MWBR19 01 Ðe-wezuu caɣʋ nɛ ɖɛ-Ɛsɔ sɛtʋ kpɛlɩkʋʋ takayaɣ taa tɔm kɩñɩnɩtʋ
7-13 JANVIER
ÑƖM MBƲ PƖWƐ ƐSƆTƆM TAA YƆ | TƲMA LABƲ 21-22
“Yehowa sɔɔlɩm ɛla”
(Tʋma Labʋ 21:8-12) Tɛʋ fema lɛ, ɖɩkʋyɩ nɛ ɖɩkɔɔ Sezaaree nɛ ɖɩsʋʋ tɔm kɩbandʋ susuyu Filiipu ɖɩɣa taa, ɛɛkɛ abalaa lʋbɛ mba pa-taa kʋɖʋm, nɛ ɖɩcaɣ ɛ-cɔlɔ. 9 Abalʋ ɛnʋ, ɛɛwɛnɩ pɛlaa naanza mba patɩwalɩta yɔ, nɛ pɔyɔɔdaɣ natʋ tɔm. 10 Ɛlɛ ɖɩcaɣ peeɖe kɩyakɩŋ sakɩyɛ lɛ, nayʋ nɔɔyʋ lɩɩnɩ Yuudee nɛ ɛkɔɔ, payaɣ-ɩ se Agaabusi. 11 Nɛ ɛkɔɔ ɖɔ-cɔlɔ nɛ ɛkpaɣ Pɔɔlɩ tambaɖɛ nɛ ɛhɔkɩ ɛ-maɣmaɣ ɛ-nɩŋgbanzɩ nɛ e-nesi nɛ ɛtɔ se: “Tɔm tʋnɛ fezuu kiɖeɖeu yɔɔdʋʋ: ‘Abalʋ weyi ɛtɩnɩ tambaɖɛ ɖɩnɛ yɔ, ɛzʋnɔ Yuuda mba kaɣ-ɩ hɔkʋʋ Yeruzalɛm, nɛ pakaɣ-ɩ ɖʋzʋʋ ajɛɛ taa mba nesi tɛɛ.’” 12 Nɛ ɖɩnɩ tɔm ndʋ lɛ, ɖa nɛ mba pɛwɛ peeɖe yɔ ɖɩpaɣzɩ-ɩ tenduu se ɛtaakpa Yeruzalɛm.
“Yehowa sɔɔlɩm ɛla”
15 Pɔɔlɩ kaawɛ Filiipu tɛ lɛ, Agaabusi weyi pañaŋaɣ siŋŋ yɔ, ɛkɔɔ peeɖe ɖɔɖɔ. Mba paakpeɣli Filiipu ɖɩɣa taa yɔ, paasɩm Agaabusi se ɛkɛ nayʋ; ɛɛtɛm yɔɔdʋʋ se ñɔɔsɩ sɔsɔsɩ nasɩyɩ kaɣ lɩʋ Kloodi kewiyitu tɔɔʋ alɩwaatʋ taa. (Tʋma 11:27, 28) Pɩtɩla pɔpɔzaɣ pa-tɩ se: ‘Ɛzɩ ɛbɛ yɔɔ Agaabusi kɔma? Tɔm ndʋ ɛkɔnaa?’ Pɔcɔŋnaɣ-ɩ cuɖuɖu lɛ, ɛkpaɣ Pɔɔlɩ tambaɖɛ. Ðɩɩkɛ pɩsaʋ hɔɔlaɣ nakɛyɛ, kaɖaɣlaa nɛ pataŋaɣ-kɛ tɩnaɣ taa nɛ papɩzaɣ se paɖʋ liidiye nɛ wondu lɛɛtʋ mbʋ yɔ ka-taa. Agaabusi kpaɣ-ɖɩ lɛ, ɛhɔkɩ e-nesi nɛ ɛ-nɩŋgbanzɩ nɛ ɛyɔɔdɩ se: “Tɔm tʋnɛ fezuu kiɖeɖeu yɔɔdʋʋ: ‘Abalʋ weyi ɛtɩnɩ tambaɖɛ ɖɩnɛ yɔ, ɛzʋnɔ Yuuda mba kaɣ-ɩ hɔkʋʋ Yeruzalɛm, nɛ pakaɣ-ɩ ɖʋzʋʋ ajɛɛ taa mba nesi tɛɛ.’” Tɔm ndʋ tɩɩlabɩ kaɖɛ.—Tʋma 21:11.
16 Natʋ tɔm ndʋ tɩñɩɣ niye se Pɔɔlɩ kaɣ wobu Yeruzalɛm. Tɩwɩlaɣ ɖɔɖɔ se Yuuda mba kaɣ-ɩ kpaʋ nɛ paɖʋzɩ “ajɛɛ taa mba nesi tɛɛ.” Natʋ tɔm ndʋ tɩɩlabɩ tʋmɩyɛ siŋŋ mba paawɛ peeɖe yɔ pɔ-yɔɔ. Luka mawa se: “Nɛ ɖɩnɩ tɔm ndʋ lɛ, ɖa nɛ mba pɛwɛ peeɖe yɔ ɖɩpaɣzɩ-ɩ tenduu se ɛtaakpa Yeruzalɛm. Ðɩnɛ ɛlɛ Pɔɔlɩ cosi se: ‘Ɛbɛ yɔɔ iwiɣ nɛ ɩñɩnɩɣ se ɩcamɩ mbʋ manɖʋ man-taa se malakɩ yɔ? Sɔɔndʋ ɛtaakpa-mɩ, mɔñɔɔzɩ man-tɩ se pɔhɔkɩ-m nɛ mɔñɔɔzɩ man-tɩ ɖɔɖɔ se mansɩ Yeruzalɛm Kɩbaɣlʋ Yesu hɩɖɛ yɔɔ.’”—Tʋma 21:12, 13.
(Tʋma Labʋ 21:13) Ðɩnɛ ɛlɛ Pɔɔlɩ cosi se: “Ɛbɛ yɔɔ iwiɣ nɛ ɩñɩnɩɣ se ɩcamɩ mbʋ manɖʋ man-taa se malakɩ yɔ? Sɔɔndʋ ɛtaakpa-mɩ, mɔñɔɔzɩ man-tɩ se pɔhɔkɩ-m nɛ mɔñɔɔzɩ man-tɩ ɖɔɖɔ se mansɩ Yeruzalɛm Kɩbaɣlʋ Yesu hɩɖɛ yɔɔ.”
“Yehowa sɔɔlɩm ɛla”
17 Maɣzɩ nɛ ŋna! Luka nɛ koobiya lalaa petendi Pɔɔlɩ se etaawolo Yeruzalɛm. Halɩ pa-taa nabɛyɛ wilaa. Pɔɔlɩ na sɔɔlɩm mbʋ paawɛnɩ ɛ-yɔɔ lɛ, ɛyɔɔdɩnɩ-wɛ nɛ nɔɔ kɩbaŋa se: “Ɩcamɩ mbʋ manɖʋ man-taa se malakɩ yɔ.” Bibl ɖɛzɩyaa lalaa ɖɛzɩɣ Grɛɛkɩ tɔm ndʋ se: “Ɩwɛɛkɩɣ ma-laŋɩyɛ.” Ɛlɛ ɛɛtɛm ɛ-taa se ɛlakɩ ndʋ ɛɖʋ ɛ-taa yɔ nɛ ɛtɩha nʋmɔʋ se pe-tenduu yaa pɛ-ɛsɩtɛɣlɩm ɛlɛɣzɩ ɛ-lɩmaɣza. Mbʋ ɖɔɖɔ ɛɛlabɩ alɩwaatʋ ndʋ ɛɛkatɩ Tiiri koobiya yɔ. Ɛlɛ ɛlɩzɩ-wɛ mbʋ pʋyɔɔ pɩwɛɛ se ewolo Yeruzalɛm yɔ pɩ-taa. Abalɩtʋ ndʋ lɛ mbʋ yɔ! Pɔɔlɩ kaatɛm ɛ-taa kiya se ewoki Yeruzalɛm, ɛzɩ Yesu kaalabʋ yɔ. (Ebr. 12:2) Pɔɔlɩ taañɩnɩɣ sɩm, ɛlɛ ye pɩlaba se pacaɣ pakʋ-ɩ e-tisuu yɔɔ yɔ, ɛmaɣzɩɣ se pɩkɛnɩ-ɩ hɩɖɛ ɖʋʋ se ɛsɩ ɛzɩ Yesu wayɩ tɩŋɩyʋ yɔ.
(Tʋma Labʋ 21:14) Pɩtaacɔʋ se ɖɩlɛɣzɩ ɛ-lɩmaɣza lɛ, ɖiyebi-i kaɖɩnʋʋ nɛ ɖɩtɔ se: “Yehowa sɔɔlɩm ɛla.”
“Yehowa sɔɔlɩm ɛla”
18 Ɛzɩma koobiya laba? Tobi lɛ, pañam ɛ-tɔm. Luka mawa se: “Pɩtaacɔʋ se ɖɩlɛɣzɩ ɛ-lɩmaɣza lɛ, ɖiyebi-i kaɖɩnʋʋ nɛ ɖɩtɔ se: ‘Yehowa sɔɔlɩm ɛla.’” (Tʋma 21:14) Mba petendaɣ Pɔɔlɩ se etaawolo Yeruzalɛm yɔ patɩñɩɣ ɛ-yɔɔ. Paawelisini Pɔɔlɩ nɛ petisi ɛ-tɔm yɔɔ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ paaɖiɣzinaa se Yehowa sɔɔlɩm pɩɩkɛnaa, nɛ petisi se palakɩ-pʋ, paa pɩ-labʋ ɛɛwɛ-wɛ kaɖɛ yɔ. Pɔɔlɩ kpaɣ nʋmɔʋ ŋgʋ kɩkɔŋaɣnɩ-ɩ sɩm yɔ. Ye mba pɔsɔɔlɩ Pɔɔlɩ yɔ, pataalɩzɩ ɛ-laŋɩyɛ yɔ, pɩtʋʋ fɛyɩ se kɩ-ɖɔm kaawɛ-ɩ kɛlɛʋ nɛ pɩkɩlɩ.
Ðɩñɩnɩ fezuu taa ñɩm
(Tʋma Labʋ 21:23, 24) Pʋyɔɔ lɛ, la ndʋ ɖiheyiɣ-ŋ yɔ: Ðɩwɛnɩ abalaa naanza mba palabɩ ɖuutu natʋyʋ yɔ. 24 Kpaɣ ɛyaa mba nɛ ña nɛ wɛ ɩla cɩɖɩ cɩɖɩ wɛtʋ sɔnzɩ nɛ ŋhɛyɩ liidiye pɔ-yɔɔ, nɛ pɩsa nɛ papɩzɩ pahʋ pa-ñʋŋ koloŋgolo. Ðɩnɛ ɛlɛ paa weyi ɛkaɣ tɩlʋʋ se tɔm ndʋ pɔyɔɔdɩ ñɔ-yɔɔ yɔ tɩtɩkɛ toovenim, ɛlɛ ŋwɛɛ nɛ ŋɖɔŋ ɖɔnɛ nɖɩ ɖɩtʋʋzaa yɔ, nɛ ŋɖɔŋ ɖɔɖɔ Paɣtʋ yɔɔ.
“Iwelisi tɔm ndʋ mɔyɔɔdʋʋ lɛɛlɛɛyɔ se malʋbɩnɩ man-tɩ yɔɔ” yɔ
10 Paa mbʋ yɔ, Pɔɔlɩ wɩlaa se ɛnɩɣ mba pɔɖɔŋaɣ Yuuda mba sɔnzɩ yɔɔ, ɛzɩ Sabaatɩ yaa tɔɔnasɩ nasɩyɩ kizuu mbʋ yɔ yɔ pɔ-tɔm taa. (Roma 14:1-6) Nɛ ɛtaaɖʋ paɣtʋ natʋyʋ pɛlɩtʋ yɔɔ. Ɛlɛ, Pɔɔlɩ pɛlɩ Timootee se pɩsa nɛ Yuuda mba ɩtaawɛɛnɩ lɩmaɣza kɩdɛkɛda Timootee weyi ɛ-Caa kaakɛ Grɛɛkɩ tʋ yɔ ɛ-yɔɔ. (Tʋma 16:3) Alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa lɛ, ɛyʋ pɩzaɣ se ɛkpaɣ lɩmaɣzɩyɛ se pɛpɛlɩ-ɩ yaa pataapɛlɩ-ɩ. Pɔɔlɩ heyi Galaatii mba se: “Pɛlɩtʋ yaa kɩdɩbɛlɩtʋ fɛyɩnɩ wazaɣ nakɛyɛ, ɛlɛ tisuu mbʋ pɩtɩŋɩɣnɩ sɔɔlɩm yɔɔ nɛ pɩlakɩ tʋmɩyɛ yɔ, mbʋ wɛnɩnɩ wazaɣ.” (Gal. 5:6) Ye mbʋ, ye nɔɔyʋ ɛmaɣzɩɣ se pɩwɛɛ se pɛpɛlɩ ɛyʋ ɛzɩ Moyizi Paɣtʋ pɔzʋʋ yɔ, yaa ye nɔɔyʋ ɛmaɣzɩɣ se pɩcɛyaa se pɛpɛlɩ ɛyʋ pʋcɔ nɛ ɛ-tɔm kɛdɩnɩ Yehowa yɔ, pɩwɩlɩɣ se ɛfɛyɩnɩ tisuu.
