Tɔm susuu nʋmɔŋ ndɩ ndɩ

YESU kaasusi tɔm kɩbandʋ nɛ kpekpeka nɛ ɛha kɩɖaʋ kɩbaŋʋ ɛ-wayɩ tɩŋɩyaa. Ewokaɣ ɛyaa cɔlɔ pa-ɖɩsɩ taa nɛ lona wena a-taa ɛyaa sakɩyɛ cakɩ yɔ, nɛ ɛwɩlɩɣ-wɛ tɔm. (Mat. 9:35; 13:36; Luka 8:1) Yesu yɔɔdɩnɩ ɛyaa kʋɖʋm kʋɖʋm, ɛyɔɔdɩnɩ ɖɔɖɔ ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa alɩwaatʋ ndʋ ɛ nɛ wɛ paawɛ pe-ɖeke yɔ, nɛ samasɩ nzɩ sɩ-taa ɛyaa talɩ kudokiŋ sakɩyɛ yɔ. (Mark. 4:10-13; 6:35-44; Yoh. 3:2-21) Ɛtɩŋnɩ nʋmɔŋ ndɩ ndɩ yɔɔ nɛ ɛkpazɩ lalaa ɖoŋ, nɛ ɛha-wɛ ɖɔɖɔ lidaʋ. (Luka 4:16-19) Halɩ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa pɩɩnɩ-ɩ nɛ pɩpɔzʋʋ se ɛhɛzɩ yɔ, ehiɣ waɖɛ se esusi tɔm lɛ, etiyele-ɖɩ. (Mark. 6:30-34; Yoh. 4:4-34) Ðɩkalɩɣ Yesu tɔm susuu tɔm lɛ, piituyuu-ɖʋ se ɖɩmaɣzɩnɩ-ɩ? Pɩtʋʋ fɛyɩ se pɩlakɩ-ɖʋ ɛzɩ pɩɩlabʋ apostoloowaa yɔ.—Mat. 4:19, 20; Luka 5:27, 28; Yoh. 1:43-45.

² Yesu labʋ tɔm susuu tʋmɩyɛ yɔ, pɩlakɩ ɛzɩ pɩnzɩ 2 000 mbʋ yɔ. Iyele nɛ ɖɩmaɣzɩ nʋmɔŋ ndɩ ndɩ weyi ɩ-yɔɔ Krɩstʋ ñɩma pɩzɩɣ patɩŋna nɛ pala tʋmɩyɛ nɖɩ sɔnɔ yɔ.

TƆM SUSUU KPAƔ ÐƖƔA NƐ ŊWOLO ÐƖƔA

³ Ða mba ɖɩkɛ Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa yɔ, ɖɩnawa se pɩcɛyaa se ɖisusi Kewiyaɣ tɔm kɩbandʋ, kɔzɩ kɔzɩ kpaɣ ɖɩɣa nɛ ŋwolo ɖɩɣa. Ɛzɩma ɖɩlakɩnɩ tɔm susuu nʋmɔʋ ŋgʋ tʋmɩyɛ ɖoŋ ɖoŋ yɔ, piyeba nɛ pɩpɩsɩ-ɖʋ yʋsaɣ ŋga ɛyaa sakɩyɛ tɩlɩɣnɩ-ɖʋ yɔ. Tɔm susuu nʋmɔʋ ŋgʋ kɩlʋlɩ pee kɩbana sakɩyɛ, nɛ pɩwɩlɩɣ se kɩkɛ nʋmɔʋ kɩbaŋʋ ŋgʋ kɩsɩɣnɩ-ɖʋ se ɖitukuni ɛyaa miiliyɔɔwaa alɩwaatʋ pazɩ yem taa yɔ. (Mat. 11:19; 24:14) Tɔm susuu kpaɣ ɖɩɣa nɛ ŋwolo ɖɩɣa kɛ nʋmɔʋ kɩbaŋʋ ŋgʋ kɩ-yɔɔ ɖɩtɩŋɩɣna nɛ ɖɩwɩlɩɣ se ɖɩsɔɔlɩ Yehowa nɛ ɛyaa lalaa yɔ.—Mat. 22:34-40.

⁴ Pɩtɩkɛ ɖa-alɩwaatʋ taa Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa paɣzɩ tɔm susuu kpaɣ ɖɩɣa nɛ ŋwolo ɖɩɣa. Apostoloo Pɔɔlɩ yɔɔdɩ ɛzɩma ɛwɩlaɣ ɛyaa tɔm pa-ɖɩsɩ taa yɔ pɩ-tɔm. Eheyaɣ ɛzɩma esusi tɔm yɔ pɩ-tɔm Efɛɛzɩ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa lɛ, ɛtɔm se: “Kajalaɣ kɩyakʋ ŋgʋ mɛnfɛyɩ nɩŋgbaŋaɣ Aazii egeetiye taa yɔ, . . . mentikizi-mɩ heyuu tɔm ndʋ tɩwazɩɣ-mɩ yɔ ti-kpeekpe, nɛ mentikizi-mɩ tɔm wɩlʋʋ . . . kpaɣ ɖɩɣa nɛ ŋwolo ɖɩɣa.” Pɔɔlɩ tɩŋnɩ nʋmɔʋ ŋgʋ nɛ nʋmɔŋ lɛɛŋ yɔɔ nɛ ɛlɩzɩ “Yuuda mba nɛ Grɛɛkɩ mba aseɣɖe piye piye se pɩwɛɛ se pekpiɖi pa-kɩwɛɛkɩm yɔɔ nɛ papɩsɩnɩ Ɛsɔ yɔɔ nɛ pɛwɛɛnɩ tisuu ɖa-Kɩbaɣlʋ Yesu yɔɔ.” (Tʋma 20:18, 20, 21) Alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa lɛ, Roma wiyaʋ sɔsɔ seɣtaɣ ɛyaa se palaa sɩɩnaa, nɛ ɛyaa sakɩyɛ kaasɔɔlɩ “agɔlɩma sɛʋ.” Pɩɩcɛyaa se ɛyaa ɩñɩnɩ “Ɛsɔ weyi ɛlabɩ ɛjaɖɛ nɛ mbʋ payɩ pɩwɛ ɖɩ-yɔɔ yɔ,” pʋ-tɔbʋʋ se Ɛsɔ weyi ɛ-tɔm pɩwɛɛ se peheyi “ɛyaa tɩŋa paa le se pɩwɛɛ se pekpiɖi pa-kɩwɛɛkɩm yɔɔ” yɔ.—Tʋma 17:22-31.

⁵ Sɔnɔ pɩkɩlɩ cɛyʋʋ se posusi ɛyaa tɔm kɩbandʋ. Ɛjaɖɛ kɩdɛkɛdɩyɛ ɖɩnɛ ɖɩ-tɛm alɩwaatʋ ɖiɣni ñɔtʋʋ lɛɛ lɛɛ. Pʋyɔɔ pɩwɛɛ se ɖɩñaɣ pana siŋŋ tɔm susuu taa. Tɔm susuu nʋmɔŋ kpeekpe taa lɛ, kpaɣ ɖɩɣa nɛ ŋwolo ɖɩɣa kɛnɩnɩ nʋmɔʋ ŋgʋ kɩ-yɔɔ ɖɩpɩzɩɣ ɖɩtɩŋna nɛ ɖɩñɩnɩ camɩyɛ mba toovenim tɔm ñɔɔsɩ wɩɣ-wɛ yɔ. Kɩkɛ nʋmɔʋ kɩbaŋʋ sɔnɔ ɛzɩ kɩɩkɛʋ ɖɔɖɔ nʋmɔʋ kɩbaŋʋ Yesu nɛ apostoloowaa pa-alɩwaatʋ taa yɔ.—Mark. 13:10.

⁶ Ŋlakɩ ño-ɖoŋ ɖeɖe kpaɣ ɖɩɣa nɛ ŋwolo ɖɩɣa tɔm susuu taa? Pɩtʋʋ fɛyɩ se ye ŋlakɩ mbʋ yɔ, ñɔ-tɔm kɛdɩɣnɩ Yehowa. (Ezek. 9:11; Tʋma 20:35) Pɩtɩla pɩfɛyɩ-ŋ kɛlɛʋ se ŋsusi tɔm kpaɣ ɖɩɣa nɛ ŋwolo ɖɩɣa. Pɩtɩla ŋwɛnɩ tomnaɣ yɔɔ ɛjandʋ natʋyʋ, yaa ŋsusuu tɔm kooka ŋga ka-taa yɔ, ɛyaa sakɩyɛ iiwelisiɣ Kewiyaɣ tɔm kɩbandʋ. Halɩ pɩtɩla komina ɖʋ paɣtʋ se pataasusi tɔm. Pɩtɩla ɖɔɖɔ yɔ, ŋwɛ fɛyɛ nɛ pɩwɛ-ŋ kaɖɛ se ña nɛ ɛyaa mba ŋŋsɩŋ yɔ, ɩpaɣzɩ kɛdaɣ. Pʋyɔɔ lɛ, ŋwoki se ŋpaɣzɩɣ tɔm susuu kpaɣ ɖɩɣa nɛ ŋwolo ɖɩɣa lɛ, sɔɔndʋ kpaɣ-ŋ. Taayele nɛ pitibi-ŋ yɔɔɔ. (Ejl. 4:10-12) Ño-koobiya sakɩyɛ mba pɛwɛ lona lɛɛna taa yɔ, pɛwɛ wɛtʋ kʋyʋmtʋ ndʋ tɩ-taa.

