« Ŋkɛ weyi ɛmʋ ñɩm siŋŋ yɔ»

1-2. Ɛbɛ pɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖa-taa tɛ se ɖɩmʋ ñɩm Yehowa ɛsɩndaa?

YEHOWA sɛyaa mʋ ñɩm siŋŋ ɛ-ɛsɩndaa. Paa mbʋ yɔ, pa-taa nabɛyɛ taa tɩtɛ se toovenim taa lɛ Yehowa sɔɔlɩ-wɛ. Pɩtɩla ɛyaa lalaa lakasɩ yebina nɛ pamaɣzɩɣ mbʋ. Ña yɔ, pɩtɛmɩ-ŋ labʋ mbʋ? Ye ɛɛɛ yɔ, ɛbɛ pɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ŋ nɛ ña-taa tɛ se ŋmʋ ñɩm Yehowa ɛsɩndaa?

² Mbʋ pɩpɩzɩɣ nɛ pɩsɩnɩ-ŋ yɔ pɩ-taa nabʋyʋ lɛ se ŋkalɩɣ Bibl taa kɛdɛsɩ nzɩ sɩwɩlɩɣ lɩmaɣza wena Yehowa sɔɔlaa se ɛyaa ɩwɛɛnɩ lalaa yɔɔ yɔ. Ɛ-Pɩyalʋ Yesu kaawɛnɩ ñamtʋ ɛyaa lalaa yɔɔ nɛ ɛlakɩ-wɛ camɩyɛ lakasɩ. Ɛ-wɛtʋ ndʋ tɩwɩlaa se ɛyaa mba pamaɣzɩɣ se patɩlɩɩ pʋyʋ yɔ, pamʋ ñɩm siŋŋ ɛ nɛ ɛ-Caa pɛ-ɛsɩndaa. (Yoh. 5:19; Ebr. 1:3) Tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa, ɖɩkaɣ naʋ: (1) ɛzɩma Yesu sɩnɩ ɛyaa nɛ peɖiɣzina se pamʋ ñɩm siŋŋ Yehowa ɛsɩndaa yɔ nɛ (2) ɛzɩma ɖa ɖɔɖɔ ɖa-taa pɩzɩɣ nɛ pɩtɛ se ɖɩmʋ ñɩm siŋŋ Ɛsɔ ɛsɩndaa yɔ.—Agee 2:7.

ƐZƖMA YESU SƖNƖ ƐYAA NƐ PEÐIƔZINA SE PAMƲ ÑƖM SIŊŊ YEHOWA ƐSƖNDAA?

3. Ɛbɛ Yesu labɩ Galilee ñɩma mba powobi ɛ-cɔlɔ se ɛsɩnɩ-wɛ yɔ?

³ Alɩwaatʋ ndʋ Yesu susaɣ tɔm Galilee yɔ, ɛyaa sakɩyɛ kaalɩnɩ ageeta ndɩ ndɩ taa nɛ powolo ɛ-cɔlɔ se pewelisini-i nɛ ɛwaa-wɛ pa-kʋdɔmɩŋ. Yesu na samaɣ ŋga lɛ, eɖiɣzina se «pawɩlaɣ-kɛ ñaŋ nɛ koyotuu ɛzɩ heŋ weyi ɩfɛyɩnɩ ninɖiɣyu yɔ.» (Mat. 9:36; kalɩ note d’étude.) Ɛsɔ sɛtʋ ñʋndɩnaa niŋaɣ-kɛ nɛ pɔyɔɔdʋʋ se «kɛkɛ samaɣ ŋga pɔlɔ kɔ-yɔɔ nɔɔ kɩdɛkɛdaɣ yɔ.» (Yoh. 7:​47-49; note d’étude) Ɛlɛ Yesu ñakpaɣ alɩwaatʋ nɛ ɛwɩlɩ ɛyaa mba tɔm nɛ ɛwaa kʋdɔndɩnaa nɛ ɛwɩlɩ se pamʋ ñɩm ɛ-ɛsɩndaa. (Mat. 9:35) Pɩsa nɛ Yesu sɩnɩ ɛyaa sakɩyɛ lɛ, ɛfalɩsɩ ɛ-apostoloowaa se posusi tɔm nɛ ɛha-wɛ ɖoŋ ɖɔɖɔ se pawaa kʋdɔndɩnaa.—Mat. 10:​5-8.