11 Paa tɔm ndʋ ɛyaa yɔɔdaɣ yɔ tɩtaala nɔɔ kʋɖʋmaɣ yɔ, Yuuda ñɩma mba paawɛnɩ tisuu yɔ, tisidaɣ pa-lɩmaɣza taa. Pʋyɔɔ lɛ, Yuuda mba ɛzʋtʋyaa tasɩ Pɔɔlɩ lɔŋ ɩnɛ: “Ðɩwɛnɩ abalaa naanza mba palabɩ ɖuutu natʋyʋ yɔ. Kpaɣ ɛyaa mba nɛ ña nɛ wɛ ɩla cɩɖɩ cɩɖɩ wɛtʋ sɔnzɩ nɛ ŋhɛyɩ liidiye pɔ-yɔɔ, nɛ pɩsa nɛ papɩzɩ pahʋ pa-ñʋŋ koloŋgolo. Ðɩnɛ ɛlɛ paa weyi ɛkaɣ tɩlʋʋ se tɔm ndʋ pɔyɔɔdɩ ñɔ-yɔɔ yɔ tɩtɩkɛ toovenim, ɛlɛ ŋwɛɛ nɛ ŋɖɔŋ ɖɔnɛ nɖɩ ɖɩtʋʋzaa yɔ, nɛ ŋɖɔŋ ɖɔɖɔ Paɣtʋ yɔɔ.”—Tʋma 21:23, 24.
12 Pɔɔlɩ pɩzaɣ se ɛyɔɔdɩ se pɩtɩkɛ ndʋ ɛyaa yɔɔdʋʋ ɛ-yɔɔ yɔ tɩkɛnɩnɩ tɔm, ɛlɛ Yuuda ñɩma mba pakɩlɩ sɔɔlʋʋ Moyizi Paɣtʋ yɔ, pɔ-cɔlɔ tɔm wɛɛ. Ɛlɛ ɛɛsɔɔlɩ faaa se ɛɖɔ pɔ-tɔm yɔɔ, tɩñɩtɩ nɛ tɩɩkaɖɩɣnɩ Ɛsɔ paɣtʋ kila yɔ. Ɛɛtɛm maʋ se: “Manpɩsɩ ɛzɩ weyi ɛwɛ paɣtʋ tɛɛ yɔ, ŋgʋ ma-maɣmaɣ mɛnfɛyɩ paɣtʋ tɛɛ, se pɩsa nɛ mehiɣ mba pɛwɛ paɣtʋ tɛɛ yɔ.” (1 Kɔr. 9:20) Hɔɔlʋʋ kʋnɛ kɩ-taa lɛ, Pɔɔlɩ welisini Yeruzalɛm ɛzʋtʋyaa nɛ ɛpɩsɩ “weyi ɛwɛ paɣtʋ tɛɛ yɔ.” Pɔɔlɩ lakasɩ sɩnɛ, sɩkɛnɩ-ɖʋ kɩɖaʋ kɩbaŋʋ sɔnɔ. Ða ɖɔɖɔ ɖiwelisini ɛzʋtʋyaa nɛ ɖɩtaañɩnɩ kpem se ɖɩlakɩ ɛzɩ ɖɩsɔɔlʋʋ yɔ.—Ebr. 13:17.
(Tʋma Labʋ 22:16) Nɛ lɛɛlɛɛyɔ, ɛbɛ ŋɖaŋaa? Kʋyɩ, yele nɛ pamɩyɩsɩ-ŋ lɩm, nɛ ŋyaa ɛ-hɩɖɛ nɛ pañalɩ ña-kɩwɛɛkɩm.’
nwtsty, Tʋm 22:16 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
ŋyaa ɛ-hɩɖɛ nɛ pañalɩ ña-kɩwɛɛkɩm: Yaa “pɩñalɩ ña-kɩwɛɛkɩm nɛ ŋyaa ɛ-hɩɖɛ.” Pɩtɩkɛ lɩm mbʋ pɩ-taa pamɩyɩsɩɣ ɛyʋ yɔ mbʋ ñalɩɣnɩ ɛ-kɩwɛɛkɩm, ɛlɛ Yesu hɩɖɛ yaʋ ñalɩɣnɩ ɛ-kɩwɛɛkɩm. Yesu hɩɖɛ yaʋ pɔzʋʋ se ɖɩwɛɛnɩ tisuu ɛ-yɔɔ nɛ ɖɩla mbʋ Krɩstʋ pɔzʋʋ ɛ-wayɩ tɩŋɩyaa yɔ.—Tʋm 10:43; Yak 2:14, 18.
Bibl kalʋʋ
(Tʋma Labʋ 21:1-19) Ðɩcɛbɩ-wɛ nɛ pɩtɛ nɛ ɖɩsʋʋ mɛlɛ lɛ, ɖɩkpaɣ nʋmɔʋ nɛ ɖɩkɔɔ Koos nɛ ɖɩtɩsɩŋ ɖoli; tɛʋ fema lɛ, ɖiwolo Roodɩ; nɛ ɖɩkʋyɩnɩ peeɖe lɛ, ɖiwolo Pataraa. 2 Ðɩna mɛlɛ nakʋyʋ, ŋgʋ kɩtɛzaɣ se kiwolo Fenisii yɔ lɛ, ɖɩsʋʋ-kʋ nɛ ɖɩɖɛɛ. 3 Ðɩtalɩ ɖenɖe ɖilosuu lɩm hɛkʋ taa tɛtʋ ndʋ payaɣ se Siiprɩ yɔ lɛ, ɖiyebi-tʋ nɩmɩyɛ yɔɔ nɛ ɖɩɖɛɛ ɖiwolo Siirii nɛ ɖɩtalɩ ɖɩsɩŋ Tiirɩ, ɖenɖe pɩɩwɛɛ se palɩzɩ mɛlɛ taa wondu yɔ. 4 Ðɩñɩnɩ tɔmkpɛlɩkɩyaa nɛ ɖɩna-wɛ nɛ ɖɩcaɣ peeɖe kɩyakɩŋ lʋbɛ. Ɛlɛ pɩtɩŋnɩ fezuu yɔɔ lɛ, paba heyi Pɔɔlɩ tam sakɩyɛ se ɛtaafɛyɩ nɩŋgbaŋaɣ Yeruzalɛm. 5 Nɛ kɩyakɩŋ weyi pɩɩwɛɛ se ɖɩcaɣ peeɖe yɔ ɩtɛma lɛ, ɖɩkʋyɩ nɛ ɖɩɖaɣnɩ paɣzʋʋ ɖa-nʋmɔʋ, ɛlɛ pa-tɩŋa, pɩkpɛndɩnɩ halaa nɛ piya pasɩɩ-ɖʋ nɛ pɩkɔɔ pɩtalɩ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩlɩ tɛtʋ taa yɔ. Nɛ ɖiluŋ kidiiliŋ yɔɔ lɛ, ɖɩtɩmɩ 6 nɛ pʋwayɩ lɛ, ɖɩsɛɛ ɖama. Nɛ ɖiwolo ɖɩsʋʋ mɛlɛ taa, nɛ paba ñapɩsɩ pa-ɖɩsɩ taa. 7 Ðɩkʋyɩ Tiirɩ lɛ, ɖɩtɛzɩ ɖa-nʋmɔʋ ɖɔm nɛ ɖɩtalɩ Pɩtolemayiisi, nɛ ɖɩsɛɛ koobiya nɛ ɖɩcaɣ pɔ-cɔlɔ kɩyakʋ kʋɖʋmʋʋ. 8 Tɛʋ fema lɛ, ɖɩkʋyɩ nɛ ɖɩkɔɔ Sezaaree nɛ ɖɩsʋʋ tɔm kɩbandʋ susuyu Filiipu ɖɩɣa taa, ɛɛkɛ abalaa lʋbɛ mba pa-taa kʋɖʋm, nɛ ɖɩcaɣ ɛ-cɔlɔ. 9 Abalʋ ɛnʋ, ɛɛwɛnɩ pɛlaa naanza mba patɩwalɩta yɔ, nɛ pɔyɔɔdaɣ natʋ tɔm. 10 Ɛlɛ ɖɩcaɣ peeɖe kɩyakɩŋ sakɩyɛ lɛ, nayʋ nɔɔyʋ lɩɩnɩ Yuudee nɛ ɛkɔɔ, payaɣ-ɩ se Agaabusi. 11 Nɛ ɛkɔɔ ɖɔ-cɔlɔ nɛ ɛkpaɣ Pɔɔlɩ tambaɖɛ nɛ ɛhɔkɩ ɛ-maɣmaɣ ɛ-nɩŋgbanzɩ nɛ e-nesi nɛ ɛtɔ se: “Tɔm tʋnɛ fezuu kiɖeɖeu yɔɔdʋʋ: ‘Abalʋ weyi ɛtɩnɩ tambaɖɛ ɖɩnɛ yɔ, ɛzʋnɔ Yuuda mba kaɣ-ɩ hɔkʋʋ Yeruzalɛm, nɛ pakaɣ-ɩ ɖʋzʋʋ ajɛɛ taa mba nesi tɛɛ.’” 12 Nɛ ɖɩnɩ tɔm ndʋ lɛ, ɖa nɛ mba pɛwɛ peeɖe yɔ ɖɩpaɣzɩ-ɩ tenduu se ɛtaakpa Yeruzalɛm. 13 Ðɩnɛ ɛlɛ Pɔɔlɩ cosi se: “Ɛbɛ yɔɔ iwiɣ nɛ ɩñɩnɩɣ se ɩcamɩ mbʋ manɖʋ man-taa se malakɩ yɔ? Sɔɔndʋ ɛtaakpa-mɩ, mɔñɔɔzɩ man-tɩ se pɔhɔkɩ-m nɛ mɔñɔɔzɩ man-tɩ ɖɔɖɔ se mansɩ Yeruzalɛm Kɩbaɣlʋ Yesu hɩɖɛ yɔɔ.” 14 Pɩtaacɔʋ se ɖɩlɛɣzɩ ɛ-lɩmaɣza lɛ, ɖiyebi-i kaɖɩnʋʋ nɛ ɖɩtɔ se: “Yehowa sɔɔlɩm ɛla.” 15 Nɛ kɩyakɩŋ ɛnɩ ɩ-wayɩ lɛ, ɖɩñɔɔzɩ ɖa-tɩ nɛ ɖɩkpaɣ Yeruzalɛm nʋmɔʋ. 16 Sezaaree tɔmkpɛlɩkɩyaa nabɛyɛ ɖɔɖɔ tɩŋ-ɖʋ, nɛ powoni-ɖʋ Siiprɩ tʋ Mɩnaasɔɔnɩ weyi ɛ-tɛ pɩɩwɛɛ se ɖɩwɛɛ yɔ ɛ-tɛ, ɛɛkɛ kajalaɣ tɔmkpɛlɩkɩyaa taa nɔɔyʋ. 17 Ðɩtalɩ Yeruzalɛm lɛ, koobiya mʋ-ɖʋ nɛ taa leleŋ. 18 Ɛlɛ tɛʋ fema lɛ, ɖa nɛ Pɔɔlɩ ɖɩsʋʋ Yakubu tɛ, nɛ ɛzʋtʋyaa tɩŋa kaawɛ peeɖe. 19 Nɛ ɛsɛɛ-wɛ nɛ ɛpaɣzɩ-wɛ kɛdʋʋ piye piye mbʋ Ɛsɔ tɩŋnɩ ɛ-tɔm susuu tʋmɩyɛ yɔɔ nɛ ɛla ajɛɛ taa yɔ.
14-20 JANVIER
ÑƖM MBƲ PƖWƐ ƐSƆTƆM TAA YƆ | TƲMA LABƲ 23-24
“Pakʋyɩ ɛ-yɔɔ se ɛkɛ kɩsɩkʋ nɛ eseɣtiɣ ɛyaa se pala ñam ñam lakasɩ”
(Tʋma Labʋ 23:12) Tɛʋ fema lɛ, Yuuda mba kpɛyɩ nɛ poɖuu se puyoo mba ye pɔtɔwaa nɛ pɔñɔɔ pʋcɔ nɛ pakʋ Pɔɔlɩ yɔ.
