MWBR18 10 Ðe-wezuu caɣʋ nɛ ɖɛ-Ɛsɔ sɛtʋ kpɛlɩkʋʋ takayaɣ taa tɔm kɩñɩnɩtʋ
1er-7 OCTOBRE
ÑƖM MBƲ PƖWƐ ƐSƆTƆM TAA YƆ | YOHANƐƐSƖ 9-10
“Yesu cɔŋnɩ e-heŋ yɔɔ”
(Yohanɛɛsɩ 10:1-3) Yesu heyi Farisia mba se: “Tʋtʋyɛ taa, tʋtʋyɛ taa, meheyiɣ-mɩ se weyi ɛɛtɩŋɩɣnɩ nɔnɔɔ se ɛsʋʋ wondu laŋaɣ tɛɛ yɔ, nɛ ɛmaɣnɩ koloŋa yɔ, ɛkɛ mɩlʋ nɛ ɛyaa kʋyʋ. 2 Weyi ɛsʋʋnɩ nɔnɔɔ yɔ, ɛkɛnɩ wondu ninɖiɣyu siŋŋ. 3 Ɛnʋ tɛya tʋ tʋlʋʋ, nɛ wondu nɩɩ ɛ-nɔɔ, ɛ-maɣmaɣ ɛyaɣ e-wondu nɛ tɩ-hɩla nɛ tɩlɩɣ kpou tɛɛ,
(Yohanɛɛsɩ 10:11) Yesu heyi Farisia mba se: “Mɛkɛnɩ ninɖiɣyu kɩbanʋ, ninɖiɣyu kɩbanʋ sɩkɩ sɩm e-wondu yɔɔ.
(Yohanɛɛsɩ 10:14) Mɛkɛnɩ ninɖiɣyu kɩbanʋ, mansɩm mo-wondu nɛ mo-wondu sɩmɩ-m
nwtsty tɛ multimedia
Wondu laŋaɣ [Heŋ kalakʋ]
Pɩɩkɛnɩ kalakʋ ŋgʋ pamaɣaɣ nɛ paɖɩkɩ heŋ se pɩkandɩyɩ ɩ-yɔɔ nɛ mɩlaa yaa tɛtɛ kpɩna ɩtaakpa-ɩ yɔ. Ninɖiɣyaa ɖɩkaɣ pe-heŋ kalakɩŋ taa ɖoo taa. Alɩwaatʋ ndʋ pamaɣaɣ Bibl yɔ, pataalɔkɩ kalakɩŋ, ɩ-walanzɩ nɛ ɩ-paɣlɩka pɩɩwɛ ndɩ ndɩ. Sakɩyɛ taa lɛ, pɛɛ pamaɣaɣnɩ kalakʋ, nɛ pɛtɛŋ lɛ, palɩzɩ nɔnɔɔ kʋɖʋmaɣ. (Kɩg 32:16; 1Sam 24:3; Sof 2:6, nwt) Yohanɛɛsɩ yɔɔdaa se “nɔnɔɔ,” wɛɛ nɛ pasʋʋnɩ kalakʋ taa nɛ “tɛya tʋ” yaa nɔnɔɔ yɔɔ ɖaŋɩyʋ ɖɔɖɔ wɛɛ. (Yoh 10:1, 3) Ninɖiɣyaa sakɩyɛ pɩzaɣ se powoni pe-heŋ samaɣ kalakʋ taa nɛ nɔnɔɔ yɔɔ ɖaŋɩyʋ feŋ ɩ-yɔɔ ɖoo taa. Tɛʋ feŋ lɛ, nɔnɔɔ yɔɔ ɖaŋɩyʋ tʋlʋʋnɩ nɔnɔɔ ninɖiɣyaa. Paa ninɖiɣyu weyi lɛ, ɛyaɣ e-heŋ nɛ e-heŋ tɩlɩɣ ɛ-nɔɔ lɛ, iwolo ɛ-cɔlɔ. (Yoh 10:3-5) Yesu tɩŋnɩ kɩɖaʋ kʋnɛ kɩ-yɔɔ nɛ ɛwɩlɩ ɛzɩma ɛcɔŋnɩ ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa yɔɔ yɔ.—Yoh 10:7-14.
w11 15/5 7-8 § 5
Krɩstʋ mba hɔŋ: Ɩcaɣnɩ mɩ-ɛsa
5 Pɩsa nɛ taabalɩyɛ wɛɛ ninɖiɣyu nɛ e-heŋ pɛ-hɛkʋ taa lɛ, pɩwɛɛ se ninɖiɣyu nɛ e-heŋ patɩlɩ ɖama camɩyɛ nɛ pataɣ ɖama liu. Ninɖiɣyu sɩm e-heŋ wɛtʋ tɩŋa nɛ heŋ sɩm ninɖiɣyu nɛ ɩtaɣ-ɩ liu. Ɩsɩm ninɖiɣyu nɔɔ nɛ ɩñaŋ-kɛ. Yesu yɔɔdaa se: “Mansɩm mo-wondu nɛ mo-wondu sɩmɩ-m.” Yesu sɩm ɛgbɛyɛ camɩyɛ. Grɛɛkɩ tɔm piye nɖɩ pɛɖɛzɩ cɩnɛ se “mansɩm” yɔ, ɖɩwɩlɩɣ “sɩmtʋ; ɛyʋ nɔɔyʋ yaa nabʋyʋ tɩlʋʋ camɩyɛ.” Ɛɛɛ, ninɖiɣyu kɩbanʋ sɩm e-heŋ kʋɖʋm kʋɖʋm. Ɛsɩm paa heu weyi lɛ, ɛ-kɩcɛyɩm, ɛ-ɛjandʋ nɛ mbʋ ɛpɩzɩɣ labʋ yɔ. Nabʋyʋ fɛyɩ se Yesu weyi ɛkɛ ɖa-nʋmɔʋ wɩlɩyʋ yɔ, ɛɛsɩŋ e-heŋ yɔɔ. Heŋ sɩm e-ninɖiɣyu camɩyɛ nɛ ɩtaɣ liu nʋmɔʋ ŋgʋ ɛwɩlɩɣ-ɩ yɔ.
(Yohanɛɛsɩ 10:4, 5) tɩlɩɣ pɩtɛ lɛ, ɩɖɛɣ tɩ-nɔɔ nɛ tɩtɩŋɩɣ ɛ-wayɩ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ tɩsɩm ɛ-nɔɔ. 5 Tɩɩtɩŋɩɣ ɛgɔm wayɩ kaaʋ, tiseɣ-i kiseu, mbʋ pʋyɔɔ yɔ tɩɩsɩŋ agɔma nɔsɩ.
cf 124-125 § 17
“Etiheyiɣ-wɛ natʋyʋ nɛ aduwa fɛyɩ”
17 George A. Smith ma mbʋ ɛɛnanɩ ɛ-ɛsa yɔ ɛ-takayaɣ nakɛyɛ taa se: “Nabʋyʋ taa ɖiwokaɣ se ɖɩhɛzɩ Yuudee mba lɔkɔ nakʋyʋ nɔɔ lɛ, ninɖiɣyaa ɛzɩ naadozo yaa naanza mbʋ yɔ kɔŋnɩ pe-heŋ. Pɔkɔŋnɩ pe-heŋ mbʋ lɛ, isidi ɖama taa, nɛ ɖɩpɔzʋʋ ɖa-tɩ se ɛzɩma paa ninɖiɣyu weyi ɛkaɣ labʋ nɛ ɛtɩlɩ e-heŋ. Ɛlɛ heŋ ñɔʋ lɩm nɛ ileɣyi nɛ pɩtɛ lɛ, paa ninɖiɣyu weyi lɛ, ɛkpaɣ ɛ-nʋmɔʋ nɛ ɛyaa e-heŋ nɛ nɔɔ ŋga ɛtɩɩyaɣnɩ-ɩ yɔ, nɛ paa heu weyi ɛnɩɣ e-ninɖiɣyu nɔɔ lɛ, ɛkpaɣ nʋmɔʋ nɛ ɛtɩŋ ɛ-wayɩ. Paa heŋ weyi lɛ, ɩɖɛɣ nɔɔ kʋɖʋmaɣ taa ɛzɩ ɩɩkɔm yɔ.” (The Historical Geography of the Holy Land) Yesu kɩɖaʋ kʋnɛ kɩmʋnɩ ɖeyi ɖeyi, nɛ kɩwɩlɩɣ se ye ɖɩsɩm ɛ-wɩlɩtʋ, ɖɩɖɔŋ tɩ-yɔɔ nɛ ɖɩtɩŋɩɣ nʋmɔʋ ŋgʋ ɛwɩlɩɣ-ɖʋ yɔ, ɖɩnɛ ɛlɛ, ɖiyeki se “ninɖiɣyu kɩbanʋ” eɖiyi-ɖʋ.
(Yohanɛɛsɩ 10:16) Mɛwɛnɩ wondu lɛɛtʋ nɛ tɩfɛyɩ laŋaɣ kanɛ kɛ-tɛɛ, pɩwɛɛ se mɔnkɔnɩ-tʋ ɖɔɖɔ nɛ tɩnɩɩ mɔ-nɔɔ nɛ tɩkpɛndɩ laŋaɣ kʋyʋmaɣ nɛ ninɖiɣyu kʋyʋm.
nwtsty, Yoh 10:16 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
mɔnkɔnɩ-tʋ: Yaa “menɖiyi-tʋ.” Grɛɛkɩ lakaɣ aʹgo ŋga palabɩnɩ tʋmɩyɛ cɩnɛ yɔ, papɩzɩɣ nɛ pɛɖɛzɩ-kɛ se “kɔnʋʋ” hɔɔlʋʋ nakʋyʋ taa nɛ hɔɔlʋʋ lɛɛkʋ taa lɛ, pɛɖɛzɩ-kɛ se “ɖiyuu.” Pɩnzɩ 200 waa taa takayaɣ nakɛyɛ labɩnɩ tʋmɩyɛ tɔm piye nɖɩ ɖɩ-ɖɔndɩ (synaʹgo) nɛ sakɩyɛ taa pɛɖɛzɩɣ-ɖɩ se ketuu. Ɛzɩ ninɖiɣyu kɩbanʋ yɔ, Yesu ketiɣ, eɖiyiɣ, ɛkandɩyɩɣ nɛ ɛcalɩɣ heŋ weyi ɩwɛ laŋaɣ kanɛ [kalakʋ kʋnɛ] kɛ-tɛɛ yɔ nɛ wondu lɛɛtʋ [heŋ lɛɛŋ]. (Laŋaɣ kanɛ ɖɔɖɔ Yesu yawa se “ewiɖe cikpeɖe” Luka 12:32 taa). Ewiɖe cikpeɖe nɛ heŋ lɛɛŋ pɛkpɛndaa nɛ papɩsɩ kalakʋ kʋɖʋmʋʋ ninɖiɣyu kʋyʋm tɛɛ. Tɔm tʋnɛ tɩñɩkɩɣ niye nɔɔ kʋɖʋmaɣ ŋga kakaɣ wɛʋ Yesu wayɩ tɩŋɩyaa hɛkʋ taa yɔ kɔ-yɔɔ.
