɛyaa mba paasɩŋ pʋyʋ yɔ nɛ pɛ-ɛsa tikuli yɔ lɛ, pɩla sɔsaa mba yɔɔɔ. Pasɩm-wɛ se pa nɛ Yesu paawɛna.
w08 1/9 15, aɖakaɣ
Tɔm ndʋ pɔyɔɔdɩnɩ nɔɔ yɔ tɩpɩsɩ Masɩ kiɖeɖesi—Kajalaɣ Krɩstʋ mba taasɩ takayaɣ na?
Apostoloowaa taasɩ takayaɣ na?
Ñʋndɩnaa nɛ sɔsaa mba paawɛ Yeruzalɛm yɔ, “Pɔcɔnɩ Perto nɛ Yohanɛɛsɩ pe-kpeetaɣ, nɛ panaɣ se pɛkɛ ɛyaa mba paasɩŋ pʋyʋ yɔ nɛ pɛ-ɛsa tikuli yɔ lɛ, pɩla sɔsaa mba yɔɔɔ.” (Tʋma Labʋ 4:13) Toovenim lɛ, apostoloowaa taasɩ takayaɣ na? Takayaɣ nakɛyɛ (The New Interpreter’s Bible comments) yɔɔdaɣ tɔm ndʋ tɩwɛ mayaɣ kanɛ ka-taa yɔ tɩ-tɔm lɛ, kɔyɔɔdaa se: ‘Tɔm ndʋ pɔyɔɔdɩ Pɩyɛɛrɩ [nɛ Yohanɛɛsɩ] pɔ-yɔɔ yɔ, tɩɩwɩlɩɣ se patiwolo sukuli nɛ paasɩŋ tɔm maʋ yaa tɔm kalʋʋ. Ñʋndɩnaa nɛ sɔsaa mba paaɖiɣzinaa se paa apostoloowaa ɩɩsɩm takayaɣ kɔyɔ, pa-sɩmtʋ tɩtɩɩñɔtʋnʋʋ tɔm hʋyaa sɩmtʋ.’
w08 15/5 30 § 6
Tʋma Labʋ takayaɣ taa lɩmaɣza sɔsɔna
4:13—Pɩyɛɛrɩ nɛ Yohanɛɛsɩ paakɛ mba paasɩŋ takayaɣ yɔ? Aayɩ, pɩtɩkɛ mbʋ. Paya-wɛ se pɛkɛ ɛyaa “mba paasɩŋ pʋyʋ yɔ nɛ pɛ-ɛsa tikuli,” mbʋ pʋyɔɔ yɔ pataawolo Raabiwaa yaa Ɛsɔ sɛtʋ ñʋndɩnaa sukuli.
(Tʋma Labʋ 4:18-20) Mbʋ lɛ, paɖaɣnɩ-wɛ yaʋ nɛ pekizini-wɛ se pataatasɩ wɛɛtʋʋ yaa pataatasɩ tɔm wɩlʋʋ Yesu hɩɖɛ taa. 19 Ɛlɛ Petro nɛ Yohanɛɛsɩ pocosi-wɛ se: “Mɩ maɣmaɣ ɩcɔna nɛ ɩna se Ɛsɔ ɛsɩndaa pɩwɛ ɖeu se ɖɩña-mɩ nɛ pɩkɩlɩ Ɛsɔ? 20 Ða yɔ pɩɩsaŋ se ɖitaasusi tɔm ndʋ ɖɩnawa nɛ ɖɩnɩɩ yɔ.”