4. Wɛtʋ ndʋ Yesu kaawɛnɩ ɛyaa mba lalaa kpakaɣ-wɛ se patɩlɩɩ pʋyʋ yɔ pɔ-yɔɔ yɔ, ɛbɛ tɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ?

⁴ Yesu kaawɛnɩ ñamtʋ ɛyaa mba pewelisaɣni-i yɔ pɔ-yɔɔ nɛ ɛlakɩ-wɛ camɩyɛ lakasɩ. Pɩwɩlɩɣ se ɛyaa mba lalaa niŋ-wɛ yɔ, pamʋ ñɩm siŋŋ ɛ nɛ ɛ-Caa pɛ-ɛsɩndaa. Ye ŋwɛɛ nɛ ŋsɛɣ Yehowa ɛlɛ ŋmaɣzɩɣ se ŋtɩlɩɩ pʋyʋ ɛ-ɛsɩndaa yɔ, maɣzɩ wɛtʋ ndʋ Yesu kaawɛnɩ ɛyaa mba paasɔɔlaa se pɛkpɛlɩkɩ lɔŋ ɛ-cɔlɔ yɔ tɩ-yɔɔ. Pɩkaɣ-ŋ sɩnʋʋ nɛ ŋɖiɣzina se ŋmʋ ñɩm siŋŋ Yehowa ɛsɩndaa.

5. Wɛtʋ ndʋ taa halʋ weyi Yesu kaakatɩ Galilee yɔ ɛɛwɛɛ?

⁵ Pɩtɩkɛ samasɩ ɖeke Yesu wɩlaɣ tɔm, ɛlɛ ɛwɩlaa se ɛmaɣzɩɣ paa weyi ɛ-yɔɔ kʋɖʋm kʋɖʋm. Ɛlakaɣ ɛ-Ɛsɔ sɛtʋ tʋmɩyɛ lɛ, ɛkatɩ halʋ nɔɔyʋ, calɩm kpeŋaɣni-i pɩnzɩ 12. (Mark. 5:25) Ɛzɩ Paɣtʋ yɔɔdʋʋ yɔ, halʋ ɛnʋ ɛtaawɛɛ kele kele nɛ ye nɔɔyʋ etukuni-i yɔ ɛpɩsɩɣ azuluma tʋ. Pʋyɔɔ lɛ, pɩtɩla pɩɩwɛ-ɩ kaɖɛ se ɛ nɛ ɛyaa lalaa pacakɩ, nɛ piyekaɣ nɛ ɛwɛɣ e-ɖeke alɩwaatʋ sakɩyɛ. Pɩtasɩ lɛ, ɛtaapɩzɩɣ se ɛkpɛndɩ ɛyaa lalaa yɔɔ nɛ pɛsɛɛ Yehowa sinaagɔɔgɩ taa nɛ kazandʋ alɩwaatʋ taa. (Lev. 15:​19, 25) Ye mbʋ, pɩtasɩna se halʋ ɛnʋ ɛ-kʋdɔŋ yekaɣ nɛ ɛnɩɣ siziŋ lɛ, pɩtɩla pɩlakaɣ-ɩ ɖɔɖɔ ɛzɩ ɛfɛyɩ wazaɣ yɔ.—Mark. 5:26.

6. Ɛbɛ halʋ weyi calɩm kpeŋaɣni-i yɔ ɛlaba nɛ ɛ-yɔɔ cɛ?