Ðɩñɩnɩ fezuu taa ñɩm
(Yohanɛɛsɩ 9:38) Ɛyɔɔdɩ se: “Mentisiɣ, Kɩbaɣlʋ,” nɛ eluŋ ɛ-tɛɛ.
nwtsty, Yoh 9:38 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
eluŋ ɛ-tɛɛ: Yaa “ɛha-ɩ ñamtʋ.” Ye ɛsɔ nɔɔyʋ sɛtʋ tɔm pɔyɔɔdʋʋ nɛ palabɩnɩ tʋmɩyɛ Grɛɛkɩ lakaɣ proskyneʹo yɔ, pɛɖɛzɩɣ-ɖɩ se ‘ɛsɔ tɛɛ luŋuu.’ (Mat 4:10; Luka 4:8) Hɔɔlʋʋ kʋnɛ kɩ-taa lɛ, abalʋ yʋlʋm weyi Yesu wawa yɔ, ɛɛtɩlɩ Yesu se ɛkɛ Ɛsɔ lone taa caɣyʋ, pʋyɔɔ eluŋ ɛ-tɛɛ se ɛha-ɩ ñamtʋ. Ɛtaakpaɣ Yesu ɛzɩ Ɛsɔ yɔ, ɛlɛ ɛzɩ Masɩ kaayɔɔdʋʋ yɔ, eeɖiɣzinaa se ɛkɛ “ɛyʋ pɩyalʋ,” Mesiya weyi Ɛsɔ ɖoŋ wɛ ɛ-yɔɔ yɔ. (Yoh 9:35) Abalʋ ɛnʋ eeluŋ Yesu tɛɛ ɛzɩ patɩɩlakʋʋ caanaʋ taa yɔ. Alɩwaatʋ ndʋ pamaɣaɣ Ebree Masɩ yɔ, ye ɛyʋ ɛkatɩ nayʋ, wiyaʋ yaa Ɛsɔ lone taa caɣyʋ nɔɔyʋ yɔ, eluŋuu ɛ-tɛɛ. (1Sam 25:23, 24; 2Sam 14:4-7; 1Aw 1:16; 2Aw 4:36, 37) Ñamtʋ ndʋ pahaɣaɣ Yesu alɩwaatʋ sakɩyɛ taa yɔ, tɩwɩlaɣ ɛsɩmɩyɛ nɖɩ pɛwɛnɩ fezuu taa tɔm ndʋ eheyaɣ-wɛ yɔ tɩ-yɔɔ yaa tɩwɩlaɣ se peɖiɣzinaa se Ɛsɔ lootiye wɛ ɛ-yɔɔ.
(Yohanɛɛsɩ 10:22) Pɔtɔkaɣ Yerusalɛm Ɛsɔ kuduyuu kazandʋ. Pɩɩkɛ lʋŋɩyɛ taa.
nwtsty, Yoh 10:22 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
Ɛsɔ kuduyuu kazandʋ: Ebree kʋnʋŋ taa lɛ, payaɣ kazandʋ ndʋ se Hanukkah (chanukkahʹ). Nɛ tɩ-tɔbʋʋ lɛ se “nɔnɔsɩ tʋlʋʋ kazandʋ.” Kɩyakɩŋ lutozo pɔtɔkaɣnɩ-tʋ. Pɔtɔkaɣ-tʋ lʋŋɩyɛ taa, kpaɣnɩ Chislev fenaɣ kɩyakʋ 25 ñɩŋgʋ wiye. (Cɔnɩ Sgd-F partie 19) Pɔtɔkaɣ-tʋ nɛ pɔtɔzʋʋnɩ Yeruzalɛm kpaaŋ nɔnɔsɩ tʋlʋʋ kazandʋ ndʋ paatasɩ labʋ pɩnaɣ 165 P.P.Y. yɔ tɩ-yɔɔ. Siirii wiyaʋ Antiochus IV Épiphane kaanim Yuuda mba Ɛsɔ Yehowa nɛ episi e-templo. Halɩ Antiochus ɛnʋ ɛɛma altaaru nakʋyʋ templo taa altaaru sɔsɔʋ ŋgʋ kɩ-yɔɔ palakaɣ miŋ kɩñaɣzʋʋ kɩlaŋ paa evemiye nɖɩ yɔ kɩ-yɔɔ. Pɩsa nɛ Antiochus tasɩ templo pisuu nɛ pɩkɩlɩ lɛ, pɩtalɩ Chislev fenaɣ kɩyakʋ 25 ñɩŋgʋ wiye pɩnaɣ 168 P.P.Y. lɛ, ewoni afa nɛ ɛkpɛyɩ altaaru yɔɔ nɛ ɛmɩzɩ afa ɛnʋ e-yom templo taa nɛ ɛcɔɔ nɛ ɛta. Ɛñaɣzɩ templo nɔnɔsɩ miŋ, ɛyɔkɩ cɔjɔnaa kuduyuŋ, ɛkpaɣ sika altaaru, haɖɛ kpɔnʋ taabɩlɩ nɛ sɩka kanɖʋnaa nɛ ɛɖɛna. Pʋwayɩ lɛ, ɛkpaɣ Yehowa tɛ templo nɛ ɛha Olympus pʋʋ yɔɔ sɩʋ ŋgʋ payaɣ se Zeus yɔ. Pɩnzɩ naalɛ wayɩ lɛ, Yudaasɩ Makabee ɖaɣnɩ mʋʋ Yeruzalɛm nɛ kɩ-tɛ templo Antiochus nesi tɛɛ. Antiochus la azuluma kɩlaŋ sɩʋ Zeus nɛ pɩla pɩnzɩ naadozo ɖeyi ɖeyi lɛ, paɖaɣnɩ kpaaŋ ñɔɔzʋʋ nɛ kɩwɛɛ kele kele nɛ patasɩ kɩ-nɔnɔsɩ tʋlʋʋ Chislev fenaɣ kɩyakʋ 25 ñɩŋgʋ wiye pɩnaɣ 165 P.P.Y. taa. Paɖaɣnɩ paɣzʋʋ miŋ kɩñaɣzʋʋ kɩlaŋ weyi palaɣaɣ Yehowa paa evemiye nɖɩ yɔ. Ɛlɛ Masɩ taa tɔm natʋyʋ ɛɛwɩlɩɣ se Yehowa ɖiyini Yudaasɩ Makabee nɛ ɛwa nɛ ɛtasɩ tʋlʋʋ kpaaŋ nɔnɔsɩ. Paa mbʋ yɔ, Yehowa kaatɩŋnɩ sɩɩnaa layaa ajɛɛ taa ɛyaa ɛzɩ Pɛrsɩ tʋ Siiruusi yɔɔ mbʋ yɔ nɛ eyele nɛ ɛ-sɔɔlɩm la. (Iza 45:1) Pʋyɔɔ lɛ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkɔ tɔm ñʋʋ se Yehowa pɩzɩɣ nɛ ɛtɩŋnɩ ɛ-samaɣ taa ɛyʋ nɔɔyʋ yɔɔ nɛ ɛla ɛ-sɔɔlɩm. Masɩ wɩlɩɣ se pɩɩpɔzaa se templo ɛwɛɛ nɛ palakɩ tʋmɩyɛ kɩ-taa nɛ pɩsa nɛ natʋ tɔm ndʋ tɩyɔɔdaɣ Mesiya, ɛ-Ɛsɔ sɛtʋ tʋmɩyɛ nɛ ɛ-kɩlaʋ tɔm yɔ tɩla. Pɩtasɩ lɛ, pɩɩwɛɛ se Leevi piya ɩwɛɛ kɩlaŋ laʋ yɔɔ nɛ pɩkɔɔ pɩsɩɩnɩ alɩwaatʋ ndʋ Mesiya laɣ kɩlaʋ sɔsɔʋ yaa ɛkpakɩɣ e-wezuu nɛ ɛlaa ɛyaa samaɣ yɔɔ yɔ. (Dan 9:27; Yoh 2:17; Ebr 9:11-14) Patɩɖʋ Krɩstʋ wayɩ tɩŋɩyaa paɣtʋ se palakɩ Ɛsɔ kuduyuu kazandʋ. (Kol 2:16, 17) Paa mbʋ yɔ, Masɩ hɔɔlʋʋ nakʋyʋ ɛɛwɩlɩɣ se Yesu yaa ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa kaakaɖɩnɩ kazandʋ ndʋ tɩ-tɔɔʋ.
Bibl kalʋʋ
(Yohanɛɛsɩ 9:1-17) Yesu lɩɣaɣ Ɛsɔ kuduyuu tɛɛ lɛ, ɛɖʋzɩnɩ ɛyʋ nɔɔyʋ, palʋlɩ-ɩ yʋlʋm. 2 Ɛ-tɔm mʋyaa pɔzɩ-ɩ se: “Tɔm wɩlɩyʋ, pɩlabɩ ɛzɩma nɛ palʋlɩ ɛyʋ ɛnʋ yɔ yʋlʋm? Ɛnʋ ɛlabɩnɩ kɩwɛɛkɩm yaa ɛ-ñɩma?” 3 Yesu se: “Pɩtɩkɛ ɛnʋ, pɩtɩkɛ ɖɔɖɔ ɛ-ñɩma. Ɛlɛ pɩlabɩ mbʋ se pana Ɛsɔ ɖoŋ tʋmɩyɛ ɛ-yɔɔ. 4 Kifema lɛ, pɩwɛnɩ-ɖʋ se ɖɩla weyi etiyi-ɖʋ yɔ ɛ-tʋmɩyɛ, kuyuu lɛ, nɔɔyʋ ɛɛtasɩɣ pʋyʋ labʋ. 5 Mɛwɛ ɛjaɖɛ yɔɔ kɔyɔ, mɛnkɛ ɛjaɖɛ mintʋsʋʋ.” 6 Ɛyɔɔdɩ mbʋ lɛ, ɛtɔ ndaatʋ nɛ ɛlabɩnɩ ahɔya nɛ ɛtaa yʋlʋm ɛsa 7 nɛ ɛtɔmɩ-ɩ se: “Wolo Silowe lɩŋgamʋʋ taa (Silowe tɔbʋʋ se weyi petiyi-i yɔ), yʋlʋm wolo ɛsɔ; ɛpɩsaa ɛkɔŋ lɛ, ɛnaɣ. 8 Ɛ-cɔlɔ mba nɛ mba paasɩmɩ-ɩ se ɛkɛ yʋlʋm yɔ, pɔtɔŋ se: “Pɩtɩkɛ weyi ɛcakaɣ peeɖe yɔ nɛ ɛsʋlʋmʋʋ lɛ yɔ?” 9 Nabɛyɛ se ɛnʋ, lalaa se pɩlɩ, pɩtɩkɛ ɛnʋ, pɩkɛ ɛ-lɛzʋʋ, ɛlɛ ɛnʋ se: “Ma lɛ yeli?” 10 Nɛ pɔpɔzɩ-ɩ se: “Ñɛ-ɛsa labɩ ɛzɩma nɛ akuli yɔ?” 11 Ecosi-wɛ se: “Weyi payaɣ-ɩ se Yesu yɔ, ɛnʋ labɩnɩ ahɔya, ɛtaa mɛ-ɛsa yɔɔ nɛ ɛtɔmɩ-m se: ‘Wolo Silowe lɩŋgamʋʋ taa nɛ ŋsɔ lɩm.’ Mowolo nɛ mɔnsɔ nɛ manaɣ.” 12 Pɔpɔzɩ-ɩ se: “Ɛwɛ le yɔ?” Ecosi-wɛ se: “Maasɩŋ.” 13 Powoni weyi ɛkɛkɛ yʋlʋm yɔ Farisia mba cɔlɔ. 14 Pɩɩkɛ Sabbatu wiye Yesu labɩ ahɔya nɛ ekulini ɛ-ɛsa. 15 Farisia mba pɔzɩ-ɩ ɖɔɖɔ se: “Pɩlabɩ ɛzɩma nɛ ŋnaɣ?” Ecosi-wɛ se: “Ɛta ahɔya mɛ-ɛsa yɔɔ, mɔnsɔ lɩm nɛ lɛɛlɛɛyɔ manaɣ.” 16 Pɩ-yɔɔ lɛ, Farisia mba nabɛyɛ tɔŋ se: “Ɛnʋ yɔ ɛtalɩnɩ Ɛsɔ cɔlɔ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛɛñaŋ Sabbatu paɣtʋ.” Lalaa kitini se: “Kɩwɛɛkɩm laɖʋ lakɩ ɛzɩma nɛ ɛwɩlɩ kawɩlɩsɩ nzɩ yɔ?” Nɛ pɔ-nɔsɩ wɛɛ ndɩ ndɩ mbʋ. 17 Mbʋ lɛ, paɖaɣnɩ yʋlʋm pɔzʋʋ se: “Nɛ ñɛ yɔ, ŋyɔɔdʋʋ ɛ-tɔm suwe, ɖenɖe ekuli ñɛ-ɛsa yɔ?” Ecosi-wɛ se: “Ɛkɛ nayʋ.”
