Yele nɛ ñe-Bibl kalʋʋ wazɩ-ŋ nɛ pɩkɩlɩ

1. Ɛbɛ wɩlɩɣ se Masɩ tɔm kaacɛyɩ Yesu ɛsɩndaa?

MAƔZƖ nɛ ŋna ɛzɩma Yesu wɩlaɣ tɔm yɔ. Ðoŋ ɖoŋ lɛ, ɛlakaɣnɩ tʋmɩyɛ Masɩ Kiɖeɖesi taa tɔm; nɛ ɛɛɖɔkɩ-tʋ ɛ-ñʋʋ taa. Toovenim taa lɛ, pamɩyɩsɩ Yesu lɩm nɛ pɩtɛ lɛ, tɔm ndʋ ɛcalɩ yɔɔdʋʋ nɛ pama-tʋ yɔ tɩ-taa, ɛlabɩnɩ tʋmɩyɛ Masɩ taa tɔm. Pɩtasɩ lɛ, kɛdɛzaɣ tɔm ndʋ ɛyɔɔdaa pʋcɔ nɛ ɛsɩkɩ yɔ tɩ-taa natʋyʋ taa, ɛlabɩnɩ tʋmɩyɛ Masɩ taa tɔm ɖɔɖɔ.b (Wp. 8:3; Keɣa 30:6; Luka 4:4; 23:46) Kpaɣnɩ alɩwaatʋ ndʋ pamɩyɩsɩ Yesu lɩm yɔ nɛ pɩtalɩ alɩwaatʋ ndʋ ɛsɩkaɣ yɔ, ɖoŋ ɖoŋ lɛ ɛkalaɣ Masɩ samaɣ taa nɛ ɛlakaɣnɩ tʋmɩyɛ sɩ-taa tɔm nɛ ɛlɩzɩɣ sɩ-taa.—Mat. 5:17, 18, 21, 22, 27, 28; Luka 4:16-20.

2. Yesu wɛɛ nɛ ɛpaɣlɩɣ lɛ, ɛbɛ sɩnɩ-ɩ nɛ ɛtɩlɩ Masɩ camɩyɛ? (Cɔnɩ takayaɣ huyuu yɔɔ kɩlɛmʋʋ.)

² Pɩnzɩ sakɩyɛ pʋcɔ nɛ Yesu paɣzɩɣ ɛ-Ɛsɔ sɛtʋ tʋmɩyɛ lɛ, ɛkalaɣ Ɛsɔtɔm nɛ ewelisiɣ-tʋ ɖoŋ ɖoŋ. Pɩtʋʋ fɛyɩ se alɩwaatʋ ndʋ palakaɣ kɛdɛsɩ hɔʋ taa yɔ, Maarɩɩ nɛ Yosɛɛfʋ palakaɣnɩ Masɩ tʋmɩyɛ nɛ ɛnɩɣ.c (Wp. 6:6, 7) Ða-taa pɩzɩɣ nɛ pɩtɛ se Yesu nɛ ɛ-hɔʋ powokaɣ sinaagɔɔgɩ taa paa Sabaatɩ ŋgʋ. (Luka 4:16) Alɩwaatʋ pɛwɛɣ peeɖe nɛ pakalɩɣ Masɩ yɔ, pɩtʋʋ fɛyɩ se Yesu welisaɣ camɩyɛ. Alɩwaatʋ wɛɛ nɛ tɩɖɛɣ lɛ, Yesu maɣmaɣ kɔm nɛ ɛpaɣzɩ kalʋʋ Masɩ Kiɖeɖesi nzɩ. Mbʋ pɩlɩ pɩ-taa yɔ lɛ se pɩtasɩna se ɛsɩm Masɩ camɩyɛ lɛ, ɛɛsɔɔlɩ-sɩ ɖɔɖɔ nɛ eyeba nɛ sɩwɛɛnɩ ɖoŋ ɛ-lakasɩ yɔɔ. Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ: Tɔzɩ mbʋ pɩɩlabɩ templo taa alɩwaatʋ ndʋ Yesu kaawɛnɩ pɩnzɩ 12 ɖeke yɔ pɩ-yɔɔ. Wɩlɩyaa mba paasɩm Moyizi Paɣtʋ camɩyɛ yɔ, ‘pɩɖɩɣzɩ-wɛ nɛ Yesu tɔm taa nɩʋ lɛɣtʋ nɛ ɛ-tɔm cosuu.’—Luka 2:46, 47, 52.

3. Ɛbɛ ɖɩkaɣ naʋ tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa?