⁶ Halʋ ɛnʋ ɛnɩɣaɣ siziŋ siŋŋ nɛ ɛɛsɔɔlaa se Yesu ɛwaa-ɩ. Ɛlɛ ɛtɩñɔtɩnɩ Yesu nɛ ɛpɔzɩ-ɩ se ɛwaa-ɩ. Ɛbɛ yɔɔ? Pɩtɩla yɔ, ɛtɩla mbʋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛ-wɛtʋ yekaɣ nɛ fɛyɛ kpaɣ-ɩ. Yaa pɩtɩla ɖɔɖɔ yɔ, sɔɔndʋ kpaɣaɣ-ɩ se Yesu kaɣ-ɩ ɖɔɔnʋʋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛtaawɛɛ kele kele nɛ pɩtaamʋna se ɛwɛɛ ɛyaa taa. Pʋyɔɔ lɛ, Yesu toko yem etukunaa mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛɛwɛnɩ tisuu se ye ɛlabɩ mbʋ yɔ ɛ-yɔɔ kaɣ cɛbʋ. (Mark. 5:​27, 28) E-tisuu mbʋ pɩyabɩ ɛ-ñʋʋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛ-yɔɔ cɛba. Ðɩnɛ ɛlɛ, Yesu pɔzɩ se atukuni-i, nɛ halʋ ɛnʋ ɛyɔɔdɩ mbʋ ɛlaba yɔ. Ɛyɔɔdɩ mbʋ lɛ, ɛzɩma Yesu laba?

7. Halʋ weyi calɩm kpeŋaɣni-i yɔ ɛyɔɔdɩ mbʋ ɛlaba yɔ lɛ ɛzɩma Yesu laba? (Maarɩkɩ 5:34)

⁷ Yesu labɩ halʋ ɛnʋ camɩyɛ lakasɩ nɛ ɛwɩlɩ se ɛwɛnɩ ñamtʋ ɛ-yɔɔ. Eeɖiɣzinaa se ‘sɔɔndʋ kaakpa-ɩ nɛ eseliɣ.’ (Mark. 5:33) Ɛmaɣzaɣ ɛzɩma pɩlakaɣ halʋ ɛnʋ yɔ pɩ-yɔɔ nɛ ɛyɔɔdɩnɩ-ɩ nɛ nɔɔ kɩbaŋa. Halɩ ɛya-ɩ se «mɛn-pɛlɛ.» Yesu labɩnɩ tɔm pee ana tʋmɩyɛ nɛ ɛwɩlɩ se pɩtasɩna se ɛwɛnɩ ñamtʋ halʋ ɛnʋ ɛ-yɔɔ lɛ, ɛɛsɔɔlɩ-ɩ nɛ ɛɛsɔɔlaa ɖɔɖɔ se ɛlabɩ-ɩ camɩyɛ lakasɩ. (Kalɩ Maarɩkɩ 5:34.) Bibl hɔɔlʋʋ kʋnɛ kɩ-taa ɖeke Yesu ya halʋ nɔɔyʋ se «mɛn-pɛlɛ.» Pɩtɩla ɛɛlabɩnɩ tʋmɩyɛ tɔm pee kɩbana ana, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛɛnawa se sɔɔndʋ kpaɣaɣ halʋ ɛnʋ siŋŋ. Pɩtʋʋ fɛyɩ se pɩɩhɛzɩ halʋ ɛnʋ ɛ-laŋɩyɛ siŋŋ. Pɩkɛ toovenim se halʋ ɛnʋ ɛ-yɔɔ cɛba, ɛlɛ ye Yesu ɛtaayɔɔdɩnɩ-ɩ nɛ nɔɔ kɩbaŋa yɔ, ɛɛɖɛnɩ laŋwɛɛkɩyɛ nɛ ɛkʋʋ ɛ-tɩ tɔm mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛtɩɖɔ paɣtʋ yɔɔ. Ɛlɛ Yesu sɩnɩ-ɩ nɛ ɛnaɣ ɛ-tɩ ɛzɩ Yehowa naɣʋ-ɩ yɔ, pʋ-tɔbʋʋ se ɛmʋ ñɩm siŋŋ ɛ-Caa sɔɔlɩm tʋ ɛsɩndaa.