8-14 OCTOBRE
ÑƖM MBƲ PƖWƐ ƐSƆTƆM TAA YƆ | YOHANƐƐSƖ 11-12
“Maɣzɩnɩ Yesu pʋtɔdɩyɛ naʋ”
(Yohanɛɛsɩ 11:23-26) Yesu heyi-i se: “Ña-ɖalʋ kaɣ fem.” 24 Maarta cosi-i se: “Manawa se efeŋ ɛjaɖɛ tɛm wiye.” 25 Yesu heyi-i se: “Mɛkɛnɩ wezuu nɛ femtu, ɛyʋ etisiɣ mɔ-yɔɔ kɔyɔ, paa ɛsɩba yɔ, ɛkaɣ wɛʋ nɛ ɛ-ɛsa, 26 nɛ ɛyʋ ɛwɛɛ nɛ etisiɣ mɔ-yɔɔ kɔyɔ, ɛɛsɩkɩ wiɖiyi. Ŋtisiɣ pɩ-yɔɔ?”
nwtsty, Yoh 11:24, 25 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
Manawa se efeŋ: Maarta maɣzaɣ se ɛjaɖɛ tɛm wiye sɩɖaa femtu tɔm Yesu yɔɔdaɣ. Ɛɛwɛnɩ tisuu siŋŋ wɩlɩtʋ ndʋ tɩ-yɔɔ. Paa sɩɖaa femtu wɩlɩtʋ ɛɛlɩnɩ Masɩ taa yɔ, Maarta alɩwaatʋ taa Ɛsɔ sɛtʋ ñʋndɩnaa mba payaɣaɣ se Saduki mba yɔ pataatisiɣ tɩ-yɔɔ. (Dan 12:13; Mark 12:18) Pɩtasɩ lɛ, Farɩsɩ mba ñetisaɣ kalɩzaɣ maasɩkɩ maasɩkɩ wɩlɩtʋ yɔɔ. Paa ɛyaa mba Yesu kaatɛm fezuu yɔ, pa-taa nɔɔyʋ etaaleɖi sɩm taa ɛzɩ Lazaarɩ yɔ, Maarta kaanawa se Yesu wɩlɩɣ sɩɖaa femtu tɔm nɛ halɩ ɛɛtɛm nabɛyɛ fezuu.
Mɛkɛnɩ wezuu nɛ femtu: Yesu maɣmaɣ sɩm nɛ e-femtu haɣ nʋmɔʋ sɩɖaa se patasɩ hiɣu wezuu. Yehowa fezi Yesu nɛ sɩɖaa taa nɛ pɩtɛ lɛ, ɛha-ɩ ɖoŋ se efezi sɩɖaa nɛ ɛtɛ ɛha-wɛ wezuu maatɛŋ. Yesu ya ɛ-tɩ Natʋ 1:18 (nwt) taa se “ɛsadʋ,” weyi ɛɖɔkɩ “sɩm nɛ Pɩlaʋ ñɩma” yɔ. Pʋyɔɔ lɛ, Yesu kɛnɩ ɛsadɩnaa nɛ sɩɖaa pe-lidaʋ. Ɛha-ɖʋ lidaʋ se ɛkaɣ pɩlaŋ kuluu nɛ ɛha sɩɖaa wezuu, paa pɩtɩɩkɛ mba ɛ nɛ wɛ pakaɣ kewiyitu tɔɔʋ ɛsɔdaa yaa mba pakaɣ caɣʋ tɛtʋ kɩfatʋ yɔɔ nɛ ɛsɔdaa komina ɖiyi-wɛ yɔ.—Yoh 5:28, 29; 2Pɩy 3:13.
(Yohanɛɛsɩ 11:33-35) Yesu na ɛ nɛ Yuɖa mba mba patɩŋaɣ-ɩ yɔ pewiɣaɣ lɛ, pɩcɛyɩ-ɩ nɛ e-liu tɛɛ ta tomiye, 34 nɛ ɛpɔzɩ-ɩ se: “Ɩsɩ-ɩ le?” Peheyi-i se: “Kɩbaɣlʋ, kɔɔ nɛ ŋna.” 35 Yesu wii
nwtsty, Yoh 11:33-35 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
pewiɣaɣ: Tam sakɩyɛ taa lɛ, Grɛɛkɩ tɔm piye “wiu” wɩlɩɣ se ɛyʋ wiɣ nɛ panɩɣ ɛ-taŋ. Tɔm piye kʋɖʋmɖɩyɛ nɖɩ palabɩnɩ tʋmɩyɛ alɩwaatʋ ndʋ pɔyɔɔdaɣ ɛzɩma Yesu wi Yeruzalɛm tɛtʋ yɔɔ yɔ pɩ-tɔm yɔ.—Luka 19:41.
pɩcɛyɩ-ɩ nɛ e-liu tɛɛ ta tomiye [emuzi ɛ-taa . . . nɛ ɛ-laŋɩyɛ wɛɛkɩ]: Grɛɛkɩ tɔm pee wena palabɩnɩ tʋmɩyɛ cɩnɛ yɔ, a-naalɛ awɩlɩɣ wɩzasɩ sɔsɔsɩ nzɩ Yesu nɩ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa yɔ. Grɛɛkɩ lakaɣ (embrimaʹomai) ŋga pɛɖɛzaa se “pɩcɛyɩ-ɩ [emuzi]” ɛ-taa yɔ, ɖoŋ ɖoŋ lɛ, kawɩlɩɣ wɩzasɩ sɔsɔsɩ, nɛ cɩnɛ lɛ, kawɩlɩɣ se piitukuni Yesu kpem pʋyɔɔ emuzaa. Grɛɛkɩ tɔm piye (tarasʹso) nɖɩ pɛɖɛzaa se “liu tɛɛ ta tomiye [laŋɩyɛ wɛɛkɩ]” yɔ, ɖɩwɩlɩɣ nɩɣzɛ. Ɛzɩ Bibl yɔɔ lɔŋsɩnɖʋ nɔɔyʋ yɔɔdʋʋ yɔ, cɩnɛ lɛ tɔm piye nɖɩ, ɖɩwɩlɩɣ “wɩzasɩ sɔsɔsɩ nzɩ ɛyʋ nɩɣ ɖooo ɛ-laŋɩyɛ taa yɔ; laŋwɛɛkɩyɛ sɔsɔyɛ.” Pɔyɔɔdaɣ ɛzɩma pɩlabɩ Yesu, alɩwaatʋ ndʋ ɛnawa se Yudaasɩ kaɣnɩ-ɩ kɔlɔmɔtʋ labʋ yɔ, pɩ-tɔm Yoh 13:21 taa lɛ, lakaɣ kʋɖʋmaɣ ŋga palabɩnɩ tʋmɩyɛ.
wii: Tɔm piye (dakryʹo) nɖɩ palabɩnɩ tʋmɩyɛ cɩnɛ yɔ, ɖɩkɛnɩ lakaɣ ŋga palɩzɩnɩ Grɛɛkɩ tɔm piye “ɛsɩtɛɣlɩm” taa yɔ. Tɔm piye nɖɩ palabɩnɩ tʋmɩyɛ Luka 7:38; Tʋma 20:19, 31; Ebr 5:7 nɛ Natʋ 7:17; 21:4 taa. Ðɩñɩkɩɣ niye ɛyʋ ɛsɩtɛɣlɩm mbʋ pikpeŋ yɔ pɩ-yɔɔ nɛ pɩkɩlɩ ɛyʋ wiu nɛ panɩɣ ɛ-nɔɔ yɔ. Krɩstʋ mba Grɛɛkɩ Masɩ taa lɛ, cɩnɛ ɖeke palabɩnɩ tʋmɩyɛ Grɛɛkɩ lakaɣ kanɛ, nɛ kɛwɛ ndɩ nɛ ŋga palabɩnɩ tʋmɩyɛ Yoh 11:33 taa nɛ pɔyɔɔdɩnɩ Maarɩɩ nɛ Yuuda mba lalaa wiu tɔm yɔ. Yesu kaanawa se ɛkaɣ fezuu Lazaarɩ, ɛlɛ alɩwaatʋ ndʋ ɛna ɛ-taabalaa kʋsɔɔlaa laŋwɛɛkɩyɛ taa yɔ pɩɩcɛyɩ-ɩ kpem. Ɛɛsɔɔlɩ ɛ-taabalaa kpem nɛ ɛnaɣ pa-pʋtɔdɩyɛ, mbʋ yebina nɛ etisi ɛsɩtɛɣlɩm ɛyaa ɛsɩndaa. Aɖam kɩwɛɛkɩm yɔɔ lɛ, ɛyaa lesi pa-kʋsɔɔlaa; nɛ kɛdaɣ kanɛ kawɩlɩɣ kpayɩ kpayɩ se Yesu nɩɣ siziŋ pɔ-yɔɔ.
(Yohanɛɛsɩ 11:43, 44) Ɛyɔɔdɩ mbʋ lɛ, ɛma kubuka mbʋ yɔ se: “Lazaru, lɩɩ awayɩ.” 44 Kpaagbaa mbʋ lɛ, sɩɖʋ lɩɩ, pɔhɔkɩ ɛ-nɩŋgbanzɩ nɛ e-nesi kpɩtaŋ nɛ pohuuzi ɛ-ɛsa yɔɔ kpɩtaʋ. Yesu heyi-wɛ se: “Iheɖi-i nɛ iyebi-i nɛ ewolo.”