³ Ye ɖɩkalɩɣ Masɩ ɖoŋ ɖoŋ yɔ, ɖa ɖɔɖɔ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩtɩlɩ Ɛsɔtɔm nɛ ɖɩsɔɔlɩ-tʋ. Ɛlɛ, ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ ɖiyele nɛ tɔm ndʋ ɖɩkalɩɣ yɔ tɩwazɩ-ɖʋ nɛ pɩkɩlɩ? Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ lɔŋ tɔm ndʋ Yesu kaaheyi mba paasɩm Paɣtʋ camɩyɛ yɔ tɩ-taa. Ɛyaa mba, pa-taa nabɛyɛ lɛ takayɩsɩ mayaa, Farɩsɩ mba nɛ Saduki mba. Ɛsɔ sɛtʋ ñʋndɩnaa mba, pakalaɣ Masɩ ɖoŋ ɖoŋ ɛlɛ pataayeki se tɔm ndʋ pakalaɣ yɔ tɩwazɩ-wɛ. Yesu ñɩɣ niye nɩŋgbanzɩ naadozo nzɩ pɩɩwɛɛ se abalaa mba pɛkpɛzɩ nɛ pɩsa nɛ Masɩ wazɩ-wɛ nɛ pɩkɩlɩ yɔ sɩ-yɔɔ. Tɔm ndʋ eheyi-wɛ yɔ, tɩkaɣ-ɖʋ sɩnʋʋ nɛ ɖɩla mbʋ piyeki se (1) ɖɩnɩɩ tɔm ndʋ ɖɩkalɩɣ yɔ tɩ-taa nɛ pɩkɩlɩ yɔ, (2) ɖihiɣ fezuu taa ñɩm nɛ pɩkɩlɩ yɔ, nɛ (3) ɖiyele nɛ Ɛsɔtɔm wɛɛnɩ ɖoŋ ɖɔ-yɔɔ nɛ pɩkɩlɩ yɔ.

ÑAƔ PANA NƐ ŊNƖƖ TƆM NDƲ ŊKALƖƔ YƆ TƖ-TAA

4. Ɛbɛ Luka 10:25-29 kpɛlɩkɩɣ-ɖʋ Ɛsɔtɔm kalʋʋ yɔɔ?

⁴ Ðɩsɔɔlaa se ɖɩnɩɩ tɔm ndʋ ɖɩkalɩɣ Ɛsɔtɔm taa yɔ tɩ-taa. Ye ɖɩɩnɩɣ tɔm ndʋ ɖɩkalɩɣ yɔ tɩ-taa yɔ, tɩɩpɩzɩɣ nɛ tɩwazɩ-ɖʋ siŋŋ. Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ: Maɣzɩ kɛdaɣ ŋga Yesu nɛ «Paɣtʋ sɩnɖʋ nɔɔyʋ» palaba yɔ kɔ-yɔɔ nɛ ŋna. (Kalɩ Luka 10:25-29.) Alɩwaatʋ ndʋ abalʋ ɛnʋ ɛpɔzɩ Yesu se eheyi-i mbʋ pɩwɛɛ se ɛla nɛ ehiɣ wezuu maatɛŋ yɔ, Yesu hɔm ɛ-lɩmaɣza nɛ ewoni Ɛsɔtɔm yɔɔ. Ɛpɔzɩ-ɩ se: «Suwe pama Paɣtʋ taa? Ɛzɩma ŋnɩɣ tɔm ndʋ ŋkalaa yɔ tɩ-taa?» Abalʋ ɛnʋ, ɛlabɩnɩ tʋmɩyɛ masɩ nzɩ sɩyɔɔdʋʋ se pɩwɛɛ se ɛyʋ ɛsɔɔlɩ Ɛsɔ nɛ e-koobu yɔ sɩ-taa tɔm nɛ ecosi tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ camɩyɛ. (Lev. 19:18; Wp. 6:5) Ɛlɛ, na tɔm ndʋ ɛyɔɔdɩ pʋwayɩ yɔ. Ɛyɔɔdaa se: «Anɩ ɖeyi ɖeyi kɛ man-taabalʋ?» Abalʋ ɛnʋ ɛwɩlaa se ɛtɩnɩɩ tɔm ndʋ ɛkalaa yɔ tɩ-taa camɩyɛ. Piiyeba nɛ ɛtaatɩlɩ ɛzɩma ɛlabɩnɩ masɩ nzɩ tʋmɩyɛ camɩyɛ e-wezuu caɣʋ taa yɔ.

5. Pʋcɔ nɛ ɖɩkalɩ Ɛsɔtɔm lɛ, ye ɖɩtɩmɩɣ nɛ ɖɩkalɩɣ hɛɛɛ yɔ, ɛzɩma pɩpɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩnɩɩ tɩ-taa nɛ pɩkɩlɩ?

