Ɛzɩma ɛsɔdaa wɛtʋ wɛɛ nɛ pɩlɛɣzɩɣ yɔ nɛ ɖɛ-tɛ cee wayɩ—Ndʋ Bibl yɔɔdʋʋ yɔ
«Ɛsɔdaa wɛtʋ wɛɛkɩ kpem ɖa-alɩwaatʋ tʋnɛ tɩ-taa. Tɛtʋ yɔɔ wezuu caɣʋ tɛm paɣzʋʋ labʋ kaɖɛ kpem.»—The Guardian.
Kaɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa ɛyaa wɛ sɔnɔ yɔ, pa-maɣmaɣ pɔ-cɔlɔ ɖɩlɩnaa. Ɛjaɖɛ yɔɔ lɛɣtʋ ñɩnɩyaa sakɩyɛ maɣzɩɣ se ɛyaa yebina nɛ soŋaɣ sɔsɔɔ wɛɛ kedeŋa yɔɔ. Ɛjaɖɛ yɔɔ soŋaɣ sɔsɔɔ ŋga kɛtɛm lɛɣzʋʋ ɛsɔdaa wɛtʋ nɛ keyele nɛ pɩkɔnɩ kala sakɩyɛ. Kala ana a-taa naayɛ yɔ:
Ɛjaɖɛ yɔɔ wɛtʋ wɛɛ tɩlɛɣzɩɣ lɛɛ lɛɛ nɛ pɩkpaɣ ɖoŋ nɛ pɩkɩlɩɣ. Lɛɣzɩtʋ ndʋ tɩ-taa natʋyʋ lɛ soŋaɣ sɔsɔɔ, wɩlɩŋ, helim sɔsɔm nɛ piyeki nɛ lɩm wadɩɣ ɖoŋ ɖoŋ nɛ miŋ sɔsɔŋ ɖɔɖɔ ñakɩ ɖoŋ ɖoŋ.
Ðɔmbɛɛ sɔsɔna nɛ tɛtʋ kamasɩ yɔɔ ɖɔmbɛɛ sɔsɔna yɔlʋʋ.
Teŋgunaa taa lɩm wadʋʋ.
Kala wena ɛjaɖɛ yɔɔ wɛtʋ lɛɣzʋʋ kɔŋna yɔ atukuuni kedeŋa kpeekpe. Tɔm susuu takayaɣ ŋga payaɣ se New York Times yɔ katazɩ wɛtʋ ndʋ tɩwɛ ajɛɛ 193 taa yɔ tɩ-taa nɛ pɩtɛ lɛ kɔyɔɔdɩ se: «Tɛtʋ wɛɛ nɛ tɩmakɩ kubuka se pasɩnɩ-tʋ.» Ɛsɔdaa wɛtʋ lɛɣzʋʋ kɔnɩ sɩm nɛ kʋñɔmɩŋ sakɩyɛ pʋyɔɔ Ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ tɔnʋʋ taa alaafɩya ɛgbɛyɛ yɔɔdaa se: «Pɩkɛ wɛtʋ ndʋ tɩkɔŋnɩ kaɖɛ ɛyaa tomnaɣ taa alaafɩya yɔɔ nɛ pɩkɩlɩ yɔ.»
Paa mbʋ yɔ pɩwɛɛ se ɖɩwɛɛnɩ lidaʋ se pɩkaɣ ñɔɔzʋʋ cee wayɩ. Bibl kaayɔɔdɩ lakasɩ nzɩ sɩwɛɛ nɛ sɩlakɩ sɔnɔ yɔ sɩ-tɔm, nɛ kɩyɔɔdɩ ɖɔɖɔ mbʋ pʋyɔɔ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩwɛɛnɩ lidaʋ se Ɛsɔ kaɣ ñɔɔzʋʋ mbʋ pɩɩɖɔŋ yɔ nɛ ɖɩɖaŋ se ɛkaɣ labʋ nabʋyʋ nɛ ɛkandɩyɩ ɖɛ-tɛ cee wayɩ yɔɔ yɔ pɩ-tɔm.
Ɛzɩma ɛsɔdaa wɛtʋ wɛɛ nɛ pɩlɛɣzɩɣ yɔ ɛzɩ pɩwɛɛ nɛ piyeki nɛ Bibl taa natʋ tɔm lakɩ?
