Watchtower tɛ INTƐRNƐƐTƖ YƆƆ TAKAYƖSƖ ƉƖZƖYƐ
Watchtower
INTƐRNƐƐTƖ YƆƆ TAKAYƖSƖ ƉƖZƖYƐ
Kabɩyɛ
ŋ
  • ɛ
  • ɩ
  • ŋ
  • ñ
  • ɔ
  • ʋ
  • ɣ
  • BIBL
  • TAKAYƖSƖ
  • KEDIƔZISI
  • ijwbq ñʋʋ 103
  • Anɩ Yehowa kɛnaa?

Video nakʋyʋ fɛyɩ hɔɔlʋʋ kʋnɛ kɩ-taa.

Hayɩ, pɩcaɣ mabʋ video ɛlɛ nabʋyʋ tɩɖɔ camɩyɛ.

  • Anɩ Yehowa kɛnaa?
  • Pocosi Bibl taa tɔm yɔɔ
  • Tɔm ñʋŋ cikpeŋ
  • Tɩ-yɔɔ tɔm lɛɛtʋ
  • Bibl tɔm cosuu
  • A4 Ɛsɔ hɩɖɛ Ebree Masɩ taa
    Bibl—Ɛjaɖɛ kɩfaɖɛ tɔm ɖɛzʋʋ
  • Ɛsɔ hɩɖɛ yaʋ nɛ ɖɩ-tɔbʋʋ nɩʋ
    Tɔm ndʋ Bibl wɩlɩɣ toovenim taa?
Pocosi Bibl taa tɔm yɔɔ
ijwbq ñʋʋ 103
Patɩŋnɩ ñɩnʋʋ nakʋyʋ yɔɔ nɛ pɔcɔŋnɩ caanaʋ taa takayaɣ kɩbɩnaɣ nakɛyɛ yɔɔ abalɩmasɩ 4 nzɩ pamanɩ Ɛsɔ hɩɖɛ yɔ.

Anɩ Yehowa kɛnaa?

Bibl tɔm cosuu

Yehowa kɛnɩ Ɛsɔ toovenim tʋ weyi ɛ-tɔm Bibl yɔɔdʋʋ yɔ, ɛnʋ lɩzɩnɩ mbʋ payɩ pɩwɛɛ yɔ. (Natʋ 4:11) Ɛnʋ nayʋ Abraham nɛ Moyizi paasɛwa, nɛ ɛnʋ ɖɔɖɔ Yesu kaasɛwa. (Kiɖe Tɛɛ Tɔm 24:27; Ejipiti Lɩʋ 15:1, 2; Yohanɛɛsɩ 20:17) Ɛnʋ kɛnɩ Ɛsɔ; pɩtɩkɛ samaɣ kʋɖʋmaɣ nakɛyɛ ɖeke tɛ Ɛsɔ ɛkɛwa, ɛlɛ ɛkɛ «tɛtʋ kpeekpe» tɛ Ɛsɔ.—Keɣa 47:2.

Bibl wɩlɩɣ se Ɛsɔ hɩɖɛ maɣmaɣ lɛ Yehowa. (Ejipiti Lɩʋ 3:15; Keɣa 83:18) Ebree taa lɛ, lakaɣ ŋga ka-taa Yehowa hɩɖɛ lɩnaa yɔ kɔ-tɔbʋʋ lɛ «pɩsʋʋ,» nɛ lɔŋsɩnɖaa sakɩyɛ maɣzɩɣ se ɖɩ-tɔbʋʋ lɛ se «Eyeki nɛ pɩpɩsɩɣ» yaa «Eyeki nɛ pɩlakɩ.» Hɩɖɛ nɖɩ ɖɩ-tɔbʋʋ nɩʋ mbʋ pɩmʋnɩ Yehowa camɩyɛ mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛkɛ wondu kpeekpe Lɩzɩyʋ nɛ ɛkɛ ɖɔɖɔ weyi eyeki nɛ ɛ-tamaɣ lakɩ yɔ. (Izaayii 55:10, 11) Bibl sɩɣnɩ-ɖʋ ɖɔɖɔ se ɖɩtɩlɩ ɛyʋ weyi keekee payaɣ se Yehowa yɔ ɛkɛnaa yɔ, kɔzɩ kɔzɩ ɛ-wɛtʋ kɩbandʋ sɔsɔtʋ ndʋ tɩkɛ sɔɔlɩm yɔ.—Ejipiti Lɩʋ 34:5-7; Luka 6:35; 1 Yohanɛɛsɩ 4:8.

