Ña-taa pɩzɩɣ nɛ pɩtɛ se Yehowa kaɣ hɛzʋʋ ña-laŋɩyɛ

1. Yuuda ñɩma mba pɛkɛzɩ-wɛ tɛtʋ Babilɔɔnɩ ɛjaɖɛ taa yɔ, wɛtʋ ndʋ taa paawɛɛ?

MAƔZƖ nɛ ŋna ɛzɩma pɩɩlabɩ Yuuda ñɩma mba pɛkɛzɩ-wɛ tɛtʋ Babilɔɔnɩ ɛjaɖɛ taa yɔ. Paayɔkɩ pɛ-ɛjaɖɛ. Pa-maɣmaɣ pa-kɩwɛɛkɩm nɛ pɔ-cɔzɔnaa kɩwɛɛkɩm yɔɔ lɛ, pakpaɣ-wɛ pa-ɖɩsɩ taa nɛ powoni-wɛ ɛjaɖɛ nɖɩ paasɩŋ yɔ ɖɩ-taa. (2 Kro. 36:​15, 16, 20, 21) Pɩkɛ toovenim se paawɛ pa-tɩ yɔɔ Babilɔɔnɩ ɛjaɖɛ taa nɛ papɩzaɣ se pala pe-evemiye taa tʋma. (Yer. 29:​4-7) Paa mbʋ yɔ, wezuu caɣʋ taawɛɛ-wɛ kɛlɛʋ nɛ pɩtɩkɛ ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa paasɔɔlaa se pacaɣ. Suwe pamaɣzaɣ pɛ-wɛtʋ ndʋ tɩ-yɔɔ? Na tɔm ndʋ pa-taa nɔɔyʋ yɔɔdaa yɔ. Ɛtɔm se: «Babilɔɔnɩ pɔsɩ nɔsɩ, peeɖe ɖɩɩcaɣaa. Ðiiwi alɩwaatʋ ndʋ ɖɩɩtɔzɩ Siyɔŋ yɔɔ yɔ.» (Keɣ. 137:1) Pɩɩpɔzaa kpem se pɛhɛzɩ Yuuda ñɩma mba pa-laŋa. Ɛlɛ apɩzaɣ se ɛhɛzɩ pa-laŋa?

2-3. (a) Ɛbɛ Yehowa labɩ Yuuda ñɩma mba pɛkɛzɩ-wɛ tɛtʋ yɔ? (b) Ɛbɛ ɖɩkaɣ naʋ tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa?

² Yehowa kɛ «laŋɩyɛ hɛzʋʋ kpeekpe tɛ Ɛsɔ.» (2 Kɔr. 1:3) Yehowa sɔɔlɩ ɛyaa nɛ ɛsɔɔlaa se ɛhɛzɩ mba pɔñɔtʋʋnɩ-ɩ yɔ pa-laŋa. Yehowa kaanawa se mba pɛkɛzɩ-wɛ tɛtʋ Babilɔɔnɩ yɔ, pa-taa nabɛyɛ kaɣ kpiɖuu pa-kɩwɛɛkɩm yɔɔ nɛ paɖaɣnɩ-ɩ paɣzʋʋ sɛʋ. (Iza. 59:20) Pʋyɔɔ pɩnzɩ 100 mbʋ yɔ pʋcɔ nɛ pɛkɛzɩɣ Yuuda mba tɛtʋ lɛ, Yehowa tɩŋnɩ nayʋ Izaayii yɔɔ nɛ ɛma-wɛ takayaɣ; takayaɣ ŋga payaɣ se Izaayii takayaɣ. Kaɖʋwa ŋga yɔɔ pama-wɛ takayaɣ ŋga? Izaayii yɔɔdaa se: «Mɩ-Ɛsɔ yɔɔdʋʋ se: “Ɩhɛzɩ, ɩhɛzɩ man-samaɣ laŋɩyɛ.”» (Iza. 40:1) Yehowa tɩŋnɩ Izaayii takayaɣ yɔɔ nɛ ɛhɛzɩ Yuuda ñɩma mba pɛkɛzɩ-wɛ tɛtʋ yɔ pa-laŋa ɛzɩ pɩpɔzʋʋ yɔ.

³ Ɛzɩ Yuuda ñɩma mba yɔ, ɖa ɖɔɖɔ pɩpɔzʋʋ-ɖʋ laŋɩyɛ hɛzʋʋ alɩwaatʋ natʋyʋ taa. Tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa, ɖɩkaɣ naʋ nʋmɔŋ 3 weyi ɩ-yɔɔ Yehowa tɩŋnaa nɛ ɛhɛzɩ Yuuda ñɩma mba pɛkɛzɩ-wɛ tɛtʋ yɔ pa-laŋa yɔ: (1) Ɛlabɩ tamaɣ se ekpeɣu mba pekpiɖiɣ pa-kɩwɛɛkɩm yɔɔ yɔ, (2) ɛha ɛ-samaɣ lidaʋ nɛ (3) ɛsɩnɩ-wɛ se pawa pɔ-sɔɔndʋ. Ðɩkaɣ naʋ ɖɔɖɔ ɛzɩma Yehowa tɩŋɩɣnɩ nʋmɔŋ ɛnɩ ɩ-yɔɔ nɛ ɛhɛzɩɣ ɖa-laŋɩyɛ sɔnɔ yɔ.