Ðɩñɩnɩ fezuu taa ñɩm
(Yohanɛɛsɩ 11:49) Pa-taa lɛlʋ, Kaifa weyi ɛkɛkɛ layʋ sɔsɔ pɩnaɣ ŋga yɔ, eheyi-wɛ se: “Ɩtɔɔ yem.”
nwtsty, Yoh 11:49 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
layʋ sɔsɔ: Alɩwaatʋ ndʋ Izrayɛɛlɩ kaakɛ ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩwɛ ɖɩ-tɩ yɔɔ lɛ, layʋ sɔsɔ lakaɣ ɛ-tʋmɩyɛ e-wezuu caɣʋ kpeekpe. (Kɩg 35:25) Ɛlɛ alɩwaatʋ ndʋ Roma mba kaawɛnɩ ɖoŋ Izrayɛɛlɩ yɔɔ lɛ, mba Roma mba lɩzaɣ se pɔtɔɔ kewiyitu Izrayɛɛlɩ piya yɔɔ yɔ, paawɛnɩ waɖɛ se palɩzɩ nɔɔyʋ se ɛkɛnɩ layʋ sɔsɔ yaa pasɩnzɩ ɛ-tʋmɩyɛ. Kayifu weyi Roma mba kaalɩzaa se ɛkɛ cɔjɔ sɔsɔ yɔ, ɛɛwɛ lɛɣtʋ kpem, nɛ pʋyɔɔ lɛ, ɛlabɩ layʋ sɔsɔ tʋmɩyɛ nɛ pileɖi nɛ pɩkɩlɩ mba paalɛyɩ-ɩ tʋmɩyɛ nɖɩ labʋ yɔ. Paha-ɩ waɖɛ nɖɩ pɩnaɣ 18 taa nɛ ɛlabɩ-ɖɩ pɩkɔɔ pɩsɩɩnɩ pɩnaɣ 36 taa. Yohanɛɛsɩ yɔɔdʋʋ se Kayifu kaakɛ layʋ sɔsɔ pɩnaɣ ŋga yɔ, pɩwɩlɩɣ pɩnaɣ 33, nɛ Yohanɛɛsɩ tɔm wɩlɩɣ ɖɔɖɔ se pɩnzɩ nzɩ sɩ-taa Kayifu labɩ layʋ sɔsɔ tʋmɩyɛ yɔ sɩ-taa nakɛyɛ taa pakʋ Yesu.—Cɔnɩ fnw (Yesu wezuu caɣʋ tɛtʋ yɔɔ tɛ kɛdɛzaɣ kpɩtaʋ takayaɣ [kɛwɛ intɛrnɛɛtɩ yɔɔ Takayɩsɩ & Hatʋ Cabɩ Takayɩsɩ taa]) nɛ ŋna ɖenɖe pɩtɩla, Kayifu ɖɩɣa kaawɛɛ yɔ.
(Yohanɛɛsɩ 12:42) Pɩtɛ lɛ, sɔsaa hɛkʋ taa, nabɛyɛ cabɩ tisi ɛ-yɔɔ; ɛlɛ Farisia mba yɔɔ lɛ, patɩkatɩ se pawɩlɩ pa-tɩ se paaɖaŋ-wɛ se pataasʋʋ Ɛsɔ kuduyuu tɛɛ.
nwtsty, Yoh 12:42 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
sɔsaa: Cɩnɛ lɛ, Grɛɛkɩ tɔm piye nɖɩ pɛɖɛzaa se “sɔsaa” yɔ, ɖɩwɩlɩɣ mba palakaɣ tʋmɩyɛ Yuuda mba tɔm ɖɩhʋyɛ sɔsɔyɛ yaa Sahedrɛɛ taa yɔ. Pɔyɔɔdaɣ Niikoodɛm, weyi ɛkɛ Sahedrɛɛ taa tʋ lɛlʋ yɔ ɛ-tɔm Yoh 3:1 taa lɛ, tɔm piye nɖɩ palabɩnɩ tʋmɩyɛ.
paaɖaŋ-wɛ se pataasʋʋ Ɛsɔ kuduyuu tɛɛ: Yaa “paalɩzɩ-wɛ yaa paaɖɔɔnɩ-wɛ sinaagɔɔgɩ taa.” Yoh 12:42 nɛ 16:2 taa ɖeke palabɩnɩ tʋmɩyɛ Grɛɛkɩ tɔm piye aposynaʹgogos. Ɛyʋ weyi pɔɖɔɔnʋʋ-ɩ Ɛsɔ kuduyuu tɛɛ yɔ, peniŋ-i nɛ pɛpɛŋɩ-ɩ tɛtɛ ɛzɩ weyi ɛfɛyɩnɩ wazaɣ nakɛyɛ samaɣ taa yɔ. Ye wɛtʋ ndʋ tɩtalɩ nɔɔyʋ yɔ, pɩpɩzaɣ se piyele nɛ ɛ-hɔʋ sʋʋ tanɩm taa. Sinaagɔɔgɩwaa tʋmɩyɛ kajalaɣ ñɩnɖɛ lɛ se, pawɩlɩ ɛyaa tɔm pa-taa, ɛlɛ nabʋyʋ taa pahʋwaɣ tɔm pa-taa, nɛ egeetiye taa tɔm hʋyaa pɩzaɣ se pɔhɔ ɛyʋ nɩŋgbaaŋ nɛ polu-i agbazɛɛ yaa pɔɖɔɔnɩ sinaagɔɔgɩ taa.
Bibl kalʋʋ
(Yohanɛɛsɩ 12:35-50) Yesu cosi-wɛ se: “Mintʋsʋʋ wɛ mɩ-hɛkʋ taa wɛɛ pazɩ yem. Ɩɖɔ kɩ-taa nɛ cɩkpɛndʋʋ etaatudi mɩ-yɔɔ nʋmɔʋ taa, weyi ɛɖɔŋ cɩkpɛndʋʋ taa yɔ, ɛɛsɩŋ se le ewoki. 36 Mɩ yɔ, mintʋsʋʋ wɛ mɩ-cɔlɔ. Itisi mintʋsʋʋ yɔɔ nɛ ɩpɩsɩ mintʋsʋʋ piya.” Yesu yɔɔdɩ mbʋ lɛ, ɛmʋʋ pɛ-ɛsɩndaa nɛ ɛɖɛɛ. 37 Paa ɛwɩlɩ kawɩlɩsɩ sɔsɔsɩ pɛ-ɛsɩndaa, petitisi ɛ-yɔɔ, 38 se tɔm ndʋ nayʋ Isaia kɔyɔɔdaa yɔ, tɩla, tʋtʋ yɔ se: “Kɩbaɣlʋ, atisi ɖɔ-tɔm yɔɔ. Kɩbaɣlʋ kuli e-nesi yɔɔ nɛ ɛwɩlɩ anɩ?” 39 Mbʋ yebina nɛ patɩpɩzɩ se petisi ɛ-yɔɔ, mbʋ pʋyɔɔ Isaia tasɩ tɔm se: 40 “Ɛyʋlʋnsɩ-wɛ, ɛkpazɩ pa-laŋa ɖoŋ se pɛ-ɛsa ɩtaana, pa-laŋɩyɛ ɛtaanɩɩ pʋ-tɔbʋʋ nɛ pataapɩsɩ pa-laŋa nɛ pɔ-yɔɔ ɛtaacɛ.” 41 Isaia yɔɔdɩ-tʋ wiye nɖɩ elesi ɛ-samtʋ yɔ, ɛ-tɔm ɛyɔɔdaa. 42 Pɩtɛ lɛ, sɔsaa hɛkʋ taa, nabɛyɛ cabɩ tisi ɛ-yɔɔ; ɛlɛ Farisia mba yɔɔ lɛ, patɩkatɩ se pawɩlɩ pa-tɩ se paaɖaŋ-wɛ se pataasʋʋ Ɛsɔ kuduyuu tɛɛ. 43 Pɔsɔɔlɩ ɛyaa samtʋ pɩkɩlɩ samtʋ ndʋ tɩlɩɣnɩ Ɛsɔ cɔlɔ yɔ; 44 Yesu suzi se: “Weyi etisiɣ mɔ-yɔɔ yɔ, pɩtɩkɛ mɔ-yɔɔ etisiɣ, ɛlɛ weyi etiyi-m yɔ ɛ-yɔɔ, 45 nɛ weyi ɛnaɣ-m yɔ, ɛnaɣ weyi etiyi-m yɔ. 46 Ma, mintʋsʋʋ, mɔnkɔm ɛjaɖɛ yɔɔ se weyi etisiɣ mɔ-yɔɔ lɛ, ɛtaawɛ cɩkpɛndʋʋ tɛɛ. 47 Weyi ɛnɩɣ mɔn-tɔm nɛ ɛɛɖɔkʋʋ-tʋ yɔ, pɩtɩkɛ makaɣnɩ ɛ-tɔm hʋʋ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ, mantɩkɔɔ ɛjaɖɛ tɔm hʋnʋʋ, ɛlɛ ɖɩ-ñʋʋ yabʋ. 48 Weyi ɛlɔ-m nɛ ɛɛmʋʋ mɔn-tɔm kɔyɔ, ɛwɛnɩ ɛ-tɔm hʋyʋ; tɔm ndʋ mɔyɔɔdʋʋ nɛ panɩɣ yɔ, ndʋ tɩkaɣnɩ-ɩ hʋnʋʋ ɛjaɖɛ tɛm wiye; 49 mbʋ pʋyɔɔ yɔ mantɩyɔɔdɩ ma-maɣmaɣ mɔn-tɔm, ɛlɛ Caa weyi etiyi-m yɔ, ɛɖʋnɩ-m se mɔyɔɔdɩ ndʋ pɩwɛnɩ-wɛ se panɩɩ yɔ. 50 Nɛ manaɣ se ɛ-paɣtʋ kɛ tamtam wezuu. Tɔm ndʋ mɔyɔɔdʋʋ yɔ, mɔyɔɔdʋʋ-tʋ ɛzɩ Caa heyiɣ-m tʋ yɔ.
15-21 OCTOBRE
ÑƖM MBƲ PƖWƐ ƐSƆTƆM TAA YƆ | YOHANƐƐSƖ 13-14
“Mawɩlɩ-mɩ nʋmɔʋ”
(Yohanɛɛsɩ 13:5) ɛkpaɣ lɩm nɛ ɛpɩyɩ ñondoye taa nɛ ɛpaɣzɩ ɛ-tɔm mʋyaa naataŋ kɔʋ nɛ ɛhɩzɩɣ nɛ pɔbɔʋ ŋgʋ ɛtam ɛ-tɩ yɔ.
nwtsty, Yoh 13:5 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
ɛ-tɔm mʋyaa naataŋ kɔʋ: Kpalɛyɩ kpalɛyɩnaa caanaʋ taa Izrayɛɛlɩ piya kɩlaɣ lɛʋ. Naataŋgbala ana, ataahuuzuu ɛyʋ naataŋ tɩŋa yɔɔ, tɔnzɩ nasɩyɩ kaawɛnɩ a-yɔɔ nɛ ɛyaa taŋ-sɩ nɛ pa-nɩŋgbanzɩ. Ye mbʋ, ahɔya yaa mʋzʋʋ ŋgʋ kɩwɛ habɛɛ yɔɔ yɔ, pɩtʋʋ fɛyɩ se kipisaɣ nʋmɔɖɔnaa nɩŋgbanzɩ. Pʋyɔɔ lɛ, caanaʋ taa Izrayɛɛlɩ piya hɔzaɣ naataŋgbala pʋcɔ nɛ sɩsʋʋ ɖɩsɩ taa, nɛ pɩɩpɔzaa se ɖɩɣdʋ weyi ɛmʋʋ agɔma camɩyɛ yɔ, ɛkɔ pa-nɩŋgbanzɩ lɩm. Bibl taa Masɩ sakɩyɛ yɔɔdʋʋ lakasɩ sɩnɛ sɩ-tɔm. (Kiɖe 18:4, 5; 24:32; 1Sam 25:41; Luka 7:37, 38, 44) Alɩwaatʋ ndʋ Yesu kɔ ɛ-tɔm mʋyaa nɩŋgbanzɩ lɩm yɔ, ɛtɩŋnɩ lakasɩ nzɩ sɩ-yɔɔ nɛ ɛwɩlɩ-wɛ se pɩpɔzʋʋ se poluzi pa-tɩ nɛ paɖʋ ɖama lɩm.