Kabɩyɛ taa lɛ, abalɩmasɩ YHWH pɛɖɛzɩnɩ Ebree abalɩmasɩ 4 sɩnɛ יהוה nɛ pɩpɩsɩ hɩɖɛ Yehowa. Ðɩɩsɩŋ ɛzɩma ɖeyi ɖeyi pakalaɣ hɩɖɛ nɖɩ caanaʋ taa Ebree kʋnʋŋ taa yɔ. Ɛzɩma pakalɩɣ hɩɖɛ nɖɩ aŋglɛɛ kʋnʋŋ taa yɔ, pɩnzɩ wɛɛ nɛ sɩɖɛɣ lɛ pɩwɛɛ nɛ pɩlɛɣzɩɣ. Bibl ŋgʋ William Tyndale ɖɛzɩ pɩnaɣ 1530 taa Aŋglɛɛ taa yɔ kɩ-taa ɛcalɩ-ɖɩ maʋ nɛ pakalɩɣ-ɖɩ se «Yehowa.» a

Ɛbɛ yɔɔ ɖɩɩsɩŋ ɛzɩma pakalaɣ Ɛsɔ hɩɖɛ caanaʋ taa Ebree kʋnʋŋ taa yɔ?

Pataalakɩnɩ tʋmɩyɛ halɩmasɩ (voyelles) Ebree kʋnʋŋ kɩbɩnʋʋ maʋ taa, ɛlɛ abalɩmasɩ (consonnes) ɖeke palakaɣnaɣ tʋmɩyɛ. Kalɩyaa kaakalɩɣ Ebree kʋnʋŋ kɩbɩnʋʋ lɛ, pa-maɣmaɣ posokuu halɩmasɩ nzɩ pɩpɔzʋʋ yɔ kɛlɛʋ yem. Ɛlɛ pɛtɛm Ebree Masɩ (Nɔɔ Haʋ Kɩbɩm) maʋ lɛ, Yuuda mba nabɛyɛ maɣzaɣ se pɩkɛnɩ kɩwɛɛkɩm se ɛyʋ ɛyaa Ɛsɔ nɛ ɛ-hɩɖɛ maɣmaɣ. Pʋyɔɔ lɛ alɩwaatʋ ndʋ pakalɩɣ mayaɣ nakɛyɛ ɖoŋ nɛ pana Ɛsɔ hɩɖɛ ka-taa yɔ pɛlɛɣzɩɣ ɖi-lone taa tɔm pee «Kɩbaɣlʋ» yaa «Ɛsɔ.» Pɩnzɩ sakɩyɛ pʋwayɩ lɛ, lɩmaɣza ana ayele nɛ paatasɩɣ tɩlʋʋ ɛzɩma ɖeyi ɖeyi payaɣaɣ hɩɖɛ nɖɩ caanaʋ taa yɔ.b

Nabɛyɛ maɣzɩɣ se payaɣaɣ Ɛsɔ hɩɖɛ se «Yahve,» lalaa ñamaɣzɩɣ yatʋ ndɩ ndɩ lɛɛtʋ yɔɔ. Pana takayaɣ kikpiyaɣ nakɛyɛ Teŋgu Kɩsɩbʋʋ taa, pɛɖɛzɩ Levitiki hɔɔlʋʋ nakʋyʋ Grɛɛkɩ taa ka-taa, nɛ ka-taa lɛ pɛɖɛzɩ Ɛsɔ hɩɖɛ se Iao. Pɩtasɩnɩ yatʋ ndʋ lɛ, caanaʋ taa Grɛɛkɩ mayaa maɣzɩɣ se papɩzɩɣ nɛ payaa hɩɖɛ nɖɩ ɖɔɖɔ se Iae, Iabe nɛ Iaoue. Ɛlɛ nabʋyʋ fɛyɩ nɛ pɩwɩlɩɣ se mbʋ pakalaɣ yaa payaɣaɣ hɩɖɛ nɖɩ caanaʋ taa Ebree taa.c

Lɩmaɣza wena ɛyaa wɛnɩ Ɛsɔ hɩɖɛ tʋmɩyɛ labɩnʋʋ Bibl taa yɔɔ nɛ atɩtʋʋzɩ yɔ

Lɩmaɣza wena atɩtʋʋzɩ yɔ: Ye hɩɖɛ «Yehowa» ɛwɛ Biblwaa nabɛyɛ taa yɔ, pɩwɩlɩɣ se pɔsɔzɩ-ɖɩ kɩsɔzʋʋ.