(Tʋma Labʋ 4:23-31) Peyebi-wɛ lɛ, powolo pa-taabalaa cɔlɔ, nɛ pɛkɛdɩ-wɛ ndʋ ndʋ layaa sɔsaa nɛ sɔsaa lalaa heyi-wɛ yɔ. 24 Panɩ tɔm ndʋ lɛ, patɩŋa payɩ patɩmɩɣnɩ Ɛsɔ nɛ pɔtɔŋ se: “Wondu kpeekpe tʋ, ñalabɩnɩ ɛsɔdaa, tataa, lɩm sɔsɔm nɛ pɩ-taa wondu. 25 Ñɔyɔɔdɩna nɛ Fezuu Kiɖeɖeu nɛ ɖa-caa Daviid, ña-lɩmɖʋyʋ, nɔɔ se: Pɩlabɩ ɛzɩma nɛ ajɛɛ kpazɩɣ a-tɩ mbʋ, nɛ ɛyaa taŋ falaa tamasɩ? 26 Tataa awiya wɛɖɩɣ nɛ tɔm hʋyaa kpɛndɩ nɔɔ Kɩbaɣlʋ nɛ ɛ-tɛ Krɩstʋ pɔ-yɔɔ. 27 Mbʋ pʋyɔɔ yɔ, tɩtɩm taa, Herodu nɛ Pontio-Pilatu nɛ sɩɩnaa layaa ajɛɛ nɛ Israɛlɩ samaɣ paɖʋ ɛgbɛyɛ, tɛtʋ tʋnɛ yɔ tɩ-taa, ña-lɩmɖʋyʋ kiɖeɖeu Yesu yɔɔ, weyi ŋta-ɩ num kiɖeɖem yɔ. 28 Palabɩ mbʋ yɔ, ña-maɣmaɣ ño-ɖoŋ taa nɛ ñɔ-lɔŋ taa lɛ, ŋkaɖʋ ndʋ yɔ, ndʋ palaba. 29 Mbʋ lɛ, lɛɛlɛɛyɔ Kɩbaɣlʋ, cɔnɩ nɛ ŋna pañazʋʋ-ɖʋ nɛ ŋha nʋmɔʋ nɛ ña-lɩmɖʋyaa pɩzɩ posusi ñɔ-tɔm kaalɛyɩtʋ. 30 Sezi ñe-nesi nɛ ŋkʋsɩ kʋdɔndɩnaa, nɛ ŋla hama lakasɩ nɛ peɣtu, ña-lɩmɖʋyʋ kiɖeɖeu Yesu hɩɖɛ taa.” 31 Patɩmaɣ mbʋ yɔ lɛ, pekpeɣli ɖenɖe yɔ, peeɖe ñamsɩ nɛ Fezuu kiɖeɖeu su pe-kpeekpe pa-taa ɖo nɛ pasʋʋ Ɛsɔtɔm susuu yɔɔ kaalɛyɩtʋ.
it-1 128 § 3
Apostoloowaa
Tʋmɩyɛ nɖɩ palabɩ Krɩstʋ ɛgbɛyɛ taa yɔ. Ɛsɔ fezuu kiɖeɖeu ŋgʋ paatisi apostoloowaa yɔɔ Pantekooti wiye yɔ, kɩɩkpazɩ-wɛ ɖoŋ siŋŋ. Pɩkɛ toovenim se sɔsaa ɖɩɣ apostoloowaa salaka, pamabɩ-wɛ, panazɩ-wɛ sɩm yɔɔ sɩm yɔɔ; ɛlɛ Tʋma Labʋ takayaɣ taa ñʋŋ kagbanzɩ kajalaɣ ñɩŋ wɩlɩ kpayɩ kpayɩ se apostoloowaa susi tɔm kɩbandʋ nɛ Yesu femtu tɔm nɛ abalɩtʋ. Avema wena atɩŋ Pantekooti kazandʋ wayɩ yɔ a-taa, fezuu kiɖeɖeu ɖoŋ kaawɛ apostoloowaa yɔɔ nɛ pɛɖɛɛ nɔɔ nɛ pala tʋmɩyɛ nɛ kpekpeka nɛ piyele nɛ Krɩstʋ agbaa sakɩyɛ ñɔ. (Tʋma 2:41; 4:4) Kajalaɣ taa lɛ, Yeruzalɛm paakam ñʋʋ nɛ tɔm susuu, pʋwayɩ lɛ, Samaarɩɩ, nɛ alɩwaatʋ kɔm tɩɖɛɣ lɛ, pawalɩsɩ-tʋ nɛ pɩtalɩ ajɛɛ lɛɛna wena payɩ paasɩm-yɛ yɔ a-taa.—Tʋma 5:42; 6:7; 8:5-17, 25; 1:8.
Ðɩñɩnɩ fezuu taa ñɩm
(Tʋma Labʋ 4:11) ɛnʋ weyi ikutuzaa nɛ ɩlɔ ɛzɩ kuduyuu mayʋ lɔʋ pɩyɛ yɔ, sɔnɔ ɛpɩsɩ kuduyuu tigiɖe lɛ.