YEHOWA NAƔ ÐA-PƲTƆDƖYƐ NƐ EKPEƔU-ÐƲ ÐA-KƖWƐƐKƖM

4. Ɛzɩma Yehowa wɩlaa se ɛkɛ pʋtɔdɩyɛ naʋ tɛ Ɛsɔ? (Izaayii 55:7)

⁴ Yehowa kɛ «pʋtɔdɩyɛ naʋ siŋŋ Caa.» (2 Kɔr. 1:3) Ɛlɩzɩ ɛ-wɛtʋ kɩbandʋ ndʋ nɛ ɛwɩlɩ alɩwaatʋ ndʋ ɛlabɩ tamaɣ se ekpeɣu Yuuda ñɩma mba pekpiɖiɣ pa-kɩwɛɛkɩm yɔɔ yɔ. (Kalɩ Izaayii 55:7.) Ɛyɔɔdaa se: «Sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ mbʋ pɩwɛ tam yɔ pʋyɔɔ lɛ, mankaɣ naʋ ña-pʋtɔdɩyɛ.» (Iza. 54:8) Ɛzɩma Yehowa na pa-pʋtɔdɩyɛ? Yuuda samaɣ lakasɩ yeba nɛ kɛwɛɛ kʋñɔŋ taa; paa mbʋ yɔ Yehowa labɩ-kɛ tamaɣ se ɛɛkaɣ-kɛ yebu tam mbʋ Babilɔɔnɩ. Alɩwaatʋ natʋyʋ ɖeke kakaɣ caɣʋ peeɖe. (Iza. 40:2) Pɩtʋʋ fɛyɩ se Yehowa tɔm ndʋ, tɩɩhɛzɩ mba paakpiɖi pa-kɩwɛɛkɩm yɔɔ yɔ pa-laŋa siŋŋ.

5. Ɛbɛ yɔɔ ɖa-taa pɩzɩɣ nɛ pɩtɛ nɛ pɩkɩlɩ Yuuda ñɩma mba paakɛzɩ-wɛ tɛtʋ yɔ se Yehowa kpeɣu-ɖʋ ɖa-kɩwɛɛkɩm?

⁵ Ɛbɛ pɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ? Yehowa sɔɔlɩ kpem se ekpeɣ ɛ-sɛyaa pa-kɩwɛɛkɩm caɣ caɣ. Yuuda ñɩma mba paakɛzɩ-wɛ tɛtʋ yɔ pa-taa kaatɛma se Yehowa kpeɣu-wɛ pa-kɩwɛɛkɩm. Sɔnɔ, ɖa-taa pɩzɩɣ nɛ pɩtɛ nɛ pɩkɩlɩ se ekpeɣu-ɖʋ ɖa-kɩwɛɛkɩm. Ɛbɛ yɔɔ? Mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɖɩsɩm mbʋ Yehowa laba se pɩsa nɛ ekpeɣ-ɖʋ ɖa-kɩwɛɛkɩm yɔ. Izaayii yɔɔdɩ natʋ tɔm ndʋ nɛ pɩla pɩnzɩ mɩnɩŋ sakɩyɛ pʋwayɩ lɛ, Yehowa tiyi ɛ-Pɩyalʋ tɛtʋ yɔɔ se ɛhɛyɩ kɩhɛyʋʋ pʋ-ñʋʋ taa mba payɩ pekpiɖiɣ pa-kɩwɛɛkɩm yɔɔ yɔ pɔ-yɔɔ. Kɩhɛyʋʋ pʋ-ñʋʋ taa kɩlaʋ ŋgʋ, kiyeki se Yehowa ‘ɛhɩzɩ’ ɖa-kɩwɛɛkɩm caɣ caɣ. (Tʋma 3:19; Iza. 1:18; Efɛz. 1:7) Toovenim taa lɛ, Yehowa kɛ pʋtɔdɩyɛ naʋ siŋŋ tɛ Ɛsɔ.