Toovenim tɔm: Abalɩmasɩ 4 pamanɩ Ɛsɔ hɩɖɛ Ebree kʋnʋŋ taa, nɛ ɖɩnaɣ hɩɖɛ nɖɩ tam ɛzɩ 7 000 mbʋ yɔ Bibl taa.d Biblwaa sakɩyɛ taa lɛ pahɩzɩ Ɛsɔ hɩɖɛ nɛ pɛlɛɣzɩ ɖi-lone taa hɩla kɩsɛsɛna ɛzɩ «Kɩbaɣlʋ» mbʋ yɔ.

Lɩmaɣza wena atɩtʋʋzɩ yɔ: Pɩtɩcɛyɩ se Ɛsɔ Ðoŋ Tɩŋa Tʋ ɛwɛɛnɩ hɩɖɛ.

Toovenim tɔm: Ɛsɔ maɣmaɣ ɖiyi Bibl mayaa nɛ palabɩnɩ tʋmɩyɛ ɛ-hɩɖɛ tam sakɩyɛ, nɛ eheyi mba pɛsɛɣ-ɩ yɔ se palabɩnɩ-ɖɩ tʋmɩyɛ. (Izaayii 42:8; Yowɛɛlɩ 2:32; Malakii 3:16; Roma mba 10:13) Toovenim taa lɛ, Ɛsɔ kaakʋ cɛtɩm nayaa mba paañaɣ pana se peyele nɛ Ɛsɔ samaɣ sɔɔ Ɛsɔ hɩɖɛ yɔɔ yɔ pɔ-tɔm.—Yereemii 23:27.

Lɩmaɣza wena atɩtʋʋzɩ yɔ: Yuuda mba sɔnzɩ yɔɔ lɛ, pɩpɔzʋʋ se palɩzɩ Ɛsɔ hɩɖɛ Bibl taa.

Toovenim tɔm: Pɩkɛ toovenim se Yuuda mba takayɩsɩ mayaa nabɛyɛ kizaa se paayaɣ Ɛsɔ hɩɖɛ. Paa mbʋ yɔ, patɩhɩzɩ-ɖɩ Biblwaa mba paɖaɣnɩ maʋ yɔ pa-taa. Paa pɩtɩɩkɛ suwe yɔ Ɛsɔ tɩsɔɔlɩ se ɖɩtɩŋ ɛyaa sɔnzɩ nzɩ sɩɩlakɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ paɣtʋ ndʋ ɛɖʋwa yɔ.—Maatiyee 15:1-3.

Lɩmaɣza wena atɩtʋʋzɩ yɔ: Pɩtɩpɔzɩ se palabɩnɩ Ɛsɔ hɩɖɛ tʋmɩyɛ Bibl taa mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɖɩɩsɩŋ ɛzɩma ɖeyi ɖeyi payaɣaɣ-ɖɩ Ebree kʋnʋŋ taa yɔ.

Toovenim tɔm: Ɛyaa mba pɛwɛnɩ lɩmaɣza ana yɔ pamaɣzɩɣ se Ɛsɔ ñɩnɩɣ se ɛyaa mba pɔyɔɔdʋʋ kʋnʋmɩŋ ndɩ ndɩ yɔ ɛzɩma payaɣ Ɛsɔ hɩɖɛ yɔ pɩkɛ kʋɖʋmʋm. Ɛlɛ Bibl wɩlɩɣ se Ɛsɔ sɛyaa mba paawɛ caanaʋ taa nɛ pɔyɔɔdʋʋ kʋnʋmɩŋ ndɩ ndɩ yɔ ɛzɩma payaɣaɣ hɩla yɔ pɩwɛ ndɩ ndɩ ɖɔɖɔ.

Ðɩkpaɣ Izrayɛɛlɩ tɔm hʋyʋ Yozuwee kɩɖaʋ. Kajalaɣ pɩnzɩ mɩnʋʋ taa Krɩstʋ ñɩma mba pɔyɔɔdaɣ Ebree kʋnʋŋ yɔ pɩtɩla yɔ payaɣaɣ-ɩ se Yehoh·shuʹaʽ nɛ mba pɔyɔɔdaɣ Grɛɛkɩ kʋnʋŋ yɔ payaɣ-ɩ se I·e·sousʹ. Pama hɩɖɛ Yozuwee Bibl taa Grɛɛkɩ kʋnʋŋ taa nɛ pɩwɛɛ ndɩ nɛ ɛzɩma pamaɣ-ɖɩ Ebree kʋnʋŋ taa yɔ, nɛ pɩwɩlɩɣ se Krɩstʋ mba pɩzɩɣ nɛ payaa hɩla ɛzɩ pɩpɔzʋʋ se payaa-yɛ pa-maɣmaɣ pa-kʋnʋŋ taa yɔ.—Tʋma Labʋ 7:45; Ebree mba 4:8.