⁵ Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩkalɩɣ Ɛsɔtɔm yɔ, ye ɖɩñakɩ pana se ɖɩwɛɛnɩ wɛtʋ kɩbandʋ yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩnɩɩ tɩ-taa nɛ pɩkɩlɩ. Lɔŋ tasʋʋ mbʋ pɩpɩzɩɣ nɛ pɩsɩnɩ-ŋ yɔ pɩ-taa nabʋyʋ yɔ: Tɩmɩ pʋcɔ nɛ ŋpaɣzɩ kalʋʋ. Pɩsa nɛ ɖɩnɩɩ Masɩ taa lɛ, pɩpɔzʋʋ se Yehowa ɛsɩnɩ-ɖʋ; pʋyɔɔ lɛ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩpɔzɩ-ɩ se ɛha-ɖʋ e-fezuu kiɖeɖeu nɛ kɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩka ɖa-lɩmaɣza tɔm ndʋ ɖɩkalɩɣ yɔ tɩ-yɔɔ. Pʋwayɩ lɛ, kalɩ tɔm hɛɛɛ. Ye ŋkalɩɣ mbʋ yɔ, pɩsɩɣnɩ-ŋ nɛ ŋnɩɩ tɔm ndʋ ŋkalɩɣ yɔ tɩ-taa. Ŋpɩzɩɣ nɛ ŋlɩzɩ se ŋkalɩɣnɩ nɔɔ kʋkʋyaɣ yaa ŋkalɩɣ nɛ ŋtɩŋɩɣ Bibl ŋgʋ pakpaɣ tataɣ yɔɔ yɔ ye kɩwɛ ña-kʋnʋŋ taa yɔ. Ye ŋwelisiɣ tɔm ndʋ pakpaɣ tataɣ yɔɔ yɔ nɛ ŋnaɣ-tʋ takayaɣ yɔɔ yɔ, pɩpɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ŋ nɛ ŋnɩɩ tɩ-taa, ŋtɔzɩ tɩ-yɔɔ nɛ ŋkpɛlɩkɩ lɔŋ sakɩyɛ Ɛsɔtɔm taa nɛ pɩkɩlɩ. (Yoz. 1:8) Ŋtɛŋ kalʋʋ lɛ, tasɩ tɩmʋʋ nɛ ŋsɛɛ Yehowa kʋjɔʋ ŋgʋ kɩ-yɔɔ nɛ ŋpɔzɩ-ɩ se ɛsɩnɩ-ŋ nɛ ŋɖɔ tɔm ndʋ ŋkalaa yɔ tɩ-yɔɔ.

6. Alɩwaatʋ ndʋ ŋkalɩɣ Ɛsɔtɔm yɔ, ye ŋpɔzʋʋ ña-tɩ tɔm nɛ ŋmaɣ lɩmaɣza sɔsɔna naayɛ pazɩ yɔ, ɛzɩma pɩpɩzɩɣ nɛ pɩsɩnɩ-ŋ? (Cɔnɩ ɖɔɖɔ kɩlɛmʋʋ.)

⁶ Lɔŋ tasʋʋ naalɛ lɛɛbʋ mbʋ pɩsɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩnɩɩ Bibl taa nɛ pɩkɩlɩ yɔ mbʋ yɔ: Pɔzɩ ña-tɩ tɔm pɩlɩɩnɩ ndʋ ŋkalɩɣ yɔ tɩ-yɔɔ. Alɩwaatʋ ndʋ ŋkalɩɣ kɛdaɣ nakɛyɛ yɔ, pɔzɩ ña-tɩ se: ‘Mba tɔm pakɩlɩ yɔɔdʋʋ kɛdaɣ kanɛ ka-taa? Awɛɛ nɛ ɛyɔɔdʋʋ? Anɩ ɛwɛɛ nɛ ɛyɔɔdʋʋna, nɛ ɛbɛ yɔɔ? Le nɛ ɛzɩmtaa tɔm ndʋ tɩlaba?’ Tɔm pɔzʋʋ mbʋ pɩkaɣ-ŋ sɩnʋʋ nɛ ŋmaɣzɩ tɔm ndʋ ŋkalɩɣ yɔ tɩ-yɔɔ nɛ ŋna lɩmaɣza sɔsɔna wena awɛ hɔɔlʋʋ ŋgʋ ŋwɛɛ nɛ ŋkalɩɣ yɔ kɩ-taa yɔ. Pɩtasɩ lɛ, alɩwaatʋ ndʋ ŋkalɩɣ tɔm yɔ, ma lɩmaɣza sɔsɔna naayɛ pazɩ. Ye ŋmaɣ tɔm yɔ, piyeki nɛ ŋmaɣzɩ tɩ-yɔɔ nɛ pɩkɩlɩ nɛ pɩsɩɣnɩ-ŋ nɛ ŋnɩɩ tɩ-taa camɩyɛ nɛ pɩkɩlɩ. Tɔm maʋ sɩɣnɩ-ŋ ɖɔɖɔ se ŋtɔzɩ tɔm ndʋ ŋkalɩɣ yɔ tɩ-yɔɔ. Ŋpɩzɩɣ nɛ ŋma tɔm pɔzʋʋ, tɔm ndʋ ŋñɩnaa nɛ ŋna yɔ, ŋkpeɣli lɩmaɣza sɔsɔna, ŋma ɛzɩma ŋpɩzɩɣ nɛ ŋlabɩnɩ tʋmɩyɛ tɔm ndʋ ŋkalaa yɔ, yaa lɩmaɣza wena ŋwɛnɩ tɔm ndʋ ŋkalaa yɔ tɩ-yɔɔ yɔ. Tɔm ndʋ ŋmaɣ yɔ tɩpɩzɩɣ tɩsɩnɩ-ŋ nɛ ŋkpaɣ Ɛsɔtɔm se tɩkɛ tɔm ndʋ Ɛsɔ ma ña-maɣmaɣ yɔ.

7. Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩkalɩɣ Bibl yɔ, wɛtʋ ndʋ pɩpɔzʋʋ-ɖʋ, nɛ ɛbɛ yɔɔ? (Maatiyee 24:15)

⁷ Pɩsa nɛ ɖɩnɩɩ tɔm ndʋ ɖɩkalɩɣ Ɛsɔtɔm taa yɔ tɩ-taa lɛ, Yesu yɔɔdɩ wɛtʋ kɩbandʋ ndʋ pɩpɔzʋʋ-ɖʋ yɔ tɩ-tɔm, nɛ wɛtʋ ndʋ tɩ-tɔm cɛyaa; ndʋ lɛ lɛɣtʋ. (Kalɩ Maatiyee 24:15.) Ɛbɛ lɛɣtʋ kɛnaa? Lɛɣtʋ kɛ mbʋ pɩsɩɣnɩ ɛyʋ se ɛna nɔɔ kʋɖʋmaɣ ŋga kɛwɛ lɩmaɣzɩyɛ naɖɩyɛ nɛ lɛɛɖɛ pɛ-hɛkʋ taa yɔ nɛ ɛna ɖɔɖɔ tʋkaɣ ŋga kɛwɛ lɩmaɣza ana a-naalɛ a-hɛkʋ taa yɔ, nɛ ɛnɩɩ ɖɔɖɔ tɔm ndʋ pɔyɔɔdɩ lɩmaɣza ana a-taa nɛ tɩ-taa tɩtʋ kpayɩ kpayɩ yɔ tɩ-taa. Pɩtasɩ lɛ, Yesu yɔɔdaa se pɩsa nɛ ɖɩna lakasɩ nzɩ sɩwɩlɩɣ se Bibl taa natʋ tɔm wɛɛ nɛ tɩlakɩ yɔ lɛ, pɩpɔzʋʋ-ɖʋ lɛɣtʋ. Tɔm ndʋ ɖɩkalɩɣ Bibl taa yɔ, pʋcɔ nɛ tɩwazɩ-ɖʋ camɩyɛ lɛ, pɩpɔzʋʋ-ɖʋ ɖɔɖɔ wɛtʋ ndʋ.

8. Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkalɩ Masɩ nɛ lɛɣtʋ?

⁸ Yehowa haɣ ɛ-sɛyaa lɛɣtʋ. Pʋyɔɔ lɛ, tɩmnɩ-ɩ nɛ ŋpɔzɩ-ɩ se ɛsɩnɩ-ŋ nɛ ŋwɛɛnɩ wɛtʋ ndʋ. (Adu. 2:6) Ɛzɩma ŋpɩzɩɣ ŋla nɛ ña-lakasɩ la nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ ña-adɩma? Tazɩ tɔm ndʋ ŋkalɩɣ yɔ tɩ-taa camɩyɛ nɛ ŋmaɣzɩ nɛ ŋna nɔɔ kʋɖʋmaɣ ŋga kɛwɛ tɔm ndʋ ŋɖiɣni kalʋʋ yɔ nɛ tɔm ndʋ ŋŋtɛm sɩm yɔ tɩ-hɛkʋ taa yɔ. Pɩsa nɛ ŋla mbʋ lɛ, ñɩnɩ ɖɛ-ɛgbɛyɛ takayɩsɩ taa. Sɩ-taa nakɛyɛ lɛ Guide de recherche pour les Témoins de Jéhovah. Takayɩsɩ nzɩ, sɩkaɣ-ŋ sɩnʋʋ nɛ ŋnɩɩ Bibl mayaɣ ŋga ŋwɛɛ nɛ ŋkalɩɣ yɔ kɔ-tɔbʋʋ nɛ ŋna hɔɔlɩŋ weyi ɩ-taa ŋpɩzɩɣ nɛ ŋlabɩnɩ-kɛ tʋmɩyɛ ñe-wezuu caɣʋ taa yɔ. (Ebr. 5:14) Ye ŋkalɩɣ Masɩ nɛ lɛɣtʋ yɔ, ŋkaɣ nɩʋ sɩ-taa nɛ pɩkɩlɩ.