8. Kala wena Breeziili koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ kataa?

⁸ Sɔnɔ ɖɔɖɔ, Yehowa sɛyaa nabɛyɛ wɛnɩ kʋdɔmɩŋ nɩɩyɩ; piyeba nɛ pɛwɛɛ laŋwɛɛkɩyɛ taa nɛ pɩlakɩ-wɛ ɛzɩ pɛfɛyɩ wazaɣ yɔ. Payaɣ koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ se Maria,a ɛkɛ paa ɖooye nʋmɔʋ lɩzɩyʋ nɛ ɛwɛ Breeziili ɛjaɖɛ taa. Palʋlɩ-ɩ lɛ, ɛfɛyɩnɩ nɩŋgbanzɩ nɛ ɛ-nɩmɩyɛ nesi fɛyɩ. Ɛyɔɔdaa se: «Mɛ-wɛtʋ ndʋ tɩ-yɔɔ lɛ, mon-sukuli taa taabalaa hoŋaɣ-m nɛ pawɩlɩɣ-m ñaŋ paa ɛzɩmtaa. Paakʋmɩ-m hɩla wena ahaɣaɣ-m laŋwɛɛkɩyɛ yɔ. Halɩ mɔ-hɔʋ taa mba maɣmaɣ lakasɩ yekaɣ nɛ pɩlakɩ-m ɛzɩ mɛnfɛyɩ wazaɣ nakɛyɛ yɔ.»

9. Ɛbɛ sɩnɩ Maria nɛ eɖiɣzina se ɛmʋ siŋŋ Yehowa ɛsɩndaa?

⁹ Ɛbɛ sɩnɩ Maria? Ɛpɩsɩ Yehowa Aseɣɖe Tʋ lɛ, koobiya hɛzɩ ɛ-laŋɩyɛ nɛ pasɩnɩ-ɩ nɛ ɛnaɣ ɛ-tɩ ɛzɩ Yehowa naɣʋ-ɩ yɔ. Ɛyɔɔdaa se: «Ye mɔntɔm se mamaɣ mba payɩ pasɩnɩ-m yɔ pa-hɩla yɔ, pisuu man-takayaɣ taa nɛ pɩkazɩ. Mɛnsɛɣ Yehowa nɛ ma-laŋɩyɛ pilim se ɛlabaɣ lɛ mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛha-m hɔʋ kɩbaŋʋ kʋnɛ.» Koobiya sɩnɩ Maria nɛ eɖiɣzina se ɛmʋ ñɩm siŋŋ Yehowa ɛsɩndaa.

10. Kaɖɛ nɖɩ Maarɩɩ Magdalaa tʋ kaakataa? (Cɔnɩ ɖɔɖɔ kɩlɛmɩŋ.)

¹⁰ Iyele nɛ ɖɩtasɩ naʋ ɛzɩma Yesu sɩnɩ halʋ nɔɔyʋ yɔ. Payaɣ-ɩ se Maarɩɩ Magdalaa tʋ, eekem aleewaa 7. (Luka 8:2) Pɩtɩla yɔ, feziŋ kɩdɛkɛdɩŋ ɛnɩ iyekaɣ nɛ halʋ ɛnʋ ɛlakɩ ɛzɩ weyi ɛ-ñʋʋ taa fɛyɩ yɔ. Piyeba nɛ ɛyaa seɣ-i. E-wezuu caɣʋ alɩwaatʋ kaɖɛ ñɩndʋ ndʋ tɩ-taa, pɩtɩla sɔɔndʋ kpaɣaɣ-ɩ siŋŋ nɛ ɛmaɣzaɣ se nɔɔyʋ tɩsɔɔlɩ-ɩ yaa nɔɔyʋ ɛɛpɩzɩɣ nɛ ɛsɩnɩ-ɩ. Yesu ɖɔɔnɩ aleewaa mba pɛcɛyaɣ-ɩ yɔ nɛ ɛpɩsɩ ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyʋ. Ɛzɩma Yesu tasɩ sɩnʋʋ Maarɩɩ Magdalaa tʋ nɛ ɛ-taa tɛ se ɛmʋ ñɩm siŋŋ Ɛsɔ ɛsɩndaa?

11. Ɛzɩma Yesu wɩlɩ Maarɩɩ Magdalaa tʋ se ɛmʋ ñɩm siŋŋ ɛ-ɛsɩndaa? (Cɔnɩ ɖɔɖɔ kɩlɛmɩŋ.)

