BATSHWA BA NO BUZWA
Ini Cha Nda ka Fanila Ziba ne Kwe Busukwa?
Baibili ha ito dzibila ngwa busukwa kwa ka lizanila ha ku dumiligwa ne nlayo. Ne kwa ka jalo, i no dzibila budakwa.—Pisalema 104:15; 1 Bakorinta 6:10.
Ngono ku yi ngwi ha u zwihwa u tshambiligwa ku ngwa mu mamo a si nga dumiligwe ne nlayo kene bazwadzi babo?
Kumbula ku pinda ku ngwa
Bangwe be thaka dzidzo ba ngana ba ka zwihwa kuti ku ngwa ko sheteka ku ti u zwishathise. Ngono ku nga shingikalani shule kwe ku ngwa?
Buthatha gwe nlayo. Ko dwa koga kuti uno gala ngayi, ha u ngwa busukwa ha ku si nga dumiligwe ne nlayo u nga ruwelisiwa kene ku bongwa nlandu we bugebenga, ku tolegwa license ye ku diraiva, kene ku shingisiwa nshingo we ichaba kene ku longwa mu jele.—Baroma 13:3.
Ku lashikigwa ne ntutshi. Busukwa go tapudza mazwibato. Ha wa ka laladza u nga leba kene ku thama zwithu zwa u ngati shule u ka zwisola. (Zwiani 23:31-33) Mu chibaka i chechi che social media mishingo iyo i nga chinya ntutshi uwo kwe chibaka chilefu.
Ku zwivikila kwa ka tapudzika. Busukwa gu nga thama kuti ku be ku lelu ku thasegwa kene ku dzugwa. Ku nga thama kuti u dume ne bulelu ku sendedzegwa ne bangwe, ku nga pelela ne kuti u be mu mbatsha kene u zwibate ne zila i si nga dumiligwe ne nlayo.
Ku lemala. Bashakisisi bangwe ba no lakidza kuti ha u ngwa u chi mptshwa ka njinji ko pelela ne kuti u si tongo khona thama chingwe ha u sa ngwa. Ku ngwa busukwa ne mazwimisilo e ku dusa stress kene chizungu ko lemadza ngono kwa ka sima kuti u bude mu kuli.
Lufu. Mu gole la ka pinda dzingozi dze ku diraiva bathu ba ka ngwa dza ka dzi bulaya nthu a lingompela mu dzi minute dzili 52 ku United States. Mu chibaka che makole a li 5 a no tobedzana bathu ba li 1 500 ba na makole a kusi kwe a li 21 ba ka fa gole ne gole ne ntata ye dzingozi dze ku diraiva mota ba ka ngwa busukwa. Dumbu ne u sa ka ngwa busukwa ngono u bo u tathisiwa ne nthu wa ka ngwa, u no be u li mu mbatsha wulu kwazo.
Ibe ne mazwimisilo
U nga leya mbatsha ne dzichinyikilo ha u tola thambo ku chi kale ye kuti u nowo zwibata chini mu khani ye ku sa ngwa busukwa ne zila i sa ka lulwama.
Nlayontewo we Baibili: “Nthu wakatjenjela uno bona mbatsha ka bgwata.” (Zwiani 22:3) Ha ite ili buchenjedu ku ngwa ku dwa po u bo diraiva kene ku thama nshingo u no shaka njele yose.
Mazwimilo: ‘Ndo wo ngwa busukwa koga ha ndi dumiligwa ne nlayo kene ha mabaka a ka ndi lulwamila.’
Nlayontewo we Baibili: “Mu balanda be wa mu nohwa.” (Baroma 6:16) Ha u ngwa koga ne ntata ye kuti thaka dzidzo dzo ngwa, u no be dumilila kuti bangwe ba ku lawule. Ha u ngwila ku dusa chizungu kene stress u nowo be u si nga shake ku be ne bukhoni gwe ku baakanya mathatha awo.
Mazwimilo: ‘Ha ndi nga dumilile thaka dzangu ku ndi tshambilidza ku ngwa.’
Nlayontewo we Baibili: “Usibe mmwe we ba no gungila nkumbi we zhambi.” (Zwiani 23:20) Bakhwinya ba saka lulwama ba nga chinya mazwimisilo awo. Uno zwilonga mu mbatsha ha u yenda ne ba no ngwa busukwa kwazo.
Mazwimilo: ‘Ha ndi nga be nkhwinya we ba no ngwa busukwa kwazo.’