Tɔm ɖɛzɩyaa pɩzɩɣ nɛ palabɩnɩ paɣtʋ kiɖe nɖɩ tʋmɩyɛ alɩwaatʋ ndʋ pɛɖɛzɩɣ Ɛsɔ hɩɖɛ yɔ. Ɛzɩma payaɣ Ɛsɔ hɩɖɛ yɔ pɩtɩkɛ pɩ-tɔm kɩlɩnɩ cɛyʋʋ ɛlɛ mbʋ pɩ-tɔm kɩlɩ cɛyʋʋ yɔ lɛ se pama-ɖɩ ɖenɖe pɩwɛɛ se pama-ɖɩ yɔ Bibl taa.

a Alɩwaatʋ ndʋ Tyndale ɖɛzaɣ Bibl taa takayɩsɩ 5 kajalaɣ ñɩnzɩ yɔ ɛlabɩnɩ tʋmɩyɛ Ɛsɔ hɩɖɛ «Iehouah». Alɩwaatʋ wɛɛ nɛ tɩɖɛɣ lɛ Aŋglɛɛ kʋnʋŋ ɖɔɖɔ wɛɛ nɛ kɩlɛɣzɩɣ, piyeba nɛ ɛzɩma pamaɣ Ɛsɔ hɩɖɛ yɔ pɩlɛɣzɩ ɖɔɖɔ. Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ: Pɩnaɣ 1612 taa, Henry Ainsworth ɖɛzaɣ Keɣsi takayaɣ lɛ, ɛlabɩnɩ tʋmɩyɛ hɩɖɛ «Iehovah.» Pʋwayɩ pɩnaɣ 1639 taa, ɛɖaɣnaɣ ñɔɔzʋʋ Keɣsi takayaɣ ŋga lɛ ɛlabɩnɩ tʋmɩyɛ hɩɖɛ «Jehovah». Pɩnaɣ 1901 taa, tɔm ɖɛzɩyaa mba pɛɖɛzɩ Bibl ŋgʋ payaɣ se American Standard Version yɔ, palabɩnɩ tʋmɩyɛ hɩɖɛ «Jehovah» lona wena a-taa Ɛsɔ hɩɖɛ kaawɛ Ebree kʋnʋŋ taa yɔ.

b Takayaɣ ŋga payaɣ se New Catholic Encyclopedia, seconde édition, volume 14, hɔɔlʋʋ 883 nɛ 884 yɔɔdʋʋ se: «Izrayɛɛlɩ mba lɩnɩ yomiye taa Babilɔɔnɩ lɛ, papaɣzɩ wɛnʋʋ ŋgee ñamtʋ hɩɖɛ Yahve yɔɔ nɛ piyele nɛ papaɣzɩ-ɖɩ lɛɣzʋʋ nɛ ADONAI yaa ELOHIM.»

c Ye ŋsɔɔlaa se ŋtɩlɩ nɛ pɩkpaɖɩ yɔ, kalɩ tɔm kɩsɔzɩtʋ A4, «Ɛsɔ hɩɖɛ Ebree Masɩ taa;» tɩwɛ Bibl—Ɛjaɖɛ kɩfaɖɛ tɔm ɖɛzʋʋ taa.

d Kalɩ takayaɣ ŋga payaɣ se the Theological Lexicon of the Old Testament, volume 2, hɔɔlʋʋ 523 nɛ 524.

    Kabɩyɛ Takayɩsɩ (1982-2026)
    Lɩɩ
    Sʋʋ pɩ-taa
    • Kabɩyɛ
    • Tayɩ
    • Ɛzɩma ŋsɔɔlaa se pɩla yɔ
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ɛzɩma pɩwɛɛ se pala tʋmɩyɛ yɔ
    • Tɔm kɩmɛsɩtʋ yɔɔ paɣtʋ
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Sʋʋ pɩ-taa
    Tayɩ