¹¹ Yesu kaaya Maarɩɩ Magdalaa tʋ se ɛsɩɩ-ɩ ɛ-tɔm susuu tʋmɩyɛ taa.b Piyeba nɛ alɩwaatʋ ndʋ Yesu wɩlaɣ ɛyaa tɔm yɔ, Maarɩɩ pɩzaa nɛ ɛnɩɩ tɔm ndʋ ɛwɩlaɣ-wɛ yɔ. Pɩtasɩ lɛ, kɩyakʋ ŋgʋ pefezi Yesu yɔ, ɛlɩzɩ ɛ-tɩ nɛ ɛwɩlɩ Maarɩɩ Magdalaa tʋ. Maarɩɩ kaakɛ tɔmkpɛlɩkɩyaa mba Yesu kaacalɩ yɔɔdɩnʋʋ kɩyakʋ ŋgʋ yɔ pa-taa kʋɖʋm. Halɩ Yesu heyi-i se ewolo nɛ eheyi ɛ-apostoloowaa se ɛnʋ fema. Mbʋ Yesu laba yɔ pɩwɩlɩɣ se Maarɩɩ Magdalaa tʋ kaamʋ ñɩm siŋŋ Yehowa ɛsɩndaa.—Yoh. 20:​11-18.

12. Ɛbɛ yɔɔ Lidia maɣzaɣ se nɔɔyʋ ɛɛpɩzɩɣ nɛ ɛsɔɔlɩ-ɩ kpa?

¹² Ɛzɩ Maarɩɩ Magdalaa tʋ yɔ, sɔnɔ ɛyaa sakɩyɛ maɣzɩɣ se nɔɔyʋ ɛɛpɩzɩɣ nɛ ɛsɔɔlɩ-wɛ kpa. Payaɣ Ɛsɩpaañɩ ɛjaɖɛ taa koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ se Lidia. Ɛyɔɔdaa se e-ɖoo haɣ e-hoɣa lɛ ɛñɩnaɣ se ɛlɩzɩ-kɛ. Lidia tɔzʋʋ se halɩ alɩwaatʋ ndʋ ɛɛkɛ pɩɣa yɔ, e-ɖoo paa taawɛɛnɩ-ɩ nɛ ɛtʋwaɣ-ɩ kpem. Lidia yɔɔdaa se: «Man-kaɖʋwa kaakɛnaa se mala mbʋ payɩ manpɩzɩɣ yɔ nɛ ɛyaa lalaa sɔɔlɩ-m. Sɔɔndʋ kpaɣaɣ-m se paa ɛbɛ mantɩɩlaba yɔ nɔɔyʋ ɛɛkaɣ-m sɔɔlʋʋ kpa, mbʋ pʋyɔɔ yɔ mon-ɖoo kaayeba nɛ man-taa tɛ se mɛnkɛ ɛyʋ kɩdɛkɛdʋ.»

13. Ɛbɛ sɩnɩ Lidia nɛ eɖiɣzina se ɛmʋ ñɩm siŋŋ Yehowa ɛsɩndaa?

¹³ Lidia kɔma nɛ ɛtɩlɩ toovenim lɛ, adɩma, tɩ yɔɔ kpɛlɩkʋʋ nɛ tɔm pee kɩbana wena koobiya heyaɣ-i yɔ nɛ camɩyɛ lakasɩ nzɩ palakaɣ-ɩ yɔ, pɩsɩnɩ-ɩ nɛ ɛ-taa tɛ se ɛmʋ ñɩm siŋŋ Yehowa ɛsɩndaa. Ɛyɔɔdaa se: «Ðoŋ ɖoŋ lɛ, ma-walʋ heyiɣ-m se ɛsɔɔlɩ-m siŋŋ. Paa ɛzɩmtaa ɛtɔzʋʋ-m mɛ-wɛtʋ kɩbandʋ yɔɔ, nɛ mbʋ ɖɔɖɔ man-taabalaa kɩbama lakɩ.» Ña ɖɔɖɔ maɣzɩ nɛ ŋna se anɩ ŋpɩzɩɣ nɛ ŋsɩna nɛ ɛ-taa tɛ se ɛmʋ ñɩm siŋŋ Yehowa ɛsɩndaa.