(Tʋma Labʋ 23:16) Ɛlɛ Pɔɔlɩ koou nɩɩ kpaca ŋgʋ paɖʋwa se pañɩkɩ yɔ kɩ-tɔm, nɛ ɛsʋʋ sɔɔjanaa pɩlʋʋ taa nɛ ɛkɛdɩ-tʋ Pɔɔlɩ.
“Wɛɛ abalɩtʋ!”
5 Ðoŋ weyi paakpazɩ Pɔɔlɩ yɔ, ɩɩkɔm alɩwaatʋ yɔɔ ɖeyi ɖeyi. Teu fema lɛ, Yuuda ñɩma mba paacɛzɩ 40 yɔ, “[pɛkpɛyɩ] nɛ poɖuu se puyoo mba ye pɔtɔwaa nɛ pɔñɔɔ pʋcɔ nɛ pakʋ Pɔɔlɩ yɔ.” Ɛyaa panɛ ɛzɩma ‘paaɖuwaa’ yɔ, pɩwɩlɩɣ se paatɛm pa-taa se pakʋʋ apostoloo Pɔɔlɩ. Pa-maɣzɩm taa lɛ, ye patɩpɩzɩ nɛ pakʋ Pɔɔlɩ ɛzɩ paalabʋ tamaɣ yɔ, piyou-wɛ yaa kɩdɛkɛdɩm nabʋyʋ talɩɣ-wɛ. (Tʋma 23:12-15) Cɔjɔnaa nɛ sɔsaa paatisi pɔ-tɔm yɔɔ, nɛ paɖʋ se powoki nɛ pɔpɔzɩ se papɩsɩnɩ Pɔɔlɩ Sahedrɛɛ ɛsɩndaa nɛ patasɩ-ɩ tɔm pɔzʋʋ nɛ patazɩnɩ ɛ-tɔm taa camɩyɛ nɛ pɩkɩlɩ. Ɛlɛ pañɩnaɣ se pala mbʋ nɛ Yuuda ñɩma mba pañɩnaɣ se pakʋ-ɩ yɔ papabɩ-ɩ nʋmɔʋ taa, nɛ lalaa mʋʋ-ɩ se papɩsɩɣnɩ-ɩ Sahedrɛɛ cɔlɔ lɛ, palɩɩ ɛ-yɔɔ nɛ pakʋ-ɩ.
6 Ɛlɛ Pɔɔlɩ koou nɩɩ tamaɣ ŋga palaba yɔ nɛ ewolo eheyi Pɔɔlɩ. Pɔɔlɩ tiyi evebu ɛnʋ se ewolo nɛ eheyi tɔm ndʋ Room sɔɔjanaa ñʋʋdʋ Kloodi Lisiyaasɩ. (Tʋma 23:16-22) Pɩtʋʋ fɛyɩ se Yehowa sɔɔlɩ piya evelisi nzɩ sɩwɛ ɛzɩ Pɔɔlɩ koou ɛnɛ yɔ, nɛ sɩlʋkɩ Ɛsɔ samaɣ yɔɔ nɛ abalɩtʋ nɛ sɩlakɩ mbʋ payɩ sɩpɩzɩɣ yɔ nɛ sɩsɩɣ Ɛsɔ Kewiyaɣ tʋma kajalaɣ lone taa yɔ.
(Tʋma Labʋ 24:2) Paya Tɛrtuluusi lɛ, ɛpaɣzɩ Pɔɔlɩ yɔɔ kʋyʋʋ nɛ ɛtɔŋ se: “Ðɩnaɣ se ñɔ-yɔɔ yɔɔ ɖɩwɛ laŋhɛzɩyɛ sɔsɔɖɛ taa, nɛ ɛzɩma ŋlakɩ ɖʋtʋ camɩyɛ yɔ, piyeba nɛ lɛɣzɩtʋ kɔŋ ɛjaɖɛ ɖɩnɛ ɖɩ-taa,
(Tʋma Labʋ 24:5, 6) Mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɖɩnawa se abalʋ ɛnɛ ɛwɛ ɛzɩ kɩsɩkʋ yɔ, eseɣtiɣ ñam ñam lakasɩ Yuuda mba tɩŋa hɛkʋ taa tɛtʋ kpeekpe yɔɔ, nɛ ɛkɛ Nazarɛɛtɩ mba kɩjaʋ yɔɔ ɛgbɛyɛ nɔɔ ɖɛyʋ nɔɔyʋ. 6 Ɛñɩnaɣ ɖɔɖɔ se episi templo, pʋyɔɔ ɖɩkpa-ɩ.
“Wɛɛ abalɩtʋ!”
10 Patanɩ Pɔɔlɩ Sezaaree lɛ, pasɩɩ-ɩ “Eroodi ɖɩɣa taa” nɛ ɛɖaŋ mba paalabɩ-ɩ sama yɔ se palɩɩnɩ Yeruzalɛm nɛ pɔkɔɔ. (Tʋma 23:35) Kɩyakɩŋ kagbanzɩ wayɩ lɛ, Layʋ Sɔsɔɔ Anaanɩyaasɩ, samaɣ taa tɔm yɔɔdɩyʋ weyi payaɣ se Tɛrtuluusi yɔ, nɛ sɔsaa nabɛyɛ pɔkɔɔ. Kajalaɣ lɛ, Tɛrtuluusi sam Felikisi mbʋ ɛlakɩ Yuuda mba yɔ pɩ-yɔɔ, nɛ pɩtʋʋ fɛyɩ se ɛsamɩ-ɩ mbʋ se ɛlɛ taa ɛlabɩ-ɩ nɛ leleŋ. Pʋwayɩ lɛ, Tɛrtuluusi wolo tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ kpem pɔkɔma yɔ tɩ-yɔɔ se Pɔɔlɩ kɛnɩ abalʋ weyi “ɛwɛ ɛzɩ kɩsɩkʋ yɔ, eseɣtiɣ ñam ñam lakasɩ Yuuda mba tɩŋa hɛkʋ taa tɛtʋ kpeekpe yɔɔ, nɛ ɛkɛ Nazarɛɛtɩ mba kɩjaʋ yɔɔ ɛgbɛyɛ nɔɔ ɖɛyʋ nɔɔyʋ. Ɛñɩnaɣ ɖɔɖɔ se episi templo, pʋyɔɔ ɖɩkpa-ɩ.” Tɛrtuluusi yɔɔdɩ mbʋ lɛ, Yuuda mba lalaa “tɩnɩ ɛ-yɔɔ nɛ pakʋyɩ Pɔɔlɩ yɔɔ, nɛ pañɩkɩɣ niye se tɔm ndʋ tɩkɛ toovenim.” (Tʋma 24:5, 6, 9) Mbʋ pʋyɔɔ paakʋyɩ Pɔɔlɩ yɔɔ yɔ, mbʋ yɔ se eseɣtiɣ ñam ñam lakasɩ, ɛkɛ ɛgbɛyɛ kɩdɛkɛdɩyɛ naɖɩyɛ ñʋʋdʋ, nɛ episiɣ templo. Pɩɩkɛ tɔm sɔsɔtʋ ndʋ tɩ-yɔɔ papɩzaɣ se pakʋ ɛ-tɔm se ɛmʋnɩ sɩm yɔ.
(Tʋma Labʋ 24:10-21) Komina ñʋʋdʋ labɩ Pɔɔlɩ nesi se ɛyɔɔdɩ lɛ, ɛlɛ cosi se: “Mansɩm camɩyɛ se ŋkɛ ɛjaɖɛ ɖɩnɛ ɖɩ-tɔm hʋyʋʋ pɩnzɩ sakɩyɛ, pʋyɔɔ lɛ man-taa wɛ leleŋ se ñɛ-ɛsɩndaa malʋkɩ man-tɩ yɔɔ. 11 Nɛ ña-maɣmaɣ ŋpɩzɩɣ ŋñɩnɩ nɛ ŋna se pɩtɩcɛzɩ kɩyakɩŋ 12 yɔ mankpaʋ Yeruzalɛm se mɛnsɛɛ Ɛsɔ yɔ; 12 nɛ patɩna ma nɛ nɔɔyʋ ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩhɔŋ tɔm templo taa, yaa menseɣtiɣ samaɣ sinaagɔɔgɩwaa taa yaa tɛtʋ kpeekpe taa se kekpeɣli. 13 Paapɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ pawɩlɩ-ŋ mbʋ pɩ-yɔɔ pakʋyʋʋ mɔ-yɔɔ lɛɛlɛɛyɔ yɔ. 14 Ɛlɛ mentisiɣ tɔm tʋnɛ tɩ-yɔɔ ñɛ-ɛsɩndaa, se nʋmɔʋ ŋgʋ payaɣ-kʋ se kɩjaʋ yɔɔ ɛgbɛyɛ yɔ, kɩ-yɔɔ mantɩŋɩɣna nɛ mɛncɛlɩɣ sɛtʋ kele kele ñɩndʋ mɔn-cɔzɔnaa tɛ Ɛsɔ, nɛ mentisiɣ tɔm ndʋ payɩ pama Paɣtʋ taa nɛ Nayaa takayɩsɩ taa yɔ tɩ-yɔɔ. 15 Nɛ mɛwɛnɩ lidaʋ kʋnɛ Ɛsɔ yɔɔ, lidaʋ ŋgʋ ɛyaa panɛ ɖɔɖɔ paɖaŋaa yɔ, se pakaɣ fezuu ɛyaa siɣsiɣ tɩnaa nɛ mba pɛfɛyɩ siɣsiɣ yɔ. 16 Pʋyɔɔ mañakɩ pana paa ɛzɩmtaa se mɛwɛɛnɩ ɛhʋyɛ kele kele ñɩnɖɛ Ɛsɔ nɛ ɛyaa pɛ-ɛsɩndaa. 17 Nɛ pɩnzɩ sakɩyɛ wayɩ lɛ, mɔnkɔɔ se mala mɛ-ɛjaɖɛ pʋtɔdɩyɛ naʋ kʋjɔŋ nɛ malaa kɩlaŋ. 18 Maawɛɛ nɛ malakɩ mbʋ lɛ, pana-m malabɩ cɩɖɩ cɩɖɩ wɛtʋ sɔnzɩ templo taa, ɛlɛ ɛyaa samaɣ nakɛyɛ taawɛɛ peeɖe nɛ kɔkɔɖɛ naɖɩyɛ taawɛɛ. Ɛlɛ Yuuda mba nabɛyɛ kaawɛ peeɖe, palɩnɩ Aazii egeetiye taa, 19 mba pɩɩwɛɛ se pɛwɛɛ ñɛ-ɛsɩndaa nɛ pakʋyɩ mɔ-yɔɔ ye toovenim taa pɛwɛnɩ-m nɛ natʋyʋ yɔ. 20 Yaa ɛyaa mba pɛwɛ cɩnɛ yɔ, pa-maɣmaɣ pɔyɔɔdɩ kɩdɛkɛdɩm mbʋ pana alɩwaatʋ ndʋ maasɩŋ Sahedrɛɛ ɛsɩndaa yɔ, 21 pɩkɩlaa yɔ tɔm kʋɖʋmtʋ tʋnɛ, ndʋ mamabɩ kubuka nɛ mɔyɔɔdɩ alɩwaatʋ ndʋ maasɩŋ pɛ-hɛkʋ taa yɔ se: ‘Sɩɖaa femtu yɔɔ pɛwɛɛ nɛ pahʋʋnɩ-m tɔm sɔnɔ mɩ-ɛsɩndaa!’”
“Wɛɛ abalɩtʋ!”
13 Alɩwaatʋ ndʋ powokini-ɖʋ ajɛɛ ñʋndɩnaa ɛsɩndaa ɖɛ-Ɛsɔ sɛtʋ tʋmɩyɛ yɔɔ, yaa pakʋʋ ɖɔ-tɔm ɖulum se ɖiseɣtiɣ ñam ñam lakasɩ, ɖiyozuu ɛyaa, yaa se ɖɩkɛ ɛgbɛyɛ kɩdɛkɛdɩyɛ naɖɩyɛ taa mba yɔ, pɩwɛɛ se ɖɩtɩŋ kɩɖaʋ kɩbaŋʋ ŋgʋ Pɔɔlɩ ha-ɖʋ yɔ. Pɔɔlɩ tɩyɔɔdɩ tɔm se ɛ-tɔm ɛkɛdɩnɩ komina ñʋʋdʋ ɛzɩ Tɛrtuluusi kaalabʋ yɔ. Pɔɔlɩ kaawɩlɩ hɛɛɛ wɛtʋ nɛ ñamtʋ. Ɛyɔɔdɩ toovenim nɛ lɛɣtʋ nɛ tɩ-taa tʋ kpayɩ kpayɩ. Pɔɔlɩ yɔɔdaa se ‘Aazii Yuuda ñɩma’ mba pakʋʋ ɛ-tɔm se episi templo yɔ, pa-taa nɔɔyʋ fɛyɩ, pɩɩmʋnaa se pɔkɔɔ nɛ ɛ nɛ wɛ pahʋʋ nɛ ɛnɩɩ mbʋ pɩ-yɔɔ pakʋʋ ɛ-tɔm yɔ.—Tʋma 24:18, 19.