(Yohanɛɛsɩ 13:12-14) Ɛkɔ pa-naataŋ nɛ ɛtɛ lɛ, ɛkpaɣ e-tokonaa nɛ ɛɖaɣnɩ caɣʋ mbʋ yɔ se: “Ɩnɩ mbʋ malabɩ-mɩ yɔ, pɩ-tɔbʋʋ na? 13 Ɩyaɣ-m se Tɔm wɩlɩyʋ nɛ Kɩbaɣlʋ, pɩwɛ camɩyɛ, mɛnkɛ mbʋ ɖɔɖɔ. 14 Ye mɔnkɔ mɩ-naataŋ lɩm, ma Tɔm wɩlɩyʋ nɛ Kɩbaɣlʋ yɔ, pɩwɛnɩ-mɩ ɖɔɖɔ se ɩkɔ-ɖama naataŋ lɩm.
nwtsty, Yoh 13:12-14 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
pɩwɛnɩ-mɩ: Yaa “pɩkɛnɩ-mɩ kɩjɛyʋʋ.” Grɛɛkɩ lakaɣ ŋga palabɩnɩ tʋmɩyɛ cɩnɛ yɔ, ɖoŋ ɖoŋ lɛ, palakɩnɩ-kɛ tʋmɩyɛ alɩwaatʋ ndʋ paayɔɔdʋʋ liidiye tɔm yɔ. Nɛ kɔ-tɔbʋʋ lɛ se “kɩmɩyɛ tɔɔʋ, pɔtɔkʋʋ ɛyʋ nɔɔyʋ nabʋyʋ kɩmɩyɛ yɔ.” (Mat 18:28, 30, 34; Luka 16:5, 7) Ɛzɩma palabɩnɩ tʋmɩyɛ lakaɣ ŋga cɩnɛ nɛ hɔɔlɩŋ lɛɛŋ taa yɔ, pɩwɩlɩɣ mbʋ pɩcɛyɩ ɛyʋ ɛsɩndaa yaa mbʋ pɩwɛnɩ ɛyʋ se ɛla yɔ.—1Yoh 3:16; 4:11; 3Yoh 8.
(Yohanɛɛsɩ 13:15) Mawɩlɩ-mɩ nʋmɔʋ se ɩla ɖama ɛzɩ malabʋ-mɩ yɔ.
w99 1/3 31 § 1
Ɛyʋ weyi ɛkɩlɩ ɛyaa tɩŋa payɩ yɔ eluzi ɛ-tɩ nɛ ɛla lɩmɖʋyaa tʋmɩyɛ
Yesu kɔ ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa nɩŋgbanzɩ se ɛha-wɛ tɩ luzuu kɩɖaʋ. Pɩtɩmʋna se Krɩstʋ mba ɩmaɣzɩ se pakɩlɩ lalaa nɛ pʋyɔɔ lɛ, pɩwɛɛ se paa ɛzɩmtaa lɛ, paba ɩɖʋʋ-wɛ lɩm. Pɩtɩmʋna ɖɔɖɔ se Krɩstʋ mba ɩlʋkɩ se pehiɣ lona sɔsɔna naayɛ nɛ ñamtʋ wɛɛ pɔ-yɔɔ. Pɩkɩlɩɣ ɖeu se pamaɣzɩnɩ Yesu weyi ɛkɔm se “ɛpɩsɩ ɛ-tɩ yom nɛ ɛya ɛyaa sakɩyɛ ñʋʋ yɔ” ɛ-kɩɖaʋ. (Mat 20:28) Ɛɛɛ, pɩpɔzʋʋ se Yesu wayɩ tɩŋɩyaa ɩsɔɔlɩ faaa nɛ pala ɖama tʋma wena apɔzʋʋ tɩ luzuu yɔ.
Ðɩñɩnɩ fezuu taa ñɩm
(Yohanɛɛsɩ 14:6) Yesu kitini-i se: “Mɛkɛnɩ nʋmɔʋ, tʋtʋyɛ tɔm nɛ wezuu. Nɔɔyʋ eewoki Caa cɔlɔ nɛ ɛtɩtɩŋnɩ mɔ-yɔɔ.
nwtsty, Yoh 14:6 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
Mɛkɛnɩ nʋmɔʋ, tʋtʋyɛ tɔm nɛ wezuu: Yesu kɛnɩ nʋmɔʋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, e-ɖeke ɛ-yɔɔ ɖɩpɩzɩɣ ɖɩtɩŋna nɛ ɖɩñɔtɩnɩ Ɛsɔ adɩma taa. Ɛkɛ “nʋmɔʋ” ɖɔɖɔ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛ-yɔɔ ɛyaa pɩzɩɣ patɩŋna nɛ pa nɛ Ɛsɔ peceɣ. (Yoh 16:23; Roma 5:8) Yesu kɛnɩ tʋtʋyɛ tɔm, mbʋ pʋyɔɔ yɔ, ɛyɔɔdɩ toovenim tɔm, nɛ e-wezuu caɣʋ labɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ toovenim tɔm. Eyeba nɛ natʋ tɔm sakɩyɛ la nɛ pɩwɩlɩ se ɛwɛnɩ lone sɔsɔyɛ naɖɩyɛ Ɛsɔ kaɖʋwa taa. (Yoh 1:14; Natʋ 19:10) Pɩtɩŋnɩ ɛ-yɔɔ lɛ, natʋ tɔm kɛ “ɛɛɛ” yaa tɩlaba. (2Kɔr 1:20) Yesu kɛ wezuu, mbʋ pʋyɔɔ yɔ pɩtɩŋnɩ kɩhɛyʋʋ pʋ-ñʋʋ taa kɩlaʋ yɔɔ lɛ, ɛha ɛyaa tɩŋa waɖɛ se pehiɣ “wezuu siŋŋ,” wezuu ŋgʋ lɛ “tamtam koboyaɣ” yaa wezuu maatɛŋ. (1Tim 6:12, 19; Efɛ 1:7; 1Yoh 1:7) Ɛyaa miiliyɔɔwaa mba ɛkaɣ fezuu nɛ ɛha-wɛ waɖɛ se pacaɣ wezuu maatɛŋ Paradisuu taa yɔ, ɛkaɣ-wɛ wɩlʋʋ se ɛkɛ “wezuu.”—Yoh 5:28, 29.
(Yohanɛɛsɩ 14:12) Tʋtʋyɛ taa, tʋtʋyɛ taa meheyiɣ-mɩ: Weyi etisiɣ mɔ-yɔɔ yɔ, ɛlakɩ ɖɔɖɔ tʋma wena malakɩ yɔ. Ɛlɛ ɛlakɩ ɖɔɖɔ tʋma sɔsɔna nɛ pɩkpaɖɩ-m, mbʋ pʋyɔɔ yɔ, mowoki Caa cɔlɔ.
nwtsty, Yoh 14:12 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
tʋma sɔsɔna nɛ pɩkpaɖɩ-m: Yesu taayɔɔdʋʋ se piti lakasɩ nzɩ ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa kaɣ labʋ yɔ, sɩkaɣ wɛʋ piti nɛ pɩkɩlɩ nzɩ ɛɛlaba yɔ. Ɛlɛ eeɖiɣzinini tɩ luzuu se tɔm susuu nɛ kpɛlɩkɩyaa labʋ tʋmɩyɛ nɖɩ ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa kaɣ labʋ yɔ, ɖɩkaɣ paɣlʋʋ nɛ pɩkɩlɩ nɖɩ ɛɛlaba yɔ. Ɛ-wayɩ tɩŋɩyaa kaɣ tɔm susuu ajɛɛ sakɩyɛ, ɛyaa sakɩyɛ nɛ pɔ-tɔm susuu kaɣ kpaɣʋ ɖɔɖɔ alɩwaatʋ sakɩyɛ nɛ pɩkɩlɩ ɛzɩma Yesu kaalaba yɔ. Yesu tɔm wɩlɩɣ kpayɩ kpayɩ se ɛsɔɔlaa se ɛ-wayɩ tɩŋɩyaa iwolo tʋmɩyɛ nɖɩ ɛlakaɣ yɔ ɖɩ-yɔɔ.