MBƲ PƖPƖZƖƔ PƖSƖNƖ-ÐƲ NƐ ÐƖNAƔ ÐA-TƖ ƐZƖ YEHOWA NAƔƲ-ÐƲ YƆ

14. Ɛzɩma 1 Samɩyɛɛlɩ 16:7 sɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩnaɣ ɖa-tɩ ɛzɩ Yehowa naɣʋ-ɖʋ yɔ? (Kalɩ ɖɔɖɔ aɖakaɣ «Ɛbɛ yɔɔ Yehowa sɛyaa mʋ ñɩm siŋŋ ɛ-ɛsɩndaa?»)

¹⁴ Tɔzɩ se ɛzɩma Yehowa naɣ ɛyaa yɔ, pɩtɩkɛ mbʋ ɛjaɖɛ yɔɔ mba naɣ-wɛ. (Kalɩ 1 Samɩyɛɛlɩ 16:7.) Ɛyaa sakɩyɛ cɔŋnɩ nɔɔyʋ ɛsɩndaa wɛtʋ, ñɩm mbʋ ɛwɛna yɔ yaa sukuli ŋgʋ ɛlaba yɔ nɛ pakpakɩɣ-ɩ se ɛmʋ ñɩm pɛ-ɛsɩndaa. (Iza. 55:​8, 9) Ye mbʋ, ñaɣ pana nɛ ŋnaɣ ña-tɩ ɛzɩ Yehowa naɣʋ-ŋ yɔ nɛ taanaɣ ña-tɩ ɛzɩ ɛjaɖɛ naɣʋ-ŋ yɔ. Bibl yɔɔdʋʋ ɛyaa mba nabʋyʋ taa pɩlakaɣ-wɛ ɛzɩ pɛfɛyɩ wazaɣ yɔ pɔ-tɔm; pa-taa nabɛyɛ lɛ Eliya, Nawomii nɛ Hana. Alɩwaatʋ ndʋ ŋkalɩɣ pɔ-yɔɔ tɔm yɔ, maɣzɩ nɛ ŋna ɛzɩma Yehowa kaasɔɔlɩ-wɛ siŋŋ yɔ. Ŋpɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ ŋma mbʋ mbʋ pɩlabɩ ñe-wezuu caɣʋ taa nɛ pɩwɩlɩɣ se toovenim taa lɛ Yehowa sɔɔlɩ-ŋ nɛ ŋmʋ ñɩm ɛ-ɛsɩndaa yɔ. Pɩtasɩ lɛ, ŋpɩzɩɣ nɛ ŋtasɩ kalʋʋ ɖɛ-ɛgbɛyɛ takayɩsɩ taa tɔm ñʋŋ weyi ɩyɔɔdʋʋ ɛzɩma ɖɩmʋ ñɩm Yehowa ɛsɩndaa yɔ pɩ-tɔm yɔ.c

15. Ɛbɛ yɔɔ Danɩyɛɛlɩ kaakɛ ɛyʋ weyi ɛmʋ ñɩm siŋŋ Yehowa ɛsɩndaa yɔ? (Danɩyɛɛlɩ 9:23)

¹⁵ Ña-taa ɛtɛ se ñe-siɣsiɣ wɛtʋ yɔɔ lɛ, ŋmʋ ñɩm Yehowa ɛsɩndaa. Alɩwaatʋ natʋyʋ ‘pɩɩnɩ nayʋ Danɩyɛɛlɩ pɩfɛyɩ yɔɔdʋʋ’ nɛ pitibi-i yɔɔɔ; pɩtɩla alɩwaatʋ ndʋ ɛɛñɔtɩnɩ pɩnzɩ 100. (Dan. 9:​20, 21) Ɛzɩma Yehowa kpazɩ-ɩ ɖoŋ? Ɛsɔ tiyi tiyiyu Gabrɩyɛɛlɩ Danɩyɛɛlɩ cɔlɔ se ɛtɔzɩ-ɩ se ɛkɛ ɛyʋ «weyi ɛmʋ ñɩm siŋŋ yɔ» nɛ ewelisi ɛ-adɩma. (Kalɩ Danɩyɛɛlɩ 9:23.) Ɛbɛ yɔɔ Danɩyɛɛlɩ mʋ ñɩm siŋŋ Ɛsɔ ɛsɩndaa mbʋ? Mbʋ pʋyɔɔ yɔ Danɩyɛɛlɩ kaasɔɔlɩ mbʋ pɩtʋʋzaa yɔ nɛ ɛɛwɛ siɣsiɣ. (Ezek. 14:14) Yehowa yeba nɛ pama tɔm ndʋ Bibl taa se pɩhɛzɩ ɖa-laŋa. (Roma 15:4) Yehowa welisiɣ ña ɖɔɖɔ ña-adɩma nɛ ŋmʋ ñɩm siŋŋ ɛ-ɛsɩndaa, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ŋsɔɔlɩ mbʋ pɩtʋʋzaa yɔ nɛ ŋwɛ siɣsiɣ ɛ-sɛtʋ taa.—Mik. 6:​8, pɩ-tɛɛ tɔm; Ebr. 6:10.