it-1 514 § 4
Kuduyuu tigiɖe
Keɣa 117:22 wɩlɩ kaɣlaa se pɩyɛ nɖɩ kuduyuu mayaa lɔwa yɔ, ɖɩkaɣ pɩsʋʋ “kuduyuu tigiɖe” (Ebree kʋnʋŋ taa lɛ, roʼshpinnahʹ). Yesu yɔɔdaa se ɛnʋ kɛnɩ “kuduyuu tigiɖe” nɖɩ ɖɩ-tɔm pɔyɔɔdɩ Keɣa kanɛ ka-taa yɔ. (Grɛɛkɩ kʋnʋŋ taa lɛ, kephaleʹgoniʹas, kɔna taa pɩyɛ sɔsɔɖɛ). (Mat 21:42; Mark 12:10, 11; Luka 20:17) Pɛɛ wena pamaɣnɩ kuduyuu yɔ, panaɣ a-taa nɖɩ ɖɩkɩlɩ kʋyʋʋ yɔ kpayɩ kpayɩ. Mbʋ ɖɔɖɔ Yesu kɛnɩ pɩyɛ nɖɩ ɖɩkɩlɩ kʋyʋʋ yɔ patam numwaa mba pakpaɣ-wɛ nɛ pamaɣzɩnɩ fezuu taa templo yɔ pɛ-hɛkʋ taa. Pɩyɛɛrɩ ɖɔɖɔ yɔɔdaa se Krɩstʋ kɛnɩ pɩyɛ nɖɩ ɖɩ-tɔm pɔyɔɔdɩ Keɣa 117:22 taa yɔ, nɛ ɛwɩlɩ se Krɩstʋ ɛnʋ ɛkɛnɩ pɩyɛ nɖɩ ɛyaa lɔwa yɔ, ɛlɛ Ɛsɔ ñalɩzɩ-ɩ se ɛkɛ “kuduyuu tigiɖe pɩyɛ.”—Tʋma 4:8-12; 1Pɩy 2:4-7.
(Tʋma Labʋ 5:1) Ɛyʋ nɔɔyʋ, payaɣ-ɩ se Anania, ɛ nɛ ɛ-halʋ Safira, pɛkpɛndɩ nɔɔ nɛ pɛpɛdɩ pa-hayɩm.
w13 1/3 15 § 4
Lɔŋ weyi ɖɩkpɛlɩkɩɣ Pɩyɛɛrɩ nɛ Anaanɩyaasɩ pɛ-cɛtɩm taa?
Anaanɩyaasɩ nɛ ɛ-halʋ pɛpɛdɩ pa-ñɩm se pakpaɣ pi-liidiye nɛ pasɩnɩnɩ agɔma mba paamɩyɩsɩ-wɛ lɩm yɔ. Anaanɩyaasɩ kɔnɩ liidiye lɛ, eheyi apostoloowaa se mbʋ ɛpɛdaa yɔ, pi-liidiye kpeekpe ɛkɔnɩ mbʋ yɔ. Ɛlɛ ɛɛcɛtɩ kɩcɛtʋʋ. Ɛɛkpaɣ liidiye hɔɔlʋʋ nakʋyʋ nɛ ɛmɛsɩ. Ɛsɔ sɩnɩ Pɩyɛɛrɩ nɛ ɛtɩlɩ se Anaanɩyaasɩ cɛtaɣ kɩcɛtʋʋ; pʋyɔɔ Pɩyɛɛrɩ heyi-i se: “Pɩtɩkɛ ɛyaa ŋcɛtaa, ɛlɛ Ɛsɔ.” Kpaagbaa mbʋ lɛ, Anaanɩyaasɩ tɔlɩ nɛ ɛsɩ. Pɩlabɩ ɛzɩ ñɩɣtʋ naadozo pʋwayɩ lɛ, ɛ-halʋ ñɔkɔɔ. Ɛtaatɩlɩ mbʋ pɩtalɩ ɛ-walʋ yɔ, nɛ ɛcɛtɩ ɖɔɖɔ nɛ ɛtɔlɩ nɛ ɛsɩ.