6. Ye ɖɩkam ɖa-lɩmaɣza Yehowa pʋtɔdɩyɛ naʋ yɔɔ yɔ, ɛzɩma pɩwazɩɣ-ɖʋ? (Cɔnɩ ɖɔɖɔ kɩlɛmʋʋ.)

⁶ Tɔm ndʋ Yehowa fezuu ɖiyi Izaayii nɛ ɛma Izaayii 55:7 taa yɔ, tɩpɩzɩɣ nɛ tɩhɛzɩ ɖa-laŋɩyɛ ye ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩkʋʋ ɖa-tɩ tɔm yɔ. Pɩtɩla, ɖa-taa nabɛyɛ wɛɛ nɛ pakʋʋ pa-tɩ tɔm kɩwɛɛkɩm mbʋ palaba nɛ pɩɖɛɛ yɔ pɩ-yɔɔ paa pekpiɖaa yɔ. Pɩpɩzɩɣ nɛ pɩlabɩ-ɖʋ mbʋ kɔzɩ kɔzɩ ye kɩwɛɛkɩm mbʋ ɖɩɩlaba yɔ, piyeba nɛ ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩlakɩ kʋñɔŋ halɩ sɔnɔ yɔ. Paa mbʋ yɔ, ye ɖikuli ɖa-kɩwɛɛkɩm yɔɔ nɛ ɖiyele labʋ mbʋ pɩfɛyɩ ɖeu yɔ, ɖa-taa pɩzɩɣ nɛ pɩtɛ se Yehowa kpeɣ-ɖʋ. Nɛ alɩwaatʋ ndʋ Yehowa kpeɣu-ɖʋ ɖa-kɩwɛɛkɩm yɔ, ɛlɩzɩɣ se ɛɛtasɩɣ pɩ-yɔɔ maɣzʋʋ. (Kpaɣ-tʋ nɛ ŋmaɣzɩnɩ Yereemii 31:34.) Ye mbʋ, ye Yehowa ɛɛtasɩɣ maɣzʋʋ kɩwɛɛkɩm mbʋ ekpeɣ-ɖʋ yɔ pɩ-yɔɔ yɔ, pɩfɛyɩ se ɖa ɖɔɖɔ ɖɩtasɩ pɩ-yɔɔ maɣzʋʋ. Mbʋ ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩlakɩ lɛɛlɛɛyɔ yɔ, pɩ-tɔm kɩlɩnɩ cɛyʋʋ Yehowa ɛsɩndaa; pɩtɩkɛ kɩwɛɛkɩm mbʋ ɖɩɩlaba nɛ pɩɖɛɛ yɔ. (Ezek. 33:​14-16) Nɛ pɩkazɩ pazɩ lɛ, ɖa-Caa weyi ɛkɛ pʋtɔdɩyɛ nayʋ siŋŋ yɔ ɛkaɣ yebu nɛ kʋñɔmɩŋ weyi ɖa-kɩwɛɛkɩm kɔnɩ-ɖʋ yɔ ɩsɩɩ tɩnaɣ.

7. Ye ɖɩlabɩ kɩwɛɛkɩm sɔsɔm nabʋyʋ nɛ ɖɩmɛsɩɣ-pʋ yɔ, ɛbɛ pɩzɩɣ nɛ piseɣti-ɖʋ nɛ ɖɩyɔɔdɩnɩ ɛzʋtʋyaa?

⁷ Ye ɖɛ-ɛhʋyɛ ɛwɛɛ nɛ ɖɩkʋʋ ɖɔ-tɔm mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɖɩlabɩ kɩwɛɛkɩm sɔsɔm nabʋyʋ nɛ ɖɩmɛsɩɣ-pʋ yɔ, ɛbɛ pɩwɛɛ se ɖɩla? Bibl seɣtiɣ-ɖʋ se ɖɩpɔzɩ ɛzʋtʋyaa nɛ pasɩnɩ-ɖʋ. (Yak. 5:​14, 15) Paa mbʋ yɔ, pɩpɩzɩɣ pɩlabɩ-ɖʋ kaɖɛ se ɖikuli mbʋ ɖɩlaba yɔ pɩ-yɔɔ nɛ ɖiheyi-wɛ. Ɛlɛ pɩwɛɛ se ɖɩtɔzɩ se Yehowa tɩŋɩɣnɩ ɛzʋtʋyaa yɔɔ se ɛsɩnɩ-ɖʋ; nɛ ɛzʋtʋyaa mba, pakaɣ-ɖʋ wɩlʋʋ sɔɔlɩm nɛ pana ɖa-pʋtɔdɩyɛ ɛzɩ Yehowa yɔ. Ye ɖɩtɔzʋʋ tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ nɛ ye ɖikpiɖi ɖa-kɩwɛɛkɩm mbʋ pɩ-yɔɔ yɔ, pɩkaɣ-ɖʋ seɣtuu nɛ ɖɩyɔɔdɩnɩ ɛzʋtʋyaa. Payaɣ koobu abalɩñɩnʋ nɔɔyʋ se Arthur.a Ɛ-ɛhʋyɛ kaawɛɛ nɛ ɖɩcɛyɩɣ-ɩ siŋŋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛɛlabɩ kɩwɛɛkɩm. Iyele nɛ ɖɩna ɛzɩma Yehowa tɩŋnɩ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa yɔɔ nɛ ɛhɛzɩ ɛ-laŋɩyɛ yɔ. Ɛyɔɔdaa se: «Mɔncɔŋnaɣ kʋzʋʋ kɩlɛmɩŋ ɛzɩ pɩnaɣ kʋɖʋmaɣ mbʋ yɔ. Ɛlɛ mewelisi samaɣ taa tɔm natʋyʋ nɛ tɩyɔɔdaɣ ɛhʋyɛ tɔm lɛ, monkuli man-kɩwɛɛkɩm yɔɔ nɛ meheyi ma-halʋ nɛ ɛzʋtʋyaa. Piyeba nɛ mɛ-ɛhʋyɛ yebi-m cɛyʋʋ; ɛlɛ man-taa taawɛɛ leleŋ nɛ mbʋ maalaba yɔ. Ɛzʋtʋyaa tɔzɩ-m se Yehowa tɩlɔ-m. Yehowa sɩɣzɩɣ-ɖʋ lɔŋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛsɔɔlɩ-ɖʋ. Pɔ-tɔm pee kɩbana hɛzɩ ma-laŋɩyɛ nɛ asɩnɩ-m nɛ mana se Yehowa kpeɣ-m toovenim taa.» Lɛɛlɛɛyɔ, Arthur kɛ paa ɖooye nʋmɔʋ lɩzɩyʋ nɛ ɛgbɛyɛ taa tʋmlaɖʋ. Ye ɖikpiɖi ɖa-kɩwɛɛkɩm yɔɔ toovenim yɔ, Yehowa sɔɔlɩ faaa se ekpeɣ-ɖʋ pʋ. Ðiɖiɣziɣni tɔm ndʋ lɛ, pɩhɛzɩɣ ɖa-laŋɩyɛ kpem.