16. Ɛbɛ pɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ŋ nɛ ŋnaɣ Yehowa ɛzɩ ña-Caa weyi ɛsɔɔlɩ-ŋ yɔ?

¹⁶ Naɣ Yehowa ɛzɩ ña-Caa weyi ɛsɔɔlɩ-ŋ yɔ. Ɛsɔɔlaa se ɛsɩnɩ-ŋ, nɛ pɩtɩkɛ ña-kɩdɛkɛdɩm yɔɔ ɛkaŋ ɛ-ɛsa. (Keɣ. 130:3; Mat. 7:11; Luka 12:​6, 7) Ɛyaa sakɩyɛ maɣzɩ tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ lɛ pɩsɩnɩ-wɛ nɛ palʋbɩnɩ lɩmaɣza wena pɛwɛna se pɛfɛyɩ wazaɣ yɔ. Payaɣ Ɛsɩpaañɩ koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ se Eliana; ɛ-walʋ tʋwaɣ-ɩ nɛ ɛyɔɔdʋʋ-ɩ tɔm kɩdɛkɛdɩtʋ, piyeba nɛ pɩlakɩ-ɩ ɛzɩ nɔɔyʋ tɩsɔɔlɩ-ɩ nɛ ɛfɛyɩ wazaɣ nakɛyɛ yɔ. Ɛyɔɔdaa se: «Alɩwaatʋ ndʋ pɩlakɩ-m ɛzɩ mɛnfɛyɩ wazaɣ nakɛyɛ yɔ, mañakɩ pana nɛ mamaɣzɩɣ se Yehowa kpaɣ-m ɛ-nɔkɔyʋʋ taa, ɛwɩlɩɣ-m sɔɔlɩm nɛ ɛkandɩyɩɣ mɔ-yɔɔ.» (Keɣ. 28:9) Payaɣ koobu halɩñɩnʋ lɛlʋ se Lauren, ɛwɛ Afrika Hadɛ Kiŋ ɛjaɖɛ taa. Ɛyɔɔdaa se: «Ye Yehowa ɛhɔmɩ-m nɛ sɔɔlɩm nimasɩ nɛ ɛkɔnɩ ɛ-cɔlɔ nɛ eyele nɛ mɛwɛɛ ɛ-cɔlɔ kpam pɩnzɩ sakɩyɛ nɛ halɩ ɛtɩŋɩɣnɩ mɔ-yɔɔ nɛ ɛwɩlɩɣ ɛyaa tɔm yɔ, pɩwɩlɩɣ se toovenim taa lɛ, mamʋ ñɩm nɛ mɛwɛ wazaɣ ɛ-ɛsɩndaa.»—Ozee 11:4.

17. Ɛbɛ pɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ŋ nɛ ña-taa tɛ se ñɔ-tɔm kɛdɩnɩ Yehowa? (Keɣa 5:12) (Cɔnɩ ɖɔɖɔ kɩlɛmʋʋ.)