Bibl kalʋʋ
(Tʋma Labʋ 5:27-42) Powoni apostoloowaa sɔsaa tɔm tɩŋ tɛɛ lɛ, layʋ sɔsɔ pɔzɩ-wɛ se: 28 “Ðiikizini-mɩ se ɩtaayɛlɩnɩ ɛyʋ ɛnʋ yɔ ɛ-hɩɖɛ. 29 Ɛlɛ ɩɖɔŋ yɛlɩnʋʋ nɛ ɩwɩlɩɣ mɩ-tɔm ndʋ Yerusalɛm kpeekpe. Ɛzɩ ɩsɔɔlaa se ɩla nɛ ɛyʋ ɛnʋ yɔ ɛ-calɩm lizi ɖɔ-yɔɔ?” Petro cosi-wɛ nɛ apostoloowaa lalaa nɔɔ se: “Pɩwɛɛ se paña Ɛsɔ nɛ pɩkɩlɩ ɛyaa. 30 Ða-caanaa tɛ Ɛsɔ fezi sɩm yɔɔ Yesu weyi ɩkʋ-ɩ kaamaŋgaɣ yɔɔ yɔ, 31 ɛnʋ Ɛsɔ kpazaa nɛ ɛpɩsɩ-ɩ ɛyaa kpeekpe nɔɔ ɖɛyʋ, pa-ñʋʋ yaɖʋ, se ɛpɩsɩ Israɛlɩ laŋɩyɛ nɛ ekpeɣ-i ɛ-kɩwɛɛkɩm. 32 Ða yɔ, ɖɩkɛ aseɣɖe tɩnaa tɔm ndʋ ti-kpeekpe tɩ-yɔɔ, ɖa nɛ Fezuu kiɖeɖeu ŋgʋ Ɛsɔ haɣ mba pañaŋɩ-ɩ yɔ.” 33 Panɩ mbʋ lɛ, pɩwasɩ po-hola taa yem nɛ pata tamaɣ se pakʋ-wɛ nɛ pasɩ. 34 Ðɩnɛ ɛlɛ Farɩsɩ tʋ nɔɔyʋ, payaɣ-ɩ se Gamalieli, ɛkʋyɩ ɛsɩŋ sɔsaa hɛkʋ taa; ɛkɛkɛ paɣtʋ sɩnɖʋ weyi samaɣ ñaŋɩ-ɩ yɔ. Eheyi-wɛ se palɩzɩ ɛyaa mba awayɩ, alɩwaatʋ pazɩ. 35 Pʋwayɩ lɛ eheyi sɔsaa mba se: “Israɛlɩ mba mɩ, ɩɖaŋ mɩ-tɩ nɛ mbʋ ɩcaɣ se ɩla ɛyaa mba yɔ yɔ. 36 Wayɩ wayɩ alɩwaatʋ tʋnɛ tɩ-taa lɛ, Teudasi lɩwa, ɛyaɣaɣ ɛ-tɩ se sɔsɔ nɔɔyʋ, nɛ epeɣzi ɛyaa nasɩnaza mbʋ yɔ. Pakʋ-ɩ lɛ, mba patɩŋaɣ ɛ-wayɩ yɔ, pamɩzɩ ɖama nɛ pɩtɩkazɩ kʋyʋm. 37 Ɛ-wayɩ lɛ, kɩgalʋʋ alɩwaatʋ taa, Yudai Galilea tʋ lɩɩ nɛ epeɣzi ɖɔɖɔ ɛyaa nɛ patɩŋ ɛ-wayɩ, ɛsɩba lɛ, ɛ-wayɩ tɩŋɩyaa mɩzɩ ɖama ɖɔɖɔ mbʋ. 38 Mbʋ lɛ nɔɔnɔɔ yɔ, meheyiɣ-mɩ, itaakemsi ɛyaa mba yɔ pɔ-cɔlɔ, iyele-wɛ. Mbʋ pʋyɔɔ yɔ, ye pa-tʋmɩyɛ nɖɩ, yaa pa-lakasɩ nzɩ yɔ, sɩlɩnɩ ɛyaa cɔlɔ na yɔ, pɩkaɣ tɔlʋʋ nɛ pɩtɩ yem. 39 Ɛlɛ ye Ɛsɔ cɔlɔ pɩlɩnaa kɔyɔ, ɩɩkaɣ pɩzʋʋ nɛ ɩhʋzɩ-wɛ. Ɩtaala nɛ ɩkɔɔ ɩna se Ɛsɔ iyou.” Pamʋ ɛ-tɔm. 40 Mbʋ pʋyɔɔ pamabɩ apostoloowaa nɛ pekizini-wɛ se pataatasɩ hɩɖɛ nɖɩ yɔ yaʋ, pʋwayɩ lɛ, peyele-wɛ. 41 Ɛlɛ mba yɔ, palɩnɩ tɔm tɩŋ tɛɛ nɛ amɛya se paɖʋ-wɛ hɩɖɛ nɛ pawɩlɩ-wɛ kʋñɔŋ Yesu hɩɖɛ yɔɔ. 42 Nɛ paa kɩyakʋ ŋgʋ lɛ, patiyeki wɩlʋʋ nɛ susuu Ɛsɔ kuduyuu tɛɛ nɛ ɖɩsɩ taa Yesu Krɩstʋ tɛ tɔm kɩbandʋ.
26 NOVEMBRE–2 DÉCEMBRE
ÑƖM MBƲ PƖWƐ ƐSƆTƆM TAA YƆ | TƲMA LABƲ 6-8
“Pɩtakɩ Krɩstʋ ɛgbɛyɛ kɩfaɖɛ”
(Tʋma Labʋ 6:1) Kɩyakɩŋ ɛnɩ ɩ-taa tɔm mʋyaa hukaɣ mbʋ lɛ, koobiya Grecia mba midiɣ pɔ-mɔɔŋ tɛɛ nɛ koobiya Hebreia mba; pɔcɔnaa se kɩyakʋ kɩyakʋ, tɔɔnaɣ ɖɩtayɩyɛ lɛ, pomuluu pe-lelaa.