14 Mbʋ pɩkɩlɩ labʋ piti yɔ lɛ se sɔɔndʋ taakpa Pɔɔlɩ se ɛlɩzɩ aseɣɖe e-tisuu yɔɔ. Apostoloo Pɔɔlɩ tasɩ yɔɔdʋʋ sɩɖaa femtu lidaʋ ŋgʋ ɛwɛna yɔ kɩ-tɔm nɛ abalɩtʋ; ŋgʋ tɔm ndʋ tɩɩkɔnɩnɩ you alɩwaatʋ ndʋ ɛɛwɛ Sahedrɛɛ ɛsɩndaa yɔ. (Tʋma 23:6-10) Pɔɔlɩ lʋkaɣ ɛ-tɩ yɔɔ lɛ, ɛñɩɣ niye sɩɖaa femtu lidaʋ yɔɔ. Ɛbɛ yɔɔ ɛlabɩ mbʋ? Ɛlabɩ mbʋ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛlɩzaɣ aseɣɖe Yesu yɔɔ nɛ ɛzɩma efemni sɩɖaa hɛkʋ taa yɔ pɩ-yɔɔ. Tɔm ndʋ, e-koyindinaa taasɔɔlɩ se panɩɩ-tʋ. (Tʋma 26:6-8, 22, 23) Ɛɛɛ, sɩɖaa femtu; kɔzɩ kɔzɩ lɛ, Yesu nɛ e-femtu yɔɔ tisuu kaakɔnɩnɩ ñaɖʋʋ.
Ðɩñɩnɩ fezuu taa ñɩm
(Tʋma Labʋ 23:6) Nɛ Pɔɔlɩ ɖiɣzinaa se pa-taa hɔɔlʋʋ kʋɖʋmʋʋ kaakɛ Saduki mba, ɛlɛ hɔɔlʋʋ lɛɛkʋ ñɛkɛ Farɩsɩ mba lɛ, ɛma kubuka Sahedrɛɛ taa nɛ ɛtɔ se: “Koobiya, mɛnkɛ Farɩsɩ tʋ, Farɩsɩ mba pɩyalʋ. Sɩɖaa femtu lidaʋ yɔɔ pɛwɛɛ nɛ pahʋʋnɩ-m tɔm.”
nwtsty, Tʋm 23:6 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
mɛnkɛ Farɩsɩ tʋ: Ɛyaa mba paawɛ tɔm ɖɩhʋyɛ taa yɔ, pa-taa nabɛyɛ kaasɩm Pɔɔlɩ. (Tʋm 22:5) Paanɩ pɩ-taa se ɛyaʋ ɛ-tɩ se Farɩsɩ mba pɩyalʋ yɔ, eɖiɣzinaa se ɛ nɛ wɛ pɛwɛnɩ tisuu kʋɖʋmam sɩɖaa femtu yɔɔ. Paa Pɔɔlɩ ɛyɔɔdaa se ɛkɛ Farɩsɩ mba pɩyalʋ yɔ, ɛyaa mba paawɛ tɔm ɖɩhʋyɛ taa, nɛ Farɩsɩ ñɩma mba paawɛ Sahedrɛɛ taa yɔ, paanawa se ɛpɩsɩ Krɩstʋ tʋ weyi ɛwɛ kpekpeka yɔ. Ɛya ɛ-tɩ cɩnɛ se Farɩsɩ tʋ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ Farɩsɩ mba ɖɔɖɔ kaawɛnɩ sɩɖaa femtu lidaʋ, ŋgʋ Saduki mba ñataatisiɣ tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ. Pɔɔlɩ labɩ mbʋ se eyele nɛ ɛ nɛ Farɩsɩ ñɩma mba paawɛ peeɖe yɔ panɩɩnɩ ɖama. Pɩtɩla, ɛmaɣzaɣ se ye ɛkɔnɩ tɔm ndʋ yɔ, piyeki nɛ Sahedrɛɛ taa mba nabɛyɛ tɩnɩ ɛ-yɔɔ, nɛ mbʋ ɖeyi ɖeyi pɩlaba ɖɔɖɔ. (Tʋm 23:7-9) Tɔm ndʋ Pɔɔlɩ yɔɔdɩ Tʋma 23:6 taa yɔ, tɩlabɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ tɔm ndʋ ɛyɔɔdɩ pʋwayɩ Wiyaʋ Agriipa ɛsɩndaa nɛ ɛlʋbɩnɩ ɛ-tɩ yɔɔ yɔ. (Tʋm 26:5) Nɛ alɩwaatʋ ndʋ ɛɛwɛ Room nɛ ɛmaɣ e-koobiya Filiipi mba takayaɣ lɛ, ɛtasɩ yɔɔdʋʋ tɔm kʋɖʋmtʋ ndʋ. (Fil 3:5) Pɩwɛɣ ɖeu ɖɔɖɔ se ɖɩyʋsɩ ɛzɩma pɔyɔɔdɩ Farɩsɩ ñɩma mba pɔkɔm nɛ papɩsɩ Krɩstʋ mba pʋwayɩ yɔ pɔ-tɔm Tʋma 15:5 taa yɔ.
(Tʋma Labʋ 24:24) Kɩyakɩŋ nɩɩyɩ wayɩ lɛ, Felikisi nɛ ɛ-halʋ Druusiili, weyi ɛkɛ Yuuda tʋ yɔ, pɔkɔɔ nɛ etiyi nɛ payaa Pɔɔlɩ nɛ ewelisini-i nɛ ɛlɛ yɔɔdɩ Krɩstʋ Yesu yɔɔ tisuu tɔm.
(Tʋma Labʋ 24:27) Ɛlɛ pɩnzɩ naalɛ ɖɛwa lɛ, Pɔɔrɩsiyuusi Fɛsɩtuusi lɛɣzɩ Felikisi lone taa; nɛ ɛzɩma Felikisi kaasɔɔlaa se ehiɣ kʋjɔʋ Yuuda mba cɔlɔ yɔ pʋyɔɔ lɛ, eyele Pɔɔlɩ salaka taa.
nwtsty, Tʋm 24:24 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
Druusiili: Eroodi weyi ɛ-tɔm pɔyɔɔdɩ Tʋma 12:1 taa yɔ, ɛ-pɛlɛ naadozo ñɩnʋ. Ɛ-pɛlɛ ɛnʋ ɛkɛnɩnɩ ɛ-tɩnʋʋ. Eroodi ɛnʋ lɛ Eroodi Agriipa I. Paalʋlɩ ɛ-pɛlɛ ɛnʋ pɩnaɣ 38 taa mbʋ yɔ, nɛ ɛɛkɛ Agriipa II nɛ Bereniisi pe-neu. (Kalɩ Tʋma 25:13 nɛ Tɔm pee sɔsɔna, “Eroodi”) Komina ñʋʋdʋ Felikisi kaakɛnɩ ɛ-walʋ kɩlɛlʋʋ. Siirii wiyaʋ Emesa tʋ Azizus ɛɛcalɩ walʋ. Ɛlɛ ɛkɔm nɛ ekizi-i nɛ ɛwalɩ Felikisi pɩnaɣ 54 taa mbʋ yɔ; alɩwaatʋ ndʋ lɛ, ɛɛwɛnɩ ɛzɩ pɩnzɩ 16 mbʋ yɔ. Pɩtɩla alɩwaatʋ ndʋ Pɔɔlɩ yɔɔdaɣ “siɣsiɣ wɛtʋ nɛ tɩ ɖɔkʋʋ nɛ tɔm hʋʋ mbʋ pɩkaɣ kɔm yɔ pɩ-tɔm” Felikisi ɛsɩndaa lɛ, Druusiili kaawɛ peeɖe. (Tʋm 24:25) Alɩwaatʋ ndʋ Felikisi cɛlɩ kewiyitu Fɛsɩtuusi yɔ, eyebi Pɔɔlɩ salaka taa, nɛ ɛlabɩ mbʋ se “ehiɣ kʋjɔʋ Yuuda mba cɔlɔ.” Nabɛyɛ maɣzɩɣ se ɛlabɩ mbʋ se ɛ-halʋ weyi ɛkɛ Yuuda tʋ yɔ ɛ-taa ɛla leleŋ.—Tʋm 24:27.
Bibl kalʋʋ
(Tʋma Labʋ 23:1-15) Pɔɔlɩ cɔnɩ Sahedrɛɛ cuɖuɖu lɛ, ɛyɔɔdɩ se: “Koobiya, mɔnɖɔm Ɛsɔ ɛsɩndaa nɛ ɛhʋyɛ nɖɩ ɖɩwɛ kele kele siŋŋ yɔ nɛ pɩkɔɔ pɩtalɩ kɩyakʋ kʋnɛ.” 2 Peeɖe cɔjɔ sɔsɔ Anaanɩyaasɩ heyi mba paasɩŋ ɛ-cɔlɔ yɔ se pama ɛ-nɔɔ yɔɔ. 3 Ðɩnɛ ɛlɛ Pɔɔlɩ heyi-i se: “Ɛsɔ kaɣ-ŋ mabʋ, ña koloŋa ŋga pahʋlʋnzɩ-kɛ yɔ. Ŋcaɣaa se ŋhʋʋnɩ-m tɔm ɛzɩ Paɣtʋ pɔzʋʋ yɔ, nɛ alɩwaatʋ kʋɖʋmtʋ ndʋ tɩ-taa lɛ, ŋmaɣnɩ Paɣtʋ yɔɔ nɛ ŋtɔŋ se pamabɩ-m?” 4 Mba pasɩŋ peeɖe yɔ, pɔtɔ se: “Ŋwɛɛ nɛ ŋtʋʋ Ɛsɔ tɛ cɔjɔ sɔsɔ na?” 5 Nɛ Pɔɔlɩ yɔɔdɩ se: “Koobiya, mantaatɩlɩ se ɛnʋ kɛnɩ cɔjɔ sɔsɔ. Mbʋ pʋyɔɔ yɔ pamawa se: ‘Pɩtɩpɔzɩ se ŋyɔɔdɩ tɔm kɩdɛkɛdɩtʋ ña-samaɣ ñʋʋdʋ nɔɔyʋ yɔɔ.’” 6 Nɛ Pɔɔlɩ ɖiɣzinaa se pa-taa hɔɔlʋʋ kʋɖʋmʋʋ kaakɛ Saduki mba, ɛlɛ hɔɔlʋʋ lɛɛkʋ ñɛkɛ Farɩsɩ mba lɛ, ɛma kubuka Sahedrɛɛ taa nɛ ɛtɔ se: “Koobiya, mɛnkɛ Farɩsɩ tʋ, Farɩsɩ mba pɩyalʋ. Sɩɖaa femtu lidaʋ yɔɔ pɛwɛɛ nɛ pahʋʋnɩ-m tɔm.” 7 Ɛyɔɔdɩ tɔm ndʋ lɛ, ɖama kɩɩnɩnʋʋ nabʋyʋ kɔɔ Farɩsɩ mba nɛ Saduki mba pɛ-hɛkʋ taa, nɛ mba paakpeɣlaa yɔ pa-taa tayɩ. 8 Mbʋ pʋyɔɔ yɔ Saduki mba tɔŋ se sɩɖaa femtu fɛyɩ, Ɛsɔ tiyiyaa fɛyɩ nɛ feziŋ fɛyɩ ɖɔɖɔ, ɛlɛ Farɩsɩ mba ñetisiɣ pɩtɩŋa pɩ-yɔɔ. 9 Nɛ kɔkɔɖɛ sɔsɔɖɛ naɖɩyɛ lɩɩ, nɛ paɣtʋ wɩlɩyaa mba pɛwɛ Farɩsɩ mba ɛgbɛyɛ taa yɔ, pa-taa nabɛyɛ kʋyɩ nɛ papaɣzɩ tɔm hɔm nɛ pana, nɛ pɔtɔŋ se: “Ðɩtɩna abalʋ ɛnɛ ɛ-yɔɔ kɩdɛkɛdɩm nabʋyʋ, ɛlɛ ye fezuu nakʋyʋ yaa Ɛsɔ tiyiyu nɔɔyʋ ɛyɔɔdɩnɩ-ɩ—.” 10 Nɛ ɖama kɩɩnɩnʋʋ mbʋ pɩwɛɛ nɛ pɩtɛzɩɣ kpaʋ ɖoŋ lɛ, sɔɔndʋ kpa sɔɔjanaa ñʋʋdʋ se pɩtaala nɛ pacɩyɩ Pɔɔlɩ nanʋʋ nanʋʋ, nɛ ɛɖʋ sɔɔjanaa paɣtʋ se petii nɛ palɩzɩ Pɔɔlɩ pɛ-hɛkʋ taa nɛ pasʋnɩ-ɩ sɔɔjanaa pɩlʋʋ taa. 11 Ɛlɛ ɖoo yuwa lɛ, Kɩbaɣlʋ sɩŋ ɛ-cɔlɔ nɛ eheyi-i se: “Wɛɛ abalɩtʋ! Mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛzɩma ŋwɛɛ nɛ ŋlɩzɩɣ mɔ-yɔɔ aseɣɖe tete Yeruzalɛm taa yɔ, mbʋ ɖɔɖɔ pɩwɛɛ se ŋlɩzɩ aseɣɖe Room.” 12 Tɛʋ fema lɛ, Yuuda mba kpɛyɩ nɛ poɖuu se puyoo mba ye pɔtɔwaa nɛ pɔñɔɔ pʋcɔ nɛ pakʋ Pɔɔlɩ yɔ. 13 Ɛyaa mba paakpɛyaa nɛ pala ɖuutu ndʋ yɔ, pɛcɛzɩ ɛyaa 40. 14 Ɛyaa mba, powolo cɔjɔnaa ñʋndɩnaa nɛ ɛzʋtʋyaa cɔlɔ nɛ pɔyɔɔdɩ se: “Ðiɖuwaa se puyoo-ɖʋ ye ɖɩtɔɔ nabʋyʋ pʋcɔ nɛ ɖɩkʋ Pɔɔlɩ yɔ. 15 Pʋyɔɔ lɛ lɛɛlɛɛyɔ, mɩ nɛ Sahedrɛɛ iheyi sɔɔjanaa ñʋʋdʋ se pɩwɛɛ se etini-i mɩ-cɔlɔ nɛ pɩwɛɛ ɛzɩ ɩcaɣ se ɩtazɩ ɛ-tɔm taa tete nɛ pɩkɩlɩ yɔ. Ɛlɛ pʋcɔ nɛ ɛtalɩ lɛ, ɖɩkaɣ ɖa-tɩ ñɔɔzʋʋ nɛ ɖɩkʋ-ɩ.”