Ɛɛɛ. Ɛzɩma ɛjaɖɛ yɔɔ wɛɛ nɛ pisoŋuu nɛ pɩkɔŋnɩ kaɖɛ ɛsɔdaa wɛtʋ yɔ pɩlakɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ lakasɩ nzɩ Bibl kaayɔɔdaa se sɩkaɣ labʋ ɖa-alɩwaatʋ taa yɔ.
Natʋ tɔm: Ɛsɔ kaɣ ‘ɖɩzʋʋ mba pɛwɛɛkɩɣ tɛtʋ yɔ.’—Natʋ 11:18.
Bibl kaayɔɔdaa se alɩwaatʋ natʋyʋ kaɣ kɔm nɛ ɛyaa lakasɩ kaɣ wɛɛkʋʋ tɛtʋ siŋŋ. Sɔnɔ ɛyaa wɛɛ nɛ pɛwɛɛkɩɣ tɛtʋ nɛ pɩkɩlɩ ɖooo lɛ nɛ mbʋ pɩlɩɣ pɩ-taa yɔɔ lɛ se ɛjaɖɛ yɔɔ wɛɛ nɛ pisoŋuu siŋŋ.
Natʋ tɔm ndʋ tɩ-taa ɖɩnaɣ lɩmaɣza wena a-yɔɔ ɖɩɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩɖaŋ se ɛyaa ɛya tɛtʋ ñʋʋ yɔ a-taa kʋɖʋmɖɩyɛ. Tɩwɩlɩɣ se alɩwaatʋ ndʋ ɛyaa wɛɣ nɛ «pɛwɛɛkɩɣ tɛtʋ yɔ» Ɛsɔ kaɣ labʋ nabʋyʋ. Paa ɛyaa nabɛyɛ ɩwɛna lɩmaɣza kɩbana nɛ palʋkɩ se ɛyaa ɩtaawɛɛkɩ ɛsɔdaa wɛtʋ yɔ, ɖɩɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩtaa liu se pa-pana ñaɣʋ yeki nɛ ɛyaa yele tɛtʋ wɛɛkʋʋ.
Natʋ tɔm: «Lakasɩ nzɩ sɩkpaɣ ɛyaa sɔɔndʋ yɔ.»—Luka 21:11.
Bibl kaayɔɔdaa se: «Lakasɩ nzɩ sɩkpaɣ ɛyaa sɔɔndʋ yɔ» sɩkaɣ labʋ ɖa-alɩwaatʋ tʋnɛ tɩ-taa. Ɛzɩma ɛjaɖɛ yɔɔ wɛtʋ wɛɛ nɛ pɩlɛɣzɩɣ yɔ pɩwɛɛ nɛ pɩkɔŋnɩ kaɖɛ siŋŋ ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ. Piyeba nɛ sɔɔndʋ kpaɣ ɛyaa sakɩyɛ siŋŋ se ɛyaa lakasɩ kaɣ ɖɩzʋʋ tɛtʋ.
Natʋ tɔm: «Ɛlɛ tɩlɩ tɔm tʋnɛ: kɛdɛzaɣ kɩyakɩŋ taa lɛ, alɩwaatʋ kaɖɛ ñɩndʋ kaɣ wɛʋ nɛ tɩ-lʋbɩnʋʋ kaɣ wɛʋ kaɖɛ. Mbʋ pʋyɔɔ yɔ, ɛyaa kaɣ pa-tɩ sɔɔlʋʋ, pakaɣ liidiye sɔɔlʋʋ, . . . paakaɣ wɛʋ siɣsiɣ, . . . pakaɣ kɛʋ ɛyaa wayɩ lɩyaa, pakaɣ kɛʋ ñʋʋ taa ɖoŋ tɩnaa.»—2 Timootee 3:1-4.