Bibl kalʋʋ
(Yohanɛɛsɩ 13:1-17) Paska hʋlʋtʋ wiye, Yesu na mbʋ se ɛ-ñɩɣyʋʋ talaa se ɛkʋyɩ ɛjaɖɛ ɖɩnɛ ɖɩ-yɔɔ nɛ ɛpɩsɩ ɛ-Caa cɔlɔ lɛ, ɛkɔsɔɔlɩ ɛ-ñɩma mba pɛwɛ ɛjaɖɛ yɔɔ cɩnɛ mbʋ lɛ, ɛsɔɔlɩ-wɛ pɩkɔɔ pɩtalɩ sɔɔlɩm kamaɣ yɔɔ. 2 Pɔtɔɔ tɔɔnaɣ nɛ pɛtɛ lɛ, eleeu tɛm sʋʋ nɛ ɛka Yudasi Iskariote weyi ɛkaɣ-ɩ kɔŋkɔmtʋ labʋ yɔ ɛ-laŋɩyɛ taa mbʋ lɛ, 3 Ɛsɩm mbʋ se Caa ɖʋzɩ pɩtɩŋa e-nesi tɛɛ, nɛ Ɛsɔ cɔlɔ ɛlɩna nɛ ɛpɩsɩɣ ɖɔɖɔ Ɛsɔ cɔlɔ na mbʋ lɛ, 4 Yesu kʋyɩ tɔɔnaɣ ñanaɣ yɔɔ, ɛhɔzɩ e-tokonaa nɛ ɛsɩɩ, ɛkpaɣ pɔbɔʋ nɛ ɛtɔɔlɩ, 5 ɛkpaɣ lɩm nɛ ɛpɩyɩ ñondoye taa nɛ ɛpaɣzɩ ɛ-tɔm mʋyaa naataŋ kɔʋ nɛ ɛhɩzɩɣ nɛ pɔbɔʋ ŋgʋ ɛtam ɛ-tɩ yɔ. 6 Ɛcalɩnɩ Siimɔɔ Pɩyɛɛrɩ cɔlɔ na wobu, Pɩyɛɛrɩ pɔzɩ-ɩ se: “Hayɩ Kɩbaɣlʋ, ña-maɣmaɣ ŋkɔʋ ma-naataŋ lɩm na?” 7 Yesu cosi-i se: “Mbʋ malakɩ-ŋ lɛɛlɛɛyɔ yɔ, ŋŋnɩɣ pɩ-tɔbʋʋ, ɛlɛ pʋwayɩ lɛ ŋnɩɣ pʋ-tɔbʋʋ.” 8 Pɩyɛɛrɩ cosi-i se: “Pɩtɩkɛ ñaakɔnɩ ma-naataŋ lɩm. Aayɩ, pɩlɩ.” Yesu cosi-i se: “Ye maakɔʋ-ŋ kɔyɔ, ma nɛ ŋ ɖɩɩkaɣ kpɛndʋʋ pʋyʋ.” 9 Siimɔɔ Pɩyɛɛrɩ heyi-i se: “Kɩbaɣlʋ, ye mbʋ yɔ, taakɔ ma-naataŋ yeke, kpɛndɩnɩ me-nesi nɛ, ma-ñʋʋ.” 10 Yesu cosi-i se: “Weyi ɛsɔ lɩm ɖeu yɔ, ɛ-naataŋ yeke ɛkɔʋ nɛ ɛwɛɛ cɩɖɩ cɩɖɩ, mɩ yɔ, ɩwɛ cɩɖɩ cɩɖɩ, ɛlɛ pɩtɩkɛ mi-kpeekpe.” 11 Ɛtɛm sɩm weyi ɛkaɣ-ɩ kɔŋkɔmtʋ labʋ yɔ, mbʋ ɛtɔm se: “Pɩtɩkɛ mi-kpeekpe ɩwɛnɩ cɩɖɩ cɩɖɩ.” 12 Ɛkɔ pa-naataŋ nɛ ɛtɛ lɛ, ɛkpaɣ e-tokonaa nɛ ɛɖaɣnɩ caɣʋ mbʋ yɔ se: “Ɩnɩ mbʋ malabɩ-mɩ yɔ, pɩ-tɔbʋʋ na? 13 Ɩyaɣ-m se Tɔm wɩlɩyʋ nɛ Kɩbaɣlʋ, pɩwɛ camɩyɛ, mɛnkɛ mbʋ ɖɔɖɔ. 14 Ye mɔnkɔ mɩ-naataŋ lɩm, ma Tɔm wɩlɩyʋ nɛ Kɩbaɣlʋ yɔ, pɩwɛnɩ-mɩ ɖɔɖɔ se ɩkɔ-ɖama naataŋ lɩm. 15 Mawɩlɩ-mɩ nʋmɔʋ se ɩla ɖama ɛzɩ malabʋ-mɩ yɔ. 16 Tʋtʋyɛ taa, tʋtʋyɛ taa meheyiɣni-mɩ, yom tɩkɩlɩ ɛ-tʋ, nɛ tiyiyu tɩkɩlɩ weyi etiyi-i yɔ. 17 Ye ɩsɩm mbʋ nɛ ɩlakɩ mbʋ yɔ, ɩkɛ koboyaɣ tɩnaa.
22-28 OCTOBRE
ÑƖM MBƲ PƖWƐ ƐSƆTƆM TAA YƆ | YOHANƐƐSƖ 15-17
“Ɩtɩkɛ ɛjaɖɛ yɔɔ mba”
(Yohanɛɛsɩ 15:19) Ye ɩkɛkɛ ɛjaɖɛ yɔɔ mba yɔ, ɛjaɖɛ kaasɔɔlɩ ɖɩ-pʋyʋ. Malɩzɩnɩ-mɩ ɛjaɖɛ yɔɔ, mbʋ ɛjaɖɛ ɛɛnaɣ-mɩ nɛ ɛsɩyɛ.
nwtsty, Yoh 15:19 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
ɛjaɖɛ: Hɔɔlʋʋ kʋnɛ kɩ-taa lɛ, Grɛɛkɩ tɔm piye koʹsmos wɩlɩɣ ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ ɛyaa mba patɩkɛ Ɛsɔ sɛyaa yɔ, kɩwɛɛkɩm laɖaa mba poposi pa-tɩ nɛ Ɛsɔ yɔ. Yohanɛɛsɩ ɖeke kɛnɩ Evaŋgilim mayʋ weyi ɛyɔɔdaa se Yesu yɔɔdaa se ɛ-wayɩ tɩŋɩyaa tɩkɛ ɛjaɖɛ hɔɔlʋʋ nakʋyʋ yaa patɩkɛ ɛjaɖɛ yɔɔ mba yɔ. Yesu yɔɔdɩ tɔm kʋɖʋmtʋ ndʋ tam nabʋlɛ adɩma kɛdɛzaɣ ñɩna wena ɛlaba yɔ a-taa.—Yoh 17:14, 16.
(Yohanɛɛsɩ 15:21) Pakaɣ-mɩ labʋ pɩtɩŋa payɩ mbʋ yɔ, ma-hɩɖɛ yɔɔ; mbʋ pʋyɔɔ yɔ paasɩŋ weyi etiyi-m yɔ.
nwtsty, Yoh 15:21 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
ma-hɩɖɛ yɔɔ: Bibl taa lɛ, nabʋyʋ taa tɔm piye “hɩɖɛ” wɩlɩɣ weyi ɛtɩnɩ-ɖɩ yɔ, ɛ-wɛtʋ ndʋ pasɩmnɩ-ɩ yɔ nɛ mbʋ payɩ ɛyʋ ɛnʋ ɛkɛnaa yɔ. Yesu hɔɔlʋʋ taa lɛ, ɛ-hɩɖɛ wɩlɩɣ ɖɔɖɔ ɖoŋ nɛ lone nɖɩ ɛ-Caa ha-ɩ yɔ. (Mat 28:18; Fil 2:9, 10; Ebr 1:3, 4) Cɩnɛ lɛ, Yesu lɩzɩ pɩ-taa se ɛjaɖɛ yɔɔ ɛyaa kaɣ paɖʋʋ ɛ-wayɩ tɩŋɩyaa, mbʋ pʋyɔɔ yɔ paasɩŋ weyi etiyi-[i] yɔ. Ye paasɩm Ɛsɔ yɔ, pɩɩsɩnɩ-wɛ nɛ panɩɩ Yesu hɩɖɛ tɔbʋʋ nɛ patɩlɩ mbʋ ɖɩsɩŋnaa yɔ. (Tʋma 4:12) Pɩɩsɩnɩ-wɛ ɖɔɖɔ nɛ patɩlɩ se Yesu hɩɖɛ wɩlɩɣ se Ɛsɔ lɩzɩ-ɩ se ɛkɛ Wiyaʋ, ɛkɛ awiya taa Wiyaʋ nɛ pɩwɛɛ se paa ɛyʋ weyi lɛ, eluŋ ɛ-tɛɛ nɛ ehiɣ wezuu.—Yoh 17:3; Natʋ 19:11-16; kpaɣ-tʋ ŋmaɣzɩna Keɣa 2:7-12.
(Yohanɛɛsɩ 16:33) Meheyiɣ-mɩ tɔm ndʋ yɔ se ɩwɛɛnɩ laŋhɛzɩyɛ man-taa. Ɩkaɣ nɩʋ siziŋ ɛjaɖɛ yɔɔ. Ɛlɛ ɩwɛɛ abalɩtʋ! Mawabɩ ɛjaɖɛ.
it-1 516
Abalɩtʋ
Paa ɛjaɖɛ ɛpaɖɩɣ Krɩstʋ mba yɔ, pɩcɛyaa se pɛwɛɛ abalɩtʋ nɛ pɩsa nɛ pataapisi pa-tɩ nɛ ɛjaɖɛ yɔɔ mba wɛtʋ nɛ lakasɩ kɩdɛkɛdɩsɩ nzɩ sɩtɩkɛdɩnɩ Yehowa Ɛsɔ yɔ, nɛ pɛwɛɛ siɣsiɣ ɛ-ɛsɩndaa. Yesu heyi ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa se: “Ɩkaɣ nɩʋ siziŋ ɛjaɖɛ yɔɔ. Ɛlɛ ɩwɛɛ abalɩtʋ! Mawabɩ ɛjaɖɛ.” (Yoh 16:33) Ɛsɔ Pɩyalʋ tɩha nʋmɔʋ kaaʋ se ɛjaɖɛ ɛwɛɛnɩ ɖoŋ nɩɩyɩ ɛ-yɔɔ, ɛlɛ ɛwabɩ ɛjaɖɛ pɩtɩŋnɩ ɛzɩma ɛtɩla ɖɩ-sɔɔlɩm hɔɔlʋʋ nakʋyʋ taa yɔ. Ɛɛɛ, Yesu wabɩ ɛjaɖɛ; ɛ-kɩɖaʋ kɩbaŋʋ kʋnɛ, nɛ mbʋ pɩlɩ e-wezuu kɩbaŋʋ caɣʋ taa yɔ, pɩpɩzɩɣ nɛ pɩha ɖa-taa paa weyi abalɩtʋ ndʋ pɩpɔzʋʋ yɔ, nɛ ɛmaɣzɩnɩ-ɩ nɛ ɛtaaɖʋ ɛ-nɔɔ ɛjaɖɛ tɔm taa yaa etaapisi ɛ-tɩ nɛ ɛjaɖɛ.—Yoh 17:16.
Ðɩñɩnɩ fezuu taa ñɩm
(Yohanɛɛsɩ 17:21-23) Pe-kpeekpe pɛkpɛndɩ kʋyʋm ɖɔɖɔ ɛzɩ ñɛ Caa, ŋwɛɣ man-taa nɛ mɛwɛɛ ña-taa yɔ, mba ɖɔɖɔ pɛkpɛndɩ kʋyʋm ɖa-taa, nɛ ɛjaɖɛ tisi se ŋtiyi-m. 22 Maha-wɛ ɖoŋ weyi ŋha-m yɔ, se pɛkpɛndɩ kʋyʋm ɛzɩ ɖɩkpɛndʋʋ kʋyʋm yɔ: 23 ma pa-taa nɛ ñɛ man-taa, nɛ pɛkpɛndɩ kʋyʋm kpataa nɛ ɛjaɖɛ tɩlɩ se ŋtiyi-m nɛ mɔnsɔɔlɩ-wɛ ɛzɩ ŋsɔɔlʋʋ-m yɔ [nɛ ɛjaɖɛ tɩlɩ se ŋtiyi-m nɛ ŋsɔɔlɩ-wɛ ɛzɩ ŋsɔɔlʋʋ-m ɖɔɖɔ yɔ.]
nwtsty, Yoh 17:21-23 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
kʋyʋm: Yaa “nɔɔ kʋɖʋmaɣ.” Yesu tɩmaa se ɛ-wayɩ tɩŋɩyaa ɩpɩsɩ “kʋɖʋm,” pɛwɛɛnɩ kaɖʋwa kʋɖʋmaɣ nɛ pɛkpɛndɩ nɛ pala tʋmɩyɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ taa, ɛzɩ ɛ nɛ ɛ-Caa pɛkɛʋ “kʋɖʋm” yɔ. Pɩwɩlɩɣ se pɩwɛɛ se panɩɩnɩ ɖama nɛ pɛkpɛndɩ lɩmaɣza ɛzɩ ɛ nɛ ɛ-Caa yɔ. (Yoh 17:22) Nɔɔ kʋɖʋmaɣ ŋga kɔ-tɔm ɖɔɖɔ Pɔɔlɩ yɔɔdɩ 1Kɔr 3:6-9 taa se pɩwɛɛ se kɛwɛɛ Krɩstʋ tʋmlaɖaa hɛkʋ taa alɩwaatʋ ndʋ pɛkpɛndɩɣ nɛ pa nɛ Ɛsɔ palakɩ tʋmɩyɛ yɔ.—Kalɩ 1Kɔr 3:8.
pɛkpɛndɩ kʋyʋm kpataa: Yaa “pɛtɛzɩ wɛʋ nɔɔ kʋɖʋmaɣ kiya.” Mayaɣ kanɛ ka-taa, Yesu wɩlɩɣ se ye pɛkpɛndɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ kiya yɔ, pɩwɩlɩɣ se Caa sɔɔlɩ-wɛ. Tɔm ndʋ, tɩlabɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ Kol 3:14 (nwt), peeɖe yɔɔdʋʋ se: “Sɔɔlɩm . . . kɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ tomiye nɖɩ ɖɩtalɩ pilim yɔ.” Nɔɔ kʋɖʋmaɣ kiya ŋga, kaawɩlɩɣ se Yesu wayɩ tɩŋɩyaa kaɣ wɛnʋʋ lɛɣtʋ kʋɖʋmtʋ, wɛtʋ kʋɖʋmtʋ nɛ ɛhʋyɛ kʋɖʋmɖɩyɛ. Aayɩ, ɛlɛ kawɩlɩɣ se Yesu wayɩ tɩŋɩyaa kaɣ labʋ tʋmɩyɛ kʋɖʋmɖɩyɛ, pɛkpɛndɩ tisuu nɛ pa-wɩlɩtʋ kɛ kʋɖʋmtʋ.—Roma 15:5, 6; 1Kɔr 1:10; Efɛ 4:3; Fil 1:27.