21-27 JANVIER
ÑƖM MBƲ PƖWƐ ƐSƆTƆM TAA YƆ | TƲMA LABƲ 25-26
“Pɔɔlɩ pɔzaa se powoni ɛ-tɔm Sezaarɩ cɔlɔ, nɛ pʋwayɩ ɛlɩzɩ aseɣɖe Wiyaʋ Eroodi Agriipa”
(Tʋma Labʋ 25:11) Ye mɛnkɛ kɩwɛɛkɩm laɖʋ toovenim taa nɛ mala nabʋyʋ nɛ pɩpɔzɩ se mansɩ yɔ, maakiziɣ sɩbʋ; ɛlɛ ye tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ ɛyaa panɛ pakʋyʋʋ mɔ-yɔɔ yɔ tɩtɩkɛ toovenim yɔ, nɔɔyʋ fɛyɩnɩ waɖɛ se ɛkpaɣ-m nɛ ɛɖʋzɩ pe-nesi tɛɛ se ɛ-tɔm ɛkɛdɩnɩ-wɛ. Mɔnpɔzʋʋ se Sezaarɩ ɛɖaɣnɩ mɔn-tɔm hʋʋ!”
“Sezaarɩ ɛɖaɣnɩ mɔn-tɔm hʋʋ!”
6 Fɛsɩtuusi kaasɔɔlaa se ɛ-tɔm ɛkɛdɩnɩ Yuuda mba, pʋyɔɔ lɛ pɩcaɣaɣ kɔnʋʋ kaɖɛ Pɔɔlɩ. Pʋyɔɔ Pɔɔlɩ labɩnɩ tʋmɩyɛ Room tɛtʋ pɩɣa waɖɛ nɖɩ ɛwɛna yɔ. Eheyi Fɛsɩtuusi se: “Mansɩŋ Sezaarɩ tɔm ɖɩhʋyɛ ɛsɩndaa, ɖenɖe pɩwɛɛ se pahʋʋnɩ-m tɔm yɔ. Mantɩla Yuuda mba kɩdɛkɛdɩm nabʋyʋ, ɛzɩ ña ɖɔɖɔ ŋɖiɣzinuu camɩyɛ yɔ. . . . Mɔnpɔzʋʋ se Sezaarɩ ɛɖaɣnɩ mɔn-tɔm hʋʋ!” Ye ɛyʋ ɛpɔzaa se Sezaarɩ ɛɖaɣnɩ ɛ-tɔm hʋʋ yɔ, ɛɛpɩzɩɣ nɛ ɛtasɩ lɛɣzʋʋ ɛ-tɔm. Tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ Fɛsɩtuusi ñɩkaɣ niye nɛ ɛtɔ se: “Ŋpɔzaa se Sezaarɩ ɛɖaɣnɩ ñɔ-tɔm hʋʋ yɔ, ŋkaɣ wobu Sezaarɩ cɔlɔ.” (Tʋma 25:10-12) Pɔɔlɩ pɔzʋʋ se powoni-i tɔm ɖɩhʋyɛ sɔsɔyɛ taa yɔ, ɛha kɩɖaʋ toovenim Krɩstʋ ñɩma sɔnɔ. Alɩwaatʋ ndʋ koyindinaa ñakɩ pana se patɩŋnɩ “paɣtʋ” yɔɔ nɛ pɔkɔnɩ Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa kaɖɛ yɔ, ɖɩtɩŋɩɣnɩ ajɛɛ taa wala wena ɖɩwɛna yɔ a-yɔɔ nɛ ɖɩlʋkɩ tɔm kɩbandʋ yɔɔ.—Keɣa 93:20.
(Tʋma Labʋ 26:1-3) Agriipa heyi Pɔɔlɩ se: “Paha-ŋ nʋmɔʋ se ŋyɔɔdɩ nɛ ŋlʋ ña-tɩ yɔɔ.” Nɛ Pɔɔlɩ kpazɩ e-nesi nɛ ɛpaɣzɩ lʋbʋ ɛ-tɩ yɔɔ nɛ ɛtɔŋ se: 2 “Tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ payɩ Yuuda mba kʋyʋʋ mɔ-yɔɔ yɔ, Wiyaʋ Agriipa, man-taa wɛ leleŋ se ñɛ-ɛsɩndaa pɩwɛɛ se malʋ man-tɩ yɔɔ kɩyakʋ kʋnɛ, 3 mbʋ pʋyɔɔ yɔ kɔzɩ kɔzɩ lɛ, ŋsɩm Yuuda mba sɔnzɩ tɩŋa nɛ nɔɔhɔnɖɛ nɖɩ ɖɩwɛ pɛ-hɛkʋ taa yɔ camɩyɛ. Pʋyɔɔ lɛ, mentendi-ŋ se ŋɖʋ suuɖu nɛ ŋwelisini-m.
“Sezaarɩ ɛɖaɣnɩ mɔn-tɔm hʋʋ!”
10 Pɔɔlɩ sɛ wiyaʋ Agriipa nɛ ñamtʋ waɖɛ nɖɩ ɛha-ɩ se ɛlʋ ɛ-tɩ yɔɔ yɔ ɖɩ-yɔɔ, nɛ ɛwɩlɩ se ɛnawa se wiyaʋ sɩm Yuuda mba sɔnzɩ kpeekpe nɛ nɔɔhɔnɖɛ nɖɩ ɖɩwɛ pɛ-hɛkʋ taa yɔ camɩyɛ. Pʋwayɩ lɛ, Pɔɔlɩ paɣzɩ kɛdʋʋ wezuu ŋgʋ ɛɛcaɣaa nɛ pɩɖɛɛ yɔ kɩ-tɔm se: “Maakɛ Farɩsɩ mba kɩjaʋ yɔɔ ɛgbɛyɛ taa tʋ.” (Tʋma 26:5) Pɔɔlɩ kaakɛ Farɩsɩ tʋ, ye mbʋ ɛɛwɛnɩ lidaʋ Mesiya kɔmtʋ yɔɔ. Lɛɛlɛɛyɔ ɛpɩsʋʋ Krɩstʋ tʋ yɔ, ɛwɩlɩɣ ɛyaa lalaa nɛ kpekpeka se Yesu Krɩstʋ kɛnɩ weyi paaɖaŋ ɖooo lɔŋ yɔ. Ɛ nɛ e-koyindinaa petisaɣ tɔm kʋɖʋmtʋ natʋyʋ yɔɔ, tɔm ndʋ lɛ se tamaɣ ŋga Ɛsɔ kaalabɩ pa-caanaa yɔ, kakaɣ labʋ. Nɛ tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ pahʋwaɣnɩ-ɩ tɔm puwiye. Tɔm tʋnɛ, tiiseɣti Agriipa nɛ ɛsɔɔlɩ se ewelisi tɔm ndʋ Pɔɔlɩ caɣaɣ yɔɔdʋʋ yɔ.
11 Pɔɔlɩ tɔzɩ ɛzɩma ɛɛnazɩ Krɩstʋ mba nɛ pɩɖɛɛ yɔ pɩ-yɔɔ nɛ ɛtɔ se: “Mamaɣzaɣ kpem se pɩwɛɛ se mantɩŋnɩ nʋmɔŋ tɩŋa yɔɔ nɛ mankaɖɩnɩ Yesu Nazarɛɛtɩ tʋ hɩɖɛ . . . Ɛzɩma man-taa wɩɣaɣnɩ-wɛ [Krɩstʋ wayɩ tɩŋɩyaa] pɩdɩɩfɛyɩ yɔ, pʋyɔɔ lɛ manazɩ-wɛ nɛ halɩ mantalɩ tɛtʋ lɛɛtʋ taa.” (Tʋma 26:9-11) Pɔɔlɩ taaɖɛlɛsɩɣ niye. Ɛyaa sakɩyɛ kaana ñaŋ weyi ɛwɩlɩ Krɩstʋ mba yɔ. (Gal. 1:13, 23) Pɩtɩla Agriipa pɔzaɣ ɛ-tɩ se: ‘Ɛbɛ pɩzaɣ se pɩlɛɣzɩ ɛyʋ ɛnʋ yɔ?’
12 Tɔm ndʋ Pɔɔlɩ yɔɔdɩ pʋwayɩ yɔ, tɩsɩɣnɩ-ɩ se ɛnɩɩ pɩ-taa. Ɛyɔɔdaa se: “Malakaɣ mbʋ lɛ, cɔjɔnaa ñʋndɩnaa ha-m ɖoŋ nɛ paɖʋ-m tʋmɩyɛ nɛ mankʋyɩ mowoki Damaasɩ, nɛ mana habɩyɛ yɔɔ wɩsɩ siɣu alɩwaatʋ taa, hayɩ Wiyaʋ, ñalɩmɩyɛ naɖɩyɛ nɖɩ ɖi-ɖoŋ kɩlɩ wɩsɩ ñalɩmɩyɛ yɔ, ɖɩlɩnɩ ɛsɔdaa nɛ ɖɩñɩlɩsɩ ma nɛ mba ɖɩɖɔŋaɣ nʋmɔʋ yɔ ɖɔ-cɔlɔ kpɛɛɛ. Nɛ ɖa-tɩŋa ɖɩtɔlɩ tataa lɛ, manɩɩ nɔɔ nakɛyɛ kɔyɔɔdʋʋnɩ-m Ebree kʋnʋŋ taa se: ‘Sɔɔlɩ, Sɔɔlɩ, ɛbɛ yɔɔ ŋwɛɛ nɛ ŋnazɩɣ-m? Ye ŋwɛɛ nɛ ŋyakɩ nɩŋgbaŋaɣ mbʋ pɩwɛ cʋlʋ cʋlʋ yɔ, pɩkɔŋnɩ-ŋ kaɖɛ.’ Ɛlɛ mɔnpɔzɩ se: ‘Ña yɔ anɩ, Kɩbaɣlʋ?’ Nɛ Kɩbaɣlʋ yɔɔdɩ se: ‘Ma yɔ Yesu, weyi ŋwɛɛ nɛ ŋnazɩɣ yɔ.”—Tʋma 26:12-15.