Bibl kaayɔɔdɩ ɛyaa wɛtʋ nɛ lakasɩ nzɩ sɩkaɣ kɔnʋʋ kaɖɛ ɛsɔdaa wɛtʋ yɔ. Kominawaa nɛ tadɩyɛ laɖaa ɖɛzɩɣ nɔɔ pɛ-kɛzɛsɩ tɔsʋʋ nʋmɔʋ taa piyeba paamaɣzɩɣ wɛtʋ ndʋ tɩ-taa mba pakaɣ lʋlʋʋ cee wayɩ pakaɣ wɛʋ yɔ tɩ-yɔɔ. Paa pañakɩ pana se pala tʋmɩyɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ taa yɔ paanɩɣnɩ ɖama pɩlɩɩnɩ nɩŋgbanzɩ nzɩ pɩwɛɛ se pɛkpɛzɩ nɛ pasɩnzɩ ɛzɩma ɛsɔdaa wɛtʋ wɛɛ nɛ pɩwɛɛkɩɣ yɔ.
Natʋ tɔm ndʋ tɩwɩlɩɣ se ɖɩɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩɖaŋ se ɛyaa sakɩyɛ kaɣ lɛɣzʋʋ pɛ-wɛtʋ nɛ pakandɩyɩ tɛtʋ yɔɔ. Mbʋ pʋyɔɔ Bibl yɔɔdʋʋ se ɛyaa mba pɛwɛnɩ piɖeni men-ɖeke wɛtʋ yɔ «pakaɣ kpaʋ ɖoŋ tam kɩdɛkɛdɩm labʋ taa.»—2 Timootee 3:13.
Ɛbɛ yɔɔ ɖa-taa pɩzɩɣ nɛ pɩtɛ se Ɛsɔ kaɣ labʋ nabʋyʋ?
Bibl wɩlɩɣ se ɖa-Lɩzɩyʋ Yehowaa maɣzɩɣ tɛtʋ nɛ mba pɛwɛ tɩ-yɔɔ pɔ-yɔɔ siŋŋ. Iyele nɛ ɖɩna Bibl masɩ 3 nzɩ sɩwɩlɩɣ se Ɛsɔ kaɣ labʋ nabʋyʋ yɔ.
1. Ɛsɔ ‘tɩla tɛtʋ se tɩcaɣ kpɛɖɛ, ɛlɛ ɛlabɩ-tʋ se pacaɣ tɩ-yɔɔ.’—Izaayii 45:18.
Ɛsɔ kaɣ ɖɔm tamaɣ ŋga ɛlabɩ tɛtʋ yɔɔ yɔ kɔ-yɔɔ. (Izaayii 55:11) Ɛɛkaɣ yebu nɛ paɖɩzɩ tɛtʋ yaa ɛɛkaɣ yebu nɛ tɛtʋ pɩsɩ lone nɖɩ ɖɩ-taa ɛyaa ɩɩpɩzɩɣ nɛ pacaɣ wezuu yɔ.
2. «Tɛtʋ kaɣ pɩsʋʋ hɛɛɛ tɩnaa ñɩm, nɛ pa-taa kaɣ labʋ leleŋ siŋŋ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ laŋhɛzɩyɛ tɔyʋʋ. Tɛtʋ kaɣ pɩsʋʋ ɛyaa siɣsiɣ tɩnaa ñɩm, nɛ pakaɣ caɣʋ tɩ-yɔɔ tam.»—Keɣa 37:11, 29.
Ɛsɔ labɩ tamaɣ se ɛyaa kaɣ caɣʋ wezuu tam tɛtʋ yɔɔ laŋhɛzɩyɛ siŋŋ taa.
3. «Piyele nɛ kañatʋ tɩnaa yɔ, pakaɣ-wɛ ɖɩzʋʋ tɛtʋ yɔɔ.»—Aduwa 2:22.
Ɛsɔ labɩ tamaɣ se ɛkaɣ ɖɩzʋʋ mba palakɩ kañatʋ lakasɩ yɔ, pa-taa nabɛyɛ lɛ mba pɛwɛɛkɩɣ tɛtʋ yɔ.