ŊŊKALƖƔ MASƖ LƐ, ÑƖNƖ FEZUU TAA ÑƖM MBƲ PƖWƐ SƖ-TAA YƆ

9. Masɩ taa toovenim tɔm kɩcɛyɩtʋ ndʋ yɔɔ Saduki mba taatisiɣ?

⁹ Saduki mba kaasɩm Ebree Masɩ taa takayɩsɩ kagbanzɩ kajalaɣ ñɩnzɩ camɩyɛ, ɛlɛ pataatisiɣ toovenim tɔm kɩcɛyɩtʋ ndʋ fezuu kiɖeɖeu ɖiyaa nɛ pama takayɩsɩ nzɩ sɩ-taa yɔ tɩ-yɔɔ. Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ: Na tɔm ndʋ Yesu cosi Saduki mba alɩwaatʋ ndʋ pɔpɔzaɣ-ɩ tɔm pɩlɩɩnɩ sɩɖaa femtu yɔɔ yɔ. Ɛpɔzɩ-wɛ se: «Ɩtɩkalɩ Moyizi takayaɣ taa, sɔɔ cɔkɔyɛ yɔɔ tɔm taa se Ɛsɔ heyi-i se: ‘Mɛnkɛ Abraham tɛ Ɛsɔ nɛ Izaakɩ tɛ Ɛsɔ nɛ Yakɔɔb tɛ Ɛsɔ’ yaa we?» (Mark. 12:18, 26) Pɩtʋʋ fɛyɩ se Saduki mba kalɩ tɔm ndʋ tam sakɩyɛ; paa mbʋ yɔ, tɔm ndʋ Yesu pɔzɩ-wɛ yɔ tɩwɩlaa se pataatisi Masɩ taa toovenim tɔm kɩcɛyɩtʋ natʋyʋ yɔɔ; ndʋ lɛ sɩɖaa femtu wɩlɩtʋ.—Mark. 12:27; Luka 20:38.d

10. Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩkalɩɣ Bibl yɔ, ɛbɛ pɩpɔzʋʋ se ɖɩñaɣ pana nɛ ɖɩtɩlɩ?

¹⁰ Lɔŋ weyi tɔm ndʋ tɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ? Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩkalɩɣ Bibl yɔ, ɖɩsɔɔlaa se ɖɩtɩlɩ lɔŋ weyi payɩ mayaɣ nakɛyɛ yaa Bibl taa kɛdaɣ nakɛyɛ kpɛlɩkɩɣ-ɖʋ yɔ. Pɩtɩkɛ tɔm ndʋ tɩ-taa nɩʋ wɛ kɛlɛʋ yɔ ti-ɖeke tɩ-taa ɖɩsɔɔlaa se ɖɩnɩɩ, ɛlɛ ɖɩsɔɔlaa se ɖɩnɩɩ ɖɔɖɔ Bibl taa toovenim tɔm lɛɛtʋ ndʋ tɩ-taa nɩʋ fɛyɩ kɛlɛʋ yɔ nɛ Bibl paɣtʋ kila wena pɩfɛyɩ kɛlɛʋ se ɛyʋ ɛlɩɩ a-yɔɔ yɔ a-taa.

11. Ɛzɩ 2 Timootee 3:16, 17 yɔɔdʋʋ yɔ, ɛzɩma ŋpɩzɩɣ ŋla nɛ ŋhiɣ fezuu taa ñɩm mbʋ pɩwɛ Bibl taa yɔ?