13 Pʋcɔ nɛ piti lakasɩ sɩnɛ sɩlakɩ lɛ, Pɔɔlɩ lakasɩ kaawɛ ɛzɩ ɛɛwɛ nɛ ‘ɛyakɩ nɩŋgbaŋaɣ mbʋ pɩwɛ cʋlʋ cʋlʋ yɔ,’ yaa ɛwɛɛ nɛ ɛyakɩ nɩŋgbaŋaɣ ɛjɔʋ nɔɔ taa yɔ. Mbʋ pɔtɔŋ cɩnɛ se pɩ-nɔɔ taa wɛ cʋlʋ cʋlʋ yɔ, alɩwaatʋ ndʋ pamaɣaɣ Bibl yɔ, pɩɩkɛnɩ ɖaʋ kɩɖaɣlʋʋ ŋgʋ kɩ-nɔɔ taa wɛ ñɩɣyʋʋ ŋgʋ kɩwɛ cʋlʋ cʋlʋ yɔ. Nɛ palakaɣnɩ-kʋ tʋmɩyɛ nɛ peɖiyiɣni kpɩna. Nɛ ye kpɩnɛ naɖɩyɛ ɛlabɩ ñʋʋ taa ɖoŋ nɛ ɖiyouni ɖaʋ ŋgʋ yɔ, ñɩmɩyɛ nɖɩ ɖɩwɛ ɖaʋ ŋgʋ kɩ-nɔɔ taa yɔ, ɖɩɖʋʋ heŋ kpɩnɛ nɖɩ falaa yem. Mbʋ ɖɔɖɔ Pɔɔlɩ ɖʋ ɛ-tɩ heŋ falaa yem fezuu taa alɩwaatʋ ndʋ ɛkaɖaɣnɩ Ɛsɔ sɔɔlɩm yɔ. Pɔɔlɩ kaakɛ laŋɩyɛ kɩbanɖɛ tʋ ɛlɛ eelebi nʋmɔʋ. Ɛlɛ pefezi Yesu nɛ ɛwɩlɩ-ɩ ɛ-tɩ Damaasɩ nʋmɔʋ taa lɛ, pɩsɩnɩ-ɩ nɛ ɛlɛɣzɩ ɛ-lɩmaɣza.—Yoh. 16:1, 2.
14 Toovenim taa lɛ, Pɔɔlɩ labɩ lɛɣzɩtʋ siŋŋ e-wezuu caɣʋ taa. Ɛyɔɔdaɣnɩ Agriipa lɛ, ɛtɔm se: “Mentikizi ñam ɛsɔdaa natʋ ndʋ, ɛlɛ kajalaɣ lɛ, mowoni tɔm kɩbandʋ mba paawɛ Damaasɩ yɔ, nɛ pʋwayɩ lɛ mba pɛwɛ Yeruzalɛm yɔ nɛ Yuudee egeetiye kpeekpe taa nɛ ajɛɛ taa ɖɔɖɔ, se pɩwɛɛ se pekpiɖi pa-kɩwɛɛkɩm yɔɔ nɛ papɩsɩnɩ Ɛsɔ yɔɔ nɛ pala tʋma wena awɩlɩɣ se pekpiɖi pa-kɩwɛɛkɩm yɔɔ yɔ.” (Tʋma 26:19, 20) Pɔɔlɩ wɛɣ nɛ ɛlakɩ tʋmɩyɛ nɖɩ Yesu kaaɖʋ-ɩ wɩsɩ taa natʋ ndʋ tɩ-taa yɔ, pɩlakɩ pɩnzɩ sakɩyɛ yɔ. Ɛbɛ lɩ pɩ-taa? Mba pamʋwaɣ tɔm kɩbandʋ ndʋ Pɔɔlɩ susaɣ yɔ, peyebi wezuu kɩdɛkɛdʋʋ caɣʋ, mulum lakasɩ nɛ papɩsɩnɩ Ɛsɔ yɔɔ. Ɛyaa mba, papɩsɩ tɛtʋ taa piya kɩbanzɩ nɛ pañaŋ paɣtʋ nɛ pasɩɣnɩ ɛyaa lalaa nɛ paba ɖɔɖɔ palakɩ mbʋ.
15 Paa mbʋ yɔ, wazasɩ nzɩ sɩtɩlɩɩ pʋyʋ Pɔɔlɩ koyindinaa Yuuda mba ɛsɩndaa. Pɔɔlɩ yɔɔdaa se: “Pʋyɔɔ Yuuda mba kpa-m templo taa nɛ pañɩnɩɣ se pakʋ-m. Ɛlɛ, mehiɣ sɩnʋʋ mbʋ pɩlɩnɩ Ɛsɔ cɔlɔ yɔ, pʋyɔɔ mowobi pɩ-yɔɔ nɛ malɩzɩɣ ɛyaa cikpema nɛ sɔsaa aseɣɖe nɛ pɩkɔɔ pɩtalɩ kɩyakʋ kʋnɛ.”—Tʋma 26:21, 22.
16 Ða mba ɖɩkɛ toovenim Krɩstʋ mba yɔ, pɩpɔzʋʋ se ɖɩñɔɔzɩ ɖa-tɩ nɛ ɖɩɖaŋ tam nɛ ɖɩlʋ ɖe-tisuu yɔɔ. (1 Pɩy. 3:15) Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩɩlʋkɩ ɖe-tisuu yɔɔ tɔm hʋyaa nɛ komina ñʋndɩnaa ɛsɩndaa yɔ, pɩwɛɣ ɖeu se ɖɩmaɣzɩnɩ ɛzɩma Pɔɔlɩ yɔɔdɩnɩ Agriipa nɛ Fɛsɩtuusi nɛ lɛɣtʋ yɔ. Ye ɖiheyi-wɛ nɛ ñamtʋ ɛzɩma Bibl lɛɣzɩ ɖa-maɣmaɣ, nɛ ɛzɩma kɩlɛɣzɩ mba pamʋʋ ɖɔ-tɔm yɔ pe-wezuu caɣʋ yɔ, pɩtɩla pitukuuni ñʋndɩnaa mba pa-laŋa.
(Tʋma Labʋ 26:28) Ɛlɛ Agriipa heyi Pɔɔlɩ se: “Pɩkazɩ pazɩ, ŋyekaɣ se manpɩsɩ Krɩstʋ tʋ.”
“Sezaarɩ ɛɖaɣnɩ mɔn-tɔm hʋʋ!”
18 Ɛlɛ Pɔɔlɩ kitini komina ñʋʋdʋ se: “Ðajaa Fɛsɩtuusi, maasʋʋ kpaaŋ, ɛlɛ toovenim tɔm mɛwɛɛ nɛ mɔyɔɔdʋʋ nɛ ma-maɣzɩm wɛ ɖeyi ɖeyi. Toovenim taa lɛ, wiyaʋ weyi menɖiɣni-i yɔɔdɩnʋʋ faaa yɔ, ɛsɩm tɔm ndʋ camɩyɛ . . . Wiyaʋ Agriipa, ŋtisiɣ Nayaa yɔɔ? Manawa se ŋtisiɣ.” Ɛlɛ Agriipa heyi Pɔɔlɩ se: “Pɩkazɩ pazɩ, ŋyekaɣ se manpɩsɩ Krɩstʋ tʋ.” (Tʋma 26:25-28) Tɔm ndʋ wiyaʋ yɔɔdaa yɔ, paa ɛɛtɛm ɛ-taa yaa ɛtɩtɛ yɔ, tɩwɩlɩɣ se Pɔɔlɩ tɔm kaatukuni-i siŋŋ.
Ðɩñɩnɩ fezuu taa ñɩm
(Tʋma Labʋ 26:14) Nɛ ɖa-tɩŋa ɖɩtɔlɩ tataa lɛ, manɩɩ nɔɔ nakɛyɛ kɔyɔɔdʋʋnɩ-m Ebree kʋnʋŋ taa se: ‘Sɔɔlɩ, Sɔɔlɩ, ɛbɛ yɔɔ ŋwɛɛ nɛ ŋnazɩɣ-m? Ye ŋwɛɛ nɛ ŋyakɩ nɩŋgbaŋaɣ mbʋ pɩwɛ cʋlʋ cʋlʋ yɔ, pɩkɔŋnɩ-ŋ kaɖɛ.’
nwtsty, Tʋm 26:14 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
ŋyakɩ nɩŋgbaŋaɣ mbʋ pɩwɛ cʋlʋ cʋlʋ yɔ: Mbʋ pɔtɔŋ cɩnɛ se pɩwɛ cʋlʋ cʋlʋ yɔ, pɩɩkɛnɩ ɖaʋ kɩɖaɣlʋʋ ŋgʋ kɩ-nɔɔ taa wɛ ñɩɣyʋʋ ŋgʋ kɩwɛ cʋlʋ cʋlʋ yɔ. Nɛ palakaɣnɩ-kʋ tʋmɩyɛ nɛ peɖiyiɣni kpɩna. (Th 3:31, nwt) Tɔm loyaɣ “ŋyakɩ nɩŋgbaŋaɣ mbʋ pɩwɛ cʋlʋ cʋlʋ yɔ” kɛnɩ Grɛɛkɩ mba eduuye. Eduuye nɖɩ, ɖiyeki nɛ ɛyʋ maɣzɩ kpɩnɛ nɖɩ ɖɩlakɩ ñʋʋ taa ɖoŋ nɛ ɖiyouni ɖaʋ ŋgʋ peɖiɣni-ɖɩ yɔ ɖɩ-yɔɔ. Piyeki nɛ kpɩnɛ nɖɩ ɖɩɖʋʋ ɖɩ-tɩ heŋ. Pʋcɔ nɛ Sɔɔlɩ pɩsɩɣ Krɩstʋ tʋ lɛ, ɛ-lakasɩ kaanɩɣzɩnɩ kpɩnɛ nɖɩ. Alɩwaatʋ ndʋ eyowaɣni Yesu wayɩ tɩŋɩyaa mba Yehowa Ɛsɔ ɖʋwaɣ nesi yɔ, ɛɖʋwaɣ ɛ-tɩ heŋ sɔsɔŋ. (Kpaɣ-tʋ ŋmaɣzɩnɩ Tʋm 5:38, 39; 1Ti 1:13, 14) Ekl 12:11 taa, pakpaɣ “ɛjɔŋ” yaa “mbʋ pɩwɛ cʋlʋ cʋlʋ yɔ” nɛ pamaɣzɩnɩ ɛyʋ lɔŋsɩnɖʋ tɔm ndʋ tiseɣtiɣ ɛyaa se pɔɖɔ lɔŋ tasʋʋ yɔɔ yɔ.
nwt tɔm pee sɔsɔna tɔbʋʋ lɩzʋʋ
mbʋ pɩwɛ cʋlʋ cʋlʋ yɔ. Ðaʋ kɩɖaɣlʋʋ ŋgʋ kɩ-nɔɔ taa nɛ ñɩɣyʋʋ cʋlʋ cʋlʋ ñɩŋgʋ yɔ. Haɖaa lakaɣnɩ-kʋ tʋmɩyɛ nɛ peɖiyiɣni kpɩna. Pakpaɣ ɛjɔʋ yaa ɖaʋ ŋgʋ nɛ pamaɣzɩnɩ ɛyʋ lɔŋsɩnɖʋ tɔm ndʋ tiseɣtiɣ ɛyaa se pɔɖɔ lɔŋ tasʋʋ yɔɔ yɔ. Ɛzɩma kpɩnɛ lakɩ ñʋʋ taa ɖoŋ nɛ ɖiyouni ɖaʋ ŋgʋ peɖiɣni-ɖɩ nɛ pɩɖʋʋ-ɖɩ heŋ yɔ, lakasɩ nzɩ sɩ-taa palɩzɩnɩ tɔm loyaɣ ‘nɩŋgbaŋaɣ yaɣʋ mbʋ pɩwɛ cʋlʋ cʋlʋ yɔ.’—Tʋm 26:14; Th 3:31, nwt.