“Pɩwɛɛ se paña Ɛsɔ nɛ pɩkɩlɩ ɛyaa”
17 Lɛɛlɛɛyɔ, Sataŋ ñɩbɩ mɛsaɣ tɛɛ kpaca nakʋyʋ ɛgbɛyɛ kɩfaɖɛ taa maɣmaɣ se ɛtɩŋnɩ kɩ-yɔɔ nɛ ɛcamɩ-ɖɩ. Kpaca ŋgʋ lɛ? Ɛyaa mba paamɩyɩsɩ-wɛ lɩm nɛ papɩsɩ tɔm mʋyaa yɔ, pa-taa sakɩyɛ kaakɛ agɔma Yeruzalɛm, nɛ paasɔɔlaa se patasɩ kpɛlɩkʋʋ nɛ patɩlɩ sakɩyɛ nɛ pʋcɔ papɩsɩ pɛ-tɛ. Tɔmkpɛlɩkɩyaa mba pɛ-tɛ kaawɛ Yeruzalɛm yɔ, paasɔɔlaa se pala sɔɔlɩm faaa haɖɛ nɛ pɩsɩnɩ tɔmkpɛlɩkɩyaa lalaa mba paakɛ agɔma yɔ nɛ papɩzɩ pehiɣ tɔɔnaɣ, nɛ pɔcɔnɩ ɖɔɖɔ pa-kɩcɛyɩm lɛɛbʋ ɖeɖe. (Tʋma 2:44-46; 4:34-37) Alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa pakatɩ kaɖɛ sɔsɔyɛ naɖɩyɛ. “Kɩyakʋ kɩyakʋ, tɔɔnaɣ ɖɩtayɩyɛ lɛ,” lelaa mba pɔyɔɔdaɣ Grɛɛkɩ kʋnʋŋ yɔ, ‘pomulaɣ-wɛ.’ (Tʋma 6:1) Ɛlɛ pataamuluu lelaa mba pɔyɔɔdaɣ Ebree kʋnʋŋ yɔ. Pɩɩwɛ ɛzɩ tɛ yɔɔ tɛ yɔɔ lakasɩ nasɩyɩ paɣzɩ sʋʋ ɛgbɛyɛ taa yɔ. Kaɖɛ ɖɩnɛ, ɖɩpɩzaɣ se ɖɩkɔnɩ tayʋʋ ɛgbɛyɛ taa nɛ pɩkɩlɩ pɩtɩŋa.
(Tʋma Labʋ 6:2-7) Mbʋ apostoloowaa hiu nɛ naalɛ ya tɔm mʋyaa samaɣ nɛ peheyi-kɛ se: “Pɩtɩmaɣ se ɖiyele tɔm heyuu nɛ ɖɩtayɩ tɔɔnaɣ. 3 Ɩlɩzɩ mɩ-taa ɛyaa kɩbama lʋbɛ, mba ɩsɔɔlaa yɔ, mba pa-taa nɛ Fezuu Kiɖeɖeu lɔŋ yɔ, nɛ ɖɩɖʋ-wɛ tʋmɩyɛ nɖɩ. 4 Ða yɔ ɖɩñɔnɩ adɩma nɛ tɔm heyuu tʋmɩyɛ.” 5 Lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ ɖɩkɛdɩnɩ pe-kpeekpe payɩ nɛ palɩzɩ Etieni weyi ɛ-taa nɛ tisuu nɛ Fezuu Kiɖeɖeu ɖo yɔ, nɛ Filipu, Prokore, Nikanori, Timoŋ, Parmenasi nɛ Nikola, Antiokia tʋ weyi ɛɛkɛ sɩɩnaa layʋ nɛ eyele nɛ ɛpɩsɩ Yuda tʋ yɔ. 6 Powoni-wɛ apostoloowaa cɔlɔ, nɛ paba tɩmnɩ Ɛsɔ pɔ-yɔɔ pɩtɛ lɛ, pakpazɩ pɔ-yɔɔ nesi. 7 Kɩbaɣlʋ tɔm wadɩɣ, tɔm mʋyaa hukuu pɩŋŋ Yerusalɛm, nɛ layaa sakɩyɛ ñaŋ tisuu tɔm.