(Yohanɛɛsɩ 17:24) Caa, mba ŋcɛlɩ-m yɔ, mɔnsɔɔlaa se pɛwɛɛ ɖɔɖɔ ɖenɖe mɛwɛɛ yɔ, nɛ pana ɖoŋ weyi ŋha-m yɔ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ŋsɔɔlɩ-m nɛ pʋcɔ ŋlɩzɩ ɛjaɖɛ.
nwtsty, Yoh 17:24 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
ŋlɩzɩ ɛjaɖɛ [pasɩɣ ɛjaɖɛ tigiɖe, nwt]: Grɛɛkɩ tɔm piye nɖɩ pɛɖɛzɩ cɩnɛ se “pasɩɣ . . . tigiɖe” yɔ, kʋɖʋmɖɩyɛ nɖɩ pɛɖɛzɩ Ebree 11:11 taa se “ŋhaɣ hoɣa.” Palabɩnʋʋ tʋmɩyɛ tɔm loyaɣ “pasɩɣ ɛjaɖɛ tigiɖe” cɩnɛ yɔ, pɩpɩzɩɣ nɛ pɩwɩlɩ Aɖam nɛ Ɛva pe-piya lʋlʋʋ. Yesu yɔɔdaɣ ‘ɛjaɖɛ tigiɖe sɩʋ’ tɔm lɛ, pitukuni Aabɛɛlɩ, ɛyʋ kajalaɣ tʋ weyi papɩzaɣ se paya ɛ-ñʋʋ, ɛyʋ kajalaɣ tʋ weyi pama ɛ-hɩɖɛ “wezuu takayaɣ kikpiyaɣ taa kpaɣnɩ alɩwaatʋ ndʋ pasɩ ɛjaɖɛ tigiɖe yɔ.” (Luka 11:50, 51; Natʋ 17:8, nwt) Tɔm ndʋ Yesu heyi ɛ-Caa adɩma taa cɩnɛ yɔ, tɩwɩlɩɣ se, ɖooo lɔŋ, pʋcɔ nɛ Aɖam nɛ Ɛva palʋlʋʋ piya lɛ, Ɛsɔ sɔɔlɩ ɛ-Pɩyalʋ ɛgbamɩyɛ.
Bibl kalʋʋ
(Yohanɛɛsɩ 17:1-14) Yesu yɔɔdɩ mbʋ nɛ ɛtɛ lɛ, ɛkpazɩ ɛ-ɛsa nɛ Ɛsɔ nɛ ɛtɩmɩ se: “Hayɩ Caa, ñɩɣyʋʋ talaa, sa ña-pɩyalʋ hɩɖɛ nɛ ña-pɩyalʋ samɩ-ŋ. 2 Mbʋ lɛ, ɖɔɖɔ ɛzɩ ŋhaɣ-ɩ ɖoŋ wondu ɛsa ndʋ kpeekpe yɔɔ yɔ, mbʋ ɖɔɖɔ ɛkaɣ haʋ tamtam wezuu mba ŋcɛlɩ-ɩ yɔ pe-kpeekpe. 3 Nɛ tamtam wezuu kɛlɛ ña-tɩlʋʋ se ñe-yeke koŋ Ɛsɔ siŋŋ nɛ weyi ŋtiyi-ŋ yɔ ɛ-tɩlʋʋ, Yesu Krɩstʋ. 4 Ma yɔ, mansamɩ-ŋ tataa nɛ tʋmɩyɛ nɖɩ ŋɖʋ-m yɔ ɖɩ-labʋ. 5 Ñɛ Caa, samɩ-m lɛɛlɛɛyɔ ñɔ-cɔlɔ nɛ samtʋ ndʋ maawɛnɩ ñɔ-cɔlɔ nɛ pʋcɔ nɛ ɛjaɖɛ wɛɣ yɔ. 6 Malaba nɛ ɛyaa mba ŋkakpaɣ-wɛ ɛjaɖɛ yɔɔ nɛ ŋcɛlɩ-m yɔ, patɩlɩ ña-hɩɖɛ. Ñatɩnɩ-wɛ nɛ ŋcɛlɩ-m wɛ nɛ pɔɖɔkɩ ñɔ-tɔm kpam. 7 Lɛɛlɛɛyɔ peɖiɣzinaa se mbʋ mbʋ ŋcɛlɩ-m yɔ, pɩlɩnɩ ñɔ-cɔlɔ na, 8 mbʋ pʋyɔɔ yɔ mɛncɛlɩ-wɛ tɔm ndʋ ŋcɛlɩ-m yɔ. Pamʋ-tʋ nɛ peɖiɣzini tɩtɩm taa se malɩnɩ ñɔ-cɔlɔ na nɛ petisi se ñetiyini-m. 9 Pɔ-yɔɔ mantɩmɩɣ, pɩtɩkɛ ɛjaɖɛ yɔɔ mantɩmɩɣ, ɛlɛ mba ŋcɛlɩ-m yɔ pɔ-yɔɔ: Mbʋ pʋyɔɔ yɔ ñatɩnɩ-wɛ, 10 nɛ mbʋ matɩna yɔ, ñatɩna, ɖɔɖɔ ɛzɩ mbʋ ñatɩna yɔ matɩna, nɛ ma-hɩɖɛ sɛɛ pa-taa. 11 Lɛɛlɛɛyɔ mantɩtasɩ wɛʋ ɛjaɖɛ yɔɔ: Mba yɔ pɛwɛ ɛjaɖɛ yɔɔ, piyele ma yɔ, mɔnkɔŋ ñɔ-cɔlɔ. 12 Mɛwɛ pɔ-cɔlɔ lɛ, mɔnɖɔkaɣ mba ŋcɛlɩ-m yɔ pe-kpeekpe ña-hɩɖɛ taa, manɖaŋ pɔ-yɔɔ nɛ pa-taa nɔɔyʋ tile. Ɛlɛ pɩyalʋ kilebu yeke lebina, se takayaɣ taa tɔm ɛla. 13 Ɛlɛ lɛɛlɛɛyɔ mɔnkɔŋ ñɔ-cɔlɔ, nɛ mɔyɔɔdʋʋ tɔm tʋnɛ yɔ mɛnkpɛndɩ mɛwɛ ɛjaɖɛ yɔɔ lɛ, se man-taa leleŋ esuu pa-taa ɖo. 14 Mɛncɛlɩ-wɛ ñɔ-tɔm, nɛ ɛjaɖɛ paɖɩɣ-wɛ mbʋ pʋyɔɔ yɔ patɩkɛ ɛjaɖɛ yɔɔ mba, ɖɔɖɔ ɛzɩ ma, mantɩkɛ ɛjaɖɛ yɔɔ tʋ yɔ.
29 OCTOBRE–4 NOVEMBRE
ÑƖM MBƲ PƖWƐ ƐSƆTƆM TAA YƆ | YOHANƐƐSƖ 18-19
“Yesu lɩzɩ aseɣɖe toovenim tɔm yɔɔ”
(Yohanɛɛsɩ 18:36) Yesu cosi-i se: “Men-kewiyaɣ tɩlɩnɩ ɛjaɖɛ yɔɔ cɩnɛ, ye men-kewiyaɣ ɛkalɩnɩ ɛjaɖɛ yɔɔ cɩnɛ yɔ, ma-lɩmɖʋyaa kaalʋbɩ mɔ-yɔɔ se pataakpa-m nɛ pɛcɛlɩ Yuda mba. Mbʋ lɛ, men-kewiyaɣ tɩlɩnɩ tataa cɩnɛ.”
(Yohanɛɛsɩ 18:37) Mbʋ Pilatu pɔzɩ-ɩ se: “Mbʋ lɛ ŋkɛ wiyaʋ?” Yesu se: “Ŋtɔma lɛ, mɛnkɛ wiyaʋ. Mɔnkɔm palʋlɩ-m ɛjaɖɛ yɔɔ cɩnɛ se mantɩnɩ tʋtʋyɛ tɔm yɔɔ, weyi ɛkɛ tʋtʋyɛ tʋ yɔ, ewelisiɣ mɔ-nɔɔ.”
nwtsty, Yoh 18:37 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
mantɩnɩ [malɩzɩ aseɣɖe]: Tɔm pee martyreʹo [aseɣɖe lɩzʋʋ] nɛ martyriʹa yaa marʹtys [aseɣɖe] tɔbʋʋ nɩʋ wɛ ndɩ ndɩ Krɩstʋ mba Grɛɛkɩ Masɩ taa. Ðoŋ ɖoŋ lɛ, tɔm pee ana a-tɩŋa awɩlɩɣ aseɣɖe lɩzʋʋ mbʋ ɛyʋ nanɩ ɛ-ɛsa yaa tɔm ndʋ ɛyʋ sɩma yɔ tɩ-yɔɔ, nɛ apɩzɩɣ awɩlɩ ɖɔɖɔ “tɔm natʋyʋ yɔɔdʋʋ kaɣlaa; tɔm natʋyʋ yɔɔ niye ñɩɣʋ; tɔm kɩbandʋ yɔɔdʋʋ nɔɔyʋ yaa nabʋyʋ yɔɔ.” Pɩtasɩnɩ se Yesu lɩzɩ aseɣɖe nɛ esusi toovenim tɔm ndʋ ɛ-taa kaatɛmnɩ-tʋ yɔ lɛ, ɛcaɣ wezuu nɛ pɩwɩlɩ se ɛ-Caa natʋ tɔm, nɛ lidaʋ tɔm ndʋ payɩ ɛlɛ yɔɔdaa yɔ tɩkɛ toovenim. (2Kɔr 1:20) Kaɖʋwa ŋga Ɛsɔ wɛnɩ e-Kewiyaɣ nɛ Mesiya Wiyaʋ pɔ-yɔɔ yɔ, ɛɛyɔɔdɩ kɔ-tɔm tatata ɖooo lɔŋ. Yesu wezuu caɣʋ kɩyakɩŋ kpeekpe tɛtʋ yɔɔ nɛ kɔzɩ kɔzɩ ɛ-kɩlaʋ sɩm, yeba nɛ ɛ-yɔɔ natʋ tɔm tɩŋa la; pɩkpɛndɩnɩ tɔm ndʋ paayɔɔdɩ ɛ-yɔɔ Paɣtʋ ɛgbɛyɛ taa yɔ. (Kol 2:16, 17; Ebr 10:1) Ye mbʋ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩyɔɔdɩ se Yesu tɩŋnɩ ɛ-yɔɔdaɣ nɛ ɛ-lakasɩ yɔɔ nɛ ‘ɛlɩzɩ aseɣɖe toovenim tɔm yɔɔ.’