(Tʋma Labʋ 26:27) Wiyaʋ Agriipa, ŋtisiɣ Nayaa yɔɔ? Manawa se ŋtisiɣ.”
w03 15/11 16-17 § 14
Sɩnɩ lalaa nɛ pamʋ Kewiyaɣ tɔm
14 Pɔɔlɩ kaanawa se Agriipa yaɣaɣ ɛ-tɩ se Yuuda tʋ. Pɔɔlɩ hɔm Agriipa lɩmaɣza nɛ ewoni Yuuda mba wɩlɩtʋ ndʋ ɛɛsɩm camɩyɛ yɔ tɩ-yɔɔ. Ɛyɔɔdɩ tɔm ndʋ esusuu yɔ tɩ-yɔɔ se: “Maayɔɔdʋʋ natʋyʋ nɛ pɩtasɩnɩ ndʋ Nayaa nɛ Moyizi paayɔɔdaa se tɩkaɣ labʋ yɔ.” Paayɔɔdaa se Mesiya kaɣ sɩbʋ nɛ pʋwayɩ pefezi-i. (Tʋma Labʋ 26:22, 23) Pɔɔlɩ pɔzɩ Agriipa se: “Wiyaʋ Agriipa, ŋtisiɣ Nayaa yɔɔ?” Tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ cosuu pɩzaɣ se pɩla Agriipa kaɖɛ. Ye ɛtɔm se eetisiɣ nayaa yɔɔ yɔ, ñamtʋ ndʋ ɛwɛna ɛzɩ Yuuda tʋ yɔ, ɛpɩzaɣ se elesi-tʋ. Ɛlɛ ye etisi Pɔɔlɩ tɔm yɔɔ yɔ, ɖɩnɛ ɛlɛ pɩwɩlɩɣ samaɣ ɛsɩndaa se ɛlabɩ nɔɔ kʋɖʋma nɛ apostoloo nɛ papɩzaɣ se payaa-ɩ se Krɩstʋ tʋ. Pɔɔlɩ cosini lɛɣtʋ tɔm ndʋ ɛ-maɣmaɣ ɛpɔzɩ-ɩ yɔ tɩ-yɔɔ se: “Manawa se ŋtisiɣ.” Tɔm ndʋ ɛzɩma titukuni Agriipa? Ecosaa se: “Pɩkazɩ pazɩ, ŋyekaɣ se manpɩsɩ Krɩstʋ tʋ.” (Tʋma Labʋ 26:27, 28) Paa Agriipa ɛtɩpɩsɩ Krɩstʋ tʋ yɔ, pɩtʋʋ fɛyɩ se Pɔɔlɩ tɔm kaatukuni ɛ-laŋɩyɛ siŋŋ.—Ebree mba 4:12.
Bibl kalʋʋ
(Tʋma Labʋ 25:1-12) Nɛ Fɛsɩtuusi talɩ egeetiye taa nɛ ɛpaɣzɩ ɛ-tʋmɩyɛ nɛ pɩla kɩyakɩŋ naadozo lɛ, ɛkʋyɩ Sezaaree nɛ ɛkpa Yeruzalɛm. 2 Nɛ cɔjɔnaa ñʋndɩnaa nɛ Yuuda mba tɛ sɔsaa peheyi-i tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ pakʋyʋʋ Pɔɔlɩ yɔɔ yɔ. Nɛ papaɣzɩ tenduu Fɛsɩtuusi 3 se ɛlabɩ-wɛ lootiye nɛ etiyi nɛ payaa Pɔɔlɩ nɛ ɛkɔɔ Yeruzalɛm. Ɛlɛ paawɛɛ nɛ palakɩ ɖʋtʋ se pañɩ Pɔɔlɩ kpaca nɛ pakʋ-ɩ nʋmɔʋ taa na. 4 Ɛlɛ Fɛsɩtuusi cosi-wɛ se pɩwɛɛ se pasɩɩ Pɔɔlɩ Sezaaree, nɛ piileɖiɣ lɛ ɛ-maɣmaɣ ɛpɩsɩɣ peeɖe. 5 Ɛyɔɔdaa se: “Ye mbʋ, mba pɛkɛ sɔsaa mɩ-hɛkʋ taa yɔ, ma nɛ wɛ ɖitii nɛ pakʋyɩ ɛ-yɔɔ, ye ɛlabɩ kɩdɛkɛdɩm nabʋyʋ toovenim taa yɔ.” 6 Nɛ ɛcaɣ pɛ-hɛkʋ taa ɛzɩ kɩyakɩŋ lutozo yaa hiu mbʋ yɔ lɛ, etii Sezaaree, nɛ tɛʋ fema lɛ ɛcaɣ tɔm ɖɩhʋyɛ nɛ ɛtɔ se pɔkɔnɩ Pɔɔlɩ. 7 Ɛsʋwa lɛ, Yuuda ñɩma mba palɩnɩ Yeruzalɛm nɛ pɔkɔɔ yɔ, pasɩŋ ɛ-cɔlɔ nɛ pɔcɔɔ-ɩ nɛ pata, nɛ pakʋyʋʋ ɛ-yɔɔ nɛ pɔyɔɔdʋʋ tɔm sɔsɔtʋ sakɩyɛ ndʋ pataapɩzɩɣ se pawɩlɩ se tɩkɛ toovenim yɔ. 8 Ɛlɛ Pɔɔlɩ lʋ ɛ-tɩ yɔɔ nɛ ɛtɔ se: “Mantɩyʋsɩnɩ Yuuda mba Paɣtʋ yaa templo yaa Sezaarɩ.” 9 Fɛsɩtuusi caɣaɣ se ehiɣ kʋjɔʋ Yuuda mba cɔlɔ lɛ, ekitini Pɔɔlɩ se: “Ŋsɔɔlaa se ŋkpa Yeruzalɛm nɛ pahʋʋnɩ-ŋ tɔm mɛ-ɛsɩndaa tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ?” 10 Ɛlɛ Pɔɔlɩ tɔ se: “Mansɩŋ Sezaarɩ tɔm ɖɩhʋyɛ ɛsɩndaa, ɖenɖe pɩwɛɛ se pahʋʋnɩ-m tɔm yɔ. Mantɩla Yuuda mba kɩdɛkɛdɩm nabʋyʋ, ɛzɩ ña ɖɔɖɔ ŋɖiɣzinuu camɩyɛ yɔ. 11 Ye mɛnkɛ kɩwɛɛkɩm laɖʋ toovenim taa nɛ mala nabʋyʋ nɛ pɩpɔzɩ se mansɩ yɔ, maakiziɣ sɩbʋ; ɛlɛ ye tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ ɛyaa panɛ pakʋyʋʋ mɔ-yɔɔ yɔ tɩtɩkɛ toovenim yɔ, nɔɔyʋ fɛyɩnɩ waɖɛ se ɛkpaɣ-m nɛ ɛɖʋzɩ pe-nesi tɛɛ se ɛ-tɔm ɛkɛdɩnɩ-wɛ. Mɔnpɔzʋʋ se Sezaarɩ ɛɖaɣnɩ mɔn-tɔm hʋʋ!” 12 Nɛ Fɛsɩtuusi yɔɔdɩnɩ ɛ-lɔŋ tasɩyaa nɛ pɩtɛ lɛ, ekitina se: “Ŋpɔzaa se Sezaarɩ ɛɖaɣnɩ ñɔ-tɔm hʋʋ yɔ, ŋkaɣ wobu Sezaarɩ cɔlɔ.”
28 JANVIER–3 FÉVRIER
ÑƖM MBƲ PƖWƐ ƐSƆTƆM TAA YƆ | TƲMA LABƲ 27-28
“Pɔɔlɩ sʋ mɛlɛ nɛ ewoki Room”
(Tʋma Labʋ 27:23, 24) Ðoo anɛ, Ɛsɔ weyi ɛtɩnɩ-m nɛ malakɩ-ɩ tʋmɩyɛ kiɖeɖee yɔ, e-tiyiyu nɔɔyʋ sɩŋ mɔn-cɔlɔ 24 nɛ eheyi-m se: ‘Taase sɔɔndʋ, Pɔɔlɩ. Pɩwɛɛ se ŋsɩŋ Sezaarɩ ɛsɩndaa, nɛ na! Ɛsɔ ɖʋzɩ mba payɩ ña nɛ wɛ ɩwɛ mɛlɛ taa yɔ ñe-nesi tɛɛ.’
“Mɩ-taa nɔɔyʋ ɛɛkaɣ lebu”
15 Pɩtʋʋ fɛyɩ se Pɔɔlɩ kaawɛ nɛ ɛlɩzɩɣ aseɣɖe ɛyaa mba ɛ nɛ wɛ paawɛ mɛlɛ taa yɔ pa-taa sakɩyɛ ‘lidaʋ tɔm ndʋ Ɛsɔ kaayɔɔdaa yɔ’ tɩ-yɔɔ. (Tʋma 26:6; Kol. 1:5) Lɛɛlɛɛyɔ pɩtʋʋ fɛyɩ se, pɛ-mɛlɛ kaɣ lɩm ɖʋʋ. Pɔɔlɩ wɛnɩ waɖɛ se ɛtasɩ-wɛ heyuu tɔm kɩbandʋ lɛɛtʋ ndʋ tɩhaɣ-wɛ lidaʋ kpaagbaa yɔ. Eheyi-wɛ se: “Ðoo anɛ, Ɛsɔ . . . tiyiyu nɔɔyʋ sɩŋ mɔn-cɔlɔ nɛ eheyi-m se: ‘Taase sɔɔndʋ, Pɔɔlɩ. Pɩwɛɛ se ŋsɩŋ Sezaarɩ ɛsɩndaa, nɛ na! Ɛsɔ ɖʋzɩ mba payɩ ña nɛ wɛ ɩwɛ mɛlɛ taa yɔ ñe-nesi tɛɛ.’” Pɔɔlɩ seɣti-wɛ se: “Pʋyɔɔ lɛ, taabalaa, ɩwɛɛ abalɩtʋ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ mentisiɣ Ɛsɔ yɔɔ se pɩkaɣ labʋ ɖeyi ɖeyi ɛzɩ eheyuu-m yɔ. Ɛlɛ pɩwɛɛ se pɩlɩzɩ-ɖʋ lɩm hɛkʋ taa tɛtʋ natʋyʋ taa.”—Tʋma 27:23-26.
(Tʋma Labʋ 28:1, 2) Ðɩlɩ kidiiliŋ yɔɔ nɛ alaafɩya nɛ pɩtɛ lɛ, ɖɩnɩɩ se payaɣ lɩm hɛkʋ taa tɛtʋ ndʋ se Malɩtɩ. 2 Nɛ tɛtʋ taa ñɩma labɩ-ɖʋ camɩyɛ lakasɩ nzɩ sɩ-wayɩ fɛyɩ yɔ. Popuzi miŋ se ɖihoyi nɛ pamʋ ɖa-tɩŋa camɩyɛ mbʋ pʋyɔɔ yɔ tɛʋ kaawɛɛ nɛ kɩnɩɣ nɛ niŋkaɣ kaawɛɛ ɖɔɖɔ.
“Mɩ-taa nɔɔyʋ ɛɛkaɣ lebu”
18 Mɛlɛ yɔkaa lɛ, mba paawɛ kɩ-taa yɔ, pɔkɔɔ palɩɩ Malɩtɩ lɩm hɛkʋ taa tɛtʋ taa Sisiili nɛ hadɛ kiŋ. (Kalɩ aɖakaɣ “Où situer ‘Malte’?”) Lɩm hɛkʋ taa tɛtʋ ndʋ, tɩ-taa mba la “camɩyɛ lakasɩ nzɩ sɩ-wayɩ fɛyɩ yɔ” agɔma mba. (Tʋma 28:2) Agɔma mba, paasɩbɩ lɩm nɛ nikaɣ kpa-wɛ, pʋyɔɔ paapuzi-wɛ miŋ. Paa tɛʋ nɛ nikaɣ paawɛɛ yɔ, miŋ ɛnɩ ɛɛsɩnɩ-wɛ nɛ pisoŋ-wɛ. Miŋ ɛnɩ ɛ-cɔlɔ ɖɔɖɔ pita lakasɩ nasɩyɩ laba.
“Mɩ-taa nɔɔyʋ ɛɛkaɣ lebu”
21 Tɛtʋ tʋ ñɩm tʋ weyi payaɣaɣ se Pubiliyuusi yɔ, ɛ-tɛ taaposini peeɖe. Pɩtɩla, ɛnʋ kaakɛnɩ Room ñʋʋdʋ lone taa caɣyʋ Malɩtɩ. Luka mawa se: “Lɩm hɛkʋ taa tɛtʋ ndʋ tɩ-taa ɛyʋ sɔsɔ.” Tɔm pee wena Luka kaalabɩnɩ tʋmɩyɛ cɩnɛ yɔ, ana ɖeyi ɖeyi pana Malɩtɩ pɛɛ naayɛ naalɛ yɔɔ. Ɛmʋ Pɔɔlɩ nɛ ɛ-ɛgbaɣdɩnaa ɛgɔndʋ camɩyɛ ɛ-tɛ kɩyakɩŋ naadozo. Ɛlɛ pɩwɩɣaɣ Pubiliyuusi caa. Luka tasɩ yɔɔdʋʋ kʋdɔŋ ŋgʋ ɖeyi ɖeyi kɩwɩɣaɣ-ɩ yɔ kɩ-tɔm. Ɛmawa se abalʋ ɛnʋ “kɩnamɩyɛ nɛ anɩza” kaakpanɩ-ɩ. Pɔɔlɩ tɩmɩ nɛ ɛtɩnɩ nesi abalʋ ɛnʋ ɛ-yɔɔ nɛ ɛ-yɔɔ cɛ. Piti lakasɩ sɩnɛ, sɩɖɩɣzɩ tɛtʋ taa mba nɛ pɔkɔnɩ kʋdɔndɩnaa lalaa nɛ Pɔɔlɩ waa-wɛ nɛ pala kʋjɔŋ Pɔɔlɩ nɛ ɛ-ɛgbaɣdɩnaa nɛ pɔcɔnɩnɩ pa-kɩcɛyɩm ɖeɖe.—Tʋma 28:7-10.