YEHOWA HAƔ-ÐƲ LIDAƲ

8. (a) Lidaʋ ŋgʋ Yehowa kaaha Yuuda ñɩma mba pɛkɛzɩ-wɛ tɛtʋ yɔ? (b) Ɛzɩ Izaayii 40:​29-31 yɔɔdʋʋ yɔ, ɛzɩma lidaʋ tɔm ndʋ tɩsɩnɩ Yuuda ñɩma mba pekpiɖaa yɔ?

⁸ Yuuda ñɩma mba pɛkɛzɩ-wɛ tɛtʋ yɔ, papɩzaɣ se pamaɣzɩ se paakaɣ pɩsʋʋ pɛ-ɛjaɖɛ taa wiɖiyi. Paasɩm Babilɔɔnɩ mba se pataahaɣ yomaa nʋmɔʋ se papɩsɩ pɛ-tɛ. (Iza. 14:17) Paa mbʋ yɔ, Yehowa ha ɛ-samaɣ lidaʋ. Ɛlabɩ-wɛ tamaɣ se ɛkaɣ-wɛ holuu Babilɔɔnɩ mba nesi tɛɛ nɛ nabʋyʋ ɛɛpɩzɩɣ nɛ pɩɖɩɣ-ɩ nʋmɔʋ. (Iza. 44:26; 55:12) Yehowa ɛsɩndaa lɛ, Babilɔɔnɩ mba tɩlɩɩ nabʋyʋ nɛ pɛwɛ ɛzɩ mʋzʋʋ yɔ. (Iza. 40:15) Ye ŋhosi helim mʋzʋʋ yɔɔ yɔ, kɩmʋkɩ. Mbʋ ɖɔɖɔ pɩwɛ Yehowa kɛlɛʋ se eholi ɛ-samaɣ Babilɔɔnɩ mba nesi tɛɛ. Ɛzɩma lidaʋ tɔm ndʋ tɩsɩnɩ Yuuda mba? Tɩɩhɛzɩ pa-laŋɩyɛ. Ɛlɛ pɩtɩsɩɩnɩ peeɖe. Izaayii mawa se: «Mba pataɣ Yehowa liu yɔ, pakaɣ ɖaɣnʋʋ kpaʋ ɖoŋ.» (Kalɩ Izaayii 40:​29-31.) Toovenim taa lɛ, lidaʋ tɔm ndʋ, tɩɩkpazɩ-wɛ ɖoŋ nɛ papɩzaɣ se pakʋyɩ ɛsɔdaa «ɛzɩ kpeliŋ yɔ.»

9. Ɛbɛ kaasɩnɩ Yuuda ñɩma mba pɛkɛzɩ-wɛ tɛtʋ yɔ nɛ pa-taa tɛ se tamaɣ ŋga Yehowa labɩ-wɛ yɔ kakaɣ labʋ?