tʋtʋyɛ tɔm: Pɩtaakɛ tʋtʋyɛ yaa toovenim yem tɔm Yesu yɔɔdaɣ, ɛlɛ Ɛsɔ kaɖʋsɩ yɔɔ toovenim tɔm ɛyɔɔdaɣ. Ɛsɔ kaɖʋwa taa tɔm kɩcɛyɩtʋ lɛ se Yesu, “Daviid Pɩyalʋ” ɛkɛ Cɔjɔ Sɔsɔ nɛ Ɛsɔ Kewiyaɣ Wiyaʋ. (Mat 1:1) Yesu lɩzɩ pɩ-taa se lɩmaɣzɩyɛ sɔsɔyɛ nɖɩ ɖɩ-yɔɔ ɛkɔm ɛjaɖɛ yɔɔ, ɛcaɣ wezuu tɛtʋ yɔɔ, nɛ ɛla Ɛsɔ sɛtʋ tʋmɩyɛ yɔ lɛ se esusi Kewiyaɣ yɔɔ toovenim tɔm. Ɛsɔ tiyiyaa kaasusi tɔm ndʋ tɩ-ɖɔndɩ pʋcɔ nɛ palʋlʋʋ Yesu, nɛ alɩwaatʋ ndʋ palʋlɩ-ɩ yɔ, tiyiyaa nabɛyɛ tasɩ tɔm natʋyʋ susuu mbʋ Bɛtɩlɛhɛm, Yuudee egeetiye taa, ɖenɖe paalʋlɩ Daviid yɔ.—Luka 1:32, 33; 2:10-14.
(Yohanɛɛsɩ 18:38a) Pilatu pɔzɩ-ɩ se: “Ɛbɛ payaɣ tʋtʋyɛ tɔm kɛ?”
nwtsty, Yoh 18:38a yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
Ɛbɛ payaɣ tʋtʋyɛ tɔm kɛ?: Pɩtaakɛ “tʋtʋyɛ” yaa toovenim mbʋ pɩ-tɔm Yesu yɔɔdaɣ yɔ, mbʋ kaawɛnɩ Pilaatɩ ñʋʋ taa nɛ ɛpɔzɩ tɔm tʋnɛ. (Yoh 18:37) Ye pɩɩkɛ tɔm siŋŋ ɛɛpɔzaa yɔ, pɩtʋʋ fɛyɩ se Yesu kaacosi-i tɩ-yɔɔ. Pilaatɩ taapɔzɩ tɔm ndʋ se pocosi-i tɩ-yɔɔ. Ɛlɛ ɛ-tɔm ndʋ tɩwɩlɩɣ se etitisi Yesu tɔm yɔɔ. Pɩwɛ ɛzɩ ɛyʋ tɔŋʋʋ se, “Toovenim na? Ɛbɛ payaɣ toovenim? Toovenim nabʋyʋ fɛyɩ!” Halɩ Pilaatɩ pɔzɩ tɔm ndʋ lɛ, ɛtɩɖaŋ se pocosi-i tɩ-yɔɔ, ɛlɛ ɛpɔzɩ-tʋ lɛ, ɛcaŋ ɛɖɛɛ ɛlɩɩ nɛ ewolo Yuuda mba cɔlɔ.
Ðɩñɩnɩ fezuu taa ñɩm
(Yohanɛɛsɩ 19:30) Ɛsɔyɩ-pʋ lɛ, ɛyɔɔdɩ se: “Pɩtɛma lɛ.” Ɛsɔ ɛ-ñʋʋ nɛ etisi fezuu.
nwtsty, Yoh 19:30 tɔm kɩsɔzɩtʋ
etisi fezuu: Yaa “ɛsɩ; eyele fezuu.” Nabɛyɛ yɔɔdʋʋ se Grɛɛkɩ kʋnʋŋ taa tɔm loyaɣ ŋga pɛɖɛzaa se “etisi fezuu” yɔ, kɔ-tɔbʋʋ lɛ se Yesu tisi faaa nɛ eyele lʋbʋ se ɛcaɣ wezuu. Mbʋ pʋyɔɔ yɔ pɩtɩŋa pɩtɛma. Ɛɛsɔɔlɩ faaa nɛ “ɛcɛlɩ e-wezuu sɩm.”—Iza 53:12; Yoh 10:11.
(Yohanɛɛsɩ 19:31) Pɩɩkɛ Kemeɣa nɛ pɩtɩmʋna se sɩɖaa tomnasɩ ɩwɛɛ kaamaŋgasɩ yɔɔ Sabaatɩ wiye mbʋ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ Sabatu ndʋ tɩɩkɛ kɩyakʋ sɔsɔʋ; powolo pɔpɔzɩ Pilatu se pɛpɛlɩ mba pakam-wɛ yɔ, po-yoo nɛ petisi-wɛ.
nwtsty, Yoh 19:31 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
Sabatu ndʋ tɩɩkɛ kɩyakʋ sɔsɔʋ: Pɔtɔkɩ Paska nɛ tɛʋ fe, Nisaŋ fenaɣ kɩyakʋ 15 wiye lɛ, paa pɩtɩɩkɛ kpɩtaʋ taa kɩyakʋ ŋgʋ yɔ, pɩkɛɣnɩ Sabaatɩ evemiye. (Lev 23:5-7) Paa kpɩtaʋ ŋgʋ lɛ, kɩ-kɩyakʋ lʋbɛ ñɩŋgʋ kɛnɩ Yuuda mba Sabaatɩ (Kɩpaɣzaɣ Kemeɣa wɩsɩ ɖʋʋ nɛ kɩtɛŋ Mazaɣ wɩsɩ ɖʋʋ). Ye mbʋ, ye Nisaŋ fenaɣ kɩyakʋ 15 ñɩŋgʋ, ŋgʋ kɩɩkɛ Sabaatɩ ɖɔɖɔ yɔ, kɩtʋʋzɩnɩ Yuuda mba tɛ kpɩtaʋ taa kɩyakʋ lʋbɛ ñɩŋgʋ yɔ, ɖɩnɛ ɛlɛ, Sabaatɩ ŋgʋ kɩkɛɣnɩ Sabaatɩ “sɔsɔʋ.” Nɛ Yesu sɩba Kemeɣa wiye nɛ tɛʋ fe lɛ, pɩɩtʋʋzɩnɩ Sabaatɩ sɔsɔʋ wiye. Kpaɣnɩ pɩnaɣ 29 nɛ piwolo pɩnaɣ 35 taa lɛ, pɩnaɣ 33 taa ɖeke Nisaŋ kɩyakʋ 14 ñɩŋgʋ tʋʋzɩnɩ Kemeɣa wiye. Pɩtʋʋ fɛyɩ se tɔm tʋnɛ tɩtasɩɣ ñɩɣʋ niye se pɩnaɣ 33 tɛ Nisaŋ fenaɣ kɩyakʋ 14 ñɩŋgʋ wiye Yesu sɩba.
Bibl kalʋʋ
(Yohanɛɛsɩ 18:1-14) Yesu yɔɔdɩ mbʋ nɛ ɛtɛ lɛ, ɛ nɛ wɛ powolo Cedroŋ pɔɔ wayɩ, ɖenɖe hayɩm nabʋyʋ kɛwɛɛ yɔ, ɛ nɛ ɛ-tɔm mʋyaa pasʋʋ pɩ-taa. 2 Yudasi weyi ɛkaɣ-ɩ kɔŋkɔmtʋ labʋ yɔ, ɛsɩm peeɖe, mbʋ pʋyɔɔ yɔ Yesu wokaɣ peeɖe ɖoŋ ɖoŋ. 3 Layaa sɔsaa nɛ Farisia mba, paha Yudasi hulisinaa nɛ pa-lɩmɖʋyaa mbʋ lɛ, ɛ nɛ wɛ powolo, pa nɛ fɩtɩlanaa nɛ miŋ koolonzi nɛ ɖaŋ. 4 Yesu na pɩtɩŋa mbʋ pɩkaɣ-ɩ labʋ yɔ lɛ, ɛlɩzɩ ɛ-tɩ pɛ-ɛsɩndaa mbʋ yɔ se: “Anɩ ɩñɩnɩɣ kɛ?” 5 Pocosi-i se: “Yesu Nazarethu tʋ.” Yesu cosi-wɛ se: “Ma yɔ.” Pa nɛ Yudasi weyi ɛkaɣ-ɩ kɔŋkɔmtʋ labʋ yɔ pasɩŋɩna. 6 Ɛtɔm mbʋ se: “Ma yɔ lɛ,” papɩsɩ kiŋgiɖe nɛ panaŋ tataa kpʋʋʋ. 7 Ɛtasɩ-wɛ pɔzʋʋ se: “Anɩ ɩñɩnɩɣ ye?” Pocosi-i se: “Yesu Nazarethu tʋ.” 8 Yesu cosi-wɛ se: “Meheyi-mɩ se: Ma yɔ, ye ma ɩñɩnɩɣ kɔyɔ, iyele panɛ yɔ nɛ pɛɖɛɛ.” 9 Ðɩnɛ ɛlɛ tɔm ndʋ ɛkɔyɔɔdaa yɔ, tɩla: “Mba ŋcɛlɩ-m yɔ, mentilesi pa-taa nɔɔyʋ.” 10 Simoŋ-Petro kpɛɛ sɩɣa nɛ elo layʋ sɔsɔ lɩmɖʋyʋ nɩŋgbaŋʋʋ nɩwaŋ ŋgʋ, payaɣ lɩmɖʋyʋ ɛnʋ se Malkusi. 11 Yesu heyi Petro se: “Pɩsɩnɩ ña-sɩɣa ko-huyuu taa. Caa cɛlɩ-m caɖaɣ ŋga yɔ, ɛzɩ mantaañɔɔ-kɛ yaa we?” 12 Hulisinaa nɛ pa-ñʋʋ tʋ nɛ Yuda mba lɩmɖʋyaa, pakpa Yesu nɛ pɔhɔkɩ-ɩ. 13 Pɛlɛyɩ-ɩ wonuu Anna, Kaifa yɩtɩ cɔlɔ, ɛnʋ ɛkɛkɛnɩ layʋ sɔsɔ pɩnaɣ ŋga. 14 Kayifu ɛnʋ ɛkapasɩnɩ Yuda mba lɔŋ se pɩwɛɛ se ɛyʋ kʋyʋm ɛsɩ ɛyaa samaɣ yɔɔ.