(Tʋma Labʋ 28:16, 17) Nɛ ɖɩtalɩ Room lɛ, paha Pɔɔlɩ nʋmɔʋ se ɛcaɣnɩ nɖeke ɛ nɛ sɔɔja weyi ɛɖaŋɩɣ ɛ-yɔɔ yɔ. 17 Ɛlɛ kɩyakɩŋ naadozo wayɩ lɛ, ɛyaa Yuuda mba sɔsaa nɛ pekpeɣli. Pekpeɣlaa lɛ, eheyi-wɛ se: “Koobiya, paa mantɩla nabʋyʋ nɛ pɩkaɖɩnɩ ɛyaa samaɣ yaa ɖɔ-cɔzɔnaa sɔnzɩ yɔ, pakpa-m ɖooo Yeruzalɛm nɛ paɖʋzɩ-m Roma mba nesi tɛɛ ɛzɩ salaka tʋ yɔ.
Ɛlɩzɩ aseɣɖe tete
10 Nʋmɔɖɔnaa sʋ Room tɛtʋ taa lɛ, “paha Pɔɔlɩ nʋmɔʋ se ɛcaɣnɩ nɖeke ɛ nɛ sɔɔja weyi ɛɖaŋɩɣ ɛ-yɔɔ yɔ.” (Tʋma 28:16) Ɛyʋ weyi paɖɩkɩ salaka tɔm cikpetu natʋyʋ yɔɔ yɔ, ɖoŋ ɖoŋ lɛ, paɖɩɣaɣ-ɩ kpasɩ nɛ pata kpasɩ nzɩ nɛ sɔɔja weyi ɛkandɩyaɣ ɛ-yɔɔ yɔ se ɛtaapɩzɩ nɛ ese. Paa mbʋ yɔ, kpasɩ nzɩ paaɖʋ Pɔɔlɩ yɔ, sɩtɩɖɩɣ-ɩ nʋmɔʋ se etaasusi Kewiyaɣ tɔm. Ɛtalɩ Room nɛ ɛhɛzɩ kɩyakɩŋ naadozo lɛ, ekpeɣli Yuuda sɔsaa mba paawɛ Room yɔ se ɛwɩlɩ-wɛ ɛ-tɩ nɛ ɛlɩzɩ-wɛ aseɣɖe.
Ðɩñɩnɩ fezuu taa ñɩm
(Tʋma Labʋ 27:9) Alɩwaatʋ sakɩyɛ kaaɖɛwa nɛ lɛɛlɛɛyɔ lɛ, mɛlɛ saʋ wɛ kaɖɛ mbʋ pʋyɔɔ yɔ halɩ Kɩwɛɛkɩm Hɩzʋʋ Kɩyakʋ nɔsɩ hɔkʋtʋ kaatɛm ɖɛʋ, pʋyɔɔ Pɔɔlɩ tasɩ-wɛ lɔŋ
nwtsty, Tʋm 27:9 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
Kɩwɛɛkɩm Hɩzʋʋ Kɩyakʋ nɔsɩ hɔkʋtʋ: Yaa “Salaŋ alɩwaatʋ taa nɔsɩ hɔkʋtʋ” yaa “nɔsɩ hɔkʋtʋ.” Nɔsɩ hɔkʋtʋ ndʋ Moyizi paɣtʋ pɔzaɣ yɔ, ti-ɖeke Grɛɛkɩ tɔm loyaɣ “nɔsɩ hɔkʋtʋ” wɩlɩɣ. Nɛ pɩɩkɛnɩ nɔsɩ hɔkʋtʋ ndʋ palakaɣ tam kʋɖʋmam pɩnaɣ taa Kɩwɛɛkɩm Hɩzʋʋ Kɩyakʋ wiye yɔ. Nɛ kɩyakʋ ŋgʋ payaɣaɣ ɖɔɖɔ se Yom Kippur (Ebree kʋnʋŋ taa lɛ yohm hakkippurimʹ, “kɩwɛɛkɩm yɔɔ huuzuu kɩyakʋ”). (Lev 16:29-31; 23:26-32; Kɩg 29:7, kalɩ Lexique, jour de réconciliation.) Pɔyɔɔdaɣ mbʋ pɩwɛɛ se pala kɩwɛɛkɩm hɩzʋʋ kɩyakʋ wiye yɔ pɩ-tɔm lɛ, pɔyɔɔdɩ ɖɔɖɔ ‘nɔsɩ hɔkʋʋ’ tɔm. (Lev 16:29) Ɛzɩma palabɩnɩ tʋmɩyɛ tɔm loyaɣ “nɔsɩ hɔkʋtʋ” Tʋm 27:9 taa yɔ, pɩñɩkɩɣ niye se tɩ-pɛm lakasɩ nzɩ palakaɣ Kɩwɛɛkɩm Hɩzʋʋ Kɩyakʋ wiye yɔ, sɩ-taa nzɩ sɩ-tɔm kɩlɩ cɛyʋʋ yɔ, nzɩ lɛ “nɔsɩ hɔkʋtʋ.” Kɩwɛɛkɩm Hɩzʋʋ Kɩyakʋ tʋʋzaɣnɩ septembre ɖɩdɛnɖɛ yaa octobre ɖɩbazɩyɛ.
(Tʋma Labʋ 28:11) Fenasɩ naadozo wayɩ lɛ, ɖɩsʋʋ mɛlɛ nakʋyʋ, ŋgʋ kɩ-yɔɔ palɩzɩ “Zeesi Pɩyalaa” kɩlɛmɩŋ yɔ. Mɛlɛ ŋgʋ, kɩɩlɩnɩ Alɛkɩsandrii nɛ kɩsɩŋ lɩm hɛkʋ taa tɛtʋ ndʋ tɩ-taa niŋkaɣ alɩwaatʋ taa.
nwtsty, Tʋm 28:11 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
Zeesi Pɩyalaa: Grɛɛkɩ nɛ Room mba mʋya taa lɛ, Grɛɛkɩ tɔm piye Dioʹskouroi (Zeesi Pɩyalaa) wɩlɩɣ ɖomaa Castor nɛ Pollux mba ɛsɔ Zeesi (Jupiter) nɛ ɛ-halʋ Leda weyi ɛkɛ Sparte tɛtʋ taa abiɖe yɔ palʋlaa yɔ. Tisuu mbʋ paawɛnɩ Zeesi pɩyalaa mba pɔ-yɔɔ yɔ, pɩ-taa lɛɛbʋ lɛ se pakandɩyɩɣ teŋgu yɔɔ nʋmɔɖɔnaa yɔɔ, nɛ papɩzɩɣ paya mba asɛyʋ nakʋyʋ caɣ-wɛ talʋʋ teŋgu yɔɔ yɔ pa-ñʋŋ. Pɔyɔɔdʋʋ mayaɣ kanɛ ka-taa se paalɩzɩ “Zeesi Pɩyalaa” kɩlɛmɩŋ mɛlɛ yɔɔ yɔ, pɩwɩlɩɣ se weyi ɛma tɔm ndʋ yɔ, ɛɛna-tʋ nɛ ɛ-ɛsa.
Bibl kalʋʋ
(Tʋma Labʋ 27:1-12) Nɛ pakpaɣ lɩmaɣzɩyɛ se ɖɩsʋʋ mɛlɛ nɛ ɖiwolo Itaalii lɛ, paɖʋzɩ Pɔɔlɩ nɛ salaka tɩnaa lalaa nabɛyɛ sɔɔjanaa taa sɔsɔ weyi payaɣ se Yuliyuusi yɔ e-nesi tɛɛ, ɛkɛ Ogusti sɔɔjanaa tikaɣ taa tʋ. 2 Ðɩsʋʋ mɛlɛ ŋgʋ kɩlɩnɩ Adramitiyɔɔm yɔ nɛ ɖɩɖɛɛ; kɩcaɣaɣ kʋyʋʋ se kiwolo mɛlɛnaa ɖɩzɩŋɩyɛ ndɩ ndɩ taa Aazii egeetiye teŋgu kidiiliŋ yɔɔ; Aristaarkɩ weyi ɛkɛ Masedonii tʋ nɛ ɛlɩɩnɩ Tesalooniiki yɔ, ɛɛwɛ ɖɔ-cɔlɔ. 3 Tɛʋ fema lɛ ɖɩtalɩ Siidɔɔ, nɛ Yuliyuusi la Pɔɔlɩ camɩyɛ lakasɩ nɛ ɛha-ɩ nʋmɔʋ se ewolo ɛ-taabalaa cɔlɔ nɛ pɔcɔnɩ ɛ-yɔɔ. 4 Ðɩkʋyɩ peeɖe lɛ, ɖɩsʋʋ mɛlɛ nɛ ɖɩtɩŋ Siiprɩ hɔɔlʋʋ ŋgʋ kiyeki se pikendi ɖɔ-yɔɔ yɔ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ helim makaɣ tuluŋa. 5 Nɛ ɖɩtɩŋnɩ Siliisii nɛ Pamfiilii teŋgu yɔɔ nɛ ɖɩtalɩ Miiri mɛlɛnaa ɖɩzɩŋɩyɛ, Liisii taa. 6 Sɔɔjanaa taa sɔsɔ na mɛlɛ nakʋyʋ peeɖe, kɩlɩnɩ Alɛkɩsandrii nɛ kiwoki Itaalii, nɛ ɛsʋzɩ-ɖʋ kɩ-taa. 7 Nɛ ɖɩɖɔm hɛɛɛ kɩyakɩŋ sakɩyɛ lɛ, pɩlabɩ-ɖʋ kaɖɛ pʋcɔ nɛ ɖɩtalɩ Kiniidi. Ɛzɩma helim taaha-ɖʋ nʋmɔʋ se ɖɩɖɛɛnɩ ɛsɩndaa yɔ pʋyɔɔ lɛ, ɖɩtɩŋ Krɛɛtɩ hɔɔlʋʋ ŋgʋ kiyeki se pikendi ɖɔ-yɔɔ yɔ Salɩmonee cɔlɔ. 8 Nɛ pɩlabɩ-ɖʋ kaɖɛ pʋcɔ nɛ ɖɩcɔlɩ kidiiliŋ, nɛ ɖɩkɔɔ ɖɩtalɩ lone nɖɩ payaɣ se Mɛlɛnaa Ðɩzɩŋɩyɛ Kɩbanɖɛ yɔ ɖɩ-taa, ɖɩñɔtɩnɩ Laasee tɛtʋ. 9 Alɩwaatʋ sakɩyɛ kaaɖɛwa nɛ lɛɛlɛɛyɔ lɛ, mɛlɛ saʋ wɛ kaɖɛ mbʋ pʋyɔɔ yɔ halɩ Kɩwɛɛkɩm Hɩzʋʋ Kɩyakʋ nɔsɩ hɔkʋtʋ kaatɛm ɖɛʋ, pʋyɔɔ Pɔɔlɩ tasɩ-wɛ lɔŋ 10 nɛ ɛtɔ se: “Taabalaa, manaɣ se nʋmɔʋ ɖɔm pʋnɛ, pɩkaɣ kɔnʋʋ kaɖɛ nɛ ɖɩkaɣ lesuu wondu siŋŋ, pɩtɩkɛ mɛlɛ taa wondu nɛ mɛlɛ pe-ɖeke pakaɣnɩ lebu ɛlɛ ɖe-weziŋ ɖɔɖɔ.” 11 Ɛlɛ sɔɔjanaa taa sɔsɔ welisini mɛlɛ sayʋ nɛ mɛlɛ tʋ nɛ etiwelisi tɔm ndʋ Pɔɔlɩ yɔɔdaɣ yɔ. 12 Ɛzɩma mɛlɛnaa ɖɩzɩŋɩyɛ taawɛɛ ɖeu se pacaɣ peeɖe niŋkaɣ alɩwaatʋ taa yɔ, pʋyɔɔ lɛ pa-taa sakɩyɛ tasɩ lɔŋ se pakʋyɩ peeɖe nɛ pɛɖɛɛ nɛ pana se papɩzɩɣ nɛ patalɩ Fenikɩsɩ, mɛlɛnaa ɖɩzɩŋɩyɛ nɖɩ ɖɩwɛ Krɛɛtɩ yɔ nɛ pacaɣ niŋkaɣ alɩwaatʋ taa; mɛlɛnaa ɖɩzɩŋɩyɛ nɖɩ, ɖɩpam ɛsa nɛ hayo kiŋ wɩsɩ ɖɩlɩyɛ taa nɛ hadɛ kiŋ wɩsɩ ɖɩlɩyɛ taa.