¹¹ Ŋŋkalɩɣ Bibl lɛ, ɛzɩma ŋpɩzɩɣ ŋla nɛ ŋlɩɩ fezuu taa ñɩm yɔɔ? Na tɔm ndʋ 2 Timootee 3:16, 17 yɔɔdʋʋ yɔ. (Kalɩ 2 Timootee 3:16, 17.) Mayaɣ ŋga kɔyɔɔdʋʋ se ‘Masɩ kpeekpe wazɩɣ’ (1) tɔm wɩlʋʋ, (2) tɔm kizinuu, (3) wondu sɩnzʋʋ, nɛ (4) lɔŋ sɩɣzʋʋ. Ŋpɩzɩɣ nɛ ŋhiɣ wazasɩ nzɩ sɩ-naanza halɩ pɩkpɛndɩnɩ alɩwaatʋ ndʋ ŋkalɩɣ Bibl taa takayɩsɩ nzɩ ŋŋlakɩnɩ tʋmɩyɛ ɖoŋ ɖoŋ yɔ. Alɩwaatʋ ndʋ ŋkalɩɣ kɛdaɣ nakɛyɛ yɔ, tazɩ ka-taa nɛ ŋna se ɛbɛ kawɩlɩɣ-ŋ Yehowa, ɛ-kaɖʋwa yaa ɛ-paɣtʋ kila yɔɔ. Maɣzɩ nɛ ŋna ɛzɩma kekiziɣni-ŋ tɔm yɔ. Pɩsa nɛ ŋla mbʋ lɛ, maɣzɩ nɛ ŋna ɛzɩma masɩ nzɩ ŋwɛɛ nɛ ŋkalɩɣ yɔ sɩsɩɣnɩ-ŋ se ŋɖiɣzini wɛtʋ yaa lakasɩ kɩdɛkɛdɩsɩ nzɩ pɩpɔzʋʋ se ŋlɔ nɛ ŋwolo pɩ-yɔɔ nɛ ŋwɛɛ siɣsiɣ Yehowa ɛsɩndaa yɔ. Tazɩ nɛ ŋna ɛzɩma ŋpɩzɩɣ nɛ ŋlabɩnɩ tʋmɩyɛ hɔɔlʋʋ ŋgʋ ŋwɛɛ ŋkalɩɣ yɔ nɛ ŋsɩnzɩ wondu yaa ŋñɔɔzɩ lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ ɖɩtɩtʋʋzɩ yɔ. Pɩtɩla, nɔɔyʋ ŋkatɩ tɔm susuu taa nɛ ɛwɛnɩ lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ. Pɩtasɩ lɛ, maɣzɩ nɛ ŋna lɔŋ weyi payɩ masɩ nzɩ ŋwɛɛ nɛ ŋkalɩɣ yɔ sɩsɩɣzɩɣ-ŋ se pɩsa nɛ ŋfalɩsɩ ña-tɩ nɛ ŋwɛɛnɩ Yehowa lɩmaɣza yɔ. Alɩwaatʋ ndʋ ŋkalɩɣ Bibl yɔ, ye wazasɩ nzɩ sɩ-naanza sɩwɛ ña-maɣzɩm taa yɔ, ŋkaɣ hiɣu fezuu taa ñɩm mbʋ piyeki se ñe-Bibl kalʋʋ ɛwazɩ-ŋ nɛ pɩkɩlɩ yɔ.

YELE NƐ TƆM NDƲ ŊKALƖƔ YƆ TƖWƐƐNƖ ÐOŊ ÑƆ-YƆƆ

12. Ɛbɛ yɔɔ Yesu pɔzɩ Farɩsɩ mba se: «Ɩtɩkalɩ?»

¹² Yesu pɔzʋʋ ɖɔɖɔ Farɩsɩ mba se «Ɩtɩkalɩ?» yɔ, ɛpɔzɩ-wɛ tɔm ndʋ se ɛwɩlɩ se pɛwɛnɩ lɩmaɣza wena atɩtʋʋzɩ yɔ Masɩ yɔɔ. (Mat. 12:1-7)e Farɩsɩ ñɩma mba pɔyɔɔdaɣ se Yesu tɔmkpɛlɩkɩyaa maɣnɩ Sabaatɩ paɣtʋ yɔɔ. Yesu cosaɣ Farɩsɩ ñɩma mba lɛ, ɛlabɩnɩ tʋmɩyɛ Masɩ taa kɩɖaŋ naalɛ nɛ Osee takayaɣ taa mayaɣ nakɛyɛ nɛ ɛwɩlɩ se patɩnɩɩ mbʋ pʋyɔɔ paɖʋ Sabaatɩ paɣtʋ yɔ pɩ-taa nɛ pataanaɣ lalaa pʋtɔdɩyɛ. Tɔm ndʋ ɛyaa mba pakalaɣ Ɛsɔtɔm taa yɔ, ɛbɛ yɔɔ tɩtaawɛɛnɩ ɖoŋ pɔ-yɔɔ? Mbʋ pʋyɔɔ yɔ, pakalaɣ tɔm ndʋ nɛ tɩ kpazʋʋ nɛ pataawɛɛnɩ lɩmaɣza kɩbana tɩ-yɔɔ. Pɛ-wɛtʋ ndʋ, tɩɖɩkaɣ-wɛ nʋmɔʋ nɛ pataanɩɣ tɔm ndʋ pakalaɣ yɔ tɩ-taa.—Mat. 23:23; Yoh. 5:39, 40.

13. Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩkalɩɣ Bibl yɔ, wɛtʋ ndʋ pɩpɔzʋʋ se ɖɩwɛɛna, nɛ ɛbɛ yɔɔ?

¹³ Tɔm ndʋ Yesu yɔɔdaa yɔ tɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ se alɩwaatʋ ndʋ ɖɩkalɩɣ Bibl yɔ, pɩpɔzʋʋ se ɖɩwɛɛnɩ wɛtʋ kɩbandʋ. Pɩtɩpɔzɩ se ɖɩla ɛzɩ Farɩsɩ mba yɔ, ɛlɛ pɩwɛɛ se ɖiluzi ɖa-tɩ nɛ ɖɩsɔɔlɩ faaa se ɖɩkpɛlɩkɩ tɔm. Pɩwɛɛ se ‘ɖitisini hɛɛɛ wɛtʋ se poɖuu ɖa-taa tɔm.’ (Yak. 1:21) Ye ɖɩwɛnɩ hɛɛɛ wɛtʋ yɔ, ɖɩkaɣ yebu se Ɛsɔtɔm ɛlɛɣzɩ ɛyʋ weyi ɖɩkɛnaa yɔ. Ye ɖɩfɛyɩnɩ lɩmaɣza kɩdɛkɛda yaa tɩ kpazʋʋ yɔ, pi-ɖeke pɩkaɣnɩ yebu nɛ lɔŋ weyi Bibl tasɩɣ pɩlɩɩnɩ pʋtɔdɩyɛ naʋ, lalaa siziŋ nɩʋ nɛ sɔɔlɩm yɔɔ yɔ ɩwɛɛnɩ ɖoŋ ɖɔ-yɔɔ.

14. Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ ɖɩla nɛ ɖɩna se ɖɩwɛɛ nɛ ɖiyeki se Bibl ɛwɛɛnɩ ɖoŋ ɖɔ-yɔɔ yaa ɖiiyeki se kɩwɛɛnɩ ɖoŋ ɖɔ-yɔɔ? (Cɔnɩ ɖɔɖɔ kɩlɛmɩŋ.)

¹⁴ Wɛtʋ ndʋ ɖɩwɛɣnɩ ɛyaa lalaa yɔɔ yɔ tɩpɩzɩɣ nɛ tɩwɩlɩ se ɖɩwɛɛ nɛ ɖiyeki se Ɛsɔtɔm ɛwɛɛnɩ ɖoŋ ɖɔ-yɔɔ yaa ɖiiyeki se tɩwɛɛnɩ ɖoŋ ɖɔ-yɔɔ. Farɩsɩ mba taayeki se Ɛsɔtɔm ɛwɛɛnɩ ɖoŋ pa-lakasɩ yɔɔ, pʋyɔɔ pakʋwaɣ «mba patɩwɛɛkɩ pʋyʋ yɔ pɔ-tɔm.» (Mat. 12:7) Mbʋ ɖɔɖɔ lɩmaɣza wena ɖɩwɛɣnɩ lalaa yɔɔ yɔ nɛ wɛtʋ ndʋ ɖɩwɛɣnɩ pɔ-yɔɔ yɔ tɩwɩlɩɣ se ɖɩwɛɛ nɛ ɖiyeki se Ɛsɔtɔm ɛwɛɛnɩ ɖoŋ ɖɔ-yɔɔ yaa ɖiiyeki se tɩwɛɛnɩ ɖoŋ ɖɔ-yɔɔ. Kɩɖaŋ nɩɩyɩ yɔ: Ðoŋ ɖoŋ lɛ, wɛtʋ kɩbandʋ ndʋ ɖɩnaɣ lalaa yɔɔ yɔ tɩ-tɔm ɖɩyɔɔdʋʋ yaa pɛ-ɛjandʋ tɔm ɖɩsɔɔlɩ yɔɔdʋʋ? Ðɩnaɣ lalaa pʋtɔdɩyɛ nɛ ɖitisiɣ faaa nɛ ɖikpeɣ-wɛ yaa ɖɩkʋʋ pɔ-tɔm nɛ ɖɩcakɩnɩ-wɛ? Ɛzɩma ɖicosuu tɔm pɔzʋʋ mbʋ pɩ-yɔɔ yɔ, mbʋ wɩlɩɣna se ɖɩwɛɛ nɛ ɖiyeki se tɔm ndʋ ɖɩkalɩɣ Ɛsɔtɔm taa yɔ tɩwɛɛnɩ ɖoŋ ɖa-maɣzɩm, ɛzɩma pɩlakɩ-ɖʋ yɔ, nɛ ɖa-lakasɩ yɔɔ yaa ɖiiyeki se tɩwɛɛnɩ ɖoŋ ɖɔ-yɔɔ.—1 Tim. 4:12, 15; Ebr. 4:12.