“Pɩwɛɛ se paña Ɛsɔ nɛ pɩkɩlɩ ɛyaa”
18 Ɛgbɛyɛ kaawɛɛ nɛ ɖɩpaɣlɩɣ, nɛ apostoloowaa mba paakɛ nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ yɔ, paaɖiɣzinaa se pɩtaakɛnɩ lɔŋsɩnɖɛ se ‘peyele tɔm heyuu nɛ patayɩɣ tɔɔnaɣ.’ (Tʋma labʋ 6:2) Pɩsa nɛ pɔcɔnɩ tɔm ndʋ ti-ɖeɖe lɛ, paha nɔɔ tɔm mʋyaa se pañɩnɩ abalaa lʋbɛ, mba pa-taa nɛ ‘fezuu kiɖeɖeu lɔŋ yɔ’ nɛ ‘paɖʋ-wɛ tʋmɩyɛ nɖɩ.’ (Tʋma labʋ 6:3) Pɩɩcɛyaa se pañɩnɩ abalaa mba pamʋnaa yɔ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ pɩtaakɛ tɔɔnaɣ tayʋʋ tʋmɩyɛ ɖeke tɔm pɩɩkɛnaa, ɛlɛ mba kaɣaɣnɩ ɖɔɖɔ liidiye ɖɔkʋʋ, paya tɔɔnaɣ, nɛ pɔcɔnɩ akɔnta labʋ ɖeɖe. Abalaa mba palɩzaa yɔ, pa-tɩŋa payɩ paawɛnɩ Grɛɛkɩ hɩla, nɛ pɩtala yɔ pɩɩhɛzɩ lelaa mba pa-laŋa. Apostoloowaa tɩmɩ tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ siŋŋ nɛ pɩtɛ lɛ, paɖʋzɩ “tʋmɩyɛ nɖɩ” abalaa lʋbɛ panɛ pe-nesi tɛɛ.
(Tʋma Labʋ 7:58–8:1) Pɔhɔmɩ-ɩ nɛ palɩzɩ-ɩ tɛtʋ taa nɛ paɖabɩ-ɩ pɛɛ. Aseɣɖe tɩnaa kaasɩ po-tokonaa evebu nɔɔyʋ cɔlɔ, payaɣ-ɩ se Saulu. 59 Paɖakaɣ Etieni pɛɛ lɛ, ɛlɔʋ nɔɔ se: “Kɩbaɣlʋ Yesu, mʋ men-fezuu.” 60 Pʋwayɩ lɛ, eluŋ ɛ-nɩmbɛla yɔɔ nɛ ɛma kubuka sɔsɔɔ se: “Kɩbaɣlʋ, taasʋʋ-wɛ kɩwɛɛkɩm pʋnɛ yɔ.” Ɛyɔɔdɩ mbʋ nɛ ɛtɛ lɛ, etisi fezuu. 8 Pakʋwaɣ Etieni mbʋ yɔ lɛ, pɩkɛdɩnɩ Saulu. Puwiye nɖɩ lɛ pawɩlɩ ñaŋ pɩŋŋ cejewiye nɖɩ ɖɩwɛ Yerusalɛm yɔ. Pe-kpeekpe pamɩzɩ ɖama Yudea nɛ Samaria tɛyɛ yɔɔ, nɛ pɩsɛɣ apostoloowaa yeke Yerusalɛm.
Ðɩñɩnɩ fezuu taa ñɩm
(Tʋma Labʋ 6:15) Piyele nɛ mba pekpeɣli sɔsaa tɔm tɩŋ tɛɛ mbʋ yɔ, papa ɛsa nɛ ɩ nɛ ɛ-ɛsɩndaa caɣ-wɛ ɛzɩ Ɛsɔ tiyiyu ɛsɩndaa yɔ.
“Kʋjɔʋ nɛ ɖoŋ posu Etiyɛɛnɩ taa ɖo”
2 Alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa lɛ, Etiyɛɛnɩ ɛsɩndaa kaawɛ ndɩ kpem. Tɔm hʋyaa cɔnɩ ɛ-ɛsɩndaa lɛ, peɖiɣzina se ɛ-ɛsɩndaa wɛ “ɛzɩ Ɛsɔ tiyiyu ɛsɩndaa yɔ.” (Tʋma Labʋ 6:15) Ɛsɔ tiyiyaa kɛnɩ Yehowa tɔm ɖɔkɩyaa, nɛ pʋyɔɔ lɛ sɔɔndʋ ɛɛkpaɣ-wɛ nɛ nabʋyʋ, pɛwɛ abalɩtʋ nɛ pa-laŋɩyɛ ɛɛtɔʋ. Wɛtʋ ndʋ Etiyɛɛnɩ kaawɛna. Paa tɔm hʋyaa ɩpaɖaɣ-ɩ yɔ, paana-tʋ ɛ-yɔɔ. Ɛbɛ kaayeba nɛ ɛwɛɛnɩ wɛtʋ ndʋ?