Mbʋ Ɛsɔ kaɣ labʋ cee wayɩ yɔ
Ɛbɛ Ɛsɔ kaɣ labʋ nɛ tamasɩ nzɩ ɛlaba pɩlɩɩnɩ tɛtʋ yɔɔ yɔ sɩla? Ɛkaɣ tɩŋnʋʋ Ɛsɔ Kewiyaɣ ŋga kakaɣ ɖiyuu tɛtʋ kpeekpe yɔ kɔ-yɔɔ nɛ eyele nɛ sɩla. (Maatiyee 6:10) Kewiyaɣ ŋga kakaɣ wɛʋ ɛsɔdaa nɛ keɖiyi tɛtʋ. Ka nɛ ɛyaa kominawaa paakaɣ caɣʋ se pɔyɔɔdɩ nɛ pana ɛzɩma pɔcɔnɩ kaɖɛ nɖɩ ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩtalɩɣ tɛtʋ nɛ ɛsɔdaa wɛtʋ yɔ ɖi-ɖeɖe. Ɛlɛ Ɛsɔ Kewiyaɣ kaɣ lɛɣzʋʋ ɛyaa kominawaa lone taa.—Danɩyɛɛlɩ 2:44.
Ɛsɔ Kewiyaɣ kaɣ labʋ kɩbandʋ ɛyaa kpeekpe nɛ keyele nɛ ɛsɔdaa wɛtʋ ñɔɔzɩ. (Keɣa 96:10-13) Na mbʋ Yehowa Ɛsɔ kaɣ tɩŋnʋʋ e-Kewiyaɣ yɔɔ nɛ ɛla yɔ.
Ɛkaɣ ñɔɔzʋʋ tɛtʋ
Ndʋ Bibl yɔɔdʋʋ yɔ: «Kañɩmbusuu nɛ wɩlɩŋ ɛjaɖɛ pakaɣ mɛyʋʋ amɛya, nɛ kañɩmbusuu kɛdɛɛŋa kaɣ wɛʋ taa leleŋ taa nɛ kakpaɣ hɛtʋ ɛzɩ hɛɖʋʋ ŋgʋ payaɣ se safɩraŋ yɔ.»—Izaayii 35:1.
Mbʋ tɔm ndʋ tɩwɩlɩɣ cee wayɩ yɔɔ yɔ: Yehowa kaɣ ñɔɔzʋʋ tɛtʋ halɩ pɩkpɛndɩnɩ tɩ-hɔɔlɩŋ weyi ɛyaa wɛɛkɩ siŋŋ yɔ.
Ɛkaɣ ñɔɔzʋʋ ɛsɔdaa wɛtʋ
Ndʋ Bibl yɔɔdʋʋ yɔ: ‘Yehowa lakɩ nɛ helim sɔsɔm yɔɔ hɛɣ; Teŋgu taa lɩm hola cakɩ ɖiɣ ɖiɣ.’—Keɣa 107:29.
Mbʋ tɔm ndʋ tɩwɩlɩɣ cee wayɩ yɔɔ yɔ: Yehowa wɛnɩ ɖoŋ wondu tɩŋa yɔɔ. Ɛsɔdaa wɛtʋ ɛɛkaɣ tasʋʋ yebu nɛ ɛyaa nɩɩ siziŋ.
Ɛkaɣ wɩlʋʋ ɛyaa ɛzɩma pɔcɔnɩ tɛtʋ yɔɔ camɩyɛ yɔ
Ndʋ Bibl yɔɔdʋʋ yɔ: «Mankaɣ-ŋ haʋ lɛɣtʋ nɛ mawɩlɩ-ŋ nʋmɔʋ ŋgʋ kɩ-taa pɩwɛɛ se ŋɖɔ yɔ.»—Keɣa 32:8.
Mbʋ tɔm ndʋ tɩwɩlɩɣ cee wayɩ yɔɔ yɔ: Yehowa ɖʋ ɛyaa tʋmɩyɛ se pɔcɔnɩ tɛtʋ yɔɔ. (Kiɖe Tɛɛ Tɔm 1:28; 2:15) Ɛkaɣ-ɖʋ wɩlʋʋ ɛzɩma ɖɩcɔnɩ wondu ndʋ ɛlɩzaa yɔ tɩ-yɔɔ camɩyɛ nɛ ɛzɩma ɖɩcaɣ wezuu nɛ ɖɩtaawɛɛkɩ tɛtʋ yɔ.
a Ɛsɔ hɩɖɛ maɣmaɣ lɛ Yehowa. (Keɣa 83:18) Kalɩ tɔm ñʋʋ «Qui est Jéhovah?»