ƐSƆTƆM KALƲƲ YEKI SE ÐIHIƔ TAA LELEŊ

15. Lɩmaɣza wena Yesu kaawɛnɩ Masɩ Kiɖeɖesi yɔɔ?

¹⁵ Yesu kaasɔɔlɩ Masɩ Kiɖeɖesi, nɛ natʋ tɔm ndʋ tɩwɛ Keɣa 39:9 taa yɔ, tɩyɔɔdɩ lɩmaɣza wena Yesu kaɣaɣ wɛnʋʋ Ɛsɔtɔm yɔɔ yɔ a-tɔm. Tɩtɔŋ se: «Se mala ñɔ-sɔɔlɩm; Kɩbaɣlʋ, mbʋ pɩkɛdɩnɩ-m siŋŋ lɛ lɛ; ña-paɣtʋ wɛnɩ ma-ñʋʋ taa.» Yesu kaasɔɔlɩ Masɩ, pʋyɔɔ eehiɣ taa leleŋ nɛ ewolo pɩ-yɔɔ nɛ ɛsɛɛ Yehowa. Ye ɖɩkalɩɣ Ɛsɔtɔm nɛ ɖɩsɔɔlʋʋ-tʋ yɔ, ɖa ɖɔɖɔ ɖihikiɣ taa leleŋ nɛ ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩsɛɣ Yehowa.—Keɣa 1:1-3.

16. Ɛbɛ ŋkaɣ labʋ se pɩsa nɛ ñe-Bibl kalʋʋ wazɩ-ŋ nɛ pɩkɩlɩ? (Kalɩ aɖakaɣ «Tɔm ndʋ Yesu yɔɔdaa yɔ tɩpɩzɩɣ tɩsɩnɩ-ŋ nɛ ŋnɩɩ tɔm ndʋ ŋkalɩɣ yɔ tɩ-taa.»)

¹⁶ Ɛzɩ tɔm ndʋ Yesu yɔɔdaa yɔ nɛ ɛ-kɩɖaʋ pawɩlʋʋ yɔ, iyele nɛ ɖɩñaɣ pana nɛ ɖɩwɛɛ niye ɖe-Bibl kalʋʋ taa nɛ pɩkɩlɩ. Ye ɖɩtɩmɩɣ, ɖɩkalɩɣ hɛɛɛ, ɖɩpɔzʋʋ ɖa-tɩ tɔm nɛ ɖɩmaɣ lɩmaɣza sɔsɔna naayɛ pazɩ yɔ, pɩpɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩnɩɩ tɔm ndʋ ɖɩkalɩɣ Bibl taa yɔ tɩ-taa camɩyɛ nɛ pɩkɩlɩ. Ðɩñaɣ pana nɛ ɖɩlabɩnɩ tʋmɩyɛ lɛɣtʋ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩtɩŋɩɣnɩ ɖɛ-ɛgbɛyɛ takayɩsɩ yɔɔ nɛ ɖɩtazɩɣ tɔm ndʋ ɖɩkalɩɣ yɔ tɩ-taa camɩyɛ yɔ. Ye ɖɩñɩnɩɣ fezuu taa ñɩm mbʋ pɩwɛ Bibl taa kɛdɛsɩ taa yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩlabɩnɩ tʋmɩyɛ Masɩ camɩyɛ nɛ pɩkɩlɩ, halɩ pɩkpɛndɩnɩ masɩ nzɩ ɖɩɩlakɩnɩ tʋmɩyɛ ɖoŋ ɖoŋ yɔ. Pɩtasɩ lɛ, alɩwaatʋ ndʋ ɖɩkalɩɣ Ɛsɔtɔm yɔ, ye ɖɩñakɩ pana se ɖɩwɛɛnɩ wɛtʋ kɩbandʋ yɔ, ɖiyeki se tɩwɛɛnɩ ɖoŋ ɖɔ-yɔɔ. Ye ɖɩñakɩ pana nɛ ɖɩlakɩ pɩtɩŋa payɩ mbʋ yɔ, ɖe-Bibl kalʋʋ kaɣ-ɖʋ wazʋʋ nɛ pɩkɩlɩ nɛ ɖɩkaɣ ñɔtɩnʋʋ Yehowa nɛ pɩkɩlɩ.—Keɣa 118:17, 18; Yak. 4:8.