(Tʋma Labʋ 8:26-30) Ɛsɔ tiyiyu nɔɔyʋ heyi Filipu se: “Kʋyɩ nɛ ŋtii hadɛ habɩyɛ nɖɩ ɖɩlɩɣnɩ Yerusalɛm nɛ ɖiwoki Gaza yɔ ɖɩ-yɔɔ, habɩyɛ nɖɩ nɔɔyʋ fɛyɩ ɖɩ-yɔɔ.” 27 Ɛkʋyɩ ɛɖɛɛ. Ethiopiya tʋ nɔɔyʋ, eleŋiye, Kandasia, Ethiopiya abiɖe tɛ sɔɔja nɛ ɛ-ñɩm kpeekpe yɔɔ cɔnɩyʋ kɛlɛ. Ɛkɔm Yerusalɛm se eluŋ Ɛsɔ tɛɛ. 28 Ɛpɩsaɣ kpem kɛlɛ mbʋ yɔ, ɛcaɣ ɛ-kɛɛkɛ yɔɔ, ɛɖɔŋ kalʋʋ nayʋ Isaia takayaɣ. 29 Ðɩnɛ ɛlɛ Fezuu Kiɖeɖeu heyi Filipu se: “Wolo ŋñɔtɩnɩ kɛɛkɛɛ tʋ ɛnʋ yɔ.” 30 Filipu se nɛ ewolo ɛ-cɔlɔ nɛ ɛnɩɣ ɛkalɩɣ nayʋ Isaia takayaɣ, nɛ ɛpɔzɩ-ɩ se: “Ŋnɩɣ ndʋ ŋkalɩɣ yɔ, tɩ-tɔbʋʋ na?”
Yesu yɔɔ tɔm kɩbandʋ susuu
16 Pɩkɛnɩ waɖɛ Krɩstʋ mba sɔnɔ se pala tʋmɩyɛ nɖɩ Filiipu ɖɔɖɔ kaalaba yɔ. Ðoŋ ɖoŋ lɛ, ɖɩkatɩɣ ɛyaa lona ndɩ ndɩ taa ɛzɩ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩɩɖɔŋ nʋmɔʋ yɔ mbʋ yɔ, nɛ ɖɩtɩŋɩɣnɩ alɩwaatʋ fanʋʋ aseɣɖe lɩzʋʋ yɔɔ nɛ ɖisusuu-wɛ tɔm. Nɛ alɩwaatʋ sakɩyɛ taa lɛ, laŋa kɩbana tɩnaa mba ɖɩkatɩɣ yɔ, pɩnaɣ kaɣlaa se pɩtɩtʋʋzɩnɩ kɩtʋʋzɩnʋʋ yem nɛ ɖɩkatɩ-wɛ. Ɛbɛ yɔɔ? Mbʋ pʋyɔɔ yɔ Bibl wɩlɩɣ kpayɩ kpayɩ se Ɛsɔ tiyiyaa ɖiyiɣni tɔm susuu tʋmɩyɛ se tɔm kɩbandʋ ɛpɩzɩ nɛ tɩtalɩ “tataa ɛyaa, ɛjaɖɛ tɩŋa, tɔnʋŋ tɩŋa nɛ ɛyaa tɩŋa.” (Natʋ 14:6) Yesu kaatɛm yɔɔdʋʋ ɖɔɖɔ se Ɛsɔ tiyiyaa kaɣ ɖiyuu tɔm susuu tʋmɩyɛ. Kɩɖaʋ ŋgʋ ɛha mɩla nɛ kalɩɣa yɔɔ yɔ kɩ-taa, ɛwɩlaa se kʋmtʋ alɩwaatʋ talɩɣ lɛ, pɩ-tɔbʋʋ se ɛjaɖɛ ɖɩnɛ ɖɩ-tɛm alɩwaatʋ taa lɛ, Ɛsɔ tiyiyaa kaɣnɩ kɛʋ “kʋnɖaa.” Ɛsɔzaa se tiyiyaa mba pakaɣ lɩzʋʋ e-Kewiyaɣ taa ɛyaa mba payɩ peyeki se pituuli lalaa yɔ nɛ mba pamaɣnɩ paɣtʋ yɔɔ yɔ. (Mat. 13:37-41) Alɩwaatʋ kʋɖʋmtʋ ndʋ tɩ-taa ɖɔɖɔ Ɛsɔ tiyiyaa kaɣ kpeɣluu mba pamʋnaa se pɔtɔɔ Kewiyitu Ɛsɔdaa yɔ, nɛ pʋwayɩ lɛ, pekpeɣli ɖɔɖɔ ‘heŋ lɛɛŋ;’ “samaɣ sɔsɔɔ” ŋga Yehowa sɔɔlaa se ɛhɔm-kɛ nɛ ɛkɔnɩ ɛ-ɛgbɛyɛ taa yɔ.—Natʋ 7:9; Yoh. 6:44, 65; 10:16.