¹⁷ Ña-taa ɛtɛ se ñɔ-tɔm kɛdɩnɩ Yehowa. (Kalɩ Keɣa 5:12.) Daviid kpaɣ ɛzɩma ɛyʋ tɔm kɛdɩɣnɩ Yehowa yɔ nɛ ɛmaɣzɩnɩ «kpayʋʋ sɔsɔʋ» ŋgʋ kɩkandɩyɩɣ ɛyaa siɣsiɣ tɩnaa yɔɔ yɔ. Ye ŋnawa se ñɔ-tɔm kɛdɩnɩ Yehowa nɛ ŋɖiɣzina se ɛwɛɛ nɛ ɛsɩɣnɩ-ŋ yɔ, pɩpɩzɩɣ nɛ pɩsɩnɩ-ŋ alɩwaatʋ ndʋ ŋmaɣzɩɣ se ŋfɛyɩ wazaɣ nakɛyɛ yɔ. Ɛbɛ pɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ŋ nɛ ŋna se ñɔ-tɔm kɛdɩnɩ Yehowa? Ɛzɩ ɖɩnaʋ nɛ pɩɖɛɛ yɔ, Yehowa tɩŋɩɣnɩ ɛ-tɔm ndʋ tɩwɛ Bibl taa yɔ tɩ-yɔɔ nɛ ɛsɩɣnɩ-ŋ se ña-taa ɛtɛ se ñɔ-tɔm kɛdɩnɩ-ɩ. Pɩtasɩ lɛ, ɛtɩŋɩɣnɩ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa, ña-taabalaa kɩbama nɛ ɛyaa lalaa yɔɔ nɛ ɛtɔzʋʋ-ŋ se ŋmʋ ñɩm siŋŋ ɛ-ɛsɩndaa. Ɛbɛ pɩwɛɛ se ŋla alɩwaatʋ ndʋ ɛyaa lalaa kpazɩɣ-ŋ ɖoŋ yɔ?

18. Ɛbɛ yɔɔ pɩwɛɛ se ŋtisi nɛ ɛyaa lalaa samɩ-ŋ?

¹⁸ Ɛyaa mba pasɩmɩ-ŋ nɛ pɔsɔɔlɩ-ŋ yɔ ye pasaŋɩ-ŋ yɔ, tisi nɛ ŋmʋ samtʋ ndʋ. Tɔzɩ se Yehowa pɩzɩɣ nɛ ɛtɩŋnɩ pɔ-yɔɔ nɛ ɛsɩnɩ-ŋ nɛ ña-taa tɛ se ñɔ-tɔm kɛdɩnɩ-ɩ. Eliana weyi ɛ-tɔm ɖɩyɔɔdaa nɛ pɩɖɛɛ yɔ ɛyɔɔdaa se: «Pazɩ pazɩ lɛ, manpaɣzɩ tisuu nɛ mamʋʋ ɛyaa samtʋ. Pɩwɛ-m kaɖɛ kpem se mentisi tɔm ndʋ peheyiɣ-m yɔ tɩ-yɔɔ, ɛlɛ manawa se mbʋ Yehowa sɔɔlaa se mala.» Pɩtasɩ lɛ, ɛzʋtʋyaa ñaɣ pana siŋŋ nɛ pasɩnɩ Eliana nɛ ɛna se ɛ-tɔm kɛdɩnɩ Yehowa. Lɛɛlɛɛyɔ, ɛpɩsɩ paa ɖooye nʋmɔʋ lɩzɩyʋ nɛ ɛwɛ ɛ-tɛ nɛ ɛɖʋʋ Betɛɛlɩ tʋmɩyɛ nesi.

19. Ɛbɛ yɔɔ ɖa-taa pɩzɩɣ nɛ pɩtɛ se ɖɩmʋ ñɩm siŋŋ Ɛsɔ ɛsɩndaa?

¹⁹ Yesu tɔzɩ-ɖʋ nɛ sɔɔlɩm se ɖɔ-tɔm cɛyɩ ɖa-Caa weyi ɛwɛ ɛsɔdaa yɔ ɛ-ɛsɩndaa siŋŋ. (Luka 12:24) Pʋyɔɔ lɛ, ɖa-taa pɩzɩɣ nɛ pɩtɛ se ɖɩmʋ ñɩm siŋŋ Yehowa ɛsɩndaa. Ye mbʋ ɖɩtaasɔɔ tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ kaaʋ. Tɛtɛ nɛ ɖɩla mbʋ payɩ ɖɩpɩzɩɣ yɔ nɛ ɖɩsɩnɩ ɛyaa lalaa nɛ pana se pamʋ ñɩm siŋŋ Ɛsɔ ɛsɩndaa.