⁷ Yesu labɩ tamaɣ ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa nɛ eheyi-wɛ se: “Ɩna! Mɛwɛ mɩ-cɔlɔ kɩyakɩŋ tɩŋa nɛ pɩkɔɔ pɩtalɩ ɛjaɖɛ yɔɔ ɖʋtʋ tɛm alɩwaatʋ taa.” (Mat. 28:20) Tɔm tʋnɛ tɩkpazɩɣ-ɖʋ ɖoŋ kpɛlɩkɩyaa labʋ tʋmɩyɛ taa. Ðɩwɛnɩ apostoloo Pɔɔlɩ lɩmaɣza. Ɛtɔm se: “Pɩtɩŋa payɩ pɩ-taa lɛ, mɛwɛnɩ ɖoŋ pɩtɩŋnɩ weyi ɛhaɣ-m ɖoŋ yɔ ɛ-yɔɔ.” (Fil. 4:13) Ðʋ nesi ɖʋtʋ ndʋ payɩ ɛgbɛyɛ laba se pɩsa nɛ posusi tɔm kpaɣ ɖɩɣa nɛ ŋwolo ɖɩɣa yɔ. Ye ña nɛ lalaa isusuu tɔm yɔ, pɩkpazɩɣ-ŋ ɖoŋ nɛ pɩsɩnɩ-ŋ. Tɩmnɩ Yehowa se ɛsɩnɩ-ŋ nɛ ŋkaɖɩnɩ kala wena ŋkatɩɣ yɔ, nɛ ŋfalɩsɩ ña-tɩ ɖɔɖɔ nɛ ŋkɛ tɔm kɩbandʋ susuyu weyi ɛwɛ kpekpeka yɔ.—1 Yoh. 5:14.

⁸ Ye ŋsusuu lalaa tɔm kɩbandʋ yɔ, ŋhikiɣ waɖɛ nɛ ŋheyi-wɛ ‘lidaʋ ŋgʋ ŋwɛna nɛ mbʋ pʋyɔɔ ŋwɛnɩ-kʋ’ yɔ pɩ-tɔm. (1 Pɩy. 3:15) Piyeki nɛ ŋtɩlɩ camɩyɛ tʋkaɣ ŋga kɛwɛ mba pɛwɛnɩ lidaʋ Kewiyaɣ yɔɔ, nɛ mba pɛfɛyɩnɩ lidaʋ yɔ pɛ-hɛkʋ taa. (Iza. 65:13, 14) Ŋhikiɣ laŋɩyɛ hɛzʋʋ, mbʋ pʋyɔɔ ŋnawa se ŋɖɔŋ Yesu lɔŋ tasʋʋ pʋnɛ pɩ-yɔɔ: “Iyele nɛ mɩ-ñalɩmɩyɛ ñandɩ”; nɛ halɩ pɩtɩla ŋkaɣ wɛnʋʋ waɖɛ se ŋsɩnɩ nɔɔyʋ nɛ ɛtɩlɩ Yehowa nɛ toovenim tɔm ndʋ tɩsɩɣnɩ ɛyʋ se ehiɣ wezuu maatɛŋ yɔ.—Mat. 5:16; Yoh. 17:3; 1 Tim. 4:16.

⁹ Palakɩ kpaɣ ɖɩɣa nɛ ŋwolo ɖɩɣa tɔm susuu ɖʋtʋ kpɩtaʋ hɛkʋ taa nɛ kpɩtaʋ ɖɩdɛnɖɛ. Lona wena a-taa pɩwɛ kaɖɛ se pamaɣnɩ ɛyaa pa-ɖɩsɩ taa tanamɩŋ tɛɛ yaa wɩsɩ taa yɔ, agbaa naayɛ lakɩ ɖʋtʋ nɛ asusuu tɔm ɖanasɩ yɔɔ. Pɩtɩla ɛyaa mba pɛfɛyɩnɩ alɩwaatʋ tanamɩŋ tɛɛ yɔ, papɩzɩɣ nɛ petisi nɛ pamʋ agɔma wɩsɩ wɛlʋʋ yaa wɩsɩ ɖʋʋ alɩwaatʋ taa.

ƐYAA MBA PAMƲNAA YƆ PA-ÑƖNƲƲ

¹⁰ Yesu heyi ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa se ‘pañɩnɩ’ ɛyaa mba pamʋnaa yɔ. (Mat. 10:11) Pɩtɩkɛ kpaɣ ɖɩɣa nɛ ŋwolo ɖɩɣa tɔm susuu yɔɔ ɖeke ɛɛtɩŋnaa nɛ ɛñɩnɩ mba pamʋnaa yɔ. Toovenim taa lɛ, ɛɛtɩŋnɩ nʋmɔŋ ndɩ ndɩ yɔɔ, pɩkpɛndɩnɩ alɩwaatʋ fanʋʋ aseɣɖe lɩzʋʋ yɔɔ nɛ esusi tɔm ɖenɖe payɩ pɩmʋnaa yɔ. (Luka 8:1; Yoh. 4:7-15) Apostoloowaa ɖɔɖɔ kaasusi ɛyaa tɔm lona ndɩ ndɩ taa.—Tʋma 17:17; 28:16, 23, 30, 31.

¹¹ Sɔnɔ, ɖa ɖɔɖɔ ɖa-kaɖʋwa lɛ se ye pɩsaŋ yɔ, ɖɩtanɩ Kewiyaɣ tɔm paa weyi. Pɩwɩlɩɣ se pɩwɛɛ se ɖɩmaɣzɩnɩ Yesu nɛ ɛ-apostoloowaa, kpɛlɩkɩyaa tʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩlakɩ yɔ ɖɩ-taa, pɩtɩŋnɩ ɛzɩma ɖɩmaɣzɩɣ ɖo-kooka taa ɛyaa yɔɔ yɔ, nɛ ɖɩñɩnɩɣ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩna-wɛ yɔ. (1 Kɔr. 7:31) Tɔm susuyaa nabɛyɛ ñaɣ pana nɛ posusi ɛyaa tɔm pa-tʋma ɖɩlaɖɛ nɛ pɩlʋlɩ pee kɩbana. Habɛɛ nɔsɩ yɔɔ tɔm susuu lʋlʋʋ pee kɩbana ajɛɛ sakɩyɛ taa ɖɔɖɔ ɛzɩ helim mʋʋ kadasɩ, lɔɔɖa ɖɩzɩŋɩyɛ nɛ lona wena a-taa papɩzɩɣ pana ɛyaa yɔ. Agbaa naayɛ sɩɣ takayɩsɩ taabɩlɩnaa yɔɔ yaa présentoir waa yɔɔ pa-agbaa tɔm susuu kooka lona nɖɩ nɖɩ taa. Pɩtasɩ ɖɔɖɔ lɛ, ɛgbɛyɛ piliŋa pɩzɩɣ kala ɖʋtʋ nɛ tɔm susuyaa mba palɩnɩ agbaa ndɩ ndɩ taa yɔ, posusuu tɔm tɛtʋ sɔsɔtʋ taa lona wena a-taa ɛyaa sakɩyɛ ɖɔŋ yɔ. Piyeki nɛ ɛyaa mba paanaɣ-wɛ pa-ɖɩsɩ taa yɔ, pana-wɛ lona lɛɛna taa nɛ patanɩ-wɛ tɔm kɩbandʋ.

¹² Ye ɖɩwɛɛ nɛ ɖisusuu tɔm samaɣ taa nɛ ɖɩkatɩ ɛyaa mba Bibl tɔm kɛdɩnɩ-wɛ yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩha-wɛ takayɩsɩ nzɩ sɩmʋnaa yɔ. Pɩsa nɛ ŋpɩzɩ nɛ ŋsɩnɩ weyi Bibl tɔm kɛdɩnaa yɔ lɛ, ŋpɩzɩɣ nɛ ŋha-ɩ ñɛ-tɛ adɖɛɛsɩ, ŋla ɖʋtʋ nɛ ŋpɩsɩ ŋna-ɩ, ŋsɩnɩ-ɩ nɛ ewolo jw.org yɔɔ, yaa ŋwɩlɩ-ɩ ɛgbɛyɛ nɖɩ ɖɩñɔtɩnɩ ɛ-tɛ yɔ ɖɩ-tɛ adɖɛɛsɩ yaa kediɣzaɣ lone. Ŋkaɣ ɖiɣzinuu se samaɣ taa tɔm susuu kɛ nʋmɔʋ ŋgʋ kɩ-yɔɔ ŋpɩzɩɣ ŋtɩŋna nɛ ŋwalɩsɩ ñɔ-tɔm susuu yɔ.