⁹ Yehowa yeba ɖɔɖɔ nɛ Yuuda ñɩma mba pɛkɛzɩ-wɛ tɛtʋ yɔ pa-taa tɛ se tamaɣ ŋga ɛlabɩ-wɛ yɔ kakaɣ labʋ. Ɛzɩma tɩyɛ? Maɣzɩ natʋ tɔm ndʋ tɩtɛm labʋ nɛ pana yɔ tɩ-yɔɔ. Ɛzɩ Yehowa kaayɔɔdʋʋ yɔ, paanawa se Asiirii mba wabɩ Izrayɛɛlɩ hayo kiŋ kewiyaɣ nɛ pakpaɣ samaɣ nɛ powoni-kɛ yomiye taa. (Iza. 8:4) Paanawa se Babilɔɔnɩ mba yɔkɩ Yeruzalɛm nɛ pakpaɣ kɩ-taa mba nɛ powoni-wɛ yomiye taa. (Iza. 39:​5-7) Paanawa ɖɔɖɔ se Babilɔɔnɩ wiyaʋ kaayɔkɩ Wiyaʋ Zedekiya ɛsa nɛ ɛkpa-ɩ nɛ ewoni Babilɔɔnɩ. (Yer. 39:7; Ezek. 12:​12, 13) Tɔm ndʋ payɩ Yehowa kaayɔɔdaa yɔ, tɩlaba. (Iza. 42:9; 46:10) Pɩtʋʋ fɛyɩ se pɩtɩŋa payɩ mbʋ yɔ, pɩkpazɩ pe-tisuu ɖoŋ se tamaɣ ŋga Yehowa laba se ɛkaɣ-wɛ holuu yɔ kakaɣ labʋ ɖɔɖɔ.

10. Ɛbɛ pɩzɩɣ nɛ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩkpazɩ ɖe-lidaʋ ɖoŋ kɛdɛzaɣ kɩyakɩŋ ɩnɛ ɩ-taa?

¹⁰ Ɛbɛ pɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ? Alɩwaatʋ ndʋ pitiki-ɖʋ yɔɔɔ yɔ, lidaʋ pɩzɩɣ nɛ kɩhɛzɩ ɖa-laŋɩyɛ nɛ kɩkpazɩ-ɖʋ ɖoŋ. Ðɩwɛ kaɖɛ alɩwaatʋ taa nɛ koyindinaa ɖoŋ ñɩma kaɖɩɣnɩ-ɖʋ. Ɛlɛ pɩfɛyɩ se ɖɩlɔ lidaʋ. Yehowa ha-ɖʋ lidaʋ kɩbaŋʋ nakʋyʋ: Ŋgʋ lɛ se ɖɩkaɣ caɣʋ wezuu maatɛŋ ɛjaɖɛ kɩfaɖɛ taa laŋhɛzɩyɛ nɛ pɛɛyɛ taa. Pɩwɛɛ se ɖiyele nɛ lidaʋ ŋgʋ kɩwɛɛ ɖa-lɩmaɣza taa kpayɩ kpayɩ. Pɩtɩkɛ mbʋ yɔ, ɖe-lidaʋ pɩzɩɣ nɛ kɩwɛɛ ɛzɩ ɖɩsɩŋʋʋ ñɩnʋʋ ŋgʋ kipiyaa yɔ kɩ-wayɩ nɛ ɖɩcɔŋnɩ lone kɩbanɖɛ naɖɩyɛ yɔ. Pɩwɛɣ fiɖiyii nɛ ɖɩɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩna lone nɖɩ camɩyɛ. Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ «ɖɩmɛlɩ ñɩnʋʋ ŋgʋ kɩ-yɔɔ,» pʋ-tɔbʋʋ se ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpazɩ ɖe-lidaʋ ɖoŋ? Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpakɩɣ alɩwaatʋ ɖoŋ ɖoŋ nɛ ɖɩmaɣzɩɣ ɛzɩma ɖe-wezuu caɣʋ kaɣ wɛʋ ɛjaɖɛ kɩfaɖɛ taa yɔ pɩ-yɔɔ. Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkalɩ tɔm ñʋŋ, ɖɩcɔnɩ videowaa nɛ ɖiwelisi hendu ndʋ tɩyɔɔdʋʋ ɖe-lidaʋ tɔm yɔ. Ðɩpɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ ɖɩtɩmnɩ Yehowa nɛ ɖiheyi-i tamasɩ nzɩ ɖɩɖaŋ kpam se sɩla yɔ sɩ-tɔm.

11. Ɛbɛ sɩɣnɩ koobu halɩñɩnʋ weyi ɛwɛnɩ kʋdɔŋ sɔsɔʋ nakʋyʋ yɔ nɛ ɛkpaɣ ɖoŋ?