Bibl kalʋʋ
(Tʋma Labʋ 6:1-15) Kɩyakɩŋ ɛnɩ ɩ-taa tɔm mʋyaa hukaɣ mbʋ lɛ, koobiya Grecia mba midiɣ pɔ-mɔɔŋ tɛɛ nɛ koobiya Hebreia mba; pɔcɔnaa se kɩyakʋ kɩyakʋ, tɔɔnaɣ ɖɩtayɩyɛ lɛ, pomuluu pe-lelaa. 2 Mbʋ apostoloowaa hiu nɛ naalɛ ya tɔm mʋyaa samaɣ nɛ peheyi-kɛ se: “Pɩtɩmaɣ se ɖiyele tɔm heyuu nɛ ɖɩtayɩ tɔɔnaɣ. 3 Ɩlɩzɩ mɩ-taa ɛyaa kɩbama lʋbɛ, mba ɩsɔɔlaa yɔ, mba pa-taa nɛ Fezuu Kiɖeɖeu lɔŋ yɔ, nɛ ɖɩɖʋ-wɛ tʋmɩyɛ nɖɩ. 4 Ða yɔ ɖɩñɔnɩ adɩma nɛ tɔm heyuu tʋmɩyɛ.” 5 Lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ ɖɩkɛdɩnɩ pe-kpeekpe payɩ nɛ palɩzɩ Etieni weyi ɛ-taa nɛ tisuu nɛ Fezuu Kiɖeɖeu ɖo yɔ, nɛ Filipu, Prokore, Nikanori, Timoŋ, Parmenasi nɛ Nikola, Antiokia tʋ weyi ɛkɛkɛ sɩɩnaa layʋ nɛ eyele nɛ ɛpɩsɩ Yuda tʋ yɔ. 6 Powoni-wɛ apostoloowaa cɔlɔ, nɛ paba tɩmnɩ Ɛsɔ pɔ-yɔɔ pɩtɛ lɛ, pakpazɩ pɔ-yɔɔ nesi. 7 Kɩbaɣlʋ tɔm wadɩɣ, tɔm mʋyaa hukuu pɩŋŋ Yerusalɛm, nɛ layaa sakɩyɛ ñaŋ tisuu tɔm. 8 Kʋjɔʋ nɛ ɖoŋ posu Etieni taa ɖo, nɛ ɛlakɩ hama lakasɩ sɔsɔsɩ nɛ ɛwɩlɩɣ kawɩlɩsɩ samaɣ taa. 9 Synagoga taa mba nabɛyɛ, mba palɩ yomiye taa yɔ, Syrenea mba, Alexandria mba, Cilicia mba nɛ Asia mba nabɛyɛ kʋyɩ Etieni yɔɔ nɛ 10 ɛ nɛ wɛ poyou nɛ ɛwakɩ-wɛ tɔm nɛ Fezuu Kiɖeɖeu ŋgʋ kɩyɔɔdaɣ nɛ ɛ-nɔɔ yɔ, kɩ-lɔŋ nɛ ki-ɖoŋ taa. 11 Pepeɣzi ɛyaa se pɔtɔ se: “Ðɩnɩ ɛtʋ Mooze nɛ Ɛsɔ.” 12 Pekpeɣli samaɣ, sɔsaa nɛ takayɩsɩ mayaa, pʋwayɩ lɛ, pɔkɔɔ tuda nɛ pakpa-ɩ powoni-i sɔsaa tɔm tɩŋ tɛɛ. 13 Pɔyɔɔdɩ ɛ-yɔɔ peeɖe cɛtɩm tɔm se: “Ɛnʋ yɔ eeyeki tʋʋ ɖeɖe kiɖeɖee nɛ paɣtʋ. 14 Ðɩnɩ ɛtɔm se: ‘Yesu Nazarɛthu tʋ ɛnʋ yɔ ɛkɔŋ yɔkʋʋ kuduyuu kʋnɛ yɔ nɛ ɛlɛɣzɩ lakasɩ nzɩ Mooze ɖʋ-ɖʋ yɔ.’” 15 Piyele nɛ mba pekpeɣli sɔsaa tɔm tɩŋ tɛɛ mbʋ yɔ, paba ɛsa nɛ ɩ nɛ ɛ-ɛsɩndaa caɣ-wɛ ɛzɩ Ɛsɔ tiyiyu ɛsɩndaa yɔ.