¹³ Paa mbʋ yɔ, pɩtɩkɛ tɔm kɩbandʋ susuu ɖeke kɛnɩ Krɩstʋ ñɩma tʋmɩyɛ sɔnɔ. Ye ŋsɔɔlaa se ŋsɩnɩ laŋa kɩbana tɩnaa nɛ panɩɩ toovenim tɔm ndʋ tɩhaɣ wezuu yɔ tɩ-taa yɔ, pɩwɛɣ ɖeu se ŋwoki pɔ-cɔlɔ ɖoŋ ɖoŋ pɩsa nɛ ŋsɩnɩ-wɛ nɛ powobini ɛsɩndaa nɛ papɩsɩ Krɩstʋ ñɩma mba papɩwa yɔ.

PƖSƖ NƐ ŊNA-Ɩ WAA LABƲ

¹⁴ Yesu heyi ɛ-wayɩ tɩŋɩyaa se: “Ɩkaɣ kɛʋ ma-aseɣɖe tɩnaa . . . piwolo pɩtalɩ tɛtʋ kamaɣ yɔɔ.” (Tʋma 1:8) Ɛlɛ ɛtasɩ-wɛ heyuu ɖɔɖɔ se: “Iwolo nɛ ɩla ajɛɛ tɩŋa taa ɛyaa nɛ papɩsɩ tɔmkpɛlɩkɩyaa, . . . ɩwɩlɩ-wɛ nɛ pɔɖɔ tɔm ndʋ payɩ mawɩlɩ-mɩ yɔ tɩ-yɔɔ.” (Mat. 28:19, 20) Pɩsɩ nɛ ŋna-ɩ waa labʋ haɣ taa leleŋ. Mba pa-taa labɩ leleŋ nɛ tɔm kɩbandʋ ndʋ ŋsusi-wɛ kajalaɣ ɖeɖe yɔ, pa-taa lakɩ leleŋ ɖɔɖɔ se ŋtasɩ pɩsʋʋ nɛ ŋna-wɛ. Pɩtɩŋnɩ ɛzɩma ŋwɩlɩɣ-wɛ Bibl taa tɔm yɔ pɩ-yɔɔ lɛ, ŋpɩzɩɣ ŋkpazɩ pe-tisuu ɖoŋ nɛ ŋsɩnɩ-wɛ nɛ peɖiɣzina se pɛwɛnɩ fezuu taa kɩcɛyɩm. (Mat. 5:3) Ye ŋñɔɔzɩ ña-tɩ camɩyɛ nɛ ŋpɩsɩ nɛ ŋna-wɛ alɩwaatʋ ndʋ ña nɛ wɛ ɩɖʋwa yɔ tɩ-yɔɔ yɔ, pɩpɩzɩɣ piyele nɛ ŋpaɣzɩnɩ-wɛ Bibl kpɛlɩkʋʋ. Pɩwɛɛ se pɩkɛ ña-kaɖʋwa, ŋŋlakɩ pɩsɩ nɛ ŋna-ɩ waa lɛ. Ðiiɖuu toovenim tɔm pee yem nɛ ɖɩɖɛɣ, ɛlɛ ɖɩmɩzɩɣ a-yɔɔ lɩm ɖɔɖɔ.—1 Kɔr. 3:6.

¹⁵ Pɩpɩzɩɣ pɩwɛɛ nabɛyɛ kaɖɛ se pala pɩsɩ nɛ ŋna-ɩ waa. Pɩtɩla ŋwɛ niye tɔm kɩbandʋ susuu taa; kɔzɩ kɔzɩ ŋcalɩɣ ɛyʋ katʋʋ lɛ. Nɛ tɔm susuu hɔɔlʋʋ ŋgʋ kɩkɛdɩnɩ-ŋ kpem. Ɛlɛ ŋmaɣzɩɣ ɛzɩma ŋpɩsɩ ɛyaa cɔlɔ nɛ ña nɛ wɛ iwolo kɛdaɣ yɔɔ lɛ, pɩtɩla pɩlakɩ-ŋ ɛzɩ ŋŋkaɣ pɩzʋʋ yɔ. Ye ŋñɔɔzɩ ña-tɩ camɩyɛ yɔ, sɔɔndʋ ɛɛkaɣ-ŋ kpaʋ. Labɩnɩ tʋmɩyɛ kpɩtaʋ hɛkʋ taa kediɣzisi taa lɔŋ tasʋʋ. Ŋpɩzɩɣ ɖɔɖɔ ŋheyi tɔm susuyu weyi ɛwɛ niye yɔ se ɛsɩ-ŋ.

BIBL KPƐLƖKƲƲ

¹⁶ Abalʋ nɔɔyʋ kɛ sɩɩnaa layʋ ɛlɛ ɛkɔɔ nɛ ɛpɩsɩ Yuuda Ɛsɔ sɛtʋ taa tʋ nɔɔyʋ. Ɛɛwɛ nɛ ɛkalɩɣ Ɛsɔtɔm lɛ, tɔm susuyu Filiipu pɔzɩ-ɩ se: “Toovenim taa lɛ, ŋnɩɣ tɔm ndʋ ŋwɛɛ nɛ ŋkalɩɣ yɔ tɩ-tɔbʋʋ na?” Abalʋ ɛnʋ ecosi se: “Toovenim taa lɛ, ɛzɩma manpɩzɩɣ nɛ manɩɩ tɩ-tɔbʋʋ ye nɔɔyʋ ɛtɩwɩlɩ-m?” Tʋma Labʋ takayaɣ ñʋʋ 8 wɩlɩɣ se Filiipu tɩŋnɩ Masɩ hɔɔlʋʋ ŋgʋ abalʋ ɛnʋ ɛwɛɛ nɛ ɛkalɩɣ yɔ kɩ-yɔɔ nɛ “esusi-i Yesu yɔɔ tɔm kɩbandʋ.” (Tʋma 8:26-36) Ðɩɩsɩŋ alɩwaatʋ ɛzɩma Filiipu kpaɣaa nɛ ɛlɩzɩnɩ tɔm taa abalʋ ɛnʋ yɔ, ɛlɛ ɛzɩma ɛlɩzɩ-ɩ tɔm kɩbandʋ taa yɔ, pitukuni ɛ-laŋɩyɛ nɛ ɛpɔzɩ se pamɩyɩsɩ-ɩ lɩm. Ɛpɩsɩ Yesu Krɩstʋ tɔmkpɛlɩkɩyʋ.

¹⁷ Sɔnɔ ɛyaa sakɩyɛ ɩɩsɩŋ tɔm ndʋ tɩwɛ Bibl taa yɔ. Pʋyɔɔ lɛ, pɩpɔzʋʋ se ɖɩpɩsɩ nɛ ɖɩna-wɛ tam sakɩyɛ nɛ ɖɩkpaɣ kpɩtaŋ sakɩyɛ, fenasɩ, halɩ pɩnaɣ yaa pɩcɛzɩ mbʋ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩnɩ-wɛ pʋcɔ nɛ pe-tisuu cɛyɩsɩ nɛ pamʋna se pamɩyɩsɩ-wɛ lɩm. Ɛlɛ ye ŋkpaɣ suuɖu nɛ sɔɔlɩm nɛ ŋsɩɣnɩ laŋa kɩbana tɩnaa se papɩsɩ tɔmkpɛlɩkɩyaa yɔ, ŋkaɣ hiɣu wazasɩ; mbʋ pʋyɔɔ yɔ Yesu yɔɔdaa se: “Taa leleŋ wɛ haʋ taa nɛ pɩkɩlɩ mʋʋ taa.”—Tʋma 20:35.

¹⁸ Pɩtʋʋ fɛyɩ se ŋsɔɔlaa se ŋtɩŋnɩ Bibl kpɛlɩkʋʋ takayɩsɩ nzɩ ɛgbɛyɛ lɩzaa yɔ sɩ-taa nakɛyɛ yɔɔ nɛ ŋkpɛlɩkɩnɩ nɔɔyʋ Bibl. Ye ŋlakɩnɩ tʋmɩyɛ kpɩtaʋ hɛkʋ taa kediɣzisi taa lɔŋ tasʋʋ nɛ ña nɛ koobiya mba pɛwɛ niye yɔ isusuu tɔm yɔ, ŋpɩzɩɣ nɛ ŋkpɛlɩkɩnɩ lalaa Bibl camɩyɛ nɛ ŋsɩnɩ-wɛ nɛ papɩsɩ Yesu Krɩstʋ tɔmkpɛlɩkɩyaa.

¹⁹ Ye pɩpɔzʋʋ se pasɩnɩ-ŋ nɛ ŋpaɣzɩnɩ nɔɔyʋ Bibl kpɛlɩkʋʋ nɛ ŋwolo kpɛlɩkʋʋ mbʋ pɩ-yɔɔ yɔ, yɔɔdɩnɩ ɛzʋtʋyʋ nɔɔyʋ yaa Aseɣɖe Tʋ nɔɔyʋ weyi ɛwɛ niye nɛ ɛkpɛlɩkɩɣnɩ ɛyaa Bibl camɩyɛ yɔ. Lɔŋ tasʋʋ mbʋ pɩwɛ Ðe-Wezuu Caɣʋ nɛ ɖɛ-Ɛsɔ sɛtʋ tʋmɩyɛ kpɛlɩkʋʋ takayaɣ taa, nɛ pɩ-tɛ la nɛ ŋwɩlɩ waa mba palakɩ kediɣzisi taa yɔ, papɩzɩɣ ɖɔɖɔ pasɩnɩ-ŋ. Taa Yehowa liu nɛ ŋheyi-i ña-lɩmaɣza adɩma taa. (1 Yoh. 3:22) Ye pɩsaŋ yɔ, pɩtasɩnɩ kpɛlɩkʋʋ mbʋ ña nɛ ñɔ-hɔʋ taa ñɩma ɩlakɩ yɔ lɛ, ɖʋ ña-tɩ kaɖʋwa se ŋpaɣzɩɣnɩ nɔɔyʋ Bibl kpɛlɩkʋʋ. Ye ŋkpɛlɩkɩɣnɩ ɛyaa Bibl yɔ, piyeki nɛ ŋnɩɩ leleŋ tɔm susuu taa nɛ pɩkɩlɩ.

ÐƖSƖNƖ LAŊA KƖBANA TƖNAA NƐ PATƖLƖ YEHOWA ƐGBƐYƐ

²⁰ Ye ɖɩsɩnɩ nɔɔyʋ nɛ ɛtɩlɩ Yehowa nɛ ɛpɩsɩ Yesu Krɩstʋ tɔmkpɛlɩkɩyʋ yɔ, piyeki nɛ ɛsʋʋ Yehowa ɛgbɛyɛ taa. Ye Bibl kpɛlɩkɩyaa ɩtɩlɩ Yehowa ɛgbɛyɛ nɛ paɖʋʋ-ɖɩ nesi yɔ, papɩzɩɣ nɛ powobini ɛsɩndaa nɛ papɩɩ fezuu taa. Pɩcɛyɩ siŋŋ se ɖɩwɩlɩ-wɛ ɛzɩma pala mbʋ yɔ. Pɔñɔɔzɩ videowaa nɛ hatʋ cabɩ takayaɣ Mba Lakɩ Yehowa Sɔɔlɩm Sɔnɔ? se pɩsɩnɩ-ɖʋ hɔɔlʋʋ ŋgʋ kɩ-taa. Takayaɣ kanɛ, ka-ñʋʋ 4 taa tɔm natʋyʋ pɩzɩɣ nɛ tɩsɩnɩ-ɖʋ ɖɔɖɔ.

²¹ Ŋñɩtɩɣ nɛ ŋpaɣzɩ Bibl kpɛlɩkʋʋ nɛ nɔɔyʋ lɛ, sɩnɩ-ɩ nɛ ɛna se sɔnɔ Yehowa tɩŋɩɣnɩ ɛgbɛyɛ naɖɩyɛ yɔɔ se tɔm susuu tʋmɩyɛ ɛɖɔ camɩyɛ tɛtʋ yɔɔ. Ñɩɣ niye Bibl kpɛlɩkʋʋ takayɩsɩ wazasɩ yɔɔ, nɛ ŋlɩzɩ-ɩ pɩ-taa se koobiya nabɛyɛ hanɩ pa-tɩ faaa nɛ palakɩ tʋmɩyɛ se pɩsa nɛ palɩzɩ takayɩsɩ nzɩ nɛ patayɩ-sɩ ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ. Yaa ñe-Bibl kpɛlɩkɩyʋ nɛ ña nɛ ɩ iwolo kediɣzisi Kewiyaɣ Kpaaŋ taa. Lɩzɩ-ɩ ɛzɩma kediɣzisi ɖɔŋ yɔ pɩ-taa nɛ ŋwoni-i nɛ ɛsɛɛ koobiya. Pɩwɛɣ ɖeu ɖɔɖɔ se ŋsɩnɩ-ɩ nɛ ɛtɩlɩ Aseɣɖe Tɩnaa lalaa, egeetiye kigbeɣliŋ nɛ kigbeɣliŋ sɔsɔŋ taa. Alɩwaatʋ ndɩ ndɩ ndʋ tɩ-taa lɛ, yele nɛ Bibl kpɛlɩkɩyʋ ɛnʋ ɛ-maɣmaɣ ɛna ɛzɩma sɔɔlɩm wɛ Yehowa samaɣ taa yɔ. Sɔɔlɩm mbʋ pɩkɛnɩnɩ toovenim Krɩstʋ ñɩma yʋsaɣ. (Yoh. 13:35) Bibl kpɛlɩkɩyʋ ɛnʋ ɛwɛɣ nɛ ɛsɔɔlʋʋ Yehowa ɛgbɛyɛ lɛ, ɛwɛɣ ɖɔɖɔ nɛ ɛñɔtʋʋnɩ Yehowa nɛ pɩkɩlɩɣ.

LABƖNƖ ƐGBƐYƐ TAKAYƖSƖ TƲMƖYƐ

²² Kajalaɣ Krɩstʋ ñɩma pɩsɩ Ɛsɔtɔm susuyaa mba pɛwɛ kpekpeka yɔ. Pamaɣaɣ Masɩ nzɩ sɩɩtɛm wɛʋ yɔ takayɩsɩ nasɩyɩ yɔɔ nɛ palakɩnɩ-sɩ tʋmɩyɛ pa-maɣmaɣ yaa agbaa taa. Peseɣtaɣ lalaa se pɛkpɛlɩkɩɣ ɖɔɖɔ toovenim Ɛsɔtɔm taa. Takayɩsɩ nzɩ pamaɣaɣ yɔ sɩtɩɖɔɔ, ɛlɛ sɩɩkɛ ñɩm pʋyʋ. (Kol. 4:16; 2 Tim. 2:15; 3:14-17; 4:13; 1 Pɩy. 1:1) Sɔnɔ, Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa lakɩnɩ nʋmɔŋ kɩfaŋ tʋmɩyɛ nɛ palɩzɩɣ Biblwaa nɛ Bibl kpɛlɩkʋʋ takayɩsɩ ndɩ ndɩ miiliyɔɔwaa sakɩyɛ. Takayɩsɩ nzɩ sɩ-taa nasɩyɩ lɛ traktɩwaa, hatʋ cabɩ takayɩsɩ, takayɩsɩ sɔsɔsɩ nɛ fenaɣ fenaɣ takayɩsɩ kʋnʋmɩŋ mɩnɩŋ sakɩyɛ taa.

²³ Ŋŋsusuu nabɛyɛ tɔm kɩbandʋ lɛ, ñaɣ pana nɛ ŋlabɩnɩ tʋmɩyɛ Bibl kpɛlɩkʋʋ takayɩsɩ ndɩ ndɩ nzɩ Yehowa ɛgbɛyɛ lɩzaa yɔ. Ye ŋkalɩ Yehowa ɛgbɛyɛ takayɩsɩ nɛ ŋhiɣ wazasɩ yɔ, pɩtʋʋ fɛyɩ se pɩkɛdɩɣnɩ-ŋ se ŋyele nɛ lalaa hiɣ-sɩ ɖɔɖɔ.—Ebr. 13:15, 16.

²⁴ Sɔnɔ intɛrnɛɛtɩ kɛ nʋmɔʋ ŋgʋ kɩ-yɔɔ ɛyaa sakɩyɛ kɩlɩɣ tɩŋnʋʋ se patɩlɩ mbʋ piɖiɣni labʋ ɛjaɖɛ yɔɔ yɔ. Pʋyɔɔ lɛ, pɩtasɩnɩ takayɩsɩ nzɩ ɖɩlakɩnɩ tʋmɩyɛ yɔ lɛ, ɖɛ-tɛ intɛrnɛɛtɩ lone jw.org kɛ nʋmɔʋ kɩbaŋʋ ŋgʋ kɩ-yɔɔ ɖɩpɩzɩɣ ɖɩtɩŋna nɛ ɖisusi tɔm kɩbandʋ yɔ. Ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ ɛyaa sakɩyɛ pɩzɩɣ patɩŋnɩ ordinatɛɛrɩ yɔɔ nɛ pakalɩ yaa pewelisi Bibl nɛ Bibl kpɛlɩkʋʋ takayɩsɩ kʋnʋmɩŋ mɩnɩŋ sakɩyɛ taa. Mba sɔɔndʋ kpaɣ-wɛ se pɔyɔɔdɩnɩ-ɖʋ yaa mba pɛwɛ lona wena a-taa ɛyaa iihikiɣ waɖɛ ɖoŋ ɖoŋ se pɔyɔɔdɩnɩ Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa yɔ, papɩzɩɣ patɩŋnɩ jw.org yɔɔ nɛ pɛkpɛlɩkɩ ɖɔ-yɔɔ tɔm pa-maɣmaɣ pa-ɖɩsɩ taa.

²⁵ Pʋyɔɔ lɛ, ɖiheyiɣ ɛyaa jw.org tɔm alɩwaatʋ ndʋ ɖihikiɣ waɖɛ naɖɩyɛ yɔ. Ye ɖɩɣdʋ nɔɔyʋ ɛpɔzɩ-ɖʋ tɔm ɖe-tisuu yɔɔ yɔ, ɖɩpɩzɩɣ ɖɩtɩŋnɩ pɔrtaabɩlɩ yaa taabɩlɛɛtɩ yɔɔ nɛ ɖɩwɩlɩ-ɩ ɛzɩma ɛpɩzɩɣ ɛna tɔm cosuu jw.org yɔɔ yɔ. Ye ɖɩkatɩ weyi ɛyɔɔdʋʋ kʋnʋŋ lɛɛkʋ, paa pɩtɩɩkɛ ndamaa kʋnʋŋ yɔ, ɖɩpɩzɩɣ ɖɩwɩlɩ-ɩ ɖɛ-tɛ intɛrnɛɛtɩ lone se pɩsa nɛ ɛkalɩ Bibl nɛ ɛgbɛyɛ takayɩsɩ lɛɛsɩ ɛ-kʋnʋŋ taa. Tɔm susuyaa sakɩyɛ tɩŋnɩ ɖɛ-tɛ intɛrnɛɛtɩ lone tɛ videowaa yɔɔ nɛ pa nɛ ɛyaa papaɣzɩ kɛdaɣ labʋ.

ALƖWAATƲ FANƲƲ ASEƔÐE LƖZƲƲ

²⁶ Yesu heyi mba pewelisaɣni-i yɔ se: “Ɩkɛ ɛjaɖɛ ñalɩmɩyɛ. . . . Iyele nɛ mɩ-ñalɩmɩyɛ ñandɩ ɛyaa ɛsɩndaa, nɛ papɩzɩ pana mɩ-tʋma kɩbana nɛ pasa mɩ-Caa weyi ɛwɛ ɛsɔdaa yɔ.” (Mat. 5:14-16) Yesu wayɩ tɩŋɩyaa panɛ pamaɣzɩnɩ Yesu nɛ palɩzɩ Ɛsɔ wɛtʋ nɛ pawɩlɩ. Yesu yɔɔdɩ ɛ-maɣmaɣ ɛ-tɔm se: “Mɛkɛnɩ ɛjaɖɛ ñalɩmɩyɛ.” Yesu wɩlɩ Krɩstʋ ñɩma ɛzɩma peyele nɛ “wezuu ñalɩmɩyɛ” ñandɩ nɛ pɩwazɩ mba payɩ pewelisiɣ yɔ.—Yoh. 8:12.

²⁷ Mbʋ ɖɔɖɔ apostoloo Pɔɔlɩ ha-ɖʋ kɩɖaʋ se ɖɩtɩŋ. (1 Kɔr. 4:16; 11:1) Alɩwaatʋ ndʋ eewobi Atɛɛnɩ yɔ, esusaɣ tɔm paa evemiye nɖɩ, ɛyaa mba payɩ powokaɣ kɩyakʋ taa yɔ. (Tʋma 17:17) Krɩstʋ ñɩma mba pɛwɛ Filiipi yɔ, pamaɣzɩnɩ ɛ-kɩɖaʋ. Pʋyɔɔ Pɔɔlɩ ma-wɛ tɔm lɛ, eheyi-wɛ se pɛwɛ “azuluma kpaɖʋʋ kɩdɛkɛdʋʋ nɛ ŋgʋ kɩɩlakɩ mbʋ pɩtʋʋzaa yɔ kɩ-taa” nɛ pɩwɛɛ se pañɩlɩsɩɣ kɩ-taa “ɛzɩ mintʋsʋʋ momola yɔ.” (Fil. 2:15) Sɔnɔ ɖɔɖɔ, ye ɖɩlakɩnɩ tʋmɩyɛ wala wena ɖɩwɛna se ɖisusi ɛyaa tɔm kɩbandʋ yɔ, ɖɩpɩzɩɣ ɖɩtɩŋnɩ ɖɔ-yɔɔdaɣ nɛ ɖa-lakasɩ yɔɔ nɛ ɖiyele nɛ Kewiyaɣ toovenim tɔm ñɩlɩsɩ. Toovenim taa lɛ, ye ɖɩyɔɔdʋʋ toovenim nɛ ɖɩtɛ ɖɩwɛɛ siɣsiɣ nɛ ɖɩhaɣ kɩɖaʋ kɩbaŋʋ yɔ, piyeki nɛ ɛyaa ɖiɣziɣna se ɖɩwɛ ndɩ nɛ ɛjaɖɛ yɔɔ mba. Paa mbʋ yɔ, ye ɖisusi-wɛ tɔm kɩbandʋ yɔ, papɩzɩɣ pana mbʋ pʋyɔɔ ɖɩwɛ ndɩ yɔ.

²⁸ Yehowa sɛyaa sakɩyɛ susuu tɔm kɩbandʋ mba pakatɩɣ pa-tʋmɩyɛ ɖɩlaɖɛ, po-sukulinaa taa, lɔɔɖa ɖɩzɩŋɩyɛ yaa paaɖɛɣ pa-tʋma labʋ paa le lɛ. Ðɩɩɖɛɣ nʋmɔʋ lɛ, ɖɩpɩzɩɣ ɖɩwɛɛnɩ waɖɛ se ɖisusi tɔm mba ɖa nɛ wɛ ɖɩɖɔŋ nʋmɔʋ yɔ. Pɩwɛɛ se ɖa-taa paa weyi ɛñaɣ pana nɛ ɛtɩŋnɩ kɛdaɣ ŋga ɛ nɛ lalaa palakɩ yɔ kɔ-yɔɔ nɛ esusuu-wɛ tɔm. Ðɩñɔɔzɩ ɖa-tɩ nɛ ɖisusi lalaa tɔm ye ɖihiɣ waɖɛ yɔ.

²⁹ Ðɩlakɩ tɔm susuu tʋmɩyɛ nɛ kpekpeka, ye ɖɩnawa se ɖɩtɩŋɩɣnɩ ɖɩ-yɔɔ nɛ ɖɩsaŋ ɖa-Lɩzɩyʋ nɛ ɖɩɖʋʋ-ɩ hɩɖɛ yɔ. Pɩtasɩ lɛ, ɖɩpɩzɩɣ ɖɩsɩnɩ laŋa kɩbana tɩnaa se patɩlɩ Yehowa nɛ pɛsɛɛ-ɩ, nɛ pɛwɛɛnɩ tisuu Yesu Krɩstʋ yɔɔ nɛ pɩha-wɛ wezuu lidaʋ. Yehowa naɣ ɛzɩma ɖɩñakɩ pana nɛ ɖɩhaɣ ɖa-tɩ se ɖisusi tɔm yɔ lɛ, pɩkɛdɩɣnɩ-ɩ kpem.—Ebr. 12:28; Natʋ 7:9, 10.

TƆM SUSUU KOOKA

³⁰ Pɩkɛnɩ Yehowa sɔɔlɩm se posusi Kewiyaɣ tɔm kedeŋa kpeekpe yɔɔ, tɛtʋ sɔsɔtʋ nɛ tɛtʋ cikpetu taa. Pʋyɔɔ lɛ, ɛgbɛyɛ piliŋa ha paa ɛgbɛyɛ nɖɩ lɛ lona wena a-taa pɩwɛɛ se ɖisusi tɔm yɔ. Ðɩhaɣ ɖɔɖɔ tɔm susuyaa mba pɛwɛ poliŋ lona taa yɔ, ɖenɖe pɩwɛɛ se posusi tɔm yɔ. (1 Kɔr. 14:40) Mbʋ pɩɩwɛ kajalaɣ pɩnzɩ mɩnʋʋ taa Krɩstʋ ñɩma hɔɔlʋʋ taa. (2 Kɔr. 10:13; Gal. 2:9) Kɛdɛzaɣ kɩyakɩŋ ɛnɛ ɩ-taa, Kewiyaɣ tʋmɩyɛ wɛɛ nɛ ɖɩɖɛɣnɩ ɛsɩndaa lɛɛ lɛɛ. Ye ɛgbɛyɛ naɖɩyɛ ɛlabɩ ɖʋtʋ kɩbandʋ pɩlɩɩnɩ ɛzɩma ɖisusi tɔm ɖɩ-tɔm susuu kooka taa yɔ pɩ-yɔɔ yɔ, piyeki nɛ koobiya susi tɔm camɩyɛ.

³¹ Tɔm susuu tʋmɩyɛ yɔɔ cɔnɩyʋ pɩwɛɛ se ɛla ɖʋtʋ ndʋ. Papɩzɩɣ nɛ paɖʋ tʋmɩyɛ ɛgbɛyɛ taa tʋmlaɖʋ nɔɔyʋ se ɛtayɩɣ tɔm susuu kookasɩ. Papɩzɩɣ nɛ patayɩ tɔm susuu kookasɩ tindima naalɛ taa; kookasɩ nzɩ sɩ-taa tɔm susuu agbaa susuu tɔm yɔ, nɛ nzɩ papɩzɩɣ nɛ paha tɔm susuyaa nabɛyɛ se posusi sɩ-taa tɔm yɔ. Ye kookasɩ ɩtɩɖɔɔ yɔ, pɩwɛɛ se pɛcɛlɩ paa tɔm susuu ɛgbɛyɛ yɔɔ cɔnɩyʋ weyi lɛ, kookasɩ nzɩ sɩ-taa ɛ-tɔm susuu ɛgbɛyɛ susuu tɔm yɔ. Ɛlɛ ye kookasɩ ɩɖɔwa yɔ, papɩzɩɣ nɛ paha tɔm susuyaa nabɛyɛ kookasɩ nasɩyɩ se posusi sɩ-taa tɔm.

³² Ye paha kooka nakɛyɛ koobu nɔɔyʋ yɔ, ɛpɩzɩɣ nɛ esusi ka-taa tɔm kɩyakɩŋ weyi paalakɩ tɔm susuu kediɣzisi yɔ, yaa ye nabʋyʋ taa ɛɛpɩzɩɣ se ewolo tɔm susuu kediɣzaɣ nakɛyɛ yɔ. Pahaɣ koobiya nabɛyɛ kookasɩ nzɩ sɩñɔtɩnɩ pa-tʋmɩyɛ ɖɩlaɖɛ yɔ, se pɩsa nɛ posusuu sɩ-taa tɔm hɛzʋʋ alɩwaatʋ taa yaa tʋmɩyɛ tɛŋ lɛ. Pahaɣ hɔŋ nɩɩyɩ taa ñɩma kookasɩ nzɩ sɩñɔtɩnɩ pa-ɖɩsɩ yɔ nɛ posusuu sɩ-taa tɔm ɖanasɩ nasɩyɩ yɔɔ. Ye tɔm susuyu nɔɔyʋ ɛwɛnɩ kooka ŋga ka-taa pɩwɛ-ɩ kɛlɛʋ se esusi tɔm yɔ, piyeki nɛ ɛlabɩnɩ ɛ-alɩwaatʋ tʋmɩyɛ camɩyɛ tɔm susuu taa. Paa koobu nɔɔyʋ ɛwɛnɩ ɛ-maɣmaɣ e-kooka yɔ, ɛpɩzɩɣ ewolo tɔm susuu kediɣzaɣ nɛ pʋwayɩ lɛ, ɛ nɛ tɔm susuyaa lalaa powolo ka-taa. Ye ŋsɔɔlaa se ŋwɛɛnɩ ña-maɣmaɣ ñɔ-tɔm susuu kooka yɔ, ŋpɩzɩɣ ŋpɔzɩ tɔm susuu kookasɩ tʋmɩyɛ ɖɔkɩyʋ.

³³ Pɩpɔzʋʋ se pala tʋmɩyɛ tɔm susuu kookasɩ taa camɩyɛ tete, paa pɩtɩɩkɛ kookasɩ nzɩ sɩ-taa tɔm susuu agbaa lakɩ tʋmɩyɛ yɔ, yaa nzɩ paha tɔm susuyaa nabɛyɛ yɔ. Pʋ-tɔbʋʋ lɛ se pɩwɛɛ se pala po-ɖoŋ ɖeɖe nɛ posusi tɔm paa ɖɩɣa ŋga lɛ, ka-taa ɛyaa tɩŋa. Pɩpɔzʋʋ se pɔɖɔ paɣtʋ yɔɔ nɛ pawɩlɩ se pɛwɛnɩ ñamtʋ ɛyaa yɔɔ, alɩwaatʋ ndʋ palakɩ ɖʋtʋ se posusi tɔm kooka nakɛyɛ taa yɔ. Ye pɛcɛlɩ kooka nakɛyɛ tɔm susuu ɛgbɛyɛ naɖɩyɛ yɔɔ cɔnɩyʋ yaa koobu nɔɔyʋ yɔ, pɩpɔzʋʋ se pala ka-taa tʋmɩyɛ fenasɩ naanza taa. Pɛtɛŋ tʋmɩyɛ labʋ ka-taa lɛ, peheyi tɔm susuu kookasɩ tʋmɩyɛ ɖɔkɩyʋ. Tɔm susuu ɛgbɛyɛ yɔɔ cɔnɩyʋ yaa koobu weyi paacɛlɩ-ɩ kooka ŋga yɔ, ɛpɩzɩɣ nɛ ɛsɩɩ-kɛ nɛ pʋwayɩ lɛ ɛɛtasɩ ka-taa tʋmɩyɛ labʋ yaa ɛpɩsɩnɩ-kɛ tɔm susuu kookasɩ tʋmɩyɛ ɖɔkɩyʋ.

³⁴ Ye koobiya tɩŋa ɩlakɩ tʋmɩyɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ taa nɛ paɖʋʋ nesi ɛgbɛyɛ ɖʋtʋ yɔ, piyeki nɛ posusi tɔm camɩyɛ tete ɛgbɛyɛ kookasɩ taa. Pɩpɔzʋʋ ɖɔɖɔ se ɖɩla ɖʋtʋ camɩyɛ nɛ koobiya sakɩyɛ itaasusi tɔm lone kʋɖʋmɖɩyɛ taa alɩwaatʋ kʋɖʋmtʋ yɔɔ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ pɩpɩzɩɣ nɛ pɩwɩzɩ ɛyaa. Ye ɖɩlabɩ ɖʋtʋ camɩyɛ mbʋ yɔ, ɖɩwɩlɩɣ se ɖɩwɛnɩ ñamtʋ ɖo-koobiya nɛ kooka taa ɛyaa yɔɔ.

ÐƖLA NƆƆ KƲÐƲMAƔ NƐ ÐISUSI TƆM KƲNƲMƖŊ KPEEKPE TAA ƐYAA

³⁵ Pɩpɔzʋʋ se paa ɛyʋ weyi lɛ, ɛkpɛlɩkɩ nɛ ɛtɩlɩ Yehowa Ɛsɔ, ɛ-Pɩyalʋ nɛ e-Kewiyaɣ. (Natʋ 14:6, 7) Pɩkɛdɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩsɩnɩ kʋnʋmɩŋ kpeekpe taa ɛyaa nɛ palabɩnɩ tʋmɩyɛ Yehowa hɩɖɛ nɖɩ ɖiyeki se pehiɣ wezuu yɔ, nɛ pɛwɛɛnɩ ɖɔɖɔ Krɩstʋ ñɩma wɛtʋ. (Roma 10:12, 13; Kol. 3:10, 11) Kala wena ɖɩkatɩɣ alɩwaatʋ ndʋ ɖisusuu tɔm kɩbandʋ lona wena a-taa ɛyaa yɔɔdʋʋ kʋnʋmɩŋ ndɩ ndɩ yɔ? Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩcɔnɩ kala ana a-ɖeɖe nɛ pɩsa nɛ ɛyaa sakɩyɛ nɩɩ Kewiyaɣ tɔm pa-maɣmaɣ pa-kʋnʋmɩŋ taa?—Roma 10:14.

³⁶ Paa ɛgbɛyɛ nɖɩ lɛ, pahaɣ-ɖɩ tɔm susuu kooka ŋga ka-taa pɔyɔɔdʋʋ ɖɩ-kʋnʋŋ yɔ. Pʋyɔɔ lɛ, lona wena a-taa ɛyaa yɔɔdʋʋ kʋnʋmɩŋ ndɩ ndɩ yɔ, agbaa ndɩ ndɩ taa koobiya susuu tɔm ɖɩsɩ kʋɖʋmsɩ taa. Ye pɩwɛ mbʋ yɔ, pɩwɛɣ ɖeu se paa tɔm susuyaa mba lɛ, pañɩnɩ ɛyaa mba pɔyɔɔdʋʋ pɛ-ɛgbɛyɛ kʋnʋŋ yɔ. Mbʋ ɖɔɖɔ pɩwɛɛ se pala alɩwaatʋ ndʋ patayɩɣ pɩnaɣ taa yaʋ takayɩsɩ ndɩ ndɩ yɔ. Ɛlɛ ye koobu nɔɔyʋ esusuu tɔm samaɣ taa yaa ɛlɩzɩɣ alɩwaatʋ fanʋʋ aseɣɖe yɔ, ɛpɩzɩɣ ɛyɔɔdɩnɩ ɛyaa tɩŋa nɛ ɛha takayɩsɩ kʋnʋmɩŋ ndɩ ndɩ taa.

³⁷ Nabʋyʋ taa, pɩwɛ kaɖɛ agbaa naayɛ se asusi tɔm ɖoŋ ɖoŋ a-kookasɩ nzɩ siposaa siŋŋ yɔ sɩ-taa. Ye pɩwɛ mbʋ yɔ, pɩpɔzʋʋ se agbaa wena alakɩ tʋmɩyɛ lona kʋɖʋma taa yɔ, a-tɔm susuu tʋmɩyɛ yɔɔ cɔnɩyaa ɩyɔɔdɩnɩ ɖama nɛ pana ɛzɩma papɩzɩɣ nɛ pala nɛ posusi tɔm camɩyɛ lona ana a-taa yɔ. Piyeki nɛ paa weyi lɛ, ɛnɩɩ Kewiyaɣ tɔm, nɛ tɔm susuyaa sakɩyɛ itaasusuu tɔm lone kʋɖʋmɖɩyɛ taa alɩwaatʋ kʋɖʋmtʋ yɔɔ.—Adu. 15:22.

³⁸ Ye weyi ɖɩkatɩ ɖɩɣa nakɛyɛ taa yɔ ɛɛyɔɔdʋʋ ɖa-kʋnʋŋ yɔ, ɛbɛ pɩwɛɛ se ɖɩla? Ðɩtaamaɣzɩ se koobiya mba pɔyɔɔdʋʋ ɛ-kʋnʋŋ yɔ, pakaɣ kɔm se pana-ɩ. Pʋyɔɔ lɛ, pɩwɛɛ se ɖɩlabɩnɩ tʋmɩyɛ hatʋ cabɩ takayaɣ Une bonne nouvelle pour des gens de toutes nations nɛ ɖɩtɩlɩ ɛ-kʋnʋŋ nɛ ɖɩlɩzɩ-ɩ aseɣɖe. Tɔm susuyaa nabɛyɛ kpɛlɩkɩ ɛzɩma papaɣzɩ kɛdaɣ labʋ kʋnʋmɩŋ weyi ɛyaa yɔɔdʋʋ ɖoŋ ɖoŋ pɔ-tɔm susuu kookasɩ taa yɔ ɩ-taa. Ŋpɩzɩɣ ŋwɩlɩ ɛyʋ ɛnʋ ɛzɩma ɛkpaɣ yaa ɛkalɩ takayaɣ nakɛyɛ ɖɛ-tɛ intɛrnɛɛtɩ lone jw.org yɔɔ yɔ, yaa ŋheyi-i se ŋkaɣ-ɩ kɔnʋʋ takayaɣ nakɛyɛ ɛ-kʋnʋŋ taa.

³⁹ Ye ɖiɖiɣzinaa se ɛyʋ ɛnʋ ɛkɛ laŋɩyɛ kɩbanɖɛ tʋ yɔ, pɩwɛɛ se ɖɩñaɣ pana nɛ ɖɩñɩnɩ koobu weyi ɛpɩzɩɣ nɛ ɛsɩnɩ-ɩ ɛ-kʋnʋŋ taa yɔ. Ðɩpɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ ɖɩwɩlɩ-ɩ ɛ-kʋnʋŋ taa kediɣzisi lone nɖɩ ɖɩñɔtɩnɩ-ɩ yɔ. Ye ɛsɔɔlaa se ɛkatɩ koobu weyi ɛyɔɔdʋʋ ɛ-kʋnʋŋ yɔ, ɖɩpɩzɩɣ ɖɩwɩlɩ-ɩ ɛzɩma ɛma ɛ-tɛ adɖɛɛsɩ jw.org yɔɔ yɔ. Pʋwayɩ lɛ, ɛgbɛyɛ piliŋa yeki nɛ koobu nɔɔyʋ, ɛgbɛyɛ cikpeɖe naɖɩyɛ yaa ɛgbɛyɛ naɖɩyɛ sɩnɩ ɛyʋ ɛnʋ.

⁴⁰ Pɩwɛɛ se ɖɩwɛɛ nɛ ɖiwoki ɛyʋ ɛnʋ ɛ-cɔlɔ nɛ pɩkɔɔ pɩsɩɩnɩ alɩwaatʋ ndʋ eheyi-ɖʋ se ɛkatɩ koobu weyi ɛyɔɔdʋʋ ɛ-kʋnʋŋ yɔ. Nabʋyʋ taa, ɛgbɛyɛ piliŋa pɩzɩɣ keheyi ɛzʋtʋyaa se ye patɩna koobu weyi ɛyɔɔdʋʋ ɛyʋ ɛnʋ ɛ-kʋnʋŋ yɔ, pʋbʋ lɛ pɩwɛɛ se ɖɩla ɖo-ɖoŋ ɖeɖe nɛ ɖɩsɩnɩ ɛyʋ ɛnʋ fezuu taa. Ye pɩsaŋ yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩtɩŋnɩ Bibl kpɛlɩkʋʋ takayɩsɩ nzɩ sɩwɛ ɛ-kʋnʋŋ taa yɔ sɩ-yɔɔ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩnɩ-ɩ Bibl. Ye ɖɩlakɩnɩ tʋmɩyɛ camɩyɛ kɩlɛmɩŋ weyi ɩwɛ takayɩsɩ taa, nɛ ɖɩwɩlɩɣ ɛyʋ ɛnʋ masɩ nzɩ pahawa, nɛ ɛkalɩɣ-sɩ ɛ-maɣmaɣ ɛ-kʋnʋŋ taa yɔ, pɩsɩɣnɩ-ɩ nɛ ɛtɩlɩ Bibl kajalaɣ wɩlɩtʋ. Ɛ-hɔʋ taa tʋ nɔɔyʋ pɩzɩɣ ɛɖɛzɩɣ-ɩ tɔm, ye ɛlɛ ɛnɩɣ ɛ-kʋnʋŋ nɛ ɛtɛ ɛnɩɣ ɖɔɖɔ kʋnʋŋ ŋgʋ pɔyɔɔdʋʋ tɛtʋ ndʋ tɩ-taa yɔ.

⁴¹ Pɩsa nɛ ɖɩsɩnɩ laŋɩyɛ kɩbanɖɛ tʋ nɛ ɛtɩlɩ Yehowa ɛgbɛyɛ lɛ, pɩwɛɛ se ɖɩyaa-ɩ se ɛkɔɔ ɖe-kediɣzisi taa, paa ɛɛkaɣ nɩʋ tɔm ndʋ pakaɣ yɔɔdʋʋ yɔ tɩ-tɩŋa tɩ-taa yɔ. Ye pakalɩ Bibl mayaɣ nakɛyɛ yɔ, ɖɩsɩnɩ-ɩ nɛ ɛna mayaɣ ŋga Bibl taa ɛ-kʋnʋŋ taa. Ye ɛ nɛ ɛgbɛyɛ taa koobiya pekpeɣliɣ yɔ, pɩkpazɩɣ-ɩ ɖoŋ nɛ pɩsɩnɩ-ɩ nɛ ɛɖɛɛnɩ ɛsɩndaa fezuu taa.

⁴² Ɛgbɛyɛ kɩñɔñɔyɛ. Koobiya mba pɛwɛ ɛgbɛyɛ kɩñɔñɔyɛ taa yɔ, posusuu tɔm kʋnʋŋ lɛɛkʋ taa, ɛlɛ pɛfɛyɩnɩ ɛzʋtʋyʋ yaa ɛgbɛyɛ taa tʋmlaɖʋ weyi ɛpɩzɩɣ nɛ ɛcɔnɩ kpɩtaʋ taa kediɣzisi yɔɔ pa-kʋnʋŋ taa yɔ. Pʋcɔ nɛ ɛgbɛyɛ piliŋa ha nʋmɔʋ nɛ paɖʋ ɛgbɛyɛ kɩñɔñɔyɛ lɛ, pɩpɔzʋʋ se:

1. (1) Kooka taa ɛyaa mba pɔyɔɔdʋʋ kʋnʋŋ ŋgʋ kɩwɛ ndɩ nɛ ɛgbɛyɛ kʋnʋŋ yɔ pɔɖɔɔ pazɩ.

2. (2) Tɔm susuyaa nabɛyɛ cabɩ nɩɣ kʋnʋŋ ŋgʋ yaa pɛwɛɛ nɛ pɛkpɛlɩkɩɣ-kʋ.

3. (3) Ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa tisaa se paɖʋʋ ɛgbɛyɛ nɖɩ nesi tɔm susuu taa.

Ye ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa ɩsɔɔlaa se paɖʋ ɛgbɛyɛ kɩñɔñɔyɛ yɔ, pɩpɔzʋʋ se pɔyɔɔdɩnɩ egeetiye yɔɔ cɔnɩyʋ. Pɩtɩla ɛnawa se agbaa naayɛ ñɩnɩɣ ɖɔɖɔ se asusi tɔm kʋnʋŋ ŋgʋ kɩ-taa, nɛ ɛpɩzɩɣ nɛ ɛtasɩ lɔŋ pɩlɩɩnɩ ɛzɩma palɩzɩ ɛgbɛyɛ nɖɩ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩcɔnɩ ɛgbɛyɛ kɩñɔñɔyɛ yɔɔ camɩyɛ yɔ pɩ-yɔɔ. Palɩzɩɣ ɛgbɛyɛ nɖɩ nɛ pɩtɛ lɛ, ɛzʋtʋyaa ma takayaɣ ɛgbɛyɛ piliŋa nɛ pɔpɔzɩ se paha-wɛ nʋmɔʋ nɛ pɔcɔnɩ ɛgbɛyɛ kɩñɔñɔyɛ yɔɔ.

⁴³ Ɛgbɛyɛ cikpeɖe: Ɛgbɛyɛ piliŋa pɩzɩɣ nɛ kaha nʋmɔʋ nɛ paɖʋ ɛgbɛyɛ cikpeɖe, ye:

1. (1) Laŋa kɩbana tɩnaa mba pɔyɔɔdʋʋ kʋnʋŋ ŋgʋ yɔ, pɛwɛ kooka taa nɛ lidaʋ wɛɛ se pakaɣ ɖɔʋ yɔ.

2. (2) Tɔm susuyaa nabɛyɛ cabɩ nɩɣ kʋnʋŋ ŋgʋ yaa pɛwɛɛ nɛ pɛkpɛlɩkɩɣ-kʋ.

3. (3) Ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyʋ yaa ɛgbɛyɛ taa tʋmlaɖʋ nɔɔyʋ wɛɛ se ɛpɩzɩɣ nɛ ɛcɔnɩ paa pɩkɩlaa yɔ kediɣzaɣ kʋɖʋmaɣ yɔɔ kʋnʋŋ ŋgʋ kɩ-taa, paa kpɩtaʋ ŋgʋ.

Ye mbʋ pɩpɔzʋʋ yɔ pɩwɛɛ yɔ, ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa maɣ takayaɣ ɛgbɛyɛ piliŋa nɛ peheyi-kɛ ɛgbɛyɛ cikpeɖe nɖɩ ɖɩ-wɛtʋ ndɩ ndɩ, nɛ pɔpɔzɩ se pɔsɔɔlaa se paha pɛ-ɛgbɛyɛ waɖɛ nɛ ɖɩcɔnɩ ɛgbɛyɛ cikpeɖe nɖɩ ɖɩ-yɔɔ. Ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyʋ yaa ɛgbɛyɛ taa tʋmlaɖʋ weyi ɛɖɛɣ ɛgbɛyɛ cikpeɖe nɖɩ nɔɔ yɔ, ɛnʋ kɛɣnɩ “ɛgbɛyɛ cikpeɖe yɔɔ cɔnɩyʋ” yaa “ɛgbɛyɛ cikpeɖe tʋmɩyɛ ɖɔkɩyʋ.”

⁴⁴ Pañɩtɩɣ nɛ paɖʋ ɛgbɛyɛ cikpeɖe lɛ, ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa tazɩ nɛ pana se kediɣzisi nzɩ papɩzɩɣ nɛ patasɩ labʋ ɖɩ-taa, nɛ tam ɛzɩma pɩwɛɛ se pala kediɣzisi fenaɣ taa. Papɩzɩɣ nɛ pala tɔm susuu kediɣzisi ɖɔɖɔ. Ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa cɔŋnɩnɩ tʋmɩyɛ nɖɩ payɩ palakɩ ɛgbɛyɛ cikpeɖe nɖɩ ɖɩ-taa yɔ, ɖɩ-yɔɔ. Ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa ɖiyiɣ ɛgbɛyɛ cikpeɖe ɛzɩ pɩmʋnaʋ yɔ nɛ pɔcɔŋnɩ ɖɩ-kɩcɛyɩm ɖeɖe. Egeetiye yɔɔ cɔnɩyʋ kɔŋ kilimuu ɛgbɛyɛ nɖɩ ɖɩcɔŋnɩ ɛgbɛyɛ cikpeɖe yɔɔ yɔ ɖɩ-yɔɔ lɛ, pɩwɛɛ se ɛla tʋmɩyɛ nɛ ɛgbɛyɛ cikpeɖe, nɛ ɛma tɔm natʋyʋ ɖɩ-yɔɔ pɩlɩɩnɩ ɖɩ-kɩcɛyɩm nɛ ɛzɩma ɖɩwɛɛ nɛ ɖiwokini ɛsɩndaa yɔ, pɩ-yɔɔ; nɛ etiyini ɛgbɛyɛ piliŋa. Alɩwaatʋ wɛɣ nɛ tɩɖɛɣ lɛ, ɛgbɛyɛ cikpeɖe pɩzɩɣ ɖɩpɩsɩ ɛgbɛyɛ. Ye mba payɩ palakɩ tʋmɩyɛ ɛgbɛyɛ cikpeɖe tɔm susuu kookasɩ taa yɔ, palakɩnɩ tʋmɩyɛ teokrasɩ ɖʋtʋ yɔ, pɩkɛdɩɣnɩ Yehowa.—1 Kɔr. 1:10; 3:5, 6.

KOOBIYA SAKƖYƐ TƆM SUSUU

⁴⁵ Pɩwɛɛ se Krɩstʋ mba tɩŋa isusi tɔm kɩbandʋ. Papɩzɩɣ patɩŋnɩ nʋmɔŋ sakɩyɛ yɔɔ nɛ pala mbʋ, ɛlɛ nʋmɔʋ ŋgʋ pakɩlɩɣ labɩnʋʋ tʋmɩyɛ yɔ lɛ, alɩwaatʋ ndʋ pa nɛ koobiya lalaa palɩɣ yɔ. (Luka 10:1) Pʋyɔɔ lɛ, agbaa sakɩyɛ taa koobiya kpeɣliɣ nɛ posusuu tɔm kpɩtaʋ hɛkʋ taa nɛ kpɩtaʋ ɖɩdɛnɖɛ. Kɩyakɩŋ weyi ɛjaɖɛ yɔɔ ñɩma lakɩ kazandʋ yɔ, ɩkɛnɩ koobiya waɖɛ se pɛkpɛndɩ nɛ posusi tɔm mbʋ pʋyɔɔ yɔ, sakɩyɛ ɩɩlakɩ tʋmɩyɛ kɩyakɩŋ ɛnɩ. Pɩwɛɛ se ɛgbɛyɛ taa Ɛsɔ sɛtʋ tʋmɩyɛ kɔɔmiite ɛla ɖʋtʋ pɩlɩɩnɩ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-yɔɔ nɛ lona wena a-taa pɩmʋnaa se pala tɔm susuu kediɣzisi tanamɩŋ tɛɛ nɛ ɖanasɩ yɔɔ yɔ pɩ-yɔɔ.

⁴⁶ Alɩwaatʋ ndʋ ɖa nɛ koobiya lalaa ɖikpeɣliɣ nɛ ɖisusuu tɔm yɔ, pɩsɩɣnɩ-ɖʋ se “ɖɩkpazɩ ɖama tisuu ɖoŋ.” (Roma 1:12) Mba pɛwɛ niye yɔ, pasɩɣnɩ mba pɛkɛ kɩfama yɔ nɛ pafalɩsɩɣ-wɛ. Puuyaɣ lakasɩ tɔyɩ lona naayɛ taa nɛ pʋyɔɔ lɛ, pɩwɛɣ ɖeu se koobiya naalɛ yaa sakɩyɛ ɩkpɛndɩ nɛ posusi tɔm. Paa ŋlabɩ ɖʋtʋ se ŋsusuu tɔm ñe-ɖeke yɔ, tɔm susuu kediɣzisi taa wobu wɛ ɖeu mbʋ pʋyɔɔ yɔ, pɩkpazɩɣ koobiya ɖoŋ. Ŋnaɣ se ña nɛ koobiya lalaa ɩkpɛndaa se isusi tɔm lone kʋɖʋmɖɩyɛ taa lɛ, pɩkpazɩɣ-ŋ ɖoŋ. Pɩtɩmʋna se nʋmɔʋ lɩzɩyaa nɛ koobiya lalaa ɩmaɣzɩ se pɩkɛnɩ kɩjɛyʋʋ se powolo tɔm susuu kediɣzisi kpeekpe nzɩ ɛgbɛyɛ lakɩ yɔ, kɔzɩ kɔzɩ ye paa ɖooye palakɩ-sɩ yɔ. Paa mbʋ yɔ, pɩwɛɣ ɖeu se ɖiwoki tɔm susuu kediɣzisi nasɩyɩ kpɩtaʋ taa.

⁴⁷ Pɩɩwɛɣ ɖeu se ɖa-tɩŋa payɩ ɖɩmaɣzɩnɩ Yesu nɛ apostoloowaa kɩɖaʋ na? Ðɩtaapɩtɩ kpa se Yehowa kaɣ wazʋʋ pana wena ɖɩñakɩ se ɖisusi Kewiyaɣ tɔm kɩbandʋ yɔ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ, pɩkɛ tʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩyakɩ ɛyaa ñʋŋ yɔ.—Luka 9:57-62.