¹¹ Payaɣ koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ se Joy. Ɛwɛnɩ kʋdɔŋ sɔsɔʋ nakʋyʋ. Iyele nɛ ɖɩna ɛzɩma lidaʋ hɛzɩ ɛ-laŋɩyɛ nɛ kɩkpazɩ-ɩ ɖoŋ yɔ. Ɛyɔɔdaa se: «Alɩwaatʋ ndʋ pɩcɛzɩɣ-m yɔ, mantɩmɩɣnɩ Yehowa nɛ meheyiɣ-i ndʋ payɩ tɩwɛ ma-laŋɩyɛ taa yɔ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ manawa se ewelisiɣni-m. Yehowa cosuu ma-adɩma yɔɔ nɛ ɛhaɣ-m “ɖoŋ weyi ɩcɛzɩ ɛyʋ ɖoŋ yɔ.”» (2 Kɔr. 4:7) Joy kpakɩɣ alɩwaatʋ ɖɔɖɔ nɛ ɛmaɣzɩɣ se ɛwɛ ɛjaɖɛ kɩfaɖɛ taa, ɖenɖe «nɔɔyʋ ɛɛkaɣ yɔɔdʋʋ se: “Pɩwɩɣ-m”» yɔ. (Iza. 33:24) Ða ɖɔɖɔ, ye ɖiheyiɣ Yehowa ndʋ payɩ tɩwɛ ɖa-laŋɩyɛ taa yɔ nɛ ɖɩkaŋ ɖa-lɩmaɣza ɖe-lidaʋ yɔɔ yɔ, pɩpɩzɩɣ nɛ pɩkpazɩ-ɖʋ ɖoŋ.

12. Ɛbɛ yeki se ɖa-taa ɛtɛ se tamasɩ nzɩ Yehowa labɩ-ɖʋ yɔ sɩkaɣ labʋ? (Cɔnɩ ɖɔɖɔ kɩlɛmʋʋ.)

¹² Ɛzɩ Yehowa kaalabʋ Yuuda ñɩma mba pɛkɛzɩ-wɛ tɛtʋ yɔ pɔ-hɔɔlʋʋ taa yɔ, eyeki se ɖa-taa ɛtɛ se tamasɩ nzɩ ɛlaba yɔ sɩkaɣ labʋ. Maɣzɩ natʋ tɔm ndʋ tiɖiɣni labʋ nɛ ɖɩnaɣ yɔ tɩ-yɔɔ nɛ ŋna. Ðɩwɛɛ nɛ ɖɩnaɣ ɛzɩma Aŋglo-Amerika Kewiyaɣ wɛ «ɖoŋ hɔɔlʋʋ nakʋyʋ taa nɛ kɛwɛɛnɩ ɛjandʋ hɔɔlʋʋ lɛɛkʋ taa» yɔ. (Dan. 2:​42, 43) Ðɩwɛɛ nɛ ɖɩnɩɣ ɖɔɖɔ ɛzɩma ‘tɛtʋ ñamsɩɣ lona ndɩ ndɩ taa’ yɔ pɩ-tɔm, nɛ ɖɩwɛɛ nɛ ɖisusuu Kewiyaɣ tɔm kɩbandʋ «ajɛɛ kpeekpe» yɔɔ. (Mat. 24:​7, 14) Natʋ tɔm ndʋ nɛ natʋ tɔm lɛɛtʋ ndʋ tiɖiɣni labʋ nɛ ɖɩnaɣ-tʋ yɔ, tɩkpazɩɣ ɖe-tisuu ɖoŋ nɛ tiyeki se ɖa-taa ɛtɛ se tamasɩ nzɩ payɩ Yehowa laba yɔ sɩkaɣ labʋ.

YEHOWA SƖƔNƖ-ÐƲ SE ÐƖWA ÐƆ-SƆƆNDƲ

13. (a) Pɩɩkazɩ alɩwaatʋ pazɩ se poholi Yuuda mba yomiye taa lɛ, kala wena paakataa? (b) Ɛzɩ pɔyɔɔdʋʋ Izaayii 41:​10-13 taa yɔ, ɛzɩma Yehowa hɛzɩ Yuuda mba laŋa?

¹³ Yehowa kaaha Yuuda ñɩma mba pɛkɛzɩ-wɛ tɛtʋ yɔ lidaʋ kɩbaŋʋ nɛ pɩhɛzɩ pa-laŋa; paa mbʋ yɔ ɛɛnawa se pakaɣ katʋʋ kala alɩwaatʋ ndʋ eholuu-wɛ yɔ. Yehowa kaayɔɔdaa se pɩkazɩɣ alɩwaatʋ pazɩ se poholi-wɛ yomiye taa lɛ, wiyaʋ ɖoŋ tʋ nɔɔyʋ kaɣ yonuu ajɛɛ wena acɔ Babilɔɔnɩ nɛ ata yɔ nɛ pʋwayɩ lɛ, eyooni Babilɔɔnɩ. (Iza. 41:​2-5) Ɛzɩ pɩɩwɛɛ se sɔɔndʋ ɛkpa Yuuda mba na? Pʋcɔ nɛ pɩtalɩ mbʋ lɛ, Yehowa kaatɛm heyuu ɛ-samaɣ laŋɩyɛ hɛzʋʋ tɔm tʋnɛ: «Sɔɔndʋ ɛtaakpa-ŋ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ mɛwɛ ñɔ-cɔlɔ. Taanɩɣzɩ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ mɛnkɛ ñɛ-Ɛsɔ.» (Kalɩ Izaayii 41:​10-13.) Yehowa yɔɔdʋʋ se «mɛnkɛ ñɛ-Ɛsɔ» yɔ, pʋ-tɔbʋʋ lɛ suwe? Ɛtɩyɔɔdɩ mbʋ se ɛtɔzɩnɩ Yuuda mba se pɩwɛɛ se pɛsɛɛ-ɩ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ paba kaatɛm naʋ se pɩwɛɛ se pɛsɛɛ-ɩ. Ɛlɛ ɛwɛɛ nɛ ɛtɔzʋʋ-wɛ se ɛkpɛndɩ ɛwɛ pɔ-cɔlɔ.—Keɣ. 118:6.

14. Ɛbɛ Yehowa tasɩ labʋ se ɛsɩnɩ Yuuda ñɩma mba pɛkɛzɩ-wɛ tɛtʋ yɔ nɛ pawa pɔ-sɔɔndʋ?

¹⁴ Yehowa tɔzɩ ɖɔɖɔ Yuuda ñɩma mba pɛkɛzɩ-wɛ tɛtʋ yɔ se e-ɖoŋ nɛ ɛ-lɔŋsɩnɖɛ fɛyɩ kamaɣ. Ɛtɔzɩ-wɛ tɔm ndʋ se pɩsɩnɩ-wɛ nɛ pawa pɔ-sɔɔndʋ. Eheyi-wɛ se pakʋsɩ ɛsa nɛ pɔcɔnɩ ɛsɔdaa tɩɩnzɩ. Eheyi-wɛ se pɩtasɩna se ɛnʋ lɩzɩnɩ tɩɩnzɩ nzɩ lɛ, halɩ ɛsɩm paa tɩɩŋa ŋga lɛ ka-hɩɖɛ. (Iza. 40:​25-28) Ye mbʋ, pɩtʋʋ fɛyɩ se ɛsɩm paa ɛ-sɛyʋ weyi lɛ ɛ-hɩɖɛ. Ye Yehowa ɛwɛnɩ ɖoŋ nɛ ɛlɩzɩ tɩɩnzɩ yɔ, paa pɩɩlabɩ ɛzɩma yɔ ɛwɛnɩ ɖoŋ ɖɔɖɔ se ɛsɩnɩ ɛ-samaɣ. Ɛɛɛ, pɩtaawɛɛ kpa se Yuuda ñɩma mba pɛkɛzɩ-wɛ tɛtʋ yɔ panɩɣzɩ yaa sɔɔndʋ ɛkpa-wɛ paa ññɩɩ.

15. Ɛzɩma Ɛsɔ kaañɔɔzɩ Yuuda ñɩma mba pɛkɛzɩ-wɛ tɛtʋ yɔ se papɩzɩ nɛ palʋbɩnɩ mbʋ pɩkaɣ labʋ nɛ ɛsɩndaa yɔ?

¹⁵ Yehowa ñɔɔzɩ ɖɔɖɔ ɛ-samaɣ se kapɩzɩ nɛ kalʋbɩnɩ mbʋ pɩkaɣ labʋ nɛ ɛsɩndaa yɔ. Ye ɖɩpɩsɩ Izaayii ñʋʋ 26 taa yɔ, Ɛsɔ heyi ɛ-samaɣ se: «Sʋʋ ño-kuduyuŋ pɩ-taa ñɩŋ taa; nɛ ŋɖɩɣ nɔnɔsɩ ñɔ-yɔɔ. Mɛsɩ ña-tɩ alɩwaatʋ pazɩ pɩkɔɔ pɩtalɩ alɩwaatʋ ndʋ pana ɖɛwa yɔ.» (Iza. 26:20) Pɩtɩla tɔm tʋnɛ tɩ-kajalaɣ hɔɔlʋʋ laba alɩwaatʋ ndʋ Wiyaʋ Siiruusi yoni Babilɔɔnɩ nɛ ɛwabɩ-kʋ yɔ. Caanaʋ taa Grɛɛkɩ tɔm taa tazɩyʋ nɔɔyʋ yɔɔdaa se alɩwaatʋ ndʋ Siiruusi yowaɣni Babilɔɔnɩ yɔ, «ɛɖʋ [ɛ-sɔɔjanaa] paɣtʋ se pakʋ mba payɩ pakatɩɣ awayɩ yɔ.» Maɣzɩ nɛ ŋna ɛzɩma sɔɔndʋ kaakpa mba paawɛ Babilɔɔnɩ yɔ! Paa mbʋ yɔ, pɩtɩla Yuuda ñɩma mba pɛkɛzɩ-wɛ tɛtʋ yɔ pehiɣ ñʋʋ yabʋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ pɔɖɔm Yehowa paɣtʋ yɔɔ.

16. Ɛbɛ yɔɔ pɩfɛyɩ se ɖɩkɩlɩɣ nɩɣzʋʋ mbʋ pɩɖaŋ-ɖʋ nɛ ɛsɩndaa yɔ pɩ-yɔɔ? (Cɔnɩ ɖɔɖɔ kɩlɛmʋʋ.)

¹⁶ Ɛbɛ pɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ? Pɩkazɩ pazɩ lɛ, kʋñɔŋ sɔsɔʋ ŋgʋ wiɖiyi ɛyaa tɩkatɩtɩ-kʋ pe-wezuu caɣʋ taa yɔ kɩkaɣ paɣzʋʋ. Kɩpaɣzɩɣ lɛ, pɩkaɣ siduu ɛyaa lɩmaɣza taa nɛ sɔɔndʋ kaɣ-wɛ kpaʋ siŋŋ. Ɛlɛ sɔɔndʋ ɛɛkaɣ kpaʋ Yehowa samaɣ. Ðɩnawa se Yehowa lɛ ɖɛ-Ɛsɔ. Ðɩkaɣ kʋyʋʋ nɛ ɖɩsɩŋ yiɣ yiɣ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɖɩnawa se «[ɖa-ñʋʋ] yabʋ ɖiɣni ñɔtʋʋ.» (Luka 21:28) Halɩ alɩwaatʋ ndʋ ajɛɛ kpɛndɩɣ nɛ akʋyɩ ɖɔ-yɔɔ yɔ, sɔɔndʋ ɛɛkaɣ-ɖʋ kpaʋ. Yehowa kaɣ tɩŋnʋʋ e-tiyiyaa yɔɔ nɛ ɛkandɩyɩ ɖɔ-yɔɔ, nɛ ɛkaɣ-ɖʋ tasʋʋ lɔŋ weyi ɩ-yɔɔ pɩwɛɛ se ɖɩɖɔ nɛ ɖihiɣ ñʋʋ yabʋ yɔ. Nʋmɔʋ ŋgʋ yɔɔ ɛkaɣ tɩŋnʋʋ nɛ ɛtasɩ-ɖʋ lɔŋ ɛnɩ? Ðɩɖaŋ nɛ ɖɩna. Paa mbʋ yɔ, pɩtɩla ɛkaɣ tɩŋnʋʋ ɖa-agbaa yɔɔ nɛ ɛtasɩ-ɖʋ lɔŋ ɛnɩ. Pʋtɔma, ɖa-agbaa kaɣnɩ kɛʋ ‘ɖo-kuduyuŋ pɩ-taa ñɩŋ,’ nɛ a-taa ɖɩkaɣ hiɣu ñʋʋ yabʋ. Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩñɔɔzɩ ɖa-tɩ nɛ ɖɩɖaŋ mbʋ pɩkaɣ labʋ nɛ ɛsɩndaa yɔ? Pɩwɛɛ se ɖɩñɔtʋʋnɩ ɖo-koobiya, ɖitisi faaa nɛ ɖɩña lɔŋ weyi Yehowa ɛgbɛyɛ tasɩɣ-ɖʋ yɔ nɛ ɖa-taa tɛ se Yehowa ɖiyiɣni ɖɛ-ɛgbɛyɛ.—Ebr. 10:​24, 25; 13:17.

17. Ɛzɩma ŋpɩzɩɣ nɛ ŋtaa Yehowa liu se ɛkaɣ ña-laŋɩyɛ hɛzʋʋ?

¹⁷ Yuuda ñɩma mba pɛkɛzɩ-wɛ tɛtʋ yɔ, paa paawɛ kaɖɛ wɛtʋ taa Babilɔɔnɩ yɔ, Yehowa ha-wɛ laŋɩyɛ hɛzʋʋ mbʋ pɩpɔzaɣ-wɛ yɔ. Mbʋ ɛkaɣ-ɖʋ labʋ ɖɔɖɔ. Pʋyɔɔ lɛ, paa ɛbɛ ɛlakɩ cee wayɩ yɔ, wolo pɩ-yɔɔ nɛ ŋtaɣ Yehowa liu se ɛkaɣ ña-laŋɩyɛ hɛzʋʋ. Wɛɛnɩ tisuu se ekpeɣu ɛ-sɛyaa siɣsiɣ tɩnaa pa-kɩwɛɛkɩm; nɛ ña-taa ɛtɛ se ɛcɔŋnɩ ñɔ-yɔɔ. Yele nɛ ñe-lidaʋ wɛɛ ɖoŋ tam. Nɛ taasɔɔ kpa se Yehowa kɛ ñɛ-Ɛsɔ nɛ pʋyɔɔ lɛ pɩtɩpɔzɩ se sɔɔndʋ ɛkpa-ŋ nɛ